Gorzelnictwo i wódki gatunkowe
Surowce gorzelnicze(ze 100 kg ile spirytusu):
ziemniaki 18% skrobi ze 100 kg = 9-10 dm3 spirytusu
żyto = 32- 37 dm3
pszenica = 38 dm3
kukurydza = 40 dm3
topinambur (inulina 13-17%) = 7-9 dm3
cykoria
-korzeń świeży (14-20% inuliny)= 7-11 dm3
-korzeń wysuszony (45-68% inuliny) = do 30 dm3
buraki cukrowe = 8 dm3( metanol!)
jabłka= 5,5-6 dm3
śliwki (zawartość cukrów 8,5-15%)= 4,5-5,5 dm3
dynie (odmiana maxima) (17% węglowodanow - 60 ton/ha) = 6-8 dm3
wytłoki jabłkowe (7-8% cukrów) = 4,5 dm3
pieczywo = 20-38 dm3
susz i płatki ziemniaczane (14% H2O) = 35-39 dm3
nasiona chwastow = do 20 dm3
szlamy krochmalnicze (20-50% skrobi) = 15-30 dm3
Woda:
do celów technologicznych
do przeponowego chłodzenia cieczy gorzelniczych
do zasilania kotłów parowych
do mycia urządzeń, zbiorników, posadzek itp.
Woda technologiczna- mikrobiologicznie czysta, bez obcych zapachów i smaków, niska alkaliczność i twardość - niepożądane nadmiar Fe, Mn, chlorków
Woda chłodnicza- możliwie niska temperatura, niska twardość
Woda do zasilania kotłów parowych- miękka, bez zapachu
Woda do mycia - czysta mikrobiologicznie
Środki chemiczne -pomocnicze:
Kwas siarkowy- ukwaszanie zacierów- rozcieńczenie 1:5
Formalina- 40% roztwór aldehydu mrówkowego- podstawowy środek stosowany do dezynfekcji naczyń, rurociągów, pomp, posadzek.
Wapno palone lub hydratyzowane- dezynfekcja oraz obniżenie kwasowości zacierów; Ca2+ stabilizują aktywność enzymów
- wyciąg wodny superfosfatu I
- siarczan I
- fosforan amonu I jako pożywki dla drożdży (źródła N i P)
- mocznik I
- woda amoniakalna I
Woda amoniakalna- regulacja kwasowości zacierów gorzelniczych, podwyższanie wartości paszowej wywaru lub pasz sporządzonych na bazie wywaru.
Porafinacyjne kwasy tłuszczowe- gaszenie piany w czasie fermentacji (ulegają asymilacji przez drożdże jako źródło węgla)
Schemat technologiczny produkcji spirytusu surowego:
Ziemniaki+Zboża (Mycie i transport)+ Para wodna ->Parowanie-> Wytłaczanie uparowanej masy +enzymy+
Mleczko słodowe->ZACIERANIE->Zacier słodki +H2SO4->( +Matka drożdżowa ) ->FERMENTACJA ->Odfermentowany zacier + para wodna -> Odpęd spirytusu -> Spirytus surowy
Metoda ciśnieniowa:
1. parnik.
2. kadź zacierna.
3. kadzie fermentacyjne
Jest to metoda najczęściej stosowana w małych i średnich gorzelniach rolniczych.
Parowanie surowców skrobiowych:
Cel parowania:
Przekształcenie skrobi nierozpuszczalnej w wodzie w formę kleiku skrobiowego
- pęcznienie 60-100-krotny wzrost objętości ziarna wzrost lepkości zawiesiny
po przekroczeniu temperatury 120oC przekształcenie kleiku w roztwór fizyczne rozpuszczenie skrobi
Zniszczenie komórkowej struktury surowca, umożliwiające wypłynięcie skrobi poza ściany komórek
działanie termiczne 145-150oC rozpuszczenie hemiceluloz i pentozanów
Sterylizacja surowca
Wady parowania:
karmel
melanoidy
Upłynnianie skrobi:
- hydroliza amylopektyny z udziałem alfa-amylazy
- redukcja lepkości zacieru
- zwiększenie dostępności powstających dekstryn dla innych enzymów amylolitycznych
Scukrzanie (zacieranie):
Alfa-amylaza rozkłada skrobię do dekstryn maltotriozy maltozy glukozy
- alfa-amylaza słodowa działa najaktywniej w temperaturze 70-75oC i przy pH 4,7-5,4
- alfa-amylaza bakteryjna- optimum temperatury wyższe niż amylazy słodowej do 90oC, np. preparat enzymowy Termamyl, AlfaDistill
Beta-amylaza jest enzymem cukrującym odszczepia z obu frakcji skrobi (amylozy i amylopektyny) cząsteczki dwucukru maltozy pozostają dekstryny graniczne
- beta-amylaza znajduje się wyłącznie w słodzie
- optimum działania: temperatura 40-50oC i pH 4,8-5,3
1,6-glukozydaza (dekstrynaza graniczna), pullulanaza rozkład dekstryn granicznych, umożliwiając ich hydrolizę do cukrów fermentujących
- w preparatach pleśniowych (optimum pH 6,3)
- występuje w słodzie (optimum pH 5,1)
- optimum temperatury jest jednakowe i wynosi 40oC
Glukoamylaza (amyloglukozydaza) hydroliza obu frakcji skrobiowych do glukozy (optimum pH 4,0-5,0; temperatura 50-60oC), enzym pochodzenia mikrobiologicznego
Rodzaje preparatów enzymatycznych stosowanych w gorzelnictwie: Novozymes i AgroEnzym.
Fermentacja zacieru:
Temperatura nastawu fermentacji 17-27oC ( niższa o kilka do kilkunastu stopni od optymalnej temperatury fermentacji 30-34oC)
Ilość drożdży wysiewanych do zacieru 5-8%.
Stadia fermentacji:
Zafermentowanie namnażanie drożdży w natlenionym zacierze; 20 godzin; intensywne pienienie
Fermentacja główna od 20 do 40 godziny fermentacji
- obniżenie szybkości namnażania drożdży
- obniżenie gęstości zacieru
- wzrost stężenia alkoholu
- wzrost temperatury
- intensyfikacja wydzielania dwutlenku węgla
Dofermentowanie 30 godzin
- intensyfikacja procesu scukrzania dekstryn
- odfermentowywanie uwalnianych cukrów
- stałe obniżanie się temperatury zacieru ( niższa o 3-5oC niż w okresie fermentacji głównej)
1 dm3 alkoholu 410 dm3 CO 2
Produkty fermentacji:
ETANOL: wg Gay-Lussaca otrzymujemy:
C6H12O6 2 C2H5OH + 2 CO2
Wagowo 100g heksozy 51,1 g + 48,9 g
- bezbarwny płyn o piekącym smaku i ostrym zapachu
- ciężar właściwy: 0,78425 (20oC)
- temp. wrzenia 78,3oC
- temp. zamarzania -114oC
Dwutlenek węgla
- bezbarwny gaz o duszącym, ostrym zapachu, cięższy od powietrza
- w trakcie fermentacji alkoholowej zbiera się na powierzchni fermentującego płynu
- w warunkach przemysłowych jest zbierany w odpowiednich pojemnikach, oczyszczany i sprężany (do gazowania napojów) lub zestalany w postaci bloków „suchego lodu” (chłodzenie produktów spożywczych)
Glicerol- gliceryna
- produkt uboczny fermentacji alkoholowej ( powstaje około 3% w stosunku do etanolu)
- gęsta bezbarwna ciecz, bez zapachu, bardzo słodka
- temperatura wrzenia 290oC - pozostaje w wywarze podestylacyjnym ( w stężeniu około 0,3%)
Wyższe alkohole (oleje fuzlowe) np. :
- izobutylowy
- propylowy
- izoamylowy
Charakteryzują się nieprzyjemną wonią, dość wysoką temperatura wrzenia (97-137oC) oraz słabą rozpuszczalnością w wodzie. Niski ciężar właściwy 0,82. Stanowia domieszkę spirytusu surowego. Usuwane w trakcie rektyfikacji.
Aldehydy
- octowy- tworzy się w dużych ilościach, ale niemal w całości ulega przemianie w etanol
- inne aldehydy wytwarzane w ilościach minimalnych przechodzą do destylatu. FURFUROL- aldehyd o ostrym i nieprzyjemnym zapachu, w czasie oczyszczania musi być usunięty- minimalna jego ilość dyskwalifikuje rektyfikat.
Metanol i estry
- związki o temperaturze wrzenia niższej niż etanol; destylują z zacieru przed etanolem (przedgony)
- metanol- silna trucizna; wymaga bezwzględnego usuwania z surówki. Zastosowanie: jako paliwo, rozpuszczalnik, środek przeciw zamarzaniu. Powstaje w różnych ilościach w trakcie fermentacji ( najwięcej w zacierach z Ługów posulfitowych).
Kwasy
- mlekowy: produkt dzikiej fermentacji mlekowej; może powstawać z kwasu pirogronowego (bez pośredniego ogniwa aldehydu octowego)
- octowy: produkt ubocznej fermentacji z udziałem bakterii octowych; powstaje z alkoholu etylowego w środowisku tlenowym; związek lotny z parą wodną; przechodzi do destylatu, pogarsza jakość spirytusu surowego.
Oba wymienione kwasy są produktami niepożądanymi ze względu na obniżanie zawartości etanolu w zacierze.
- kwas masłowy, malonowy, bursztynowy: śladowe ilości. W wywarze pozostają kwasy nielotne ( siarkowy, mlekowy). Obecność kwasu siarkowego (ewentualnie mlekowego) wynika z jego celowego dodatku (zakwaszanie zacieru).
Rodzaje spirytusu surowego- w zależności od pochodzenia:
Odpęd alkoholu z zacieru lub brzeczki spirytus surowy o stężeniu 90-96%.
Do spirytusu przechodzi ~ połowa zawartych w zacierze substancji lotnych ok. 0,5%
Spirytusy surowe używane bez dalszego przerobu:
- żytni starka
- ze śliwek śliwowica
- z ryżu arak
- z melasy trzcinowej rum
- z wina koniak lub winiak
Wykorzystanie produktów ubocznych:
Wywar z gorzelni rolniczych:
- 100 dm3 alkoholu 1100-1400 dm3 wywaru (5-8% s.m.) do bezpośredniego skarmiania na gorąco (bydło, konie)
- po zmieszaniu z paszą treściwą trzoda chlewna
Utylizacja CO2:
1 dm3 alkoholu 0,765 kg CO2 (389 dm3)
Skład gazu opuszczającego kadzie fermentacyjne:
- 98% CO2
- 1% para wodna
- 0,8% alkohol
- inne zanieczyszczenia lotne (aldehydy, estry itp.)
Gorzelnia produkująca 30 000 dm3 spirytusu wykorzystuje 15 ton gazu do produkcji:
- ciekłego CO2
- suchego lodu
Przebieg rektyfikacji:
Surówka rozcieńczanie wodą 50-60%
Dodatek NaOH
- sole nielotne
- zmydlanie estrów
Dodatek KMnO4
- utlenianie aldehydów do kwasów
- przechodzenie kwasów w sole
Filtracja
Oczyszczanie za pomocą wymieniaczy jonowych
Podgrzewanie kolumna epiuracyjna oddzielenie przedgonów
Przechodzenie pozostałych zanieczyszczeń do skraplacza frakcja uboczna IIIP
Epiurat (45%) kolumna rektyfikacyjna
- odbiór spirytusu rektyfikowanego (4 i 5 półka od góry kolumny rektyfikacyjnej)
- przedgony (nie skroplone w deflegmatorze ) chłodnica skroplenie
- fuzle- odbierane na półkach o mocy spirytusu ok.50% oddzielacz fuzli
- mieszanie fuzli z wodą:
Górna warstwa- oddzielana od zbiornika
Dolna warstwa (etanol, woda niewielkie ilości fuzli)- zawracana do kolumny rektyfikacyjnej
- zanieczyszczenia pośrednie- odbierane powyżej fuzli
- dolny kociołek kolumny- woda odwarowa
Technologia wódek czystych i gatunkowych:
Wódki czyste napoje zawierające od 25 do 55% v/v alkoholu etylowego i wodę
Wódki gatunkowe j.w. + dodatkowo substancje aromatyczne nadające charakterystyczny dla danego gatunku smak i zapach, cukier, barwniki
Surowce do produkcji wódek czystych:
- spirytus rektyfikowany
Zwykły
Wyborowy
Luksusowy
- woda uzdatniona
Utlenialność > 2 mg O2/l
Twardość > 0,5on zalecane 0,2on
( 1on = 10 mg CaO lub 7,18 MgO/litr)
Schemat technologiczny wódek czystych:
Spirytus rektyfikowany Woda
Rozcieńczanie
Węgiel aktywny Uszlachetnianie Zlewki
Filtrowanie
Wyrównywanie
Napełnianie Zlewki czyste
Zamykanie
Etykietowanie
Załadowywanie
MAGAZYNOWANIE
Składniki wódek gatunkowych;
- spirytus rektyfikowany
- zwykły - 96o
- wyborowy - 96,5o
- woda „uzdatniona”
- twardość > 2.0 stopni n
- cukier
- biały
- rafinada
- owoce świeże:
- pestkowe - wiśnie, czereśnie, śliwki, morele, brzoskwinie, tarnina, dereń;
- ziarnkowe - jabłka;
- jagodowe - maliny, jeżyny, truskawki, czarne jagody, porzeczki czarne i czerwone, jarzębina;
- łupinowe - orzechy;
Składniki wódek gatunkowych:
owoce suszone
- śliwki, jarzębina, tarnina, jałowiec, czarne jagody;
- rodzynki, wanilia, figi, daktyle, migdały;
- skórki owoców cytrusowych (pomarańczy, cytryn, Curacao)
suszone surowce roślinne
- korzenie i kłącza: arcydzięgiel, lukrecja, galanga, imbir, kosaciec, kurkuma,
- kory i drewna: chinowa, cynamonowa, angostury, drewno gwajakowe, sandałowe
- zioła i kwiaty: arnika, bez czarny, lawenda, dziewanna, lipa, nagietek,
liść bobkowy, melisa, mięta, rozmaryn, bazylia, majeranek, hyzop, żubrówka, piołun, tymianek, nostrzyk, dziurawiec;
- nasiona: anyż, kminek, koper włoski, kubeba, kolendra, migdały gorzkie;
c) olejki eteryczne
d) esencje
Składniki wódek gatunkowych:
używki: kakao, kawa
kwasy organiczne: cytrynowy, winowy, mlekowy
barwniki:
- naturalne:
- cukier palony = karmel
- szafran
- czerwień koszenilowa
- substancje barwiące pochodzące z jadalnych owoców lub z innych jadalnych produktów roślinnych
- syntetyczne
miód pszczeli
wina gronowe
półprodukty:
- syrop cukrowy
- syrop skrobiowy
Składniki wódek gatunkowych - półprodukty -
morsy owocowe - spirytusowane soki
nalewy
destylaty: korzenno - ziołowe, owocowe (np. wiśniowy, malinowy, jałowcowy, pomarańczowy), zbożowe, inne (np. kakaowy, kawowy)
spirytusy: śliwkowy jarzębinowy, jałowcowy, jabłkowy, wiśniowy, winogronowy i inne;
Schemat technologiczny morsu owocowego;
OWOCE
Odbiór owoców
Sortowanie i mycie
Rozdrabnianie
Maceracja miazgi
Tłoczenie Wytłoki
Wirowanie Osady
Spirytu Alkoholizacja morsu
MAGAZYNOWANIE
Schemat produkcyjny nalewu:
OWOCE
Odbiór owoców
Rozdrabnianie
EtOH 70-80 Maceracja miazgi
(50-65stopni)
Zlanie nalewu Nalew
EtOH 40-50 Maceracja miazgi
Zlanie nalewu Nalew
Prasowanie Odciek
Odpęd spirytusu
Zlewki wódczane NALEW produkcyjny
Wódki gatunkowe podział:
wódki wytrawne o zawartości ekstraktu do 50 g/l,
wódki półwytrawne o zawartości ekstraktu 51-120 g/l,
wódki półsłodkie o zawartości ekstraktu 121-220 g/l,
wódki słodkie o zawartości ekstraktu 221-330 g/l,
likiery o zawartości ekstraktu powyżej 330 g/l,
kremy o zawartości ekstraktu powyżej 400 g/l.
- napoje niskoprocentowe; 20-30% alkoholu, różna zawartość ekstraktu
- koktaile
- aperitify
Wódki gatunkowe podział:
- wódki gatunkowe zwykłe produkowane ze spirytusu rektyfikowanego oraz z soków owocowych z dodatkami smakowymi i zapachowymi, np. wiśniówka, cytrynówka, śliwówka, żubrówka
- owocowe, sporządzone ze spirytusu rektyfikowanego oraz soków lub morsów owocowych,
- inne, sporządzone na nalewach owocowych, korzenno ziołowych lub olejkach.
- wódki naturalne owocowe, roślinne i zbożowe produkowane z nierektyfikowanego destylatu z przefermentowanych owoców, zbóż i innych roślin, np. śliwowica, niektóre jałowcówki, whisky, starki,
- wódki gatunkowe naturalne specjalne produkowane z destylatów winnych i spirytusowych nierektyfikowanych otrzymanych z surowców odpowiadających ich nazwie, np. winiaki (koniaki), rumy, araki,
Wódki gatunkowe podział:
- alkoholowe destylaty winne
- alkoholowe destylaty zbożowe
- alkoholowe destylaty roślinne i korzenne
- alkoholowe destylaty owocowe
- wódki gorzkie
- likiery i kremy
Przykłady wódek gatunkowych, zwykłych
POLSKA
Żołądkowa Gorzka - wódka półsłodka, barwa - ciemnobrązowa, zapach - słodko - korzenny, smak - gorzkawo - korzenny, składniki - spirytus rektyfikowany, nalewy na suszone owoca i na niedojrzałe (zielone) owoce pomarańczy, cytryny, substancje gorzkie: piołun, tysiącznik, korzeń goryczki, kora chinowa, pieprz, kubeba, kłącze galangi, substancje aromatyczne; goździki, cynamon i gałka muszkatołowa. Polmos Lublin
Żubrówka (spirytus rektyfikowany, nalewy na trawkę żubrówkę z puszczy białowieskiej) Polmos Białystok
Wódki naturalne owocowe: otrzymywane przez destylację sfermentowanej brzeczki owocowej:
- śliwowica polska (63% obj.) - wódka gatunkowa wytrawna, naturalna: podstawowy składnik: spirytus ze śliwek węgierek, miód pszczeli,. Wódka leżakowana z dodatkiem drewna dębowego (Polmos Toruń)
- Jarzębiak - wódka owocowa zestawiona z nalewu jarzębinowego z dodatkiem destylatów owocowych i destylatu winnego oraz naturalnego karmelu.
Wódki gatunkowe - naturalne specjalne - destylaty roślinne;
- alkohol pochodzący z południowo - wschodniej Azji - barwa; bezbarwny do złocistożółtej: moc ok. 60% otrzymywany w procesie destylacji przefermentowanej brzeczki ryżowej oraz dodatkowo w zależności od regionu świata:
- melasy trzciny cukrowej (Jawa)
- soku palmy cukrowej (Sri Lanka, Bangladesz, Indie)
Regiony produkcji Szkockiej Whisky: Highland, Lowland, Speyside, Wyspa Islay, Campbeltown
Międzynarodowa definicja szkockiej whisky (słodowej i zbozowej):
- wyprodukowana i oddestylowana w Szkocji z wody i słodu oraz innych zbóż i ziaren, które:
- zostały przetworzone w destylarni na zacier;
- zacier powstał tylko i wyłącznie przy udziale enzymów pochodzących ze słodu
- fermentacja przebiegała tylko i wyłącznie przy udziale drożdży,
- uzyskany destylat nie zawierał więcej niż 94,8% alkoholu (v/v),
- alkohol został poddany starzeniu w beczkach dębowych o pojemności nie przekraczającej 700l, w Szkocji, przez okres nie krótszy niż 3 lata,
- barwa oraz smak i zapach pochodzi wyłącznie z materiałów użytych do produkcji alkoholu i dojrzewania,
- nie dodano do niej żadnej substancji poza wodą i alkoholowym roztworem karmelu,
- moc trunku po rozlaniu minimum - 40% v/v
Produkcja szkockiej whisky słodowej - słodowanie jęczmienia -
- słodowanie - moczenie oczyszczonego jęczmienia w wodzie: 2-3 dni
- mokry jęczmień - wysypuje się na betonową podłogę w słodowni, kiełkowanie 8-12 dni, mieszanie (przesypywanie ręczne)
- nowoczesne wytwórnie whisky stosują do kiełkowania wielkie cylindryczne beczki lub prostokątne pojemniki .
Produkcja szkockiej whisky słodowej - suszenie zielonego słodu -
- suszenie słodu w dymie torfowym: temp< 60 do zawartości wody ok. 6%; odpowiedni kształt dachu „pagoda”
- przygotowanie kostek torfu dla destylarni (turves) - zbiór w wiosennych miesiącach (wietrznych) - suszenie 90% - 40% wody
Produkcja szkockiej whisky słodowej - zacieranie -
- śrutowanie (grube mielenie) słodu
- zalewanie 2 - 3 krotnie gorącą wodą
1. 90 - 85 stopni C
2. ok. 80
3. 65 - 70
Średnia temp. zacierania 62 - 65
- filtracja brzeczki (wort) - klarowanie do fermentacji
Produkcja szkockiej whisky słodowej - fermentacja -
- schłodzona brzeczka kierowana jest do drewnianych kadzi fermentacyjnych - washbacks (poj. 9 - 45 tys. litrów)
- zaszczepianie drożdżami w temp. 20 - 22 po 24h wzrost temp. 33 - 35
- temperatura nie jest kontrolowana
- czas trwania fermentacji 48 - 60h
- stężenie alkoholu w brzeczce odfermentowanej 7 - 8% vol.
Produkcja szkockiej whisky słodowej - destylacja -
- destylacja okresowa dwustopniowa:
I - wash distillation zacier 7 - 8% - destylat I (low wines) ok. 20% v/v
II - spilit distillation: low wines 20% - destylat 66 - 70% v/v
Produkcja szkockiej whisky Dojrzewanie (starzenie) - maturation:
- proces dojrzewania przebiega wyłącznie w beczkach dębowych 300 - 700 litrów,
- minimum 3 lata (przeważnie 5 i więcej)
- straty - odparowanie do 2% objętości
- zawartość EtOH średnio 63 - 65% v/v
- złagodzenie aromatu, odparowanie związków odpowiedzialnych za zbyt ostry smak
- beczki - wielokrotnie używane po maderze, sherry, burbonie
Produkcja szkockiej whisky:
- filtracja - oddzielenie drobnych zanieczyszczeń - przeciwdziałanie zmętnieniom w czasie rozcieńczania
- rozcieńczanie do poziomu 40 - 42% v/v - butelkowanie (zakończenie dojrzewania)
- cask strength whisky - whisky nie rozcieńczona (60 - 70%)
- kupażowanie - mieszanie (blending) - przetrzymywanie 2 - 3 miesiące w beczkach dla wyrównania smaku i aromatu - butelkowanie
- 12 - letnia whisky w butelce - przechowywana np. 5 lat - 12 - letnia whisky (na butelkach podaje się wiek a nie rocznik whisky).
Gatunki whisky:
- słodowa (single malt whisky) - pochodzi z jednej gorzelni, z różnych beczek - nazwa trunku pochodzi od gorzelni.
- słodowa z pojedynczej beczki (single cask whisky) - butelki numerowane, moc powyżej 50 v/v
- mieszana słodowa (pure malt whisky) pochodzi z różnych gorzelni,
- mieszana (blended whisky)
- mieszana de luxe
- zbożowa (grain whisky)
Whisky - whiskey - bourbon
- większość popularnych gatunków whisky pochodzi z kategorii BLENDED
- Whisky zbożowa - grain whisky - produkowana na bazie zbóż nie słodowanych - obniżenie kosztów produkcji (najszlachetniejsza: single grain)
- Whiskey amerykańska - Bourbon - produkowana w USA na bazie kukurydzy (51 - 79%) i żyta
- Whiskey kanadyjska produkowana na bazie kukurydzy i innych zbóż, mieszana z czystym spirytusem
Whisky zbożowa:
- podstawowy surowiec - zboża nie słodowane - pszenica, kukurydza, żyto, jęczmień (90%);
- słód o wysokiej aktywności enzymatycznej lub słód zielony (nie suszony);
- surowce nie słodowane poddaje się rozparzaniu - upłynnienie skrobi (0,3 MPa) lub gotuje wodną zawiesinę mąki;
- proces zacierania trwa krótko, całość przepompowuję się do zbiorników i zaszczepia drożdżami, nie rozłożona skrobia ulega hydrolizie w czasie fermentacji;
- temperatura fermentacji nie jest regulowana i rośnie do 33 - 35, po 48h, zacier nadaje się do destylacji;
- CO2 jest zbierany, oczyszczany i magazynowany;
- proces destylacji - w sposób ciągły prowadzi się w aparacie COFFEY'A (zacier + drożdże);
- uzyskany spirytus o stężeniu 92 - 94% v/v rozcieńcza się wodą do 63 - 70% v/v i napełnia beczki dębowe o pojemności do 700l.
- starzenie - MATURATION trwa minimum 3 lata;
Zestawianie (Blending);
- polega na zmieszaniu zestarzanych destylatów słodowych i zbożowych;
- standardowa proporcja: 35 - 40% Malt + 60 - 65% Grain;
- DE LUXE: proporcje odwrotne, 10 różnych destylatów słodowych i 2 - 3 destylaty zbożowe;
- zestawienie przez Kipera na podstawie analizy i wyłączenie związków lotnych „NOSING” - rozcieńczonych do 20% v/v próbek destylatów;
- moc trunku ustala się na poziomie 40 - 42% v/v, do rozcieńczenia stosuje się wodę dejonizowaną;
- kolor - korekta barwy alkoholowym roztworem karmelu;
- przed rozlewem Whisky ochładza się do ok. 0 (-4 - +5) i filtruje przez materiał filtracyjny (5mikrometrów) w celu usunięcia substancji powodujących zmętnienie
Rozlew whisky:
- opróżnienie brzeczek;
- dodatek wody dejonizowanej - EtOH 40 - 43% v/v;
- dodatek alkoholowego roztworu karmelu - korekta barwy;
- „klarowanie i odpoczynek” przez 24h - wytrącenie substancji tłuszczowych;
- zimna filtracja ok. 0stopni C (-4 - +5) - w zależności od rodzaju Whisky
- doprowadzenie przygotowanego roztworu do odpowiedniej temperatury napełnienia;
- napełnienie butelek.
Podawać w małych (250ml) szklankach z wodą źródlaną w proporcji 1:1!!!
Bourbon - american whiskey
- w odróżnieniu od whisky, leżakuje w świeżych beczkach dębowych (jasny dąb)
- smak bardziej cierpki, wytrawny, w którym wyraźnie czuje się pochodne składników świeżych desek dębowych; leżakuje 2-8 lat
- jeden gatunek whiskey produkowany w USA
Winiak - brandy - koniak -technologia produkcji-
- destylacji poddawane są wyłącznie wina białe
- odmiany winorośli
- 90%; La Folle Blanche, Colombar, Ugni Blanc
- 10%; Blanc Rame, Jurancon, Montils, Semillon, Select
- moc wina: 7-9%, kwasowość 9-10g/l (kwas malonowy(jabłkowy))
- fermentacja - 2 tygodnie; samorzutna, następnie - destylacja wraz z częścią drożdży
- destylacja: dwustopniowa w aparatach typu Alembik Charentais
- I stopień - odpęd części alkoholu - destylat (brouillis) o mocy 25-35%
w ilości - 1/3 - objętości początkowej
- II stopień - miesza się 3 porcje broullis - destylacja frakcjonowana (la bonne chauffe):
- przedgony - „główka”
- destylat właściwy - „serce”
- niedogony - „ogonek”
Winiak - brandy - koniak -technologia produkcji-
- destylat o mocy nie większej niż 72%, bezbarwny, klarowny, o przyjemnym aromacie winnym, bez żadnych posmaków ubocznych (dopuszczalny lekki posmak mydlany)
- domieszki : od 3,5 do 5 g/l (w g/100%)
- aldehydy 0,02 - 0,08
- kwasy lotne (jako octowy) 0,05 - 0,2
- estry (jako octan etylu) 0,7 - 1,0
- fuzle (jako alkohol izomerowy) 2,0 - 4,0
- furfurol - nie więcej niż 0,01 - 0,03
- miedź (mg/l) 1,0 - 2,0
- leżakowanie co najmniej 3 lata (od 4 do 10 lat) w beczkach dębowych Quercus petrea - (Limousin, Troncais); drewno dębowe porowate, o wysokiej zawartości taniny, kolor jasno żółty do lekko brązowego
Beczki otrzymywanie:
cięcie drewna na odpowiednie długości
ciosanie desek
suszenie desek w warunkach naturalnych 3 lata
nadawanie kształtu deskom
technika europejska; piec koksowy - 5-10 min lekkie podgrzewanie, 10-15 min średnie wypalanie, 15-20 min mocne wypalanie
technika amerykańska; palnik gazowy - 5-10 min lekkie zwęglanie, 10-15 min średnie zwęglanie, 15-20 min mocne zwęglanie
Beczki - surowiec
- dęby z regionów Algier, Limousin, Nevers, Troncias; wolno rosnące bogate w aromaty wanilii, korzenne, smak masła - wydajność 15%
- biały dąb amerykański - szybko rosnący, więcej żywicznych aromatów - wydajność 50% (mechaniczne cięcie drewna)
Przekazywanie cech aromatycznych około 5 lat
Dojrzewanie (starzenie) koniaku:
- nowa beczka - poj. 270 - 450 litrów - i napełnienie destylatem - alkohol leżakuje w beczce tylko kilka miesięcy - absorbuje zbyt wiele tanin, co może powodować gorzki i „spłaszczony aromat”
- II napełnienie - destylat starzony max do dwóch lat
- III napełnienie - tak długo jak wymaga proces leżakowania
- IV napełnienie - beczka osiąga wiek dojrzały (jest „czerwona”) - destylat może leżakować nawet kilkanaście lat
- roczne naturalne odparowanie alkoholu przez pory beczki - 2 do 3% („part des anges)
- w całym regionie stanowi to równowartość 20 milionów czystego spirytusu
- opary alkoholu - pożywaka dla Torula compniacensis - grzyby pokrywają i nadają kolor kamiennym pieczarom, w których odbywa się leżakowanie
- mikroklimat panujący w pieczarach - stała temperatura i wilgotność bez względu na porę roku;
- procesy zachodzące w czasie leżakowania: EKSTRAKCJA, HYDROLIZA, UTLENIANIE
Znani producenci koniaków:
- Martell
- Hennessy
- Courvoisier
- Bisquit - Dobouche
- E. Remy Martin
- Baron Otard
- Camus
Armaniak - region - 3 terroird -
winnice AOC Armagnac - 15000l
Bas Armagnac - zachodni: kwaśne, piaszczyste gleby; 57% upraw apelacji; Armaniaki z tego trerroir są lekkie i delikatne
Tenereze - centralny; gleby gliniasto - wapienne z domieszką piasków;
40% upraw; Armaniaki o złożonym aromacie; dłużej dojrzewające
- Haut Armagnac - wschodni; gleby zawierające duże ilości soli wapiennych. Winnice z XIX wieku
Destylacja armaniaku;
- jednokrotna, ciągła destylacja - zachowanie większej ilości związków aromatycznych pochodzących z owoców
- aparat zbudowany z czystej miedzi - zapewnia optymalne wykorzystanie energii
- tradycja alembików obwoźnych (posiadanie przez wytwórców „prawa do destylacji” - obecnie urządzenia stacjonarne (piece podgrzewane gazem)
- w zależności od ilości wina do oddestylowania - proces może trwać kilka dni
Alembik do destylacji armaniaku:
Armaniak - dojrzewanie:
- dębowe beczki z Gaskonii i Limousin - duża ilość garbników, z Troncais - za. aromatyczne
- długie dojrzewanie 52 - 56% vol.
- krótkie dojrzewanie . 57 % vol.
- kontakt z trzema rodzajami beczek: nowe 400l (6m-cy - 2 lata); stare (powolne dojrzewanie); wielkie beki - kilkadziesiąt hl (kupaż, redukcja zawartości alkoholu, napowietrzanie)
- 6 m-cy przed rozlewem: ostateczne obniżenie zawartości alkoholu (dawniej - deszczówka, obecnie woda destylowana
Klasyfikacja Armagnac:
- La blanche d'Armagnac - co najmniej 3 - letni; nie dojrzewa w beczce
- VSOP - 5-letni (wg Gaskończyków: „Verder Sans Oublier Personie”)
- XO, Napoleon - 6 letni
- Hors d'age - co najmniej 10 - letni
- wiek wskazuje najmłodszy składnik kupażu
Metaxa:
- winiak - produkowany od 1888r - przez wytwórnię Spyrosa Metaxa
- mieszanka destylatów winnych i dojrzałego wina typu muscat z wysp Samos i Lemnos
- wino podwójnie destylowane pochodzące z trzech odmian winorośli:
- Cavatino
- Sultanina
- Black Corinth
- dodatek nalewu z ziół i płatków róży
- leżakowanie w dębowych beczkach:
3 lata - 3 ***
5 lat - 5*****
7 lat - 7*******
15 lat - butelkowana w specjalne opakowania - Grand Fine
20 lat - Metaxa Private Reserve
1