Promocja zdrowia , zaliczenie z oceną.

1. Definicja zdrowia WHO (s. 19)

2. Zdrowie jednostki jako całość (zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne, duchowe (s. 30-31)

3. Czynniki warunkujące zdrowie - koncepcja „pól zdrowia” (wg Lalonde) (s. 44-45)

4. Styl życia- wg Sicińskiego (s.50 def. w tabeli)

5. Podział zachowań zdrowotnych podany na ostatnim wykładzie

6. Definiowanie edukacji zdrowotnej (dowolna definicja z tabeli s. 102) oraz promocji zdrowia (z tabeli s. 131)

7. Charakterystyka podejścia ukierunkowanego na szkołę promującą zdrowie (tabela s. 247)

8. 4 zasady szkoły promującej zdrowie

9. Umiejętności życiowe (psychospołeczne) (definicja s.444); rodzaje umiejętności życiowych wg WHO (s.445)

Zagadnienie nr 4

Styl życia to:

Zespół codziennych zachowań, swoistych dla zbiorowości lub jednostki, charakterystyczny ”sposób bycia” odróżniający daną zbiorowość lub jednostkę od innych ludzi, bardziej lub mniej świadomie

Zagadnienie nr 1

Definicja zdrowia WHO - zdrowie jest stanem pełnego dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego, społecznego, a nie wyłącznie brakiem choroby lub niedomagania (ułomności).

Nowymi elementami tej definicji było zwrócenie uwagi na:

- zdrowie jako stan pozytywny (niektórzy autorzy a tłumaczeniu wyrazu well - being używają określeń: dobrostan, stan pełnej pomyślności),

- jego wielowymiarowość (aspekt fizyczny, społeczny i psychiczny),

- znaczenie subiektywnej oceny (poczucia) zdrowia (samopoczucie).

Definicja ta jest jednak od wielu lat przedmiotem krytyki. Wśród „zarzutów” wymienia się m.in.:

- statyczność - „stan” odnosi się do sytuacji chwilowej,

- brak aspekty duchowego zdrowia,

- nieprecyzyjność sformułowania „dobrostan”,

- pojmowania zdrowia jako stanu idealnego jest „mirażem”, utopią. Osiągniecie pełnego zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego jest praktycznie nie możliwe.

Mimo tych zastrzeżeń definicja zdrowia, zaprezentowana przez WHO jest nadal najczęściej cytowana na całym świecie. Zainicjowała liczne próby formułowania pozytywnych definicji zdrowia.

Zagadnienie nr 2

ZDROWIE JEDNOSTKI JAKO CAŁOŚĆ

Podejście holistyczne zakłada,że zdrowie człowieka stanowi całość , złożoną z kilku powiązanych ze sobą i zależnych od siebie wzajemnie wymiarów. Wymiary te to : zdrowie fizyczne,psychiczne,społeczne,duchowe,seksualne i prokreacyjne. Zmiany w jednym wymiarze zdrowia wpływają na pozostałe jego wymiary. Zdrowie oznacza zatem pewien rodzaj równowagi między poszczególnymi wymiarami.

Zdrowie fizyczne - odnosi się do ciała , biologicznego funkcjonowania organizmu i jego poszczególnych układów. Może oznaczać , z jednej strony prawidłową ich funkcję (bez objawów choroby lub niepełnosprawności), a z drugiej odpowiedni poziom sprawności i wydolności fizycznej, zdolność do wykonywania codziennych czynności bez nadmiernego zmęczenia.

Zdrowie psychiczne - najczęściej wyróżnia się dwa jego komponenty :

• Poznawczy , czyli zdrowie umysłowe (mentalne) określane jako zdolność do jasnego,spójnegomyślenia,uczenia się , realizacji swego potencjału intelektualnego

• Afektywny , czyli zdrowie emocjonalne , które oznacza :

- zdolność do kontrolowania emocji ( m.in.lęk ,radość ,złość , żal) w tym rozpoznawania ich i wyrażania w sposób adekwatny do sytuacji , zapewniający poczucie komfortu i akceptowany społecznie

- zdolność do radzenia sobie z trudnościami , stresem , napięciem , depresją i lękiem

Zdrowie społeczne - oznacza ono :

• Niezależność (autonomię) , jako cechę osób dojrzałych społecznie

• Zdolność do utrzymywania dobrych relacji interpersonalnych i współpracy z innymi ludźmi

• Akceptowanie odpowiedzialności za siebie i innych

Zdrowie duchowe-w definicjach zdrowia duchowego pojawiają się takie elementy jak : samoświadomość , jakość relacji , system wartości i poczucie celu życia. Eksperci z zakresu promocji zdrowia wyróżnili następujące kryteria zdrowia duchowego : zdolność do dawania i brania ,okazywanie ciepła , bezwarunkowa miłość , poczucie sensu i celu życia , uznawanie czynników transcendentalnych , wewnętrzna siła i spokój, pozytywne nastawienie , własne credo życiowe , uznawanie istnienia czegoś co istnieje poza naszym umysłem , zwartość na przeżycia duchowe , zdolność do wyjścia poza świadomość. Zdrowie duchowe najogólniej oznacza doświadczanie wewnętrznego spokoju i zgody z samym sobą oraz rozpoznawanie i wdrażanie w życie zasad i przekonań religijnych lub moralnych. Jego rozumienie zależy od przekonań i stosunku ludzi do sił , które kierują życiem ludzkim i sensem świata. Dla ludzi wierzących związane jest z ich przekonaniami , praktykami religijnymi i wartościami podstawowymi dla danej religii. Dla ludzi niewierzących wynika z praw natury lub ich osobistego kredo. Niektórzy autorzy uważają, że zdrowie duchowe nie jest odrębną kategorią , lecz częścią afektywnego komponentu zdrowia psychicznego.

Zagadnienie nr 5

Zachowania zdrowotne - działania podjęte świadomie przez jednostkę w celu promowania zdrowia. Działania te wpływają na proces socjalizacji.

Podział zachowań zdrowotnych:

1. ze względu na stan świadomości jednostki i cel jej działania

• zachowania zdrowotne podejmowane intencjonalnie (w celu wzmocnienia lub poprawy stanu zdrowia; chęć zmiany)

• zachowania związane ze zdrowiem (nie towarzyszy im uświadomiony cel; zachowania które mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ na zdrowie np. bieganie, długość snu itp..)

2. ze względu na skutki zachowań dla zdrowia

• zachowania pozytywne, pro zdrowotne (sprzyjające zdrowiu)

• zachowania negatywne, anty zdrowotne (stwarzają ryzyko dla zdrowia, wywołują bezpośrednie lub odległe szkody zdrowotne)

3. zachowania medyczne: korzystanie z opieki medycznej, świadczeń lekarskich itp.

4. zachowania prewencyjne podejmowane w celu zapobiegania chorób.

Zagadnienie nr 3

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE ZDROWIE I DBAŁOŚĆ

STYL ŻYCIA : zbiór decyzji (działań) jednostki , które wpływają na jego zdrowie i które jednostka może w mniejszym Lu większym stopniu kontrolować.

ŚRODOWISKO : wszystkie jego elementy, zewnętrzne w stosunku do ciała ludzkiego , na które jednostka nie ma wpływu lub jest on bardzo ograniczony.

BIOLOGIA CZŁOWIEKA : wszystkie cechy związane z biologią organizmu ludzkiego , w tym czynniki genetyczne , wiek , płeć

ORGANIZACJA OPIEKI MEDYCZNEJ : dostępność, jakość, organizacja , rodzaj , zasoby opieki medycznej

Zagadnienie nr 6

Edukacja zdrowotna to proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności, w której żyją. ( Williams, 1988)

Promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem i jego poprawę ( Karta Ottawska 1986)

Zagadnienie nr 7

Charakterystyka podejścia ukierunkowanego na szkołę promującą zdrowie

Podejście ukierunkowane na:

1. edukację zdrowotną

• koncentracja na chorobach, zapobieganie im, leczeniu oraz zachowaniach zdrowotnych uczniów; zdrowie, jako koncepcja narzucana przez ekspertów zdrowia

• w pedagogice dominacja dydaktyki, stylu dyrektywnego z naciskiem na profilaktykę zaburzeń i zachowania bezpieczne dla zdrowia

• zachęcanie nauczycieli do pełnienia roli modeli, tradycyjne, restrykcyjne podejście do środowiska szkolnego

• przekonanie, że sprawy zdrowia w szkole mogą rozwiązać pracownicy medyczni, luźno z nią związani

2. szkołę promującą zdrowie

• koncentracja na warunkach i stylach życia oraz dobrym samopoczuciu; zdrowie, jako koncepcja otwarta, w jej definiowaniu uczestniczą uczniowie

• demokratyczny proces, ukierunkowany na rozwijanie kompetencji młodych ludzi do podejmowania działań służących zmianom warunków i stylu życia

• polityka szkoła w odniesieniu do zdrowia jest tworzona wspólnie przez nauczycieli, uczniów i ich rodziców

• promocja zdrowia jest zintegrowana ze wszystkimi strefami funkcjonowania szkoły i w powiązaniu z działaniami w społeczności lokalnej

Zagadnienie nr 9

UMIEJETNOŚCI ZYCIOWE- to umiejętności (zdolności) umożliwiające jednostce pozytywne zachowania przystosowawcze, które pozwalaja efektywnie Radzic sobie z zadaniami i wyzwaniami codziennego życia.

UMIEJETNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE:
- mają znaczenie dla osiągniecia przez człowieka satysfakcjonującego życia
- pozwalają na poznanie samego siebie, swoich możliwości i ograniczeń, pomagają w rozwiązywaniu swoich problemów

- decydują o możliwości świadomego i rozsądnego kierowania własnymi wyborami i podejmowania decyzji
- są warunkiem budowy dobrych relacji z otoczeniem, sprzyjają aktywnemu uczestnictwu w życiu społecznym a także radzeniu sobie na rynku pracy

KLASYFIKACJA UMIEJETNOŚCI ŻYCIOWYCH wyróżnia 3 podstawowe grupy:

1. Komunikacja i umiejętności interpersonalne- komunikacja werbalna i niewerbalna, negocjacje, asertywnośc, budowanie empatii, współpraca i praca w grupie, rzecznictwo

2. Podejmowanie decyzji i krytyczne myślenie- gromadzenie informacji, ocena róznych rozwiązań problemu z uwzględnieniem przewidywania konsekwencji dla siebie i społeczeństwa, analiza wpływu wartości i postaw na motywy działania swoje i innych.

3. Kierowanie sobą- budowanie poczucia własnej wartości, samoświadomośc w zakresie własnych praw, postaw, wyznawanych wartości, mocnych i słabych stron; określanie celów, samoobserwacja i samoocena; kierowanie emocjami (radzenia sobie z gniewem, lekiem, stratą); radzenie sobie ze stresem ( zarządzanie czasem, pozytywne myślenie, techniki relaksacyjne)

---