Komunikowanie polityczne.
Komunikacja jest wiedzą (nauką) interdyscyplinarną:
- antropologia kulturowa,
- psychologia, (zachowania jednostek)
- psychologia społeczna, (interakcje grupowe)
- socjologia, (procesy uspołecznienia, współpraca, konflikt)
- językoznawstwo i semiotyka, (nauka o komunikacji w kontekście symboli, znaków, kodów)
- retoryka i erystyka, (nauka obejmująca zasady sprawnego posługiwania się językiem)
- wiedza o komunikacji i komunikowaniu (bada procesy komunikowania się).
Komunikacja - proces porozumiewania się poprzez stworzenie wspólnoty komunikacyjnej. (z łac. komunikacjo)
Formy komunikacji:
komunikowanie się - proces w którym ludzie mogą bezpośrednio porozumiewają się, wymieniają sygnały.
komunikowanie - proces, który dokonuje się za pomocą mediów (środków masowego przekazu).
Robert Kreig wyselekcjonował siedem nurtów (szkół), które pozwalają zdefiniować komunikację:
Hovland wskazywał, iż proces komunikacji należy rozpatrywać w kontekście wywierania wpływu interpersonalnego na jednostkę, zwraca uwagę na modelowanie zachowań jednostki).
Nurt cybernetyczny Schannon, Weaveir -analizowanie komunikacji poprzez przepływ informacji w systemie między maszynami a ludźmi.
Tradycja retoryczna - definiowanie komunikacji z punktu widzenia wystąpień, formułowania myśli, poprawnej stylistyki.
Nurt o charakterze semiotycznym - analiza procesu komunikacji w świetle produkcji znaczeń, symboli kodów, znaków niewerbalnych.
Tradycja socjokulturowa - komunikowanie poprzez tworzenie, odgrywanie rzeczywistości społecznej.
Tradycja krytyczna - badacze to ludzie bojowi, zaczęli widzieć dyskurs polityczny jako mistyfikację, język zabarwiony politycznie.
Nurt według tradycji fenomenologicznej - analiza komunikacji w kontekście indywidualnych doświadczeń i osoby z którą rozmawiamy.
Media:
Tradycyjne - gdzie przebieg informacji następuje w jednym kierunku od wysyłającego sygnał (nadawcy) do odbierającego go (odbiorcy), przepływ w przeciwnym kierunku jest niemożliwy.
Interaktywne - tzw. „nowe”, kiedy przepływ w kierunku przeciwnym (odbiorca↔nadawca) jest możliwy (np. internet, telefon).
Całość komunikowania społecznego przeanalizowana w kontekście trzech elementów:
poziom występowania komunikowania w społeczeństwie,
Denis Mc Quail stworzył graficzną piramidę w którą wpisał kolejno poziomy komunikowania w społeczeństwie. Na samym dole umiejscowił:
- komunikowanie intrapersonalne - związane z percepcją informacji, zrozumieniem, uczeniem się, formułowaniem opinii,
- komunikacja interpersonalna - podstawa całego systemu komunikowania społecznego - wywołuje określone skutki komunikacyjne. Komunikacja może wypaść pozytywnie bądź negatywnie.
- komunikacja wewnątrzgrupowa - wymaga odpowiednich powiązań komunikacyjnych - są to sformalizowane akty, procesy.
- komunikacja międzygrupowa
- komunikacja organizacyjna czyli instytucjonalna
- komunikacja masowa
w kontekście form komunikowania,
w kontekście typów komunikowania społecznego.
Podział komunikacji społecznej w odniesieniu do celu towarzyszącego jej uczestnikom:
komunikacja informacyjna, dzielenie się ideami, wyjaśnienie pewnych kwestii, instruowanie,
komunikowanie perswazyjne, przekonujemy kogoś do swojego toku rozumowania, idei. Chcemy tak wpłynąć na odbiorcę, aby ten zachowywał się zgodnie z naszymi oczekiwaniami.
komunikowanie obronne, wywołane jest postępowaniem nadawcy (agresja, pewność siebie, chęć dominacji nad nami)
komunikowanie podtrzymujące związane z zachowaniem nadawcy i odbiorcy, dotyczy empatii, ustalenia równowagi między odbiorcą i nadawcą, spontaniczność. Podtrzymujemy rozmowę.
Model Jacobsona.
Kontekst
Komunikat
Nadawca_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Odbiorca
Kontakt
Kod
Kontakt - to związek psychiczny, który musi zaistnieć między odbiorcą a nadawcą.
Kontekst - odbiorca i nadawca muszą mieć to samo doświadczenie merytoryczne, posługiwać się tym samym językiem. Obszar w którym jednakowo się poruszamy.
Kod - kod kulturowy każdego z nas, wewnętrzny, środowiskowy. Odbiorca może nas zrozumieć bądź nie.
Komunikat - musi być zrozumiały dla odbiorcy
Nadawca i odbiorca, aby był dobrym komunikatorem musi dbać o język, musi mieć zdolności empatyczne (wrodzone, nabyte), być asertywny.
Każdy posiada bieżące doświadczenie - bodźce, które odbieramy z zewnątrz, wpływają na proces komunikacji.
Bieżący stan emocjonalny - elementy i bodźce które docierają z wewnątrz (charakter, emocje).
Pożądany stan emocjonalny - składa się na bieżący stan emocjonalny, tak kierujemy rozmową, aby na życzliwość odbiorca odpowiedział życzliwością, upodabniamy się do odbiorcy werbalnie i niewerbalnie.
Zasoby - nasza wiedza, obszar merytoryczny jakim posiadamy.
Zasoby rzeczowe (mikrofon, długopis, zeszyt).
Za stan emocjonalny nadawcy odpowiada umysł nieuświadomiony (nieświadomy) lub umysł świadomy.
Umysł nieuświadomiony - wszystkie bodźce emocjonalne dochodzące z zewnątrz z komunikacji werbalnej = struktura komunikatu przesądza o odbiorze komunikatu.
Umysł świadomy - treść komunikatu (meritum). Treść komunikatu i struktura komunikatu muszą być ze sobą spójne.
NLP - szkolenie dotyczące komunikacji społecznej. Neurolingwistyczne zaprogramowanie, umiejętność posługiwania się językiem (Stany Zjednoczone - lata 50).
System JAN - szkolenia wzbogacone NLP o psychologię, marketing perswazyjny, psychologię społeczną, wywieranie wpływu.
Wewnętrzny filtr - potrzebny do wpuszczania ważnych dla siebie informacji. Każdy z nas ma swoistą mapę świata obiektywnego.
Proces komunikacji to:
55% - komunikacja niewerbalna,
36-37% - ton głosu,
7-8% - treść komunikatu.
93% - struktura komunikatu !!!
Tradycyjny model komunikowania według Harolda Lasswella.
Kto_ _ _ Co _ _ _ Jak? _ _ _Komu? _ _ _ Jaki efekt?
Nadawca Treść Kanał Odbiorca Wynik
Treść - to zawartość komunikatu
Kanał - środki za pomocą których przekazywana jest informacja.
Efekt, wynik - zespół rezultatów komunikatu przesłanego.
Etapy efektywnej rozmowy:
- poświęcony czas,
- postrzeganie,
- przyswojenie treści (percepcja, recepcja informacji),
- zapamiętanie,
- uleganie argumentacji,
- podejmowanie działań.
Model Berlo.
Nadawca_ _ _ Treść_ _ _ Kanał_ _ _ Odbiorca _ _ _Wynik
Biegłość komunikacyjna Umiejętność odbiorcza
(sprawność komunikowania) (sprawność komunikowania)
Postawa Postawa
Wiedza Wiedza
System społeczny System społeczny
System kulturowy System kulturowy
Postawa - element dotyczący sfery motywacyjnej.
Wiedza - obszar merytoryczny (pokłady znajdujące się w nas), wiedza zdobyta w procesie socjalizacji.
System społeczny, kulturowy - różnice w nadawaniu i odbieraniu komunikatorów.
Funkcje komunikacji według Jacobsona.
Funkcja emotywna - związana z nadawcą, wyraża postawę nadawcy wobec odbiorcy.
Funkcja konatywna - wyraża się adresowaniem komunikatorów nadawcy do odbiorcy.
Funkcja poznawcza - wyjaśnia do jakich faktów komunikowania się odnosi.
Funkcja poetycka - dotyczy komponowania wypowiedzi. Nacisk: znak, symbol a rzeczą określoną - przedmiotem.
Funkcja fatyczna - odnosi się do faktu rozpoczęcia i podtrzymania rozmowy.
Funkcja metajęzykowa -celem jest utrzymanie kodu informacji i sprawdzanie jego zrozumiałości.
Funkcje komunikowania według Denisa Mc Quail'a.
Funkcje komunikowania pełnione wobec:
Społeczeństwa |
Instytucji |
Mediów |
Odbiorców |
Informowanie |
Informowanie |
Informowanie |
informowanie |
Korelacja |
Interpretacja |
Interpretacja |
Tożsamość |
Ciągłość |
Wyrażanie kultury |
Wyrażanie kultury i ciągłości |
Interpretacja i integracja społeczna |
Rozrywka |
Rozrywka |
Rozrywka |
Rozrywka |
Mobilizacja |
Mobilizacja |
Mobilizacja |
|
Korelacja - ukazywanie związków między zjawiskami.
Ciągłość - dbałość o kontynuację ciągów wydarzeń, wartości.
Interpretacja - nadawanie wydarzeniom znaczenia.
Tożsamość - przynależność osoby do grupy kulturowej, społecznej.
Mobilizacja - motywowanie do podejmowania działań, utrzymywanie kontaktów między uczestnikami.
Funkcje komunikowania według Sobkowskiej:
Funkcja integracyjna - tworzy więzi społeczne, pozwala utrzymywać kontakty z ludźmi.
Funkcja regulacyjna - dotyczy upowszechnienia, egzekwowania pewnych wartości, norm, wzorców zachowań przez to wywiera wpływa na postępowanie innych.
Funkcja samodoskonaleniowa - wszyscy jesteśmy w stanie doskonalić się, podejmować racjonalne decyzje, podnieść swoją wartość, zyskać aprobatę w oczach innych.
Społeczeństwo istnieje dzięki pięciu rodzajom relacji ( wg Konfucjusza):
Między władcą a podwładnym (stosunek sprawiedliwości),
Mężem i żoną (stosunek przyzwoitości),
Ojcem i synem (miłości),
Starszy i młodszym (porządku),
Przyjaciółmi (zaufania).
Podstawowe cechy odnoszących się do procesu komunikowania.
społeczny charakter (co najmniej dwie osoby i sprzężenie zwrotne)
symboliczny charakter (posługiwanie się znakami, symbolami, które zastępują rzeczy, zdarzenia o charakterze realnym)
kreatywność (komunikacja społeczna daje nam pole do budowania nowych pojęć, terminów i odbierania otaczającej nas rzeczywistości)
interakcyjność (pomiędzy uczestnikami rozmowy wytwarzają się stosunki emocjonalne werbalne, niewerbalne)
złożoność - komunikacja jest procesem wieloelementowym, wielofazowym, posiada swoją dynamikę i horyzonty.
dynamiczność - (ciągłe przyjmowanie, rozumienie, interpretowanie informacji docierających do nas)
ciekawość, intencjonalność (komunikacja werbalna, nadawca i odbiorca kierują się konkretnymi motywami)
ciągłość (komunikowanie trwa od chwili narodzin człowieka aż do jego śmierci)
nieuchronność (nikt z nas nie może się nie komunikować)
nieodwracalność (raz uruchomionego procesu komunikacji nie możemy odwrócić).
Elementy skuteczności komunikacji:
- predyspozycje nadawcy i odbiorcy (werbalne, niewerbalne),
- zapamiętywanie (ile i jak pamiętamy). Zapamiętujemy to, co jest dla nas wygodne do zapamiętania, co jest ciekawe, to co nam się przyda.
Na efektywne komunikowanie wpływają dwie reguły:
- reguły tekstowe,
- reguły interpersonalne.
Reguły tekstowe:
zrozumiałość i poprawność gramatyczna (jasność wypowiedzi, stosowanie odpowiednich form językowych, terminów, poprawność gramatyczna, stylistyczna).
spójność - utrzymywanie zasadniczego toku, tematu rozmowy.
ekonomiczność - oszczędność czasu 9unikamy powtórzeń, dźwięków parajęzykowych, długich przerw w mówieniu.
Dźwięki parajęzykowe - yyy, aaa, iii, mmm.
ekspresyjność - dostosowanie ekspresji wypowiedzi do stanu emocjonalnego i stosunku do omawianych problemów.
Reguły interpersonalne:
grzeczność, czyli przestrzeganie zasad kultury, np. mówienie pozytywne o rozmówcy.
aprobata - wzajemne akceptowanie się rozmówców, np. szacunek, uznanie.
skromność - nie podkreślamy swoich sukcesów, potrafimy przyznać się do błędów.
zgodność, czyli uzyskanie, wypracowanie wspólnego stanowiska, konsensusu satysfakcjonującego obie strony.
kooperacja - jest to budowanie wzajemnych relacji z rozmówcą, tworzenie przyjemnej atmosfery, nie szukanie kontrargumentów, tworzenie wspólnej platformy.
ironia - dopuszczanie żartobliwego klimatu do rozmowy.
Poprawne porozumiewanie się - rozmowa konstruktywna, która dała oczekiwany rezultat.
Są pewne reguły, zasady poprawnego komunikowania się według Buta i Hamana.
Główne zasady, reguły poprawnego komunikowania się wg. Buta i Hamana (służące efektywnemu komunikowaniu się):
nie oceniaj
nie uogólniaj, nie interpretuj
mów wprost
mów w sposób ekspresyjny
mów w sposób jasny i precyzyjny
wzmacniaj przekaz
powtarzaj kwestię
utrzymuj kontakt wzrokowy z rozmówcami
wyrażaj krytykę słowami
nie formułuj zarzutów w sposób poniżający
nie okazuj satysfakcji z błędu jaki wychwycisz
stosuj komunikaty od siebie tj. ja (emocje), kiedy ty (zarzut), ponieważ …
Komunikacja niewerbalna (sygnalizacyjne elementy).
Osoba o nastawieniu nieprzyjaznym. |
Osoba o nastawieniu przyjaznym. |
- unika wymiany spojrzeń, - pochyla, odwraca głowę, - ma ubogą, złą mimikę - odsuwa się od rozmówcy, - mocno ściska dłonie, - pociera często nos, głowę. |
- patrzy w oczy rozmówcy, - kiwa głową aprobująco, - uśmiecha się, - zbliża się do rozmówcy, - trzyma otwarte dłonie, - rzadko dotyka głowy. |
Osoba lękliwa. |
Osoba pewna siebie. |
- często przymyka oczy, - nerwowo rusza rękoma, - zasłania często usta, - wierci się na krześle, -nerwowo kiwa głową. |
- ma naturalnie otwarte oczy, - trzyma ramiona luźno, swobodnie - odsłania sylwetkę, twarz, - siedzi spokojnie, pewnie - trzyma nogi spokojnie, wygodnie. |
Osoba o nastawieniu wrogim, agresywnym. |
Osoba o nastawieniu zdecydowanym, bez wrogości. |
- uśmiecha się z politowaniem, -ma nieprzyjemny wyraz twarzy, -grozi palcem wskazującym, - wstaje by unieść się nad rozmówcą, - patrzy ponad głową rozmówcy, -podnosi brwi z niesmakiem, -ściska dłonie w pięści. |
- spogląda na rozmówcę około ¾ czasu rozmowy, - przybiera wyraz zdecydowania, pewności, - gestykuluje dłońmi, - lekko napina ciało, gdy zaczyna mówić, - trzyma dłonie otwarte, - patrzy prosto w oczy. |
Proces słuchania (proces porozumiewania się) 53% czasu.
Kompetentne słuchanie składa się:
- wiedza
- motywacja, chęć słuchania
- umiejętność
-wrażliwość na odbiór informacji, które docierają do odbiorcy.
Słuchanie - wyuczona umiejętność komunikacyjna, swoisty proces psychologiczny.
Słyszenie - automatyczny proces obejmujący fizjologiczny odbiór dźwięków.
Słuchanie - jest to proces odbierania, nadawania znaczenia i reagowania na wiadomości werbalne i niewerbalne.
Odbieranie - odbiór informacji.
Nadawanie znaczenia - dotyczy słuchającego, który może nadać inne znaczenie niż mówiący chce przekazać. Interpretacja informacji.
Reagowanie - .
Umiejętne słuchanie - rozumienie procesu słuchania. Posiadanie takiego zestawu umiejętności, które pomagają nam odbierać komunikat.
Kompetentne słuchanie - zestaw instrumentarium umiejętnego słuchania posiadany, ale w różnych sytuacjach (np. hałas ulicy, osoba której nie lubimy).
Kompetentny słuchacz:
- chce efektywnie słuchać w różnych sytuacjach (motywacja),
- wie co robić by efektywnie słuchać w różnych sytuacjach (wiedza),
- okazuje zdolność do efektywnego słuchania w różnych sytuacjach.
- odróżnia sytuacje kiedy słuchanie jest konieczne, a kiedy nie jest.
53% użytkowanie czasu to słuchanie (nie jest to słuchanie kompetentne, a nawet efektywne).
17% czytanie
16% mówienie
14% pisanie.
Pozytywne strony słuchania (kompetentne słuchanie):
słuchanie sprzyja zrozumieniu między ludźmi (inności, innego światopoglądu, płci przeciwnej, różnic kulturowych).
słuchając wnikliwie widzimy argumenty innej osoby, z innej perspektywy odbieramy.
słuchanie pomaga w zdobyciu władzy i wpływów w społeczeństwie.
wiedza w dobie społeczeństwa informacyjnego jest towarem.
Informacja to władza.
słuchanie zwiększa wiarygodność jednostki (przyczynia się do wzrostu pozycji, uzyskania wpływów).
Rodzaje słuchania.
Podział słuchania ze względu na cel:
słuchamy by dowiadywać się czegoś i rozumieć,
słuchamy by oceniać i krytykować,
słuchamy by być empatycznym i rozumieć innych.
Ad. 1.
Słuchanie poznawcze - utrzymywanie kontaktu ze światem, poszukiwanie faktów, idei. Nastawieni jesteśmy na odbieranie i przetwarzanie znaczenia faktów, wydarzeń, idei.
Problemem podczas słuchania poznawczego jest duża ilość dostępnych informacji, złożoność tych informacji. Musimy rozróżniać ważniejsze informacje od mniej ważnych.
Ad. 2.
Słuchanie oceniające - opiera się na krytycznej ocenie i analizie wiadomości mówcy. Ocena musi być przemyślana, refleksyjna. Wyzwaniem będzie uprzedzenie mówcy i nastawienie słuchacza (mówcy są tendencyjny, mówią na podstawie swoich odczuć, tworzy się tzw. szum psychologiczny).
Ad. 3.
Słuchanie empatyczne - koncentrujemy się na uczuciach mówcy (ważniejsze jest to jak się mówca czuje niż to co mówi). Słuchanie empatyczne utrzymuje bardzo silne związki komunikacyjne.
Zagrożenia jakie czyhają na słuchacza.
bariera fizyczna.
bariera psychologiczna
bariera interaktywna
Ad. I
Bariera fizyczna, przeszkody płynące ze środowiska fizycznego, cechy, zachowania, które przeszkadzają mówcy lub słuchaczowi (środowisko, hałas, cechy, które dotyczą zachowania mówcy, słuchacza; np. tiki nerwowe, mówca jąkający się, sepleniący, z charakterystycznym akcentem, zmęczenie słuchającego i mówcy, ubranie).
Ad. II
Bariera psychologiczna, bariery umysłowe i emocjonalne; zakłócenia związane z naszym umysłem i emocjami (nudy, marzenia na jawie). Zagrożenia: np. tempo mówienia a tempo słuchania, dziury w słuchaniu - czas przestoju w mówieniu. Przeciążenie wiadomościami i ich złożoność, ilość komunikatów, które do nas docierają.
Ad. III
Bariery interaktywne, bitwy słowne, czyli niesłuchanie drugiej osoby i przygotowanie się do ataku na rozmówcy; zapalczywy język, wykorzystywanie słów spustowych, zabarwionych emocjonalnie, które powodują zagrożenie, zniechęcenie u rozmówcy. Różnice kulturowe, podgrupy kulturowe - odmienne style słuchania i mówienia (rasa, styl, wiek, kultura).
Istnieją różnice w odbiorze informacji (przekazu informacji):
- wydawanie dźwięków przez mówcę (w Nepalu jest to niedozwolone - brak wychowania).
- utrzymywanie kontaktu wzrokowego (3/4 czasu rozmowy w Europie Zachodniej, Japonia - spuszczenie wzroku).
- okresy milczenia (Bliski Dalszy Wschód - pożądany okres przemyśleń).
Kompetencja odbierania informacji docierających do nas w obszarze:
I motywacji,
II wiedzy,
III umiejętności.
Kompetentny odbiorca zmotywowany musi być:
- otwarty
- chłonny na wiadomości
- dostosowujemy swój styl słuchania do mówcy
- pokonujemy bariery fizyczne i niwelujemy różnice.
Kompetentne słuchanie w obszarze wiedzy, zależy od:
- kultury,
- wartości,
- stylów komunikacyjnych,
- preferencji,
- tempa słuchania i mówienia,
- złożoność informacji oraz przeciążenia wiadomości.
Kompetentny słuchacz w obszarze umiejętności:
- przygotowuje się do słuchania,
- wyjaśnia sobie cel,
- identyfikuje i eliminuje bariery,
- koncentruje uwagę na mówcy,
- odkłada ocenę wiadomości na później.
Kompetentne nadawanie znaczenia.
I Motywacja,
II Wiedza,
III Umiejętność.
Ad. I.
Kompetentne nadawanie znaczenia w kontekście motywacji - szanujemy różnicę w spostrzeganiu między mówcą a słuchaczem.
Uznajemy, że tendencyjność spostrzegania zakłóca to jakie znaczenie jest przypisywane wiadomości.
Ad. II.
Kompetentne nadawanie znaczenia w kontekście wiedzy - osobiste doświadczenia (różne opinie, postawy), tendencyjność.
Ad. III.
Kompetentne nadawanie znaczenia w obszarze umiejętności - wyprzeć reakcje emocjonalne i negatywne, obiektywna analiza wiadomości, słuchamy bez przerywania, odsuwamy na bok tendencyjność i uprzedzenia.
Kompetentne reagowanie.
Motywacja:
- kiedy okazujemy uznanie, szacunek dla mówcy informacji, która do nas docierają.
- unikamy nieporozumień poprzez wyjaśnienia.
Wiedza:
- informacje zwrotne,
- parafrazowanie jest bardzo ważnym elementem odbioru informacji,
- bardzo ważna komunikacja werbalna, niewerbalna,
- nie przerywamy mówcy.
Obszar umiejętności:
- identyfikacji,
- fakt zapamiętywania ważnych punktów, komunikatów,
- dostarczenie werbalnych i niewerbalnych informacji zwrotnych,
- kontrolować przerwy w słuchaniu i mówieniu.
Język.
Język służy znalezieniu sensu w słowach kogoś innego, dobrze rozumiany, artykułowany (nadawanie sensu myślom).
Słowa przyjmują różne znaczenia w zależności od tego jak są używane w określonych kontekstach i kto te słowa wypowiada.
Język nie jest tworem autonomicznym.
Rozróżniamy tzw. rodzaje wyborów językowych.
Języka używamy po to, aby coś:
- odkryć,
- ukryć (np. uczucia).
Język - jest to system symboli zorganizowanych według określonych reguł, pozwalają na odbieranie wiadomości, wyrażeń w postaci słów, interpretowanie ich znaczeń.
Reguły językowe - pozwalają nam zrozumieć istotę porozumiewania się za pomocą symboli.
Reguły wykorzystujemy przy wyborze znaczeń, pewnych słów lub wyrażeń oraz po to, aby określić co powinniśmy powiedzieć w trakcie rozmowy (zaprogramowanie).
Reguły językowe:
konstytuujące,
normatywne.
Reguły konstytuujące - zawierają one podstawowy sens słów, mówią nam, co te słowa oznaczają, jak je mamy zinterpretować.
Reguły normatywne - zawierają pewne normy, pomagają w wyborze reakcji właściwej w danej sytuacji komunikacyjnej.
Te reguły pomagają nam znaleźć się w danym gronie, społeczności, czyli umożliwić nam działanie.
Językiem jako systemem symboli.
Symbol - znak lub słowo, które wykorzystujemy do definiowania osoby, myśli, czy przedmiotu.
Symbole których używamy w mowie codziennej nie są z natury związane z rzeczą, którą reprezentują. Związek pomiędzy słowem a przedmiotem, które one reprezentują nazywamy związkiem między elementem oznaczającym a elementem oznaczonym.
Element oznaczający - rzeczywiste słowo lub symbol, który wiążemy z przedmiotem lub zjawiskiem.
Element oznaczony - właściwy przedmiot lub zjawisko.
Uczenie się języka, rozumienie języka, zrozumienie języka, polega przede wszystkim na pozyskiwaniu wiadomości całego systemu symboli.
System symboli - zestaw związków między elementami oznaczającymi i obiektami, które reprezentują oraz zestaw związków między elementami oznaczającymi.
Dlaczego język jest ważny:
Język odgrywa kluczową rolę w określaniu kim jesteśmy, a co za tym idzie jak postrzegamy rzeczywistość,
Język jest instrumentem ważnym docierania do istoty sprawy, do wyrażania naszych myśli (organizuje nasz sposób myślenia, umiejętności komunikowania się z innymi),
Lata 50 XX wieku
Wyłoniła nam się hipoteza Sapira Wolfa, opiera się na formie tzw. determinizmu językowego - jak sama nazwa wskazuje - język determinuje nasze postrzeganie świata, to w jaki sposób myślimy.
Na bazie hipotezy S. Wolfa współcześni teoretycy rozwinęli szersze podejście do komunikacji i nazwali je społecznym konstruktywizmem - postrzeganie, ale również konkretne rodzaje związków jakie zachodzą między nimi.
Ludwik Vintgenstain: „Granice mojego języka są granicami mojego świata”.
W charakteryzowaniu naszych doświadczeń pomaga nam język, czyli pomaga znaleźć sens w sytuacji jakiej się znajdujemy, zwiastuje przyszłe sposoby działania.
Język jest aktywną siła budującą rodzaje społeczności, w których żyjemy, budujemy teraźniejszość, przyszłość, wspólne życie. Język jest sprawcą, twórcą i wytwórcą. Język tworzy, kształtuje pewne swoiste konstrukcje naszego życia społecznego.
Funkcje języka:
Funkcja, która ukierunkowuje naszą uwagę,
Funkcja, która tworzy możliwości i ograniczenia,
Funkcja, która określa tożsamość,
Funkcja, która ułatwia współdziałanie.
Ad. I
Funkcja językowa dotycząca ukierunkowania uwagi.
Przekierowanie uwagi człowieka na myślenie o problemie nie w terminologii technologicznej, tylko w terminologii psychologicznej.
„Kropla gramatyki a ocean znaczenia.” L. Vintgenstain.
Ad. II
Tworzenie poprzez język możliwości i ograniczeń.
Język tworząc możliwości i ograniczenia dotyka norm konstytuujących i normatywnych (odczytywanie komunikatu docierającego do nas - wejście w pewne ramy).
Artykułując myśli nadajemy pewne znaczenie. Jedno krótkie zdanie może znaczyć różnie.
Ad. III
Język określa tożsamość.
Fundamentalna rola języka, która przede wszystkim określa w nas tzw. „ja” społeczne i „ja” osobiste.
Tożsamość i komunikacja pozostają ze sobą we wspólnym związku (korelacja).
Połączenie komunikacji i tożsamości odzwierciedlają trzy typy języków:
język poprawny politycznie, źródło: Stany Zjednoczone, Europa Zachodnia i Środkowa. Język odnoszący się do słów i wyrażeń, które próbują usunąć lub skompensować ślady rasizmu, seksizmu, dyskryminacji ze względu na wiek, niepełnosprawność (wszystko to, co może obrazić pewną grupę ludzi).
język mowy nienawiści, język atakuje różnych ludzi z powodu np. orientacji seksualnej, religii, rasy (pewna grupa ludzi).
język komunikacji wrażliwej na płeć, socjalizacja roli płci (schematy: dziewczynki → emocje; chłopcy → przyczyny, skutki).
Ad. IV
Język ułatwia współdziałanie.
Język który nie ustawia odbiorcy w pozycji obronnej - poprawne konstruowanie myśli, zadań, poleceń, pytań.
Ocena jasności i bezpośredniości języka - posługujemy się drabiną abstrakcji Hajakawy.
Zjawisko konkretne - szczegółowy opis danej sytuacji specyficznego zachowania.
Wnioski - dotyczą uogólnienia na temat osoby czy wydarzenia.
Uogólnienie abstrakcyjne - przypięcie do danej osoby pewnej etykiety.
Wybór właściwego poziomu abstrakcji umożliwia tworzenie sytuacji w których możemy kontynuować swoje działania z innymi ludźmi.
Kompetencje językowe (wyzwania językowe).
Każdy z nas ma swoiste kompetencje językowe. Tyle ile mamy społeczności językowych, tyle mamy kompetencji językowych.
Społeczności językowe związane z zawodem, płcią, rasą, tożsamością, orientacja seksualną.
Każda z tych grup społecznych posługuje się innym językiem.
Wyzwanie to znaleźć sposób na wyrażenie siebie, aby móc współdziałać z innymi społecznościami językowymi i by mieć możliwość być usłyszanym i przede wszystkim wysłuchanym.
Każdy z nas, aby być kompetentnym w komunikacji musi kierować się strategiami:
strategia, dotycząca wykorzystania naszych kompetencji by zainteresować słuchaczy tematem (pytania klasyfikujące, demonstracyjne, porównujące).
Pytania klasyfikujące, zachęcają drugą osobę do określenia jej znaczenia w języku którego używa np.: Co przez to rozumiesz?
Pytania demonstracyjne, odkrycie słów poprzez wyjaśnienie jak są używane i jakie sposoby działań są z nimi związane np. Jak ujawnia się opinia partii X na dany temat?
Pytania porównujące, zapraszają odbiorcę do wskazania słów, które mają podobne znaczenie bądź całkowicie odrębne np. Jakiego innego wyrażenia mógłbyś użyć zastępując słowo X?
strategia, dotycząca przewidywania możliwych interpretacji znaczenia stosowanych słów. Analiza danego słowa z różnych perspektyw, odsłon (badanie tła historycznego).
strategia, dotycząca formułowania myśli przez wskazywanie, wykorzystywanie zaimków ja, ty, my, wy, lokujemy emocje w budowaniu zdania.
Język polityki.
Język polityki jest językiem aktorskim, teatralnym, zmieniał się na przestrzeni lat.
Czasy starożytne - przemówienia Sofistów.
Platon:
- dialog Goriasz - sofistyka stwarza pozory, że chodzi o dobro państwa. „Nie daje zdrowia ciała, lecz sprawia jego wrażenie”.
- dialog Protagoras - wszyscy są obdarzeni umiejętnością polityczną. Każdy z nas ma prawo oddać swój głos na obszarze polityki.
Język polityki jest to odmiana języka ogólnego wyodrębniana ze względu na jego funkcję i wyraźną perswazyjność tekstów.
Język polityki stosowany jest w tekstach, które:
- są wytwarzane przez środowiska polityków i ludzi z nimi związanych (ludzie związani z marketingiem, reklamą, PR, rzeczoznawcy, doradcy, specjaliści).
- są adresowane do wszystkich użytkowników języka ogólnego,
- dotyczą sfery polityki,
- odznacza się dominującą funkcją perswazyjną, obok informacyjnej, ekspresyjnej i autotelicznej.
Język polityki nie jest jednolity, ma swoje podtypy:
- język propagandy,
- język agitacji,
- język dyplomacji.
Propaganda i agitacja - wspólny obszar działania odnoszący się do perswazji. Propaganda i agitacja różnią się między sobą dalekosiężnością celów, w przypadku propagandy i doraźnością w przypadku agitacji. Cechą wspólną natomiast jest bardzo wysoka emocjonalność w przypadku obu języków (treści emocjonalne przekazywane w komunikatach politycznych, pozytywne, negatywne, wyniosłe).
Język dyplomacji, dotyczy konkretnych tekstów politycznych, obiektów, wydarzeń politycznych. Teksty przynoszące bogaty obraz procesów związanych z polityką.
Kłamstwo w polityce jest namacalne, dotykalne, istniejące
system oświaty (szczebel podstawowy, szczebel średni) poprzez naukę (szczebel wyższy),
poprzez instytucję kultury masowej,
poprzez źródła informacji (radio, telewizja, prasa),
poprzez możliwie najdalej posuniętą kontrolę liderów opinii publicznej i tzw. autorytetów.
Najbardziej związany z kłamstwem w polityce jest obszar propagandy.
F. Ravel:
„Język polityki traci coraz bardziej kontakt z rzeczywistością, rządząca klasa choruje na ajschalmera.”
W języku propagandy zwracamy uwagę na łatwy, prosty, zrozumiały język, niewiele mówiący w sensie merytorycznym.
Język propagandy to język perswazyjny, w którym wykorzystywane są trzy techniki oddziaływania na słuchacza:
apelowanie o zajęcie określonego stanowiska i podjęcie określonego działania,
sugerowanie pożądanych interpretacji i ocen,
argumentowanie, czyli racjonalne uzasadnienie słuszności prezentowanych poglądów.
Wypowiedzi perswazyjne nie są wypowiedziami jednorodnymi, można je stopniować - różnią się:
- stopniem jawności perswazyjnej,
- wyrazistością wykładników perswazji. Jawne i bez[pośrednie wykładniki to apele i argumentowanie (używanie 2 osoby trybu rozkazującego).
W apelach mamy również do czynienia z wyrazem wskazującym na przymus lub konieczność.
- Na obszarze perswazji mamy również do czynienia z tzw.: wypowiedziami perfomarycznymi - wypowiedzi kreujące nową rzeczywistość np. daje wam wolność, otwieram nową szansę.
- Rytualne wyrażenia - zabarwione emocją.
- Odwoływanie się do tzw. wzniosłych wartości, autorytetów.
- Wyrażenia typu „do broni”, „do urn wyborczych”.
Na obszarze niewerbalnym spotykamy się również z kwestiami perswazyjnymi w postaci sugestii; presupozycje - złożony sens wyrażeń (np. nagłówek neutralny -wydarzenie w Mińsku Mazowieckim, nagłówek z sugestią negatywną - zamieszki w Mińsku Mazowieckim, nagłówek z sugestią sytuacyjną - strzały na rynku w Mińsku Mazowieckim, nagłówek z sugestią za pomocą wyrażeń nacechowanych kontekstowo - np. bezowocny pościg w Mińsku Mazowieckim, nagłówek z sugestią za pomocą nazwy o negatywnym składniku oceny - np. rozróba na rynku w Mińsku Mazowieckim).
Techniki perswazji.
umieszczenie w tekście (wypowiedzi) mniej lub bardziej osobistych zapewnień lub prawdziwościowych zaklęć np. Pragnę zapewnić państwa…
dotyczy agresji - ostre, zniewalające teksty powalające przeciwnika.
selekcja informacji językowych środków wyrażania - własne argumenty, własny aspekt sprawy, którą dotykamy (stronniczość). Dokonuje się jej na poziomie informacji o faktach i na poziomie stricte języku.
dobór słownictwa - jak dobierać słownictwo np.: budzić skojarzeni, emocje pozytywne, lęk; czasowniki o wyraźnie emocjonalnym zabarwieniu
korzystanie z cytowanych przysłów, które są znane, lubiane, przywoływane przez nas - utożsamianie się z adresatem komunikatu, odwoływanie się do tradycji, które są nam wspólne, odwoływanie się do mądrości społecznej, odwoływanie się do pewnych stwierdzeń,
powoływanie się na powszechność sądów (osądów) np. wszyscy wiedzą, że… , opinia publiczna domaga się…
stosowanie superlatywów i słów typu: prawdziwy, autentyczny,
przenośnie i porównania, tzw. teatralizacja polityki (aktorzy polityczni, scena polityczna, scenariusz polityczny, gra polityczna),
presupozycje, założony sens wyrażeń, przyswajany przez odbiorców, ale nie w pełni uświadomiony. Nie zawsze pokrywający się z rzeczywistością,
eufemizmy, zastosowanie określeń zastępczych w celu uniknięcia wyrażeń precyzyjnie wskazujących na to o co chodzi, lecz kojarzących się niekorzystnie w celu zatuszowania, zawaluowania prawdy np.: białe plamy, żelazna kurtyna, przemieszczenia ludności - nie deportacje, przejściowe kłopoty - zamiast porażki, postępowanie wyjaśniające - zamiast represje,
środki składniowe, opuszczanie wskazówki o pewnej subiektywności osądu, wzmocnienie treści ze wskaźnikiem subiektywnego osądu, stosowanie wyrazów „nasz”, „nas”, „my”.
10