Narząd wzroku

• aparat pomocniczy

• gałka oczna

• nerw wzrokowy

Narząd pomocniczy

• powieka górna i dolna (m. dźwigacz powieki górnej)

• brwi i rzęsy

• aparat łzowy

• mięśnie zewnętrzne gałki ocznej (m. prosty górny, prosty przyśrodkowy, prosty boczny, prosty dolny, skośny górny i skośny dolny)

Gałka oczna

• 2,5 cm średnicy

• warstwa włóknista

• warstwa naczyniowa

• siatkówka

Warstwa włóknista

Rogówka

• przezroczysta przednia część błony włóknistej

Twardówka

• stanowi warstwę ochronną dla tworów wewnętrznych

• do twardówki przyczepiają się ścięgna mięśni poruszających gałką oczną

Warstwa naczyniowa

Naczyniówka

• zaopatruje w naczynia i odżywia siatkówkę

Ciało rzęskowe

• ma kształt pierścienia utworzonego przez przednią część błony naczyniowej

• do ciała rzęskowatego przyczepiona jest soczewka

Tęczówka

• przesłona regulująca ilość światła wpadającego do oka

• oddziela komorę przednią oka od tylnej

• kolor oczu (komórki barwnikowe nadają oczom kolor brązowy)

• ma kształt płaskiego pierścienia

• środkowy otwór w tęczówce nazywa się źrenicą (m. zwieracz źrenicy i rozwieracz źrenicy)

Siatkówka

• właściwy receptor bodźców świetlnych

• ufiksowana jest tylko na obwodzie i w miejscu wyjścia nerwu wzrokowego, na pozozstałej części przyciskana jest przez ciało szkliste

• część optyczna - prześwituje przez nią nabłonek barwnikowy i naczynia krwionośne

• część ślepa - dołek środkowy i brodawka nerwu wzrokowego

Warstwy siatkówki od wewnątrz

1. Zwojowa

2. Splotowata wewnętrzna

3. Komórek dwubiegunowych

4. Splotowata zewnętrzna

5. Czopków i pręcików

6. Barwnikowa

1.Komórki poziome

2.Komórki zwojowe

- drogi wewnętrzne siatkówki

3.Komórki dwubiegunowe

- przewodzą od receptorów do komórek zwojowych

4. Komórki amakrynowe

- hamują procesy w siatkówce

5. Czopki i pręciki

- odbierają bodźce

6. Komórki barwnikowe

- absorbują światło zapobiegając odbijaniu i rozpraszaniu

- zapewniają ostrość widzenia

Pręciki

• 120 mln

• mają wydłużony kształt

• przeważają po bokach siatkówki ( mało światła )

• barwnik - rodopsyna

• bardzo niski próg pobudliwości - mało światła

• widzenie nieostre (mała rozdzielczość)

• rozróżnienie zarysów przedmiotów

• orientacja przestrzenna

• widzenie bezbarwne ( jasno - ciemno)

• odpowiadają za widzenie SKOTOPOWE
  

Czopki

• 6 mln

• jak buteleczki

• przeważają w okolicy dna oka (najwięcej światła)

• maksymalna ostrość widzenia - w dołku plamki żółtej same czopki ( bez pręcików )

• wysoki próg pobudliwości - wymagają dużo światła

• dokładne widzenie detali ( duża rozdzielczość )

• duża ostrość widzenia

• widzenie barwne

• odpowiadają za widzenie FOTOPOWE
  

Rodzaje czopków

W zależności od odbieranych długości fal ( inny kolor )

• światło niebieskie - długość fali 420 nm (cyanolabe)

• światło zielone - długość fali 530 nm (chlorolabe)

• światło czerwone - długość fali 560 nm (erytholabe)

Cykliczne rozkładanie i regeneracja fotopigmentu

• cis-retinol przechodzi w trans-retinol

• oddzielenie trans retinolu od opsyny

• izomeraza retinolu zamienia trans-retinol do cis-retinolu

• cis-retinol łączy się z opsyną ponownie

Uwalnianie neurotransmiteru przez fotoreceptory

Ciemność: otwierają się kanaly dla Na otwierane przez cGMP; napływ Na; potencjał błonowy
- 30 mV; uwolnienie neurotransmitera hamującego (glutaminianu) w synapsie hamuje neuron bipolarny

Światło: Izomeryzacja cis - retinolu aktywuje enzym rozkładający cGMP; zamkniecie kanałów aktywowanych przez cGMP; zwolnienie napływu Na; hyperpolaryzacja; zahamowanie uwalniania glutaminianu, co pobudza komórkę bipolarną

Droga wzrokowa

1. neuron komórki z czopkami i pręcikami

2. neuron komórki dwubiegunowe siatkówki

3. neuron neurony zwojowe

4. neuron ciało kolankowate boczne

5. neuron kora mózgu

Dołek środkowy (Plamka żółta)

• zawiera tylko czopki

• największa ostrość widzenia

• przy ufiksowaniu oglądanego przez oko przedmiotu obraz pada na okolicę plamki

• ruszamy głową po to aby zlokalizować przedmiot najbardziej nas interesujący na dołku środkowym

Plamka ślepa

• nie zawiera precików ani czopków

• nie widzimy obrazów, które trafiają na plamkę ślepą

Układ optyczny oka

• rogówka

• ciecz wodnista

• soczewka

• ciało szkliste

Płaszczyzny załamujące światło

• przednia powierzchnia rogówki

• przednia powierzchnia soczewki

• tylna powierzchnia soczewki

Oś optyczna - linia przebiegająca przez środki tych płaszczyzn

Oś widzenia - linia przebiegająca od obserwowanego obiektu przez ośrodki optyczne i przez dołek środkowy plamki żółtej

Powstawanie obrazu możliwe jest dzięki 3 procesom

• refrakcji

• akomodacja

• zwężenie źrenicy

Refrakcja siła załamywania promieni świetlnych przez układ optyczny

• promienie równolegle biegnące na rogówkę załamują się i skupiają w ognisku leżącym na siatkówce

Wady refrakcji

• krótkowzroczność

• dalekowzroczność

• astygmatyzm
  

Oko miarowe (emmetropia)

• ostry obraz przedmiotu powstaje na siatkówce, ponieważ odległość między rogówką
  a plamką wynosi 24,4 mm
  

Oko krótkowzroczne

• ostry obraz przedmiotu powstaje przed siatkówką, ponieważ odległość między rogówką
  a plamką jest większa niż 24,4 mm

• gałka oczna jest za długa

• odległe przedmioty nie mogą być dobrze widziane

Oko dalekowzroczne

• ostry obraz przedmiotu powstaje za siatkówką, ponieważ odległość między rogówką
  a plamką jest mniejsza niż 24,4 mm

• gałka oczna jest za krótka

• bliskie przedmioty nie mogą być dobrze widziane

Astygmatyzm

• zmiany załamywania światła padającego na rogówkę zależnie od kąta padania

• powierzchnia rogówki jest niesymetryczna

Korekcja wad wzroku

• krótkowzroczność - okulary o soczewkach wklęsłych

• dalekowzroczność - okulary o soczewkach wypukłych
  

Akomodacja - proces podczas którego następuje zmiana refrakcji oka (siły załamywania promieni świetlnych przez układ optyczny) aby była możliwość skupienia w ognisku leżącym na siatkówce zarówno promieni świetlnych biegnących od odległych przedmiotów jak
i rozbieżnych od bliskich, „nastawianie się” układu optycznego oka na patrzenie na przedmioty w różnej odległości tak aby promienie świetlne zogniskowały się na siatkówce ( zmiana krzywizn soczewki )

Akomodacja oka

• przy patrzeniu na odległe przedmioty promienie wpadają równolegle - mięsień rzęskowy jest rozluźniony, obwódka rzęskowa napięta a soczewka spłaszczona

• gdy oglądany przedmiot jest bliższy niż 6 m. promienie stają się rozbieżne, mięsień rzęskowy skraca się i soczewka staje się bardziej wypukła

Akomodacja

Punkt dali wzrokowej - nieskończoność

Punkt bliży wzrokowej - minimalna odległość od oczu kiedy przedmiot może być dokładnie widziany przy maximum akomodacji

Zakres akomodacji zmienia się z wiekiem

Punkt bliży wzrokowej oddala się :

w 8 roku życia - 8,6 cm od rogówki

w 20 roku życia - 10,4 cm

w 30 roku życia - 20 cm

w 60 roku życia - 84 cm oko staje się starczowzroczne

Zwężenie źrenicy

• zwężenie średnicy otworu przez który dostaje się światło

• zapobiega dostawaniu się promieni światła przez peryferyczną część soczewki, które nie ogniskowałyby się na siatkówce

Mechanizm adaptacji

• polega na zmianie równowagi pomiędzy rozpadem a regeneracją barwnika wzrokowego

• przełączenie odbierania bodźców świetlnych z układu czopków dla widzenia dziennego na układ pręcików dla widzenia o zmroku

• zmiana wielkości źrenicy, zmniejszona ilość światła źrenica się rozszerza

Adaptacja siatkówki do ciemności

• przystosowanie wzroku do ciemności

• proces powolny trwa ponad 1 godzinę - czas regeneracji rodopsyny

• czas jest proporcjonalny do natężenia oświetlenia poprzedzającego (im było jaśniej - tym dłuższy)

• „Pracują” wyłącznie pręciki - widzenie skotopowe

• Niedobór vit. A powoduje „ kurzą ślepotę ” - wydłużenie adaptacji z powodu niedoboru rodopsyny

Adaptacja siatkówki do światła

• przystosowanie wzroku do światła

• proces szybki trwa 2- 3 min. maksymalnie do 10 min

• gwałtownie zmniejsza się ilość rodopsyny - przy bardzo silnym oświetleniu zostaje 2% (98% rozkłada się)

• przy bardzo silnym świetle „pracują” same czopki widzenie fotopowe

• nagłe zwiększenie oświetlenia wywołuje zjawisko olśnienia

Olśnienie - odruch obronny przed nadmiernym światłem: zwężenie źrenicy, zaciśnięcie szpar powiekowych, uczucie rozlanego światła, upośledzenie widzenia

Ostrość widzenia zdolność rozróżniania szczegółów

• zdolność rozdzielcza oka odróżnianie 2 oddzielnych punktów

• dwie pobudzone komórki receptorowe dają wrażenie 2 oddzielnych punktów jeżeli między pobudzonymi receptorami jest co najmniej 1 komórka receptorowa nie pobudzona

• ostrość wzroku zależy od gęstości czopków - największa w dołku plamki żółtej

Tablice Snellena

• Snellen określił ostrość wzroku ułamkiem V=d/D

d - odległość, z jakiej optotyp jest rozpoznawany

D - odległóść z jakiej powinien być rozpoznawany

Pole widzenia obraz przestrzeni otaczającej padający na siatkówkę oka i wywołujący wrażenie wzrokowe

• Obraz widziany przy ufiksowanej osi widzenia

• Granice pola widzenia są uwarunkowane kształtem oczodołu, nosa i osadzeniem gałek ocznych w oczodole

• Pole widzenia jest różne dla różnych barw: największe dla światła białego, potem niebieskiego, potem czerwonego, najmniejsze dla zielonego

• Plamka ślepa ( Mariotte`a ) - naturalny ubytek pola widzenia w miejscu tarczy nerwu wzrokowego (brak receptorów)

Pole widzenia

• bada się oddzielnie dla każdego oka

• z odległości 1 m badający wodzi dobrze widoczny znaczek od obwodu ku centrum

• przy nieruchomym oku badanego określa się granice spostrzeżenia obiektu przez badanego w 4 lub 8 południkach

Perymetria metoda badania pola widzenia

Widzenie barw

• podstawą warunkującą widzenie barw jest obecność w siatkówce 3 rodzajów czopków, zawierających odmienne fotopigmenty, o innym maksimum absorpcji promieni świetlnych

• tablice pseudoizochromatyczne Ishihary - badany czyta cyfry lub znaki złożone z barwnych kółek, na tle innych kółek, których barwa jest tak dobrana, że w przypadku nieprawidłowego widzenia barw, dla badanego te kółka nie są kontrastowe

Zaburzenia rozpoznawania barw

• występuje u 8% mężczyzn i 1% kobiet

• są dziedzicznie uwarunkowane i dotyczą obu oczu

Tablice stereoskopowe oglądane przez okulary polaryzacyjne

• osoba z widzeniem dwuocznym widzi muchę z bryłowato a jej skrzydła wychodzą z tła, natomiast osoby pozbawione poczucia stereoskopowego widzą ją płasko

---