Różnice pomiędzy mieniem a majątkiem Zgodnie z art.44kc mieniem jest ogół praw3 majątkowych np. własność i dzierżawa. Mienie dotyczy tylko aktywów (tj. praw). Termin ten może być używany jako prawa majątkowe określonej osoby, jak również bez relatywizacji oznaczonego podmiotu, tj. mienie społeczne oraz prywatne (mienie osób fizycznych członków spółdzielni).
Majątek - termin ten w prawie cywilnym występuje w dwóch znaczeniach: 1/ jest to ogół praw majątkowych (aktywów), przysługujących oznaczonemu podmiotowi, np. prawa majątkowe, które przysługują
Kowalskiemu.
2/ jest to ogół praw aktywów i obowiązków pasywów o charakterze majątkowym określonej osoby, np. aktywa i pasywa Kowalskiego.
Wadliwość oświadczeń woli
Oświadczenie woli w PC jest to przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku cywilnoprawnego (art.60 kc). Nie będzie oświadczenia woli, np. propozycja pójścia do teatru.
Wada oświadczenia woli polega na nieprawidłowości, która może dotyczyć aktu woli (procesu podejmowania decyzji wewnętrznej) albo jego uzewnętrznienia (niezgodność między decyzją wewnętrzna a jej przejawem.).
Wady oświadczenia woli.
brak świadomości lub swobody (nieważność bezwzględna)
pozorność (ktoś pozornie zbywa samochód osobowy by uniknąć egzekucji) (NB)
błąd (np. kupno tombaku zamiast złota (NW)
groźba (np. kolega grozi poinformowaniem żony o zdradzie)
Przedawnienie roszczeń (art.117 par.1 kc)
Dotyczy z reguły wszystkich roszczeń majątkowych, wyjątki to np. roszczenia o zniesienie współwłasności, roszczenia windykacyjne i negatoryjne, dot. Ochrony własności nieruchomości.
Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może się uchylić od spełnienia świadczenia, chyba.że zrzeka z korzystania z zarzutu przedawnienia, zrzeczenie przed upływem terminu jest nieważne. Oznacza to, że nie można zastosować środków prawnych, które zmusiłyby dłużnika do spełnienia świadczenia. Termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata.
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta - szkoda w ujęciu prawnym oznacza każdy uszczerbek w dobrach chronionych przez przepisy prawa, np. życie, zdrowie, wolność mienie. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta występuje w trzech postaciach:
1/ jeżeli zwierzę jest narzędziem człowieka, np. jazda końmi, poszczucie psem - odpowiada człowiek, jak za czyn własny (art.415 kc)
2/ odpowiada za szkodę osoba, która zwierzę chowa lub nim się posługuje (nie tylko właściciel, najemca, znalazca lub złodziej) art.431 kc.
3/ jeżeli jest brak winy w nadzorze poszkodowany może żądać naprawienia szkody w całości lub części od osoby sprawującej pieczę nad zwierzęciem, gdy wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Ochrona posiadania - rodzaje posiadania posiadanie polega na faktycznym władaniu rzeczą we własnym imieniu, które odpowiada treści określonego prawa podmiotowego. Może być także taki stan, że osoba nie mająca prawa podmiotowego będzie posiadaczem, np. złodziej , paser.
Rodzaje posiadania (336 kc)
1/ posiadanie samoistne polega na tym, ze osoba włada rzeczą jak właściciel
2/ posiadanie zależne - oznacza, że podmiot włada cudzą rzeczą jak użytkownik, najemca, dzierżawca
Ochrona posiadania:
ochrona sądowa polega na tym, ze posiadacz może skierować swoje roszczenia na drogę sądową
ochrona pozasądowa - polega na własnym działaniu posiadacza, poprzez stosowanie obrony koniecznej i samopomocy dozwolonej.
Nabycie nieruchomości przez nieuprawnionego - rzeczy nieruchome - akt notarialny, zbywca wpisany jest w księdze wieczystej jako właściciel, wpis do księgi wieczystej, brak warunku i zastrzeżenia terminu
Rzeczy ruchome - ważna umowa objęcia rzeczy w posiadanie samoistne, dobra wiara nabywcy, 3 lata od zdarzenia powodującego utratę rzeczy.
Istota zobowiązań niezupełnych
Zobowiązania niezupełne (naturalne) polegają na tym że wierzyciel nie może zmusić środkami prawnymi dłużnika do spełnienia przez niego świadczenia. Należy wskazać dwie cechy dla tego typu zobowiązania:
1/ mniej lub bardziej stanowczo
Oznaczona przez przepisy prawa ich niezaskarżalność.
2/ przyznanie mocy prawnej spełnieniu tego zobowiązania przez dłużnika wskutek czego wierzyciel może zatrzymać uzyskane świadczenie i nie ma obowiązku jego zwrotu, jako nienależnego.
W KCyw. Wyróżnia się następujące przypadki:
zobowiązania, które uległy przedawnieniu
wynikające z zasad współżycia społecznego
Zobowiązanie z gry lub zakładu, chyba, że gra była zakazana lub nierzetelna
Różnica pomiędzy umowami zobowiązań -
1. umowa jedno i dwustronnie obowiązujące: - umowy jednostronnie obowiązujące, to takie, gdzie jedna ze stron, a druga tylko uprawniona, np. darowizna
Umowy dwustronnie obowiązujące - występują w obrocie cywilno-prawnym, np. sprzedaż, zlecenie, pożyczka
2. umowy wzajemne polegają na wymianie ekwiwalentnych świadczeń między stronami. Umowa wzajemna musi być dwustronnie obowiązująca i odpłatna.
3. Umowy nazwane - takie, które ujęte są w KC oraz innych aktach normatywnych, np. sprzedaż, zlecenie, pożyczka
4. Umowy nienazwane, to takie, które występują w obrocie cywilnoprawnym, a nie sa uregulowane normatywnie jako określony typ.
5. Umowy mieszane - zawierają w sobie elementy różnych umów nazwanych i nienazwanych.
Zasady wykonywania świadczeń pieniężnych
1. nominalizmu polega na tym, że dłużnik ma spełnić dług poprzez zapłatę sumy nominalnej. Wartość nominalna pieniądza jest stała
2. Zasada waloryzacji - ma chronić wierzyciela przed zmiana wartości realnej pieniądza.
Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych osób fizycznych zdolność prawną człowiek nabywa w chwili urodzenia. Przejawia się to tym, że może być podmiotem praw i obowiązków. Dziecko poczęte a nie urodzone nie posiada zdolności prawnej a tylko zabezpieczone są jego przyszłe prawa.
Zdolność do czynności prawnych - oznacza możność nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych. Wyróżniamy 3 kategorie zdolności: 1-brak zdolności do czynności prawnych (wiek do 13 lat, ubezwłasnowolnienie całkowite)
2. ograniczona zdolność do czynności prawnych (wiek od 13-18 lat, ubezwłasnowolnienie częściowe osoby, do których sąd ustalił kuratora
3. pełna zdolność do czynności prawnych
Prawo rzeczowe są to prawa podmiotowe, które dotyczą z reguły rzeczy oraz są prawami bezwzględnymi, tj. prawo własności, użytkowania wieczystego, ograniczone prawa rzeczowe.
Nabycie własności rzeczy od osoby nieuprawnionej
Nabycie własności rzeczy od osoby nieuprawnionej (np. złodziej, paser, przechowawca, najemca).
1) W przypadku rzeczy ruchomych ustawodawca uzależnia przeniesienie prawa własności od kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek (art. 169 § l k.c.):
a) zawarcie ważnej umowy,
b) objęcie rzeczy w posiadanie samoistne,
c) dobra wiara nabywcy. , Jeśli podmiot nieuprawniony wszedł we władanie rzeczy zgubionej, skradzionej lub w inny sposób utraconej (np. porzuconej przed napastnikiem) i zbywa tę rzecz, to nabywca uzyskuje prawo własności dopiero wtedy, gdy oprócz warunków wymienionych wyżej upłynie okres trzech lat od zdarzenia powodującego utratę rzeczy (art. 169 § 2 k.c. zd. 1).
Dobra wiara nabywcy musi istnieć nie tylko w momencie dokonywania takiej czynności prawnej, np. zakup samochodu od złodzieja, pasera ale przez cały okres trzech lat od chwili utraty rzeczy przez właściciela. Nie dotyczy to jednak pieniędzy, dokumentów na okaziciela (np. papiery wartościowe - obligacje, akcje, czeki, weksle) ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji lub w toku postępowania egzekucyjnego (art. 169 § 2 k.c. zd. 2.).
2) W przypadku nabycia nieruchomości od osoby nieuprawnionej muszą być spełnione następujące przesłanki:
a) zawarcie ważnej umowy w formie aktu notarialnego (art. 158 k.c.),
b) zbywca jest wpisany w księdze wieczystej jako właściciel (art. 5 ust! o ks. wiecz. - rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych),
zasada ta nie chroni, gdy czynność rozporządzająca jest nieodpłatna albo nabywca działał w złej wierze (art. 6 ust. l ust. o ks. wiecz.)
c) wpis do księgi wieczystej,
d) nie można czynić do przeniesienia własności warunku ani zastrzec
Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych
Decydującą przesłanką zaliczającą osobę do funkcjonariuszy państwowych jest miejsce zatrudnienia, a nie charakter pracy.
Zgodnie z art. 417 § 2 k.c. funkcjonariuszami są:
—. pracownicy organów władzy np. pracownicy Sejmu i Senatu,
— pracownicy organów administracji państwowej (ogólnej oraz specjalnej), np. pracownicy Urzędu Rady Ministrów, Urzędów Wojewódzkich, Urzędów Celnych.
W ramach tej grupy (administracja specjalna) są wszyscy zatrudnieni w jednostkach organizacyjnych podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych, np. zarówno Komendant Wojewódzki Policji a także palacz, sprzątaczka. Nie jest istotnym czynnikiem sposób zatrudnienia np. umowa o pracę pracownika cywilnego czy też mianowanie policjanta,
— pracownicy gospodarki państwowej np. pracownicy przedsiębiorstw państwowych.
Za funkcjonariuszy uważa się także osoby działające na zlecenie tych organów. Są to osoby działające na podstawie umowy zlecenia (art. 750 k.c.), np. lekarz, który jest konsultantem albo wykonującym czynności specjalistyczne, a także osoby działające na jego wezwanie np. udzielający pomocy policjantowi podczas interwencji służbowej,
— osoby powołane z wyboru, np. posłowie, senatorowie, ławnicy,
— sędziowie, prokuratorzy, żołnierze sił zbrojnych.
Wyróżnia się trzy rodzaje odpowiedzialności:
1) odpowiedzialność podstawowa (art. 417 § l k.c.),
2) odpowiedzialność ograniczona (art. 418 § l k.c.),
3) odpowiedzialność rozszerzona (art. 419 k.c.).
Ad. 1) Przesłankami odpowiedzialności podstawowej są:
a) Wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu czynności powierzonych, np. wyrządzenie szkody przez policjanta podczas przeszukania. Ważny jest cel działania policjanta. Skarb Państwa natomiast nie odpowiada za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy przy okazji wykonywania czynności powierzonych.
b) Wina funkcjonariusza państwowego może wynikać z działania (np. naruszenie zasad użycia pałki służbowej przez policjanta) albo z zaniechania (np. niezabezpieczenie kradzionego samochodu przez funkcjonariusza Policji).
Ad. 2) Odpowiedzialność ograniczona (art. 418 § l k.c.) oznacza, że oprócz przesłanek przewidzianych dla generalnej zasady odpowiedzialności określonej w art. 417 § l k.c. muszą wystąpić kumulatywnie jeszcze inne warunki:
a) Szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza wskutek wydania orzeczenia lub zarządzenia.
b) Gdy przy wydaniu orzeczenia lub zarządzenia nastąpiło naruszenie prawa ścigane w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego, a wina sprawcy szkody została stwierdzona wyrokiem karnym lub orzeczeniem dyscyplinarnym albo uznana przez organ przełożony nad sprawcą. Odpowiedzialność zawężona ma miejsce także wtedy, gdy brak jest winy w wyroku karnym albo dyscyplinarnym, jeśli wszczęciu albo prowadzeniu tych rodzajów postępowań przeszkodą prawną jest okoliczność wyłączająca ściganie (art. 418 § 2 k.c.) np. : śmierć sprawcy, przedawnienie ścigania, abolicja, immunitet posła i senatora.
Ad. 3) Odpowiedzialność rozszerzona (art. 419 k.c.).
Skarb Państwa może ponieść odpowiedzialność, gdy brak jest winy funkcjonariusza państwowego (art. 417 § l k.c.), np. użycie broni zgodnie z przepisami, a nadto spełnione są następujące przesłanki:
— wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza nastąpiło przy wykonywaniu czynności powierzonej,
— powstanie szkody na osobie polegającej tylko na uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo utraty żywiciela, np. rozstrój zdrowia w wyniku obowiązkowego szczepienia,
— zasadność przyznania odszkodowania oparta jest o zasady współżycia społecznego (tzw. zasada słuszności) zwłaszcza gdy z okoliczności wynika niezdolność poszkodowanego do pracy albo jego ciężkie położenie materialne,
— poszkodowany może żądać naprawienia szkody w części lub w całości.
Miejsce wykonania zobowiązania
Miejscem wykonania jest miejscowość w której zobowiązanie ma y zrealizowane.
Miejsce to wynika z:
a) Woli strony (umowy).
b) Istoty świadczenia np. orka gruntu, tapetowanie mieszkania.
Jeśli ww. przesłanki nie mają zastosowania to według przepisów prawa miejscem wykonania zobowiązania jest (art. 454 k.c.):
— przy świadczeniach niepieniężnych miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika w chwili powstania zobowiązania,
— przy świadczeniach pieniężnych miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela w momencie wykonania zobowiązania.
Różnice pomiędzy mieniem a majątkiem Zgodnie z art.44kc mieniem jest ogół praw3 majątkowych np. własność i dzierżawa. Mienie dotyczy tylko aktywów (tj. praw). Termin ten może być używany jako prawa majątkowe określonej osoby, jak również bez relatywizacji oznaczonego podmiotu, tj. mienie społeczne oraz prywatne (mienie osób fizycznych członków spółdzielni).
Majątek - termin ten w prawie cywilnym występuje w dwóch znaczeniach: 1/ jest to ogół praw majątkowych (aktywów), przysługujących oznaczonemu podmiotowi, np. prawa majątkowe, które przysługują
Kowalskiemu.
2/ jest to ogół praw aktywów i obowiązków pasywów o charakterze majątkowym określonej osoby, np. aktywa i pasywa Kowalskiego.
Wadliwość oświadczeń woli
Oświadczenie woli w PC jest to przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku cywilnoprawnego (art.60 kc). Nie będzie oświadczenia woli, np. propozycja pójścia do teatru.
Wada oświadczenia woli polega na nieprawidłowości, która może dotyczyć aktu woli (procesu podejmowania decyzji wewnętrznej) albo jego uzewnętrznienia (niezgodność między decyzją wewnętrzna a jej przejawem.).
Wady oświadczenia woli.
brak świadomości lub swobody (nieważność bezwzględna)
pozorność (ktoś pozornie zbywa samochód osobowy by uniknąć egzekucji) (NB)
błąd (np. kupno tombaku zamiast złota (NW)
groźba (np. kolega grozi poinformowaniem żony o zdradzie)
Przedawnienie roszczeń (art.117 par.1 kc)
Dotyczy z reguły wszystkich roszczeń majątkowych, wyjątki to np. roszczenia o zniesienie współwłasności, roszczenia windykacyjne i negatoryjne, dot. Ochrony własności nieruchomości.
Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może się uchylić od spełnienia świadczenia, chyba.że zrzeka z korzystania z zarzutu przedawnienia, zrzeczenie przed upływem terminu jest nieważne. Oznacza to, że nie można zastosować środków prawnych, które zmusiłyby dłużnika do spełnienia świadczenia. Termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata.
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta - szkoda w ujęciu prawnym oznacza każdy uszczerbek w dobrach chronionych przez przepisy prawa, np. życie, zdrowie, wolność mienie. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta występuje w trzech postaciach:
1/ jeżeli zwierzę jest narzędziem człowieka, np. jazda końmi, poszczucie psem - odpowiada człowiek, jak za czyn własny (art.415 kc)
2/ odpowiada za szkodę osoba, która zwierzę chowa lub nim się posługuje (nie tylko właściciel, najemca, znalazca lub złodziej) art.431 kc.
3/ jeżeli jest brak winy w nadzorze poszkodowany może żądać naprawienia szkody w całości lub części od osoby sprawującej pieczę nad zwierzęciem, gdy wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Ochrona posiadania - rodzaje posiadania posiadanie polega na faktycznym władaniu rzeczą we własnym imieniu, które odpowiada treści określonego prawa podmiotowego. Może być także taki stan, że osoba nie mająca prawa podmiotowego będzie posiadaczem, np. złodziej , paser.
Rodzaje posiadania (336 kc)
1/ posiadanie samoistne polega na tym, ze osoba włada rzeczą jak właściciel
2/ posiadanie zależne - oznacza, że podmiot włada cudzą rzeczą jak użytkownik, najemca, dzierżawca
Ochrona posiadania:
ochrona sądowa polega na tym, ze posiadacz może skierować swoje roszczenia na drogę sądową
ochrona pozasądowa - polega na własnym działaniu posiadacza, poprzez stosowanie obrony koniecznej i samopomocy dozwolonej.
Nabycie nieruchomości przez nieuprawnionego - rzeczy nieruchome - akt notarialny, zbywca wpisany jest w księdze wieczystej jako właściciel, wpis do księgi wieczystej, brak warunku i zastrzeżenia terminu
Rzeczy ruchome - ważna umowa objęcia rzeczy w posiadanie samoistne, dobra wiara nabywcy, 3 lata od zdarzenia powodującego utratę rzeczy.
Istota zobowiązań niezupełnych
Zobowiązania niezupełne (naturalne) polegają na tym że wierzyciel nie może zmusić środkami prawnymi dłużnika do spełnienia przez niego świadczenia. Należy wskazać dwie cechy dla tego typu zobowiązania:
1/ mniej lub bardziej stanowczo
Oznaczona przez przepisy prawa ich niezaskarżalność.
2/ przyznanie mocy prawnej spełnieniu tego zobowiązania przez dłużnika wskutek czego wierzyciel może zatrzymać uzyskane świadczenie i nie ma obowiązku jego zwrotu, jako nienależnego.
W KCyw. Wyróżnia się następujące przypadki:
zobowiązania, które uległy przedawnieniu
wynikające z zasad współżycia społecznego
Zobowiązanie z gry lub zakładu, chyba, że gra była zakazana lub nierzetelna
Różnica pomiędzy umowami zobowiązań -
1. umowa jedno i dwustronnie obowiązujące: - umowy jednostronnie obowiązujące, to takie, gdzie jedna ze stron, a druga tylko uprawniona, np. darowizna
Umowy dwustronnie obowiązujące - występują w obrocie cywilno-prawnym, np. sprzedaż, zlecenie, pożyczka
2. umowy wzajemne polegają na wymianie ekwiwalentnych świadczeń między stronami. Umowa wzajemna musi być dwustronnie obowiązująca i odpłatna.
3. Umowy nazwane - takie, które ujęte są w KC oraz innych aktach normatywnych, np. sprzedaż, zlecenie, pożyczka
4. Umowy nienazwane, to takie, które występują w obrocie cywilnoprawnym, a nie sa uregulowane normatywnie jako określony typ.
5. Umowy mieszane - zawierają w sobie elementy różnych umów nazwanych i nienazwanych.
Zasady wykonywania świadczeń pieniężnych
1. nominalizmu polega na tym, że dłużnik ma spełnić dług poprzez zapłatę sumy nominalnej. Wartość nominalna pieniądza jest stała
2. Zasada waloryzacji - ma chronić wierzyciela przed zmiana wartości realnej pieniądza.
Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych osób fizycznych zdolność prawną człowiek nabywa w chwili urodzenia. Przejawia się to tym, że może być podmiotem praw i obowiązków. Dziecko poczęte a nie urodzone nie posiada zdolności prawnej a tylko zabezpieczone są jego przyszłe prawa.
Zdolność do czynności prawnych - oznacza możność nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych. Wyróżniamy 3 kategorie zdolności: 1-brak zdolności do czynności prawnych (wiek do 13 lat, ubezwłasnowolnienie całkowite)
2. ograniczona zdolność do czynności prawnych (wiek od 13-18 lat, ubezwłasnowolnienie częściowe osoby, do których sąd ustalił kuratora
3. pełna zdolność do czynności prawnych
Prawo rzeczowe są to prawa podmiotowe, które dotyczą z reguły rzeczy oraz są prawami bezwzględnymi, tj. prawo własności, użytkowania wieczystego, ograniczone prawa rzeczowe.
Nabycie własności rzeczy od osoby nieuprawnionej
Nabycie własności rzeczy od osoby nieuprawnionej (np. złodziej, paser, przechowawca, najemca).
1) W przypadku rzeczy ruchomych ustawodawca uzależnia przeniesienie prawa własności od kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek (art. 169 § l k.c.):
a) zawarcie ważnej umowy,
b) objęcie rzeczy w posiadanie samoistne,
c) dobra wiara nabywcy. , Jeśli podmiot nieuprawniony wszedł we władanie rzeczy zgubionej, skradzionej lub w inny sposób utraconej (np. porzuconej przed napastnikiem) i zbywa tę rzecz, to nabywca uzyskuje prawo własności dopiero wtedy, gdy oprócz warunków wymienionych wyżej upłynie okres trzech lat od zdarzenia powodującego utratę rzeczy (art. 169 § 2 k.c. zd. 1).
Dobra wiara nabywcy musi istnieć nie tylko w momencie dokonywania takiej czynności prawnej, np. zakup samochodu od złodzieja, pasera ale przez cały okres trzech lat od chwili utraty rzeczy przez właściciela. Nie dotyczy to jednak pieniędzy, dokumentów na okaziciela (np. papiery wartościowe - obligacje, akcje, czeki, weksle) ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji lub w toku postępowania egzekucyjnego (art. 169 § 2 k.c. zd. 2.).
2) W przypadku nabycia nieruchomości od osoby nieuprawnionej muszą być spełnione następujące przesłanki:
a) zawarcie ważnej umowy w formie aktu notarialnego (art. 158 k.c.),
b) zbywca jest wpisany w księdze wieczystej jako właściciel (art. 5 ust! o ks. wiecz. - rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych),
zasada ta nie chroni, gdy czynność rozporządzająca jest nieodpłatna albo nabywca działał w złej wierze (art. 6 ust. l ust. o ks. wiecz.)
c) wpis do księgi wieczystej,
d) nie można czynić do przeniesienia własności warunku ani zastrzec
Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych
Decydującą przesłanką zaliczającą osobę do funkcjonariuszy państwowych jest miejsce zatrudnienia, a nie charakter pracy.
Zgodnie z art. 417 § 2 k.c. funkcjonariuszami są:
—. pracownicy organów władzy np. pracownicy Sejmu i Senatu,
— pracownicy organów administracji państwowej (ogólnej oraz specjalnej), np. pracownicy Urzędu Rady Ministrów, Urzędów Wojewódzkich, Urzędów Celnych.
W ramach tej grupy (administracja specjalna) są wszyscy zatrudnieni w jednostkach organizacyjnych podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych, np. zarówno Komendant Wojewódzki Policji a także palacz, sprzątaczka. Nie jest istotnym czynnikiem sposób zatrudnienia np. umowa o pracę pracownika cywilnego czy też mianowanie policjanta,
— pracownicy gospodarki państwowej np. pracownicy przedsiębiorstw państwowych.
Za funkcjonariuszy uważa się także osoby działające na zlecenie tych organów. Są to osoby działające na podstawie umowy zlecenia (art. 750 k.c.), np. lekarz, który jest konsultantem albo wykonującym czynności specjalistyczne, a także osoby działające na jego wezwanie np. udzielający pomocy policjantowi podczas interwencji służbowej,
— osoby powołane z wyboru, np. posłowie, senatorowie, ławnicy,
— sędziowie, prokuratorzy, żołnierze sił zbrojnych.
Wyróżnia się trzy rodzaje odpowiedzialności:
1) odpowiedzialność podstawowa (art. 417 § l k.c.),
2) odpowiedzialność ograniczona (art. 418 § l k.c.),
3) odpowiedzialność rozszerzona (art. 419 k.c.).
Ad. 1) Przesłankami odpowiedzialności podstawowej są:
a) Wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu czynności powierzonych, np. wyrządzenie szkody przez policjanta podczas przeszukania. Ważny jest cel działania policjanta. Skarb Państwa natomiast nie odpowiada za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy przy okazji wykonywania czynności powierzonych.
b) Wina funkcjonariusza państwowego może wynikać z działania (np. naruszenie zasad użycia pałki służbowej przez policjanta) albo z zaniechania (np. niezabezpieczenie kradzionego samochodu przez funkcjonariusza Policji).
Ad. 2) Odpowiedzialność ograniczona (art. 418 § l k.c.) oznacza, że oprócz przesłanek przewidzianych dla generalnej zasady odpowiedzialności określonej w art. 417 § l k.c. muszą wystąpić kumulatywnie jeszcze inne warunki:
a) Szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza wskutek wydania orzeczenia lub zarządzenia.
b) Gdy przy wydaniu orzeczenia lub zarządzenia nastąpiło naruszenie prawa ścigane w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego, a wina sprawcy szkody została stwierdzona wyrokiem karnym lub orzeczeniem dyscyplinarnym albo uznana przez organ przełożony nad sprawcą. Odpowiedzialność zawężona ma miejsce także wtedy, gdy brak jest winy w wyroku karnym albo dyscyplinarnym, jeśli wszczęciu albo prowadzeniu tych rodzajów postępowań przeszkodą prawną jest okoliczność wyłączająca ściganie (art. 418 § 2 k.c.) np. : śmierć sprawcy, przedawnienie ścigania, abolicja, immunitet posła i senatora.
Ad. 3) Odpowiedzialność rozszerzona (art. 419 k.c.).
Skarb Państwa może ponieść odpowiedzialność, gdy brak jest winy funkcjonariusza państwowego (art. 417 § l k.c.), np. użycie broni zgodnie z przepisami, a nadto spełnione są następujące przesłanki:
— wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza nastąpiło przy wykonywaniu czynności powierzonej,
— powstanie szkody na osobie polegającej tylko na uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo utraty żywiciela, np. rozstrój zdrowia w wyniku obowiązkowego szczepienia,
— zasadność przyznania odszkodowania oparta jest o zasady współżycia społecznego (tzw. zasada słuszności) zwłaszcza gdy z okoliczności wynika niezdolność poszkodowanego do pracy albo jego ciężkie położenie materialne,
— poszkodowany może żądać naprawienia szkody w części lub w całości.
Miejsce wykonania zobowiązania
Miejscem wykonania jest miejscowość w której zobowiązanie ma y zrealizowane.
Miejsce to wynika z:
a) Woli strony (umowy).
b) Istoty świadczenia np. orka gruntu, tapetowanie mieszkania.
Jeśli ww. przesłanki nie mają zastosowania to według przepisów prawa miejscem wykonania zobowiązania jest (art. 454 k.c.):
— przy świadczeniach niepieniężnych miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika w chwili powstania zobowiązania,
— przy świadczeniach pieniężnych miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela w momencie wykonania zobowiązania.