Słońce-idea dobra

Przedmioty naturalne- idee

Cienie przedmiotów naturalnych - przedmioty matematyczne

Ogień- słońce

Sztuczne przedmioty - istoty żywe i przedmioty

Cienie sztucznych przedmiotów- obrazy

Płaszczyzna porównania -metafora słońca i linii

Arystoteles 384-322 p.n.e. Uczeń Platona znał jego teorię idei jako najbardziej istniejącej rzeczywistości i rozpoczyna akcję przeciwko teorii swojego mistrza (Platona). Zauważy ze Platon w sposób nie prawomocny jego zdaniem podniósł do rangi bycia bytem czyli tym co jest czyste pojęcia. zpantalizelowane czyli uczynieniem idei bytów prawo istnych jest aktem nie uprawniony. Istnieje cała ogromna tradycja materialistyczna która powiada że jedyną rzeczywistością świata jest materia. Zatem Arystoteles będzie chciał obie te tradycje ( materializmu i idealizmu) jak gdyby pogodzić i powie, że tak naprawdę istnieją tylko konkretne rzeczy, które są substancjami czyli są złożeniem formy i materii .W każdej rzeczy można wyodrębnić to co jest jej materialnym podłożem czyli materię i to co stanowi …………(3:35) że dana rzecz jest tylko rzeczą czyli idee. Ale nie ma formy bez materii ani materii bez formy

Fragment dzieła Arystotelesa pt. „Metafizyka” będzie tu opis zmagania z problemami Arystotelesa.

Arystoteles pojęciem metafizyka nie operował ta nazwa jest przypadkowa. Bibliotekarz starożytny Angronikoz z Rodosu porządkując pisma Arystotelesa ułożył je wedle tematyki. Po porządkowaniu zostały mu takie teksty które nie mógł przypasować do fizyki dlatego nazwał je Metafizyka czyli te które są po fizyce i stąd nazwa Metafizyka przylgnęła do tych problemów których Angronikoz nie odważył sie zaliczyć do fizyki i dziś metafizyka funkcjonuje jako jedna z dyscyplin filozoficznych (mieszczą się tu zapytania natury bytu). I w dziele, które dla nas funkcjonuje pod nazwą Metafizyka Arystoteles mów tak:

„…Byt ma wiele znaczeń jak wykazaliśmy poprzednio w książce o różnych znaczeniach słów oznacza bowiem istotę albo określoną rzecz jakoś salo ilość albo każdy swego rodzaju życzeń jednak wśród tak licznych znaczeń bytu na pierwszym oczywiście miejscu jest istota która oznacza substancję. Gdy bowiem pytamy o jakość rzeczy odpowiadamy, że jest dobra albo zła a nie, że jest na 3 łokcie długa, czy że jest człowiekiem. Gdy bowiem pytamy czym rzecz jest nie odpowiadamy, że jest biała albo ciepła ani na 3 łokcie lecz, że jest członkiem albo bogiem. Inne rzeczy nazywa się bytami jako, że są ilościami, jakościami, stanem bytu albo coś tego rodzaju. Z tego też względu mamy wątpliwość czy chodzić, siedzieć itp. są bytem czy nie i podobnie w innych przypadkach tego rodzaju. Żaden bowiem z tych stanów nie ma tam naturalnego stanu istnienia ani też nie da sie oddzielić osób takich ale tez bytem jest np. to co chodzi co siedzi to co jest zdrowe. Wydaje się zatem iż rzeczom tym przysługuje byt w najwyższym stopniu jako że posiadają pewien określony substrat, a substrat ten jest substancją i rzeczą jednostkową co się ujawnia przy orzekaniu o nim różnych własności . Dobre albo siedzące można powiedzieć tylko i włącznie o pewnej substancji jest zatem jasne że każdy z tych stanów istnieje dzięki substancji zatem to co istnieje przed wszystkim innym i co nie jest własnością niczego lecz po prostu istnieje powinno być substancją.”

Tak bowiem Arystoteles sobie wyobraża ową substancje czyli istnieją tylko konkretne rzeczy te są substancjami czyli złożeniem formy i materii.

Zarówno stanowisko materialistów jako skrajne nie jest prawdziwe jak i pogląd Platona, który przypisuje całym ideom odrębny status bycia bytem nie są to poglądy zdaniem Arystotelesa słuszne

Od początku tej filozofii pojawi się bardzo istotny rys pewnego kompromisu. Wydaje się iż substancja przysługuje najwyraźniej ciałom. Dlatego też mówimy, że zwierzęta rośliny i ich części są substancjami, że substancjami są również ciała fizyczne jak ogień, woda, ziemia itp. A także to co stanowi ich część albo z nich się składa bądź pewne ich ilości bądź pewne ich wyrazy jak niebo i jego części gwiazdy wiatr słońce. Czy tylko te rzeczy są substancjami albo czy istnieją jeszcze rzeczy czy nie istnieją albo czy istnieją inne jeszcze substancje co należy zbadać. Niektórzy filozofowie sądzą, że granice ciał jak powierzchnia punkty linie są substancjami i to nawet większym jeszcze stopniu niż ciała i stwory przestrzenne ( tak twierdził Platon), inni jeszcze sądzą iż poza ciałami zmysłowymi nie ma żadnej substancji inni przyjmują ze istnieją substancje wieczne, bardziej liczne np. Platon przyjął 2 rodzaje substancji: formy i przedmioty matematyki albo trzeci rodzaj substancji ciało zmysłowe.

Peuzytios zauważył jeszcze większa ilość substancji przyjął różnego rodzaju zasady dla każdego rodzaju substancji Jedną dla liczb inna dla wielkości inna dla duszy w ten sposób pomnożył rodzaje substancji.

Wreszcie według pewnych filozofów idee …(11:00).. mają tą samą naturę a inne rzeczy z nich się wywodzące jak linie i płaszczyzny aby wreszcie dojść do substancji światła i ciał zmysłowych Czy są takie substancje czy nie czy są takie ciała zmysłowe czy nie to należy zbadać przedstawiając najpierw naturę substancji

Cały wysiłek Arystotelesa właśnie w metafizyce będzie szedł w kierunku określenie tego co jest i czemu ostatecznie można przypisać status bycia bytami praktycznej od czasów Arystotelesa każdy filozof musi jakoś ten problem rozstrzygnąć. I z pewnej perspektywy cała historia myśli filozoficznej to spór pomiędzy materializmem a idealizmem ewentualnie poszukiwaniem jakiegoś poglądu kompromisowego.

Kolejny problem, który stawia sobie Arystoteles dotyczy logiki czyli samych prawideł poprawnego myślenia. Pamiętamy ten fakt, że Sokrates polemizując z Sofistami zażądał poprawnego zdefiniowania pojęć na początku dyskusji po to by się przekonać czy na końcu wciąż używamy tych samych terminów w tym samym znaczeniu. Arystoteles podejmie ten problem dociekań i stworzy całą teorie definiowania pojęć. W szczególności wyodrębni definicję jego zdaniem najdoskonalszą, klasyczną która polega na wskazaniu rodzaju doktór ego należy definiowany obiekt i różnicy czyli tego czegoś co wyróżnia nasz przedmiot z całej klasy przedmiotów gatunkowej

Przykład definicji klasycznej kwadrat to jest prostokąt równoboczny wiec należy do prostokątów równobocznych

Ten kto w taki sposób definiuje pojęcia postępuje najlepiej najwłaściwiej i umieszcza dany obiekt w pewnej klasie przedmiotów i wskazuje co go wyróżnia

Arystoteles także będzie miał ogromne zasługi w zakresie badan nad formalną poprawnością wnioskowań. Zastanawiał się, które zdania wynikają z innych zdań czyli wnioski a które wnioski nie wynikają z innych zdań użytych jako przesłanki

Wnioskowani e- proces myślowy na podstawie pewnych przesłanek dochodzimy do innego zdania, wniosku

Wnioskowanie dzielimy na :

- bezpośrednie -z jednego tylko zdania wynika inne

- pośrednie- wniosek ma wynikać z koniunkcji przesłanek (więcej niż jednego wniosku)

Naukę o wnioskowaniach bezpośrednich zawarł Arystoteles w tzw. kwadracie logicznym

Natomiast jego najdoskonalszym tworem Napolu dociekań pośrednich był sylonizm

Sylonizm -szczególny rodzaj wnioskowania o 2 przesłankach

Najdoskonalszy sylonizm

-Każde s jest p

-Żadne s nie jest p

-niektóre s są p

- niektóre s nie są p

Prawdziwe

P a M dwie przesłanki ( większa i mniejsza)

M a S wspólny termin M

-----------

S P Wniosek pojawia się tylko w jednej przesłance

nieprawdziwe

P e M (żadne P nie jest M)

M i S

-----------------

S o P

Arystoteles zastanawiał świadomie się które zdania wynikają z innych zdań

Arystoteles badał schematy wnioskowań zajął się formalną stroną myślenia - wnioskowaniem logicznym. Pracował na polu definicji zapisując wcześniejsze ustalenia Sokratesa oraz zajmował się badaniem szczególnego rodzaju wnioskowań. Arystoteles stał się rzeczywistym ojcem logiki . U Arystotelesa całość tych dokonań była zawarta w 6 pismach kategorii Hermeneutyka: analityki pierwsze, analityki wtóre, topiki oraz o dowodach sofistycznych. Zbiorcza nazwa tych pism to organon- narzędzie.

Arystoteles miał świadomość pomocniczości. Logika uczy jak poprawnie wyciągać wnioski wówczas gdy są ku temu podstawy np. W sylogistyce można wskazać reguły ogólne które muszą być spełnione żeby od danych przesłanek dojść do niewątpliwie prawdziwego wniosku bez wnikania w treść zdań będących przesłankami jednostek. Czyli jak na podstawie samej formalnej budowy wnioskowania pewnego można wiedzieć że wniosek jest lub nie jest poprawnie formowany.

W tym słowie dociekania z naturą bytu i ustaleniu że substancja jest bytem jako złożenie formy i materii mamy kolejny element Arystoteles jako twórca logiki . Najwięcej uwagi poświęcał badaniom przyrodniczym pochodził z rodziny lekarzy. Badania i obserwacje były prowadzone w rodzie Arystotelesa miał ogromną wiedzę w zakresie nauk przyrodniczych. Praktycznie zajmował się wszystkim czym można był się zajmować w jego czasach np. botanika meteorologia astronomia.

Fragment działa pt. „Zoologia” - przedstawia możliwości Arystotelesa na polu zoologi i anatomii porównawczej.

„… natura niektórych zwierząt ma dużo wspólnego z naturą człowieka dajmy na to małpy, koczkodany i pawiany. Koczkodan jest małpą ogoniastą, pawiany mają ten sam kształt co małpa z tą tylko różnicą są większe i mniejsze i mają twarz bardziej zbliżoną do psiego pyska ich zęby do psich zbliżone i silniejsze. Małpy są pokryte włosami na plecach jaki i z przodu. Mają kształt zbliżony do ludzkiego z tym zastrzeżeniem ze małpy mają włosy grube twarz małpy jest twarzą ludzką a jej nozdrza i uszy są bardzo zbliżone do ludzkich. Zęby ich są takie same jak ludzkie tak przednie jak i trzonowe…”

Arystoteles porównuje organizmy zwierzęce do ludzkiego ciała

Fragment 2 „ O poruszaniu się przestrzennym zwierząt ”

„…dlaczego zaś żeby mieć postawę wyprostowaną musi zwierze nie tylko posiadać dwie nogi lecz także górną część ciała lżejszą a dolną cięższą… ”

Arystoteles był wielkim przyrodnikiem miał ku temu szanse większą niż kto inny był na prośbę Filip Macedoński wychowawcą następcy tronu Aleksandra i wtedy Aleksander wywdzięczył się swojemu mistrzowi nauczycielowi i z różnych wypraw gdzie był król przysyłał do szkoły Arystotelesa przeróżne gatunki egzotycznych zwierząt, roślin. Dał do dyspozycji Arystotelesowi służbę, dał ogromne środki finansowe i przez to Arystoteles mógł sobie stworzyć pierwszy w dziejach Europy regularny Instytut Badań Naukowych. Czyli Arystoteles swoje badania zawdzięczał głównie Aleksandrowi. Arystoteles chciał o wszystkim wiedzieć jedynie nie uda łomu się podpatrzeć w scenie intymnej lwów.

Wiedza którą miał Arystoteles o przyrodzie stała się wiedzą obowiązująca po epokę renesansu. Nikt nie odważył się zakwestionować żadnej tezy filozofa.

Przez całe średniowiecze nie trzeba było mówić Arystoteles wystarczyło mówić filozof i wszyscy wiedzieli że chodzi o Arystotelesa.

Kolejne zagadnienie podjęte przez Arystotelesa to etyka pamiętamy , że Grecy pierwotni e pod pojęciem cnoty rozumieli każdą umiejętność sprawność perfekcyjnie realizowaną. Sokrates zawęził pojęcie cnoty do tego co rzeczywiście etyczne i Arystoteles podjął teorię dotyczącą cnót. U Platona były 4 cnoty : cnotą rzeczy rozumniej był rozum (mądrość ), cnotą duszy mężnej w piersiach było męstwo, cnotą duszy pożądliwej było umiarkowanie ( panowanie nad sobą)i nad nimi jeszcze 4 cnotą była sprawiedliwość.

Arystoteles zaś powie że cnot jest tyle ile właściwych człowiekowi działań. Czyli w każdej sytuacji życiowej człowiek może postąpić dobrze lub źle. Źle postąpi jak zajmie pozycję skrajną. Dobrze postąpi jak zajmie pozycję ZŁOTEGO ŚRODKA wszędzie umiar wszędzie kompromis wszelkie unikanie skrajności. I dla każdej z pary zachowań skrajnych będących wadami etycznymi istnieje złoty środek będący cnotą!!!

Np. jeżeli tchórzostwo jest wada etyczną niedostatku również to zuchwalstwo jest zaletą etyczna nadmiaru ale męstwo leżące miedzy tchórzostwem a zuchwalstwem jest cnotą

Np. Jeżeli skąpstwo jest wadą etyczną niedostatku to rozżutność jest wada etyczną niedomiaru to …………………… lezące pomiędzy rozrzutnością a skąpstwem jest cnota.

Takich przykładów Arystoteles podał 14 ale listy nie zamknął bo cnót jest tyle ile jest działań.

Są jednak nieliczne wady które nie mają złotego środka np. cudzoustwo i zabójstwo. Te wady są dobrze rozpoznawane i łatwo jest stwierdzić że nie mają złotego środka. Arystoteles uważał że cnota jest potrzebna do szczęścia które zyskujemy w działaniu , aktywności .

Fragment

„… żadna z cnót nie jest nam z natury wrodzona nic bowiem … …a rozwijamy je tylko w przyzwyczajeniach…”

Uczniowie Arystotelesa Cynicy i Cerelajcy wypatrywali szczęście w zachowaniach skrajnych. Hedoniści z pod znaku Arystym z Tyreny z rozkoszy cielesnych a cynicy w kompletnej abnegacji, wyrzeczeniu się wszelkich dóbr. Arystoteles proponował drogę środka

Będzie od tego czasu problem w dziejach Europy czy szczęście lezy na ekstremach czy ryzykujemy żeby szczęście osiągnąć czy szczęście leży na umiarze

Arystoteles był także teoretykiem pięknego przemawiania napisał dzieła pt. „Retoryka”. Zastanawiał się nad kanonami piękna, estetyką Arystoteles jest także autorem dzieła pt. „ Poetyka”.

Wiemy że część poetyki zachowała się do dzisiejszych czasów poświęcona tragedii jak np. „Antygona” czy „Król Edyp”

Wiemy też, że część poetyki była poświęcona komedii ale nie posiadamy w dzisiejszych czasów żadnych zachowanych dzieł

Ostatni egzemplarz fragmentu poetyki Arystotelesa był przechowywany w klasztorze średniowiecznym. Strzegli go strażnicy gdyż trzeba było ukryć przed światem sam fakt istnienia dzieła Arystotelesa budziło ono bowiem do śmiechu do komedii, a chrześcijańska kultura w Europie wymaga powagi. Śledczy Wilhelm przeszuka klasztor celem znalezienia księgi i ślady wszelkie będą prowadziły do biblioteki gdzie znajduje się dzieło Arystotelesa o komedii wszystko kończy się pożarem i Wilhelm powie niech …………….. księgozbiór bezcennych dział byle tylko dzieło o komedii nie ujrzało światła dziennego.

Fragment powieści polskiego pisarza Konrada Bunsze pt. „Olimpias” to pierwsze ogniwo Trylogii na które składają się „Olimpias”, „Parmenion” i „Aleksander” . „Olimpias” to dialog Aleksandra z Arystotelesem jest zbudowany ze zdań wyjętych z dzieła Arystotelesa.

„…Filip znał Arystotelesa z czasów gdy ten jako chłopiec przybył…”

Aleksander okaże się być uczniem niezwykle pojętnym a także wdzięcznym. Poprzez swoją wdzięczność obdarzy swoimi środkami finansowymi Arystotelesa, które to pozwolą Arystotelesowi stać się największym uczonym świata antycznego.

Świadomy namysł nad naturą prawdy Arystoteles mówił że mówimy prawdziwie o białym wtedy gdy ono jest białe mówimy prawdziwie o okrągłym wtedy kiedy ono jest okrągłe Kazał Arystoteles prawdziwie mówić o tym co miało rzeczywisty stan rzeczy i Europa po Arystotelesie odziedziczy taki sposób myślenia o prawdzie chociaż nie do końca bo będą trwały także inne poszukiwania i powstanie też wiele innych teorii poświęconych właśnie prawdzie

Na egzamin o Arystotelesie:

- byt u Arystotelesa czyli ta substancja, forma

- umieć wskazać osiągnięcia Arystotelesa na polu logiki

- wiedzieć nad czym pracował ogólnie w zakresie nauk przyrodniczych

- Etyka złotego środka

Epoka Hellenistyczna

Po śmierci Aleksandra II jego imperium rozpada się. Wiemy że dynastia Macedońska to nie jest grecka dynastia więc dla wielu Greków to byli okupanci, a współpraca z Aleksandrem to była kolaboracja. W państwie Aleksandra toczy się wojna domowa. I w takim oto momencie wszystko staje się niepewne. Była to najgorsza wojna jaka może spotkać kogokolwiek. Wobec tego wysiłek filozofów w tej epoce będzie kierował się na szukanie recepty życia szczęśliwego. Jak żyć żeby być szczęśliwym w świecie kiedy ten świat jest wrogi ostry niebezpieczny.

Powstaną 3 nowe szkoły:

1. SZKOŁA EPIKUREJSKA - 1 recepta na szczęście - Szkoła Epikura twierdzi że człowiek ma wszelkie dane ku temu by być szczęśliwym. Jeżeli tylko ciało jest zdrowe a dusza spokojna to nic nie powinno mącić nam w szczęśliwości . Musimy znaleźć zalążki szczęścia .Warunkiem jest życie rozumne. Człowiek winien odróżnić potrzeby konieczne od niekoniecznych. Jeżeli dokona rozróżnienia przestanie się ubiegać o to co jest mu zbędne. Człowiek ma żyć rozsądnie unikać niepotrzebnych zaangażowań w świat który może mu dostarczyć wielu nieprzyjemnych niespodzianek, żyć w gronie przyjaciół, w ogrodzie Epikura. Ci co żyli w ogrodzie Epikura nazywani byli Epikurejczykami z ogrodu.

Ludzkie szczęście mącą, uniemożliwiają lęki

Człowiek boi się 4 rzeczy :

- bogów (Bogowie owszem istnieją wszelako żyją życiem szczęśliwym i nie wtrącają się w ludzkie życie. To tylko ludzie sobie wyobrażają że bóg jak patrzy z góry widzi ich złe uczynki, a tak naprawdę zajmowanie się ludźmi jest po niżej godności bogów. To jest przesąd jakoby by istniała opatrzność strach przed bogami jest nieuzasadniony ).

-śmierci ( Czym jest życie? - życie jest czuciem. Zatem śmierć jest brakiem czucia. Kiedy jest śmierć to nie ma nas więc śmierć nas nie dotyczy )

-choroby -bólu (choroba- ból jeśli jest długotrwały to jest lżejszy lub my zdołamy się do niego przyzwyczaić a gdy ból jest ostry jak np. ukłucie jeżeli wystąpi to na krótko Zatem też nie ma z czego robić problemu)

-iż nie osiągnie szczęścia ( szczęście jest osiągalne byle by tylko człowiek lub życie było rozumne Zatem drogą swoistej autoperswazji człowiek ma się wyleczyć z leków, które odbierają mu naturalną szczęśliwość jako w nim samym. Możemy w pełni korzystać ze szczęśliwości naszego ciała czy naszej spokojnej duszy

Jeżeli człowiek pozbędzie się lęku nikt nie jest w stanie zakłócić jego naturalnej szczęśliwości.

Metoda chrześcijańska będzie się do Epikura bardzo źle odnosić szczególnie św. Augustyn wszystko uczyni by dać Augustynowi jak najgorszą prawdę na resztę wieków.

2. SZKOŁA STOICKA- 2 recepta na szczęście- Hryzyp i Zenon stali na jej czele. Szczególną popularność stoicyzm uzyskał w starożytnym Rzymie. Stoicy np.: cesarz rzymski Marek Aureliusz, arystokrata rzymski Lucjusz Seneka. Stoicyzm stal się doktryna bardzo popularna w czasach różnych rasach społecznych. Stoicy są materialistami. Stoicyzm pojmuje człowieka jako należącego do przyrody z nią związanego. Zatem życie szczęśliwe to życie zgodne z naturą.

Mędrzec- ktoś kto żyje w zgodzie z naturą czyli z cnotą

Szaleniec - ktoś kto żyje na przekór naturze

Wolność znaczy tyle co zrozumiała konieczność

Zrozumieć że jest się cząstką świata cząstką przyrody, cząstką natury pogodzić się z własnym miejscem w hierarchii bytu bądź uzyskać nieograniczoną chęć wolność.

Wszelako mędrzec nie żyje tyle ile żyć może lecz żyje tyle ile może żyć pięknie.

3. SZKOŁA SCEPTYCKA - 3 recepta na szczęście -twórca szkoły jest Pirron z Eidi. Stąd nazwa Pirronizm. Innymi sławnymi sceptykami byli: Karneades, Tymon Armezyden. Sceptycy głoszą że szczęście najłatwiej osiągnąć poprzez powstrzymanie się od wszelkiego stwierdzenia czegokolwiek i od wszelkiego działania. Albowiem wszelkie nasze zachowanie pochopne może na człowieka sprowadzić kłopoty.

Przeciwieństwo słowa sceptycyzm jest dogmatyzm.

Cały wysiłek sceptyków pójdzie w kierunku mnożenia argumentów na rzecz tezy że tak naprawdę niczego twierdzić nie można. Albowiem zmysły nasze są zawodne, a rozum nasz jest słaby.

---