Do zaliczenia z ortopedii, UJK.Fizjoterapia, - Notatki - Rok II -, Fizjoterapia kliniczna w ortopedii i traumatologii


Temat: Budowa układu kostnego

Układ kostny - wszystkie kości składające się na ciało człowieka.

U człowieka dorosłego szkielet składa się z 206 kości - liczba ta jest większa u dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (około 270 u noworodka i 256 u 14-latka); spada dopiero po połączeniu się np. trzonów z nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu na zrastanie kości czaszki[1]. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12 kilogramów u mężczyzn.

Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna. Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup:

Warstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej. Ponadto kości długie również w swoim trzonie zawierają istotę zbitą. Końce kości długich oraz wszystkie inne kości są wewnątrz zbudowane z istoty gąbczastej . Istota gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych. Szkielet zawiera około 1,5 kg szpiku kostnego .

Szkielet człowieka można podzielić na dwie części. Pierwszą część stanowi szkielet osiowy. w jego skład wchodzą: czaszka, kręgosłup oraz żebra i mostek. Drugą część stanowi szkielet kończyn górnych oraz dolnych wraz z ich obręczami.

Okresy rozwojowe układu kostnego

Okostna i jej rola - włóknista błona ochraniająca kość od zewnątrz, jest silnie unaczyniona (odżywia kość) i unerwiona. Znajdują się w niej tzw. komórki kościotwórcze, od których zaczyna się wytwarzanie tkanki kostnej w okresie wzrastania kości lub po ich złamaniu. Pozwala na przyrost kości na grubość. Okostna ma za zadanie chronić i regenerować uszkodzoną tkankę kostną, szczególnie w okresie wzrostu oraz złamania.

Szpik kostny to miękka, silnie ukrwiona, mająca gąbczastą konsystencję tkanka znajdująca się wewnątrz jam szpikowych kości długich oraz w małych jamkach w obrębie istoty gąbczastej kości. Masa całego szpiku u osoby dorosłej wynosi około 2,5 kg.

Rozróżniamy:

U dziecka szpik kostny czerwony wypełnia wszystkie kości. Z biegiem czasu czerwony szpik przekształca się w żółty tak, że u osób dorosłych czerwony szpik kostny występuje jedynie w kościach płaskich: mostku, trzonach kręgów, żebrach, kościach czaszki, kościach miednicy i łopatkach oraz w nasadach kości długich. W przypadku anemii szpik żółty może zostać zastąpiony czerwonym.

Wzrastanie kości na długość odbywa się w chrząstkach nasadowych.

Skład chemiczny kości

Cechy biologiczne kości

Pomimo tak dużej zawartości soli mineralnych i mimo bardzo powolnej przemiany materii, kość jest materiałem bardzo plastycznym, ulegającym łatwo przebudowie pod wpływem zmiany działających na nią czynników mechanicznych. Unieruchomienie kości np. w opatrunku gipsowym lub w skutek porażenia nerwu prowadzi do jej zaniku (odwapnienia), natomiast mechaniczne obciążenie powoduje jej przerost (stąd osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną mają grube kości). Połączenie substancji organicznej z solami mineralnymi nadaje kości niezwykłą wytrzymałość i twardość.

Wytrzymałości kości

Budowa wewnętrzna i zewnętrzna kości

Powierzchnia kości pokryta jest okostną. Jest to cienka błona z tkanki łącznej zbitej. Nie występuje na powierzchniach stawowych (pokrytych chrząstką szklistą) ani w miejscach zetknięcia kości. Okostna obfituje w naczynia krwionośne oraz w nerwy i ich zakończenia czuciowe. Naczynia okostnej wnikają w głąb kanalików kostnych. Nerwy powodują wrażliwość samej okostnej i kości. Wewnętrzna warstwa okostnej - przylegająca do kości - zawiera komórki kościotwórcze osteoblasty i komórki kościogubne - osteoklasty. W organizmach rosnących osteoblasty przekształcają się stopniowo w komórki kostne - osteocyty, powodując wzrastanie kości na grubość przez tak zwaną apozycję, czyli nakładanie się nowych warstw. W wypadku złamania lub pęknięcia kości osteoblasty okostnej rozmnażają się i wnikając w szczelinę powodują zrastanie się jej brzegów. Komórki kościogubne odgrywają szczególną rolę w kształtowaniu się kości płodu, powodując m. in. powstawanie jam szpikowych w pierwotnie pełnych trzonach jego kości długich. Okostna zrasta się z kością szczególnie silnie w miejscach przyczepu wiązadeł i ścięgien mięśniowych. Przez nią wnikają bowiem w głąb kości włókna klejodajne ścięgien i wiązadeł, zwane włóknami Sharpeya. Łączą one mięśnie, kości i wiązadła w jednolity, funkcjonalny układ ruchu. Usunięcie okostnej powoduje obumieranie i rozpad kości.
Szpik jest to silnie ukrwiona miękka masa gąbczasta, wypełniająca wnętrze jam szpikowych kości długich oraz małe jamki szpikowe istoty gąbczastej. Szpik zawarty w kościach długich składa się głównie z komórek tłuszczowych nadających mu zabarwienie żółtawe i nosi nazwę szpiku żółtego. Szpik wypełniający jamki szpikowe istoty gąbczastej kości płaskich czaszki, obojczyka, mostka, żeber, kręgów, kości miednicy zwany jest szpikiem czerwonym. Szpik czerwony jest właściwym narządem krwiotwórczym: powstają tu krwinki czerwone, krwinki białe ziarniste (granulocyty) i płytki krwi. Szpik żółty może w razie potrzeby bardzo szybko przekształcić się w szpik czerwony, podejmując aktywnie produkcję krwinek. Stanowi on zatem potężną rezerwę na wypadek konieczności zwiększenia produkcji upostaciowanych elementów krwi (np. na wypadek krwotoku).

Wykład 2

Temat: Chód i wyznaczniki chodu

Receptory

  1. Mechanoreceptory I, II, III rzędu - w zewnętrznej warstwie torebki stawowej, czas reakcji 60 ms. Kilkanaście receptorów pobudzonych w skórze daje odpowiedź 300 receptorów w korze mózgu.
    W środkowej warstwie II rzędu - czas odp. 80-90 ms.
    W wewnętrznej warstwie III rzędu w więzadłach, ścięgnach czas reakcji 120 ms.

  2. Nocyceptory - receptory bólowe

  3. Prioprioreceptory - w mięśniach, ścięgnach, torebce stawowej. Każdy ruch zapoczątkowany jest głową (gałką oczną). Prawidłowy chód kształtuje się na połowie 6-7 roku życia i mamy wówczas wszystkie krzywizny.

Środek ciężkości u osoby dorosłej przebiega sinusoidalnie do boku, musimy chodzić po linii prostej.

Wyznaczniki chodu:

1. Czynnik chodu typu „ruch cyrkla”

Każdy ruch końca nogi jest poprzedzony obrotem i przesunięciem się stawu biodrowego. Cała noga traktowana jest jako człon sztywny. Miednica przesuwa się po trajektorii złożonej z łuków koła
o promieniu równym długości nóg.

2. Obroty miednicą

Wielkość obrotów względem osi pionowej jest rzędu ±3˚ w czasie chodu z przeciętną prędkością 5km/h
i rośnie wraz ze wzrostem prędkości. Obroty te powodują wydłużenie długości kroku.

3. Przechyły miednicy

Biodro w czasie przenoszenia nogi znajduje się niżej niż w fazie podparcia. Obroty te powodują „spłaszczenie” łuków trajektorii ruchu środka miednicy.

4. Przemieszczanie kolana nogi opierającej się o podłoże

Ruch ten dodaje się do ruchów wymienionych uprzednio i powoduje dalsze „spłaszczanie” łuków trajektorii ruchu miednicy.

5. Przemieszczanie się kostki w fazie podparcia

Przed oderwaniem palców od podłoża kostka przemieszcza się do przodu i ku górze. Ten składnik ruchu nogi powoduje płynne przejście z fazy podparcia do fazy przenoszenia; udo i podudzie uzyskują prędkość początkową fazy przenoszenia.

6. Boczne ruchy miednicy

Ruchy te są spowodowane przenoszeniem ciężaru ciała przy stąpaniu z nogi na nogę. Częstotliwość ruchów jest równa połowie częstotliwości przemieszczeń pionowych miednicy.
W efekcie środek miednicy przemieszcza się w kierunku ruchu po torze sinusoidalnym.

Wyznaczniki chodu wg Degi:

1 - Ruch miednicy w pł. poprzecznej - dochodzi do obniżenia miednicy w nodze wykrocznej i w tył w nodze zakrocznej.

2 - Opadanie miednicy po stronie zakrocznej w pł. czołowej

3 - Ruch kolana, kolano wyprostowane, kontakt pięty z podłożem, przy pełnym obciążeniu stopy występuje 15o zgięcia w kolanie. Staw skokowy, biodrowy i kolanowy w jednej linii.

4 - Ruch w stawie skokowym, obrót w osi kostek bocznych i stawach Choparta oraz stawach Listrfanka. Odbicie stopy (przodostopia i palucha) nazywamy propulsją stopy.

5 - Drugi wyznacznik kolana - gdy noga zostaje z tyłu znowu zginamy kolano nogi zakrocznej do 15o - 20o

6 - 3 wyznacznik miednicy - przemieszczanie miednicy w pł. czołowej

Wyznaczniki chodu wg Pery:

  1. Faza podporowa (60% czasu jednego cyklu) - kontakt pięty z podłożem.
    - ekscentryczne hamowanie
    - ekscentryczne opuszczanie stopy aż do momentu zetknięcia się całej linii powierzchni z podłożem z jednoczesnym hamowaniem zgięcia stawu kolanowego amortyzującym chód
    - pełne obciążenie, staw biodrowy, kolanowy i skokowy znajdują się w jednej osi pionowej
    - przetaczanie stopy - ciężar ciała zostaje przejęty przez przodostopie

  2. Faza przenoszenia (40% czasu jednego cyklu)
    - odbicie - stopa traci kontakt z podłożem i jednocześnie zaczyna się przenosić
    - przyspieszenie - kończyna zakroczna (znajdująca się z tyłu w stosunku do tułowia) przemieszcza się do przodu
    - przenoszenie właściwe - podudzie ustawione jest prostopadle do podłoża, a poszczególne stawy kończyny są w zgięciu
    - hamowanie - po wyprzedzeniu tułowia noga wykroczna prostuje się w stawie kolanowym przygotowując się do zetknięcia pięty z podłożem i przejęcia masy ciała w następnej fazie

Analiza chodu:

- Ruchy miednicy 4o w przód i tył

- rotacja na zewnątrz nogi wykrocznej - 8o

- obie stopy są lekko na zewnątrz - 5o

- czworobok podparcia - środek ciężkości pada na czworobok podparcia



Wyszukiwarka