Wojna stan walki orężnej między p, przeciwstawienie stanu p. Określenia te w przeszłości były podstawą do podziału prawa m. na prawo w i p, nie odpowiada to jednak współczesnym tendencjom zmierzającym do objęcia przepisami prawa m. działań o char zbrojnym, dlatego coraz częściej znajduje zastosowanie szersze określenie ,,konflikt zbr”. Począwszy od haskiej o ochronie dóbr kulturalnych w razie k zbr, określenie ,,k zbr” jest szeroko stosowane w prawie m. zamiast określenia ,,wojna”. Podział konfl. zbr. na k. mnar i niemające char mnar

Zakres zobowiązań, co do k zbr jest znacznie szerszy. Konferencja dypl. obradująca nad projektami protokołów dod. do Kon. Gen. dot. ochrony ofiar w międzynarodowych konfl. zbrojnych uznała za k mnar. - poza wymienionymi w art. 2 konw. z 1949 r. - także ,,k zbr, w których narody walczą przeciwko panowaniu kolonialnemu i obcej okupacji oraz przeciwko reżimom rasistowskim w wykonaniu praw narodów do samostanowienia”

Pojęcie k zbr. nie mającego char mnar definiuje się jako k., który się toczy ,,między siłami zbr państwa a rozłamowymi siłami zbr i innymi zorganizowanymi grupami uzbrojonymi, dowodzonymi przez odpowiedzialne dowództwo”; nie są to k. między państwami - stronami konw. gen.

Pojęciem szerszym niż wojna i k zbr jest użycie siły. Obejmuje nie tylko przypadki starcia się 2 lub więcej zbrojnych przeciwników, ale także akcje zbr, które nie napotykają zbr oporu (np. interwencje zbr).

Wymień wyjątki, dopuszczone na podstawie KNZ, od zasady zabraniającej państwom stosowania groźby użycia siły lub użycia siły.

Wyjątkiem od zasady zabraniającej użycia siły jest naturalne prawo do obrony indyw. lub zbior. przed napaścią, zanim Rada Bezp. zastosuje środki konieczne dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezp., ale nawet prawo samoobrony zostało ograniczone w czasie (przysługuje do momentu podjęcia skutecznej akcji przez Radę Bezp.). Drugi wyjątek o charakterze przejściowym - art. 107 Upoważnienie do działań przeciwko, któremukolwiek z państw nieprzyj. z okresu I wś podjętych lub sankcjonowanych w wyniku tej wojny przez rządy, które za te działania odpowiadają”.

Klauzula Martensa. zamieszczona w preambule do IV konwencji haskiej z roku 1907; nazwana od nazwiska delegata rosyjskiego Fiodora Martensa, który ją zaproponował. Odnosi się ona do wypadków nieobjętych przepisami IV konwencji haskiej, odnoszących się do wojny lądowej. Według klauzuli Martensa, w owych sytuacjach ludność i wojujący znajdują się pod opieką zasad prawa narodów, które swój początek biorą z przyjętych zwyczajów, sumienia narodów oraz zasad ludzkości (Dz. Ust. RP 1927, nr 21, poz. 161). Istnieją dwa kierunki interpretacji KM. Według jednych - jedynie ściśle określone reguły IV konwencji haskiej są normami prawnie obowiązującymi. Według drugich - KM ma istotne znaczenie dla przestrzegania norm prawa zwycz.. nieobjętego kodyfikacją prawa międzynarodowego publ.

Zasada konieczności wojennej. Państwa przestrzegają prawa wojennego tylko w zakresie w jakim nie koliduje z koniecznością wojskową, gdyż „konieczność nie zna nakazów” ’ obecnie nie jest uznawana

Zasada proporcjonalności (wojennej). Wojujący mogą być zwolnieni od przestrzegania niektórych przepisów p. woj, jeżeli szkody wyrządzone nieprzyjacielowi są niewspółmiernie mniejsze od korzyści wojskowej. Zasada ta została uwzględniona w niektórych postanowieniach Protokołu dodatkowego I z 1977 do Konw. Gen. z 1949 r.

Mocarstwa opiekuńcze. Instytucja mocarstw opiekuńczych służy potrzebie kontaktowania się wojujących stron ze sobą. Są nimi państwa neutralne. Pełnią funkcje pełnomocnika i pośrednika w przekazywaniu protestów, propozycji, rokowań, w sprawie rozejmu, wymiany jeńców itp.; sprawują opiekę nad obywatelami państwa, o którego interesy się troszczą. Konwencje genewskie z 1949 zobowiązują je do ochrony interesów jeńców, a także osób internowanych jak również do ogólnego nadzoru nad wykonywaniem konwencji genewskich.

Zakończenie wojny i likwidacja skutków wojny.

Wojna kończy się zazwyczaj zawarciem traktatów pokoju, w których państwa regulują swe stosunki związane z przywróceniem pokoju i likwidacją skutków wojny. Często państwa w jednostronnych aktach stwierdzają zakończenie stanu wojny, co pociąga za sobą określone skutki prawne w danym państwie, a ponadto oznacza formalne potwierdzenie zak. działań wojennych. Zakończenie wojny przez zawojowanie - w kolizji z zasadami prawa międz. Traktaty pokoju zawierają szereg postanowień woj, polit, mająt. związanych z likwidacją skutków wojny

- reparacje wojenne (w pieniądzach lub naturze)

- restytucja - zwrot przedmiotów zabranych przez władze okupacyjne z obszarów okupowanych

- odmienny charakter mają odszkodowania należne osobom, którym państwa wojujące wyrządziły szkody na skutek niezgodnego z prawem międzynarodowym prowadzenia wojny (odpowiedzialność w tym zakresie wynika z podstawowych zasad prawa międzynarodowego - z tytułu deliktu)  art. 3 IV konwencji haskiej, kodyfikującej prawo wojny lądowej: „strona wojująca, która by naruszyła postanowienia powyższego Reg. będzie obowiązana do odszkodowania, jeśli tego zajdzie potrzeba; będzie ona opow.. za każdy czyn osób wchodz. w skład jej siły zbroj”

Prawo łupu Własność nieprzyjacielska, z wyjątkiem tej znajdującej się na statku neutralnym, chyba ze stanowi kontrabandę wojenną, podlega prawu łupu. Nie obejmuje ono przybrzeżnych statków rybackich, kartelowych, żeglugi lokalnej, statków sanitarnych służących bezp. żeglugi lub przeznaczonych do nadań rel, dobroczynnych czy naukowych. Zasada, iż tylko sąd może zatwierdzić zabór statku lub towaru tytułem prawa łupu. Deklaracja londyńska zawiera przepisy utrudniające zmianę bandery z nieprzyjacielskiej na neutralną w czasie wojny (domniemanie, że zmiana bandery została dokonana in fraudem legis)

Okupacja wojenna.

Okupowane terytorium to takie, które znajduje się pod władzą armii nieprzyjacielskiej. Przepisy dot. okupacji zostały skodyfikowane w regulaminie haskim z 1907. Władza okupanta ma charakter przejściowy, los terytorium zostanie rozstrzygnięty po wojnie. Okupant nie może decydować jednostronnie o losie tego teryt. ani zmieniać porządku praw. Od o. wojennej trzeba odróżnić okupacje pokojową i o., będącą następstwem bezwarunkowego poddania się.

Okupant powinien podjąć środki w celu przywrócenia i zapewnienia porządku życia społ., przestrzegając prawa obowiązującego w tym kraju. Terytorium pozostaje pod dotychczasowym zwierzchnictwem państwowym, jednak wykonanie władzy należy do okupanta. Okupant powinien respektować honor i prawa rodzinne, życie jednostek i własność prywatną, przekonania rel. Może pobierać podatki (musi z nich pokrywać koszty administracji danego ter.). Okupant jest jedynie „administratorem i użytkownikiem gmachów publicznych, nieruchomości, lasów i rolnych gospodarstw należących do państwa nieprzyjacielskiego”. Obowiązek ochraniania tych majątków. Armia zajmująca daną miejscowość może zabrać gotówkę, fundusze i papiery wartościowe stanowiące własność państw, składy broni, środki transportu itp., które mogą służyć do celów wojsk.

art. 47-78 konwencji genewskiej z 1949 zabrania masowego i indywidualnego przesiedlania oraz deportacji ludności z obszarów okup. Zobowiązuje okupanta do zaopatrzenia ludności w żywność i leki w razie zaistnienia takiej potrzeby

Kontrabanda wojenna to towary przeznaczone na cele wojenne i dostarczane stronom wojującym wbrew zakazowi. Podlega zaborowi także wówczas, gdy stanowi własność neutralną. Deklaracja londyńska przyjęła podział kontrabandy na bezwzględną (materiały używane wyłącznie na wojnie - broń, amunicja itd.) i warunkową (mogą służyć zarówno użytkowi woj, jak i pokojowemu - odzież, żywność itd.)

Porozumienia zawierane między p. wojującymi.

Prawo wojenne dopuszcza zawieranie porozumień między p. wojującymi. Mogą być zawarte przez rządy lub przez dowódców wojsk. np. w sprawie polepszenia losu ofiar wojny

rozejm ’ wstrzymanie działań w, za zgodą stron wojujących

kartele ’ porozumienia między dowódc. stron wojujących

kapitulacje wojskowe umowy kończące na uzgodnionych warunkach lub bezwarunkowo obronę (należy odróżnić od faktycznego poddania się)

Prawo wojenne umożliwia prowadzenie rokowań poprzez zapewnienie nietykalności parlamentarzystom (osoby przybywające z białą flagą)

Zasady, którymi kieruje się w swojej działalności Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża

humanitaryzm - człowieczeństwo, ochrona życia, zdrowia i poszanowanie ludzkiej godności i praw człowieka

bezstronność - pomoc udzielana bez rozróżnienia wszystkim stronom konfliktu, najpierw najbardziej potrzebującym, neutralność - brak stanowiska w sporach: religijnych, rasowych, politycznych itp., niezależność - niezależność od państwa w granicach prawa

dobrowolność - przynależność do organizacji jest dobrowolna, nieprzymusowa, jedność - w każdym z krajów istnieje tylko jedna organizacja działająca w ramach Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca

powszechność - wszystkie stowarzyszenia są równe, CK i Czerwony Półksiężyc stara się być obecny na całym świecie

Kategorie przestępstw Statut Międzynarodowego Tryb. Wojskowego wyodrębnia trzy kategorie przestępstw, za które ponoszą odpowiedzialność główni przestępcy wojenni, są to:

- zbrodnie przeciwko pokojowi (planowane przygotowanie, rozpoczynanie wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów międzynarodowych)

- zbrodnie wojenne (pogwałcenie praw i zwyczajów wojennych, obejmuje m.in. morderstwa, znęcanie, deportacje na roboty przymusowe, zabijanie zakładników itp.)

- zbrodnie przeciwko ludzkości - morderstwa, wytępianie, obracanie ludzi w niewolników, deportacje i inne czyny nieludzkie, których dopuszczono się przeciwko ludności cywilnej przed wojną lub podczas niej

Zasady norymberskie

-p. międzynarodowe może penalizować czyny nieścigane w prawie wewnętrznym poszczególnych państw

-prawo międzynarodowe może bezpośrednio nakładać obowiązki na jednostki

-pełnione funkcje państwowe nie zwalniają od odpowiedzialności przed międzyn.]\]dami karnymi

-działania na rozkaz nie stanowi czynnika zwalniającego z odpowiedzialności za popełnione czyny

-katalog zbrodni podlegających ściganiu zostanie ustalony aktami prawa międzynarodowego (pierwszy taki katalog znajdujemy już w statucie MTW)

-jednostki mogą ponosić odpowiedzialność za te zbrodnie z mocy samego prawa międzynarodowego

Rodzaje międzynarodowych tryb.karnych.

typu norymberskiego (Norymberski i Tokijski) - podstawą powołania traktat międzynarodowy, charakter tymczasowy, wymierzenie spraw. w stosunku do przegranych w II WŚ, grono sędziowskie z państw zwycięskich, zakres jurysdykcji - zbrodnie wojenne, przeciw ludzkości, przeciw pokojowi.

ad hoc(doraźne) -Międzynar. Trybunał Karny dla byłej Jugosławii, Ruandy; podstawą utworzenia rezolucja Rady Bezpieczeństwa; charakter tymczasowy, nadrzędne w stosunku do sądów krajowych, sądziały sprawców zbrodni wojennych, przeciw ludzkości, ludobójstwa; mieszane (hybrydowe) - połączenie elementów międzynar. z mechanizmem krajowym; u podstaw leży traktat międzynarodowy zawarty między ONZ a rządem danego państwa; podział na trybunały z przewagą elementu krajowego i o bardziej międzynarodowych charakterze; ściśle współpracują z ONZ, mają charakter tymczasowy, zbrodnie wojenne, przeciw ludzkości, ludobójstwa, naruszenia prawa humanitarnego, zbrodnie ujęte w krajowych kodeksach karnych. stałe - Międz. TK w Hadze (11.03.2003); zbrodnie międzynarodowe, ludobójstwa, wojenne przeciw ludzkości, zbrodnie agresji; zbrodnie międzynar. Nie mogą być bezkarne; sprzeciw „sortowaniu” ludzi; zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie; ściganie zbrodni

Umiędzynarodowiony konflikt wewnętrzny.

W stos. międzyn. uznaje się, że do umiędzynarodowienia konfliktu może dojść w wielu przypadkach (niekoniecznie musi być to ingerencja oddziałów zbrojnych strony zewn.), na przykład poprzez presję dypl. państw zewn. czy zew. dostawy broni. Ponadto przyjmuje się, że Kon. początkowo wew. ulegają umiędzynarodowieniu poprzez włączenie się do niego strony trzeciej. Następuje to z reguły w formie wsparcia fin, materialnego lub pomocy militarnej. W tym ostatnim wypadku mamy do czynienia z konfliktem zbr. Stopień umiędzynarodowienia k. wewnątrzpaństwowego można ocenić z punktu widzenia liczby i charakteru interweniujących państw, ale również zastos. środków zewn. W określeniu nazwy problemów dostarcza również zastosowanie pojęcia wojna i konflikt zbrojny. Określenia te nabrały szczególnego znaczenia po II wś, kiedy to wojnę zdelegalizowano. Konflikt pomimo, ze nie podlegał zakazowi zabroniono stos. przemocy w rozwiązywaniu sporów międzyn. W ogólnej klasyfikacji w konflikcie zbrojnym uczestniczą podmioty pozapaństwowe.

Interwencja humanitarna. Zasada nieinterwencji w prawie międzynarodowym publicznym.

Interwencja - mieszanie się do spraw drugiego państwa w sposób władczy (dictatorial interference), zwłaszcza w drodze groźby użycia siły lub jej użycia

Niektórzy autorzy opowiadają się za interwencją w przypadku pogwałcenia podstawowych praw człowieka (tzw. interwencja humanitarna), w praktyce jednak ochrona praw człowieka wielokrotnie była pretekstem dla interwencji mających na celu osiągnięcie określonych celów politycznych

W doktrynie odróżnia się interwencję od intercesji, którą określano jako udzielanie przyjacielskich rad i wskazówek,

Zawarta w Karcie zasada zabraniająca użycia siły obejmuje zakaz interwencji zbrojnej. Deklaracja Zasad Prawa Międzynarodowego z 1970 r. - państwa zobowiązane są powstrzymać się od organizowania lub zachęcania do organizowania nieregularnych sił lub grup zbrojnych, w celu wtargnięcia na terytorium innego państwa oraz do organizowania, podżegania, wspomagania lub uczestniczenia w aktach wojny domowej lub w aktach terrorystycznych w innym państwie bądź zezwolenia na zorganizowaną działalność na jego własnym terytorium obliczoną na dokonanie takich aktów, jeżeli wiążą się one z groźbą użycia siły lub jej użyciem

Wg Karty na państwach ciąży obowiązek nieinterweniowania w sprawy należące do wyłącznej kompetencji jakiegokolwiek państwa. Każde państwo ma prawo do swobodnego wyboru własnego systemu politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego

Akt Końcowy KBWE nakłada na państwa obowiązek powstrzymania się od : ingerencji (bezpośredniej, indywidualnej lub zbiorowej) w wewnętrzne lub zewnętrzne sprawy należące do zakresu wewnętrznej jurysdykcji innego państwa. Zakaz ingerencji obejmuje nacisk militarny, polityczny, gospodarczy. Również obowiązek powstrzymania się od udzielania pomocy terrorystycznej, wywrotowej lub innej zmierzającej do obalenia siłą ustroju innego państwa uczestniczącego

Prawo międzynarodowe nie zawiera zakazu wszczynania wojen domowych; jakkolwiek powstańcom walczącym z rządem zarzuca się zazwyczaj zdradę stanu, to ani oni, ani też rząd legalny, uczestnicząc w wojnie domowej, nie naruszają obowiązującego obecnie prawa międzynarodowego. Wyjątkiem jest użycie siły przeciwko prawu narodów do samostanowienia uznanemu w Karcie i innych aktach międzynarodowych

Przy podejmowaniu prób uzasadnienia legalności udzielanej pomocy w wojnach domowych wyłoniły się dwa stanowiska: rząd każdego państwa tak długo jak długo sprawuje władzę ma prawo zwracać się do innych państw o udzielenie mu pomocy przeciwko próbom obalenia go w drodze przemocy lub dozwolone jest udzielanie pomocy jednej ze stron wojny domowej, gdy druga strona już taką pomoc od innego państwa otrzymuje, w celu zrównoważenia obcej przemocy i ochrony niepodległości państwa, w którym toczy się wojna domowa

Rozpoczęcie wojny.

Wojna rozpoczyna się z chwilą jej wypowiedzenia, bądź z chwilą rozpoczęcia działań woj. III konwencja haska zabrania rozpoczynania w bez uprzedniego i umotywowanego wypowiedzenia bądź ultimatum z warunkowym wypowiedz/ wojny. Konwencje gen. znajdują zastosowanie we wszystkich konfliktach nawet, gdy jedna ze stron nie uznała stanu wojny po rozpoczęciu wojny stosunki dypl. i konsularne zostają zerwane; opiekę nad obywatelami pań. nieprzyjacielskiego oraz nad budynkami i archiwami przedstawicielstw dypl. przejmują placówki dyplomatyczne jednego z państw neutralnych, tzw. mocarstw opiekuńczych. Cudzoziemcy mogą opuścić to państwo, gdy wyjazd nie jest sprzeczny z interesami danego państwa. Konwencja zaleca by pozwolono odpłynąć statkom handlowym

Określenie napaści (agresji). Wg.Karty NZ następujące akty bez względu na to czy wypowiedziano wojnę będą uważane za akt napaści: 1.inwazja lub atak dokonany przez siły jednego państwa na terytorium drugiego albo okupacja wojskowa, nawet czasowa,będąca następstwem takiej inwazji. albo aneksja,przy użyciu siły,terytorium państwa lub części terytorium. 2.bombardowanie lub użycie jakiejkolwiek broni przez siły zbrojne jednego państwa na terytorium drugiego państwa. 3.blokada portów lub wybrzeża państwa przez siły zbrojne drugiego p. 4.atak dokonany na siły lądowe,morskie lub powietrzne drugiego państwa. 5.użycie sił zbrojnych jakiegoś p,które znajduje się na teryt. drugiego państwa na mocy porozumienia z p przyjmującym,w sposób naruszający warunki ustalone w tym porozumieniu lub przedłużenie obecności sił zbrojnych na danym terytorium poza okres przew. w porozumieniu. 6działalność państwa polegająca na udzieleniu zezwolenia w odniesieniu do terytorium oddanego do dyspozycji drugiego państwa, aby było ono użyte przez to państwo dla wykonania aktu napaści przeciwko trzeciemu państwu. 7.wysyłanie przez jakieś państwo w imieniu tego p zbrojnych band, grup, oddziałów nieregularnych lub najemników,które dokonują zbrojnych działań przeciw drugiemu państwu o takiej wadze, że równają się one aktom wym powyżej lub poważnemu zaangażowaniu na tym obszarze.

Państwo neutralne w konflikcie zbrojnym.

-neutralne jest państwo, które nie uczestniczy w wojnie

-neutralność jest stanem faktycznym, z którego wynikają określone obowiązki prawne (odróżniamy stałą neutr, polegającą na zobowiązaniu się w umowach międzyn. do nieuczestniczenia w wojnach)

-państwo nie ma obowiązku zachowania neutr podczas wojny, chyba ze zobowiązało się do tego w umowie międzyn. Państwo neut. nie ma również obowiązku deklarowania swego zamiaru zachowania neutralności

-w rozwoju prawa neutralności w wojnie morskiej istotne znaczenie miało sformułowane w 1871 przez USA i Wlk. Bryt. w sporze dotyczącym statku Alabama tzw. trzech reguł waszyngtońskich; rząd neut. jest zobowiązany:

-dołożyć należytego starania, aby nie dopuścić do uzbrajania i zaopatrywania w swych portach oraz zezwalania na odpłynięcie statków, które mają wojować przeciwko państwu, z którym ten rząd pozostaje w stanie pokoju

-na państwach wojujących ciąży obowiązek respektowania nietykalności terytorium państwa n, które w żadnych okolicznościach nie powinno być objęte działaniami wojen

-państwom wojującym nie przysługuje prawo przejścia przez terytorium pn. Nie wolno również zakładać na terytorium pn stacji radiotelegraficznych i innych urządzeń służących do komunikacji wojskowej. Państwo n może dopuścić do wywozu i tranzytu na koszt strony wojującej broni itp., a także zezwolić na korzystanie z kabli telefonicznych i komunikacji radiowej pod warunkiem, że ograniczenia i zakazy w tych sprawach będą równomiernie stosowane wobec stron wojuj.

-państwo neutralne obowiązane jest internować oddziały należące do państw wojujących, które przyjmuje na swe terytorium. XIII konwencja haska dot. wojny morskiej zabrania państwom wojującym prowadzenia działań woj na wodach teryt. państw n.; ta sama konwencja zabrania państwom neut. odstępowania bezpośrednio lub pośrednio państwom woj. okrętów wojennych, sprzętu wojennego

-w braku odmiennych przep., zawartych w ustawod. państwa n. nie wolno okrętom woj państw woj. pozostawać w portach, na redach i na wodach teryt. państwa neut dłużej niż 24 h

-w portach n. okręty wojenne państw wojujących mogą naprawiać swe uszkodzenia tylko w granicach koniecznych dla zapewnienia bezp żeglugi, nie mogą zwiększać siły bojowej

-nierówne traktowanie przez państwo neutralne obu stron wojujących nazywane jest ,,życzliwą neutralnością”

-w okresie II wś wykształciła się doktr nieczestniczenia w wojnie (non-belligerncy), zwana także d. neutralności kwalifikowanej, wg której państwo deklarujące zamiast neut. - nieuczestniczenie w wojnie nie byłoby zobowiązane do równego traktowania obu stron woj

Neutralność wojenna w świetle KNZ. W Karcie państwa zobowiązały się okazać Organizacji wszelką pomoc w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą i powstrzymać się od pomocy państwu przeciw któremu organizacja podjęła środ przymusu. Idea bezp. zbior. wchodzi w kolizje z zasadami pr neutraln., jednak art. 43 Karty pozwala zwolnić pewną liczbę mniejszych państw od obowiązku udziału w zbior. akcjach zbrojnych

Doktryna wojny sprawiedliwej. to chrześcijańska doktryna, rozwijana następnie przez szkołę praw naturalnego. Wojna sprawiedliwa - państwa mają prawo wszczynać wojnę, gdy istnieje spr. przyczyna, w celu uzyskania zadośćuczynienia za doznane bezprawia, jeśli w inny sposób nie można go uzyskać, Od XVIII w. - i w związku z dominacją szkoły pozytywistycznej ustala się pogląd, że prawo międzyn. przyznaje państwu nieograniczone prawo prowadzenia wojen, a wskazania wojny spr. należy traktować jako nakazy moralne powszechnie przyjmowano, że na suwerenność państwa w stos. międz. składają się 3 zasadnicze prawa: p. zawierania traktatów, wysyłania i przyjmowania posłów i p. do wojny

Prawa dzieci w konfliktach zbrojnych.

Udzielanie pomocy dzieciom, jak tez ochroną ich praw zajmuje się Fundusz ONZ Pomocy Dzieciom utworzony w roku 1946 (UNICEF). Zgrom. Ogólne 20.listopada 1959 r. przyjęło Deklarację Praw Dziecka, która potwierdza postanowienia Powszechnej Dekl odnoszące się do dzieci oraz podkreśla, że dziecko potrzebuje specjalnej troski i gwarancji, łącznie z właściwą ochroną prawną, zarówno przed, jak i po urodzeniu. Dekl podkreśla, iż dzieci powinny korzystać ze specjalnej ochrony oraz posiadać możliwości rozwoju w normalny i zdrowy sposób, w warunkach wolności i szacunku. Postanowienia Deklaracji zostały rozwinięte i uzupełnione w przyjętej 20.11.1989 r. przez Zgromadzenie Ogólne Konwencji o pr dziecka. Wśród spornych problemów znalazł się ostatecznie przyjęty zakaz służby wojsk. dzieci poniżej 15 lat oraz zakaz wymierzania kary śmierci osobom niepełnoletnim. Kon o prawach dz. jest obecnie najbardziej uniwersalna umową dot. praw człowieka (wiąże 192 państwa)

Cechy szczególne prawa wojennego.

Prawo woj należy do najstarszych działów pr międz. Także w czasie wojny istnieją pewne wspólne wartości, które są w jakiejś mierze uznawane i respektowane przez wojujących. Są to nie tylko określone wartości hum, ugruntowane w świadomości społeczeństw, jak zakaz zabijania starców i dzieci, niszczenia pól uprawnych itp. Istotne znaczenie mają także wartości polit i milit, które wymagają, aby w wojnach zaniechano określonych działań wykraczających poza zakres racjonalnie uzasadnionych celów wojny i które by prowadziły do biolog wyniszczenia przeciwnika. Przepisy pr woj cechuje mniejsza skuteczność w porównaniu z przep podczas pokoju (np. pogwałcenie podstawowych zasad pr woj w czasie II w). Wśród czynników skłaniających państwa do przestrzegania pr woj wymienia się obawy, że zgodnie z zasadą wzajemn.strona przeciwna odpowie w podobny sposób na naruszenie pr woj. Nowsze konw. dot. hum. prawa konfl. kładą nacisk na upowszechnienie znajomości tego prawa i nakładają na państwo obowiązki w tym zakresie

Pakt paryski z 1928 r. o wyrzeczeniu się wojny podpisany w 1928 r. (zwany także Paktem Kelloga lub Branda-Kelloga) zawiera w art.1 oświadczenie państw, iż potępiają wojnę i wyrzekają się jej jako narzędzia polit. narod. w swych wzajemnych stos. Art. 2 - załatwianie sporów i konfliktów międzyn. powinno być osiągane tylko za pomocą środ. pokoj. W preambule państwo uciekające się do wojny ,,będzie musiało być pozbawione korzyści traktatu niniejszego”. Pakt Paryski został ratyfikowany przez prawie wszystkie państwa (m.in. przez Niemcy). Zajmował ważne miejsce w uzasadnieniu wyroków skazujących w proc.norymb i tokijskim

Konwencje haskie z 1907 r.

II konferencja pokojowa w Hadze, 13 konwencji dotyczących prawa wojennego i regulowania sporów międzynarodowych, uczestniczyli przedstawiciele 44 państw (dołączyły państwa Ameryki Łacińskiej). Rozszerzała zakres konwencji haskich z 1899 roku i ustanawiała nowe przepisy. Podczas konferencji przyjęto 13 konwencji (z czego ratyfikowano 12), dot. m.in.: K. dot. rozpoczęcia kroków nieprzyjacielskich ( III K haska)

K dot. praw i zwyczajów wojny lądowej (IV konwencja haska)

K dot. praw i obowiązków mocarstw i osób neutralnych w razie wojny lądowej (V konwencja haska)

K o postępowaniu ze statkami handlowymi nieprzyjaciela na początku działań wojennych (VI konwencja haska)

K o przerabianiu statków handlowych na okręty wojenne (VII)

K dot.zakładania min wybuchających automatycznie za dotknięciem (VIII konwencja haska)

K. o bombardowaniu przez morskie siły zbr. w czasie wojny IX

K w sprawie zast. do wojny morskiej zasad k. genewskiej (X)

K o pewnych ograniczeniach w wykonywaniu prawa zdobyczy podczas wojny morskiej (XI konwencja haska)

K o utworzeniu Międzynarodowego Trybunału Łupów (XII Konwencja haska) - nie została ratyfikowana

K dot. praw i obowiązków mocarstw neutralnych w razie wojny morskiej (XIII konwencja haska)

Konwencje genewskie z 1949 r.

Konwencje genewskie - szereg umów z zakresu prawa międzyn. i pomocy hum. podpisanych w Genewie w Szwajcarii, będący częścią międz. prawa humanitarnego. Konwencje były rezultatem działalności i zabiegów Polit. Henriego Dunanta. Można spotkać się także z pojęciem "prawa genewskiego", czyli opartego na tych konwencjach.

Konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 roku o ochronie ofiar wojny

I KG, dot. polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie

II KG, dot. polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu

III KG dot. traktowania jeńców, IV KG dot. ochrony osób cywilnych podczas wojny

Konwencje obowiązują w każdym przypadku, gdy toczą się działania wojenne, niezależnie od tego czy wojnę wypowiedziano, czy nie. Nie ma tu znaczenia kwalifikacja konfliktu zbrojnego przez jego uczestników (może więc być to wojna obronna, napastnicza, sprawiedliwa bądź niesprawiedliwa). Prócz wojny Konwencje dotyczą też okupacji, nawet jeśli ona nie napotyka status zwyczajowego prawa międzynarodowego i obowiązuje wszystkie Państwa niezależnie od tego czy są stroną Konwencji.

III Konwencja Genewska jeńcy:

znajdują się we władzy obcego państwa, nie zaś jednostki lub oddziału biorącego ich do niewoli;

pozostają pod stałą ochroną prawa międz. od chwili pojmania do chwili ich uwolnienia

podlegają prawu, regulaminom i zasadom obowiązującym w państwie zatrzymującym i muszą tych norm przestrzegać

-humanitarne traktowanie jeńców, -internowanie j. w obozach oddalonych od terenu działań woj. i obiektów militarnych

-zapewnienie j. jak najszybszego powrotu do kraju po zakończeniu działań wojennych

-zapewnienie j. żywności, pomieszczeń i ubrań

-j. woj. mogą zostać zatrudnieni jako robotnicy, oficerowie mogą być zatrudnieni, jeśli sami zgłoszą się z prośbą o pracę

-nie zakazuje się ucieczki j. woj., który nie może być za nią karany (jedynie dyscyplinarnie), a państwo zatrzymujące może użyć broni wobec uciekającego j. tylko w ostateczności

IV Konwencja Genewska o Ochronie Osób Cywilnych Podczas Wojny została podpisana dnia 12 sierpnia 1949 Przez Pełnomocników Rządów reprezentowanych na Konf. Dypl., która obradowała w Gen od 21.04 do 12.08.1949. Zabrania:

1. zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika,

2. przymusowego przesiedlania lud. c. z teryt. okupowanych,

3. deportacji lub przesiedlania własnej lud. c. na teryt. okup,

4. rabunku i brania zakładników.

Zobowiązuje: 1. do zapewnienia ludności cyw. podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia),

2. do traktowania jej w sposób humanitarny,

3. do otoczenia troską osób potrzebujących pomocy,

4. do poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej,

5. do poszanowania godności, honoru, praw rodziny, przekonań, praktyk rel., zwyczajów i obyczajów lud. cywilnej.

Protokoły fakultatywne z 1977 r. do konwencji gen.

Rozwijają postanowienia konw. gen. Wynika z nich zasada ograniczenia stron konfliktu w stosowaniu metod i środków szkodzenia nieprzyjacielowi.

Protokół Dodatkowy I: zabrania się

-atakowania ludn. cyw.,

-atakowania szpitali i innych urządzeń służących opiece nad rannymi i chorymi

- atakowania obiektów bez ich rozróżnienia oraz niszczenia dóbr niezbędnych do przetrwania ludności

-stosowania w walce metod i środków powodujących zbędne cierpienia oraz długotrwałe i poważne szkody w środ. nat.

stanowi podstawę prawną do powołania i działania organizacji i instytucji obrony cywilnej

Protokół Dodatkowy II: Dokument ten jest rozwinięciem postanowień artykułu 3, wspólnego dla czterech KG. Protokół obowiązuje strony konfliktu toczącego sie wewnątrz jednego państwa i upoważnia do niesienia pomocy osobom poszkodowanym, zapewniając minimum praw humanitarnych.

Protokół dodatkowy III z 2005 r. do KG z 12.08.1949

Dokument nakazuje personelowi sanitarnemu, który nie używa znaków czerwonego krzyża lub czerwonego półksiężyca używanie symbolu "czerwonego kryształu".

Pakt Ligi Narodów.

W Pakcie ograniczono w istotny sposób prawo państwa do wszczynania wojen ’ państwa nie miały prawa wszczynania wojen przed wyczerpaniem procedury załatwiania sporów określonej w art.12-15 Paktu Ligi. W szczególności nie wolno było państwom należącym do Ligi odwoływać się do wojny w następujących przyczynach:

-jeżeli spór przekazano do rozstrzygnięcia na drogę arbitrażu lub drogę sądową i jeżeli druga strona zastosowała się do orzeczenia

-jeżeli spór przekazano do załatwienia Radzie Ligi, a Rada przyjęła sprawozdanie jednomyślnie (nie licząc głosów stron sporu)i jeżeli strona przeciwna zastosowała się do wniosków sprawozdania

-jeżeli spór na żądanie Rady lub jednej ze stron został przekazany Zgromadzeniu Ligi, a jego sprawozdanie zostało przyjęte przez członków Rady i przez większość pozostałych członków Ligi (nie licząc głosów stron sporu) i jeżeli strona przeciwna zastosowała się do wniosków w sprawozdaniu

Zatem Pakt znał przypadki wojny legalnej w przypadku państw, które nie zastosowały się do wyroku rozjemczego lub sądowego, lub, gdy sprawozdanie Rady nie zostało jednomyślnie przyjęte. Przyjęto tez, że nie budzi zastrzeżeń legalność wojny obronnej. Zgodnie z art.10 Paktu Ligi członkowie powinni się ,,szanować i utrzymać przeciwko wszelkiej napaści z zewnątrz integralność terytorialną i niepodległość polityczną wszystkich członków Ligi”. W przypadku napaści Rada zaproponuje środki do wykonania tego zobowiązania. art. 11 - wszelka wojna interesuje Ligę i powinna ona zastosować wszelkie środki, aby zabezpieczyć pokój między narodami.

---