OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA

3 zasady aksjologiczne

1.Godność - art.30 przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

art. 233.1 Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w art.30/ godność człowieka/, art. 34 i 36 / obywatelstwo/,art.38 /ochrona życia / art.39,40,41 ust.1 humanitarne traktowanie, art42 / ponoszenie odpowiedzialności karnej/, art. 45 /dostęp do sądu/, art. 47 / dobra osobiste/,art53 / sumienie i religia/, art. 63/petycje/,oraz art48,72 / rodzina i dziecko /

Godność dzielimy na :

Godność osobista - poczucie wł. godności,/ cześć, honor, dobre imię /

Godność osobościowa - relacje człowieka ze społeczeństwem / zależy jak człowiek przeżywa swoje życie /

Godność osobowa - jest tożsama z człowieczeństwem / nie jest zależna od czynników zew. i zachowania przedmiotów/

3 zasady aksjologiczne nie są równorzędne. Równość i wolność wynika z godności człowieka. Godność stanowi fundament porządku konstytucyjnego . / Orzeczenie TK z dnia 23.03.1999 r. - K2/98.

Z praw człowieka wynikają 3 kategorie obowiązków państwa :

1. obowiązek negatywny - materialny / obow. poszanowania, powstrzymanie od ingerencji w prawa i wolności /

2. obowiązek pozytywny - materialny / ochrona życia - istnienie służb, uregulowań prawnych, skuteczne śledztwo w przypadku śmierci człowieka- ukaranie sprawcy/

3. obowiązek pozytywny - proceduralny / zapewnienie konkretnych procedur za pomocą których jednostka może domagać się swoich praw.

pkt. 2 i 3 to są obowiązki skutecznej obrony praw i wolności.

Zasada godności ma wpływ na prawa socjalne, służy wzmacnianiu tych praw.

2. Wolność - art.31.1 wolność człowieka podlega ochronie prawnej. 2. każdy jest obowiązany szanować wolność i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. 3. ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

3. Równość i niedyskryminacja - art.32 .1 wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.2. nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakichkolwiek przyczyn.

art.33.1. kobieta i mężczyzna w RP maja równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. 2. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości , do zabezpieczenia społecznego oraz zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

1. Równość w prawie / stanowienie prawa /

2. Równość wobec prawa / stosowanie prawa /

3. Zasada równości płci

4. Zakaz dyskryminacji

Zasada równości odnosi się tylko do prawa. Ma zastosowanie na etapie stanowienia i stosowania prawa. Zasada równości ma charakter względny. Możliwe są pewne odstępstwa ale pod warunkiem, że nie mają charakteru arbitralnego i dyskryminującego. To różnicowanie będzie miało bezpośredni związek z celem i treścią przepisów w których jest zawarte i będzie przyjęte na podstawie obiektywnych kryteriów np. ułatwienia dla osób niepełnosprawnych, dzieci z rodzin biednych, różny wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn.

Wszystkie podmioty podobne w sytuacjach podobnych należy traktować tak samo ale podmioty różne należy traktować różnie.

Podmioty podobne posiadają wspólną cechę istotną / relewantną /. Jest to cecha istotna z perspektywy prawnej.

Ćwiczenia II 17.10.2009 r.

Zasada proporcjonalności należy do do kategorii zasad poszanowania godności i praw człowieka.

Zasady ogólne praw człowieka

1. Aksjologiczne - > godność > wolność > równość

2. Strukturalne / przesadzają o cechach współcześnie chronionych praw człowieka /

- > nienaruszalność > niezbywalność >powszechność > jedności praw człowieka .

3. Ochrony i poszanowania / określony sposób i zakres ochrony praw człowieka / - > rzeczywistość i skuteczność praw człowieka > sytuacyjność > pomocniczość > proporcjonalność.

Ogranicza się korzystanie z praw człowieka, a nie same prawa człowieka.

W prawach człowieka są mechanizmy ograniczeń.

1.Wyjatki ex definitione

Z treści przepisu prawnego wynika, że jakaś część prawa jest wyłączona z pod ochrony np. wolności wypowiedzi art. 20. Ust.1 i 2 gdzie propaganda wojenna, nienawiść rasowa są ustawowo zakazane.

Art.11.1 prawo do pokojowego zgromadzenia

Art.5.1 nikt nie może być pozbawiony wolności z wyjątkiem ……….

2. Klauzule imitacyjne

- indywidualne / dot. konkretnego prawa / art.8 EKPcz - Każdy ma prawo ……….

- generalne / dot. wszystkich praw i wolności zagwarantowanych w danym akcie /

art.31.3 ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. , art. 5,17 EKPcz

3. Klauzule derogacyjne - ograniczanie bądź zawieszanie prawa w sytuacji stanów nadzwyczajnych.

Typowa budowa klauzuli imitacyjnej :

1.zasada legalności -ograniczenie musi mieć podstawę prawną

2. celowość/ katalog zamknięty / cele dla których może być ograniczana

3.konieczność / w tym proporcjonalność /

Granice korzystania z konstytucyjnych praw człowieka i obywatela

Granice korzystania z konstytucyjnych praw człowieka i obywatela

Przesłanki formalne - każde ograniczenie musi być przewidziane w ustawie, musi posiadać odpowiedni stopień określoności, musi samodzielnie precyzować wszystkie podstawowe elementy ograniczeń , nie może mieć charakteru blankietowego i w całości odsyłać do aktów niższej rangi.

Przesłanki materialne - 1. Konieczność w państwie demokratycznym 2. Celowość : bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochrona środowiska, ochrona zdrowia, ochrona moralności publicznej, ochrona praw i wolności innych osób. !!!!!!!!!!!!!! E 3. Zasada istoty ochrony praw i wolności.

Art.31.3 ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Klauzule indywidualne

Art.53.5 wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.

Art.61.3 ograniczenie prawa, o którym mowa w ust.1 i 2 może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

Art.64.3 własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie , w jakim nie narusza ona istoty prawa własności

Konieczność w państwie demokratycznym

1. Warunek przydatności - może być wprowadzony tylko taki środek, który jest w stanie doprowadzić do zamierzonego celu.

2. Warunek adekwatności - spośród wielu środków , które są w stanie doprowadzić do zamierzonego celu , należy zastosować ten najmniej dolegliwy dla jednostki.

3. Warunek proporcjonalności - zawsze należy ważyć wagę realizowanego celu do ograniczeń nakładanych na jednostkę , efekty danej regulacji musza pozostawać w odpowiedniej proporcji do ciężarów nałożonych na jednostkę.

Ochrona istoty = rdzeń + otoczka

Derogacja praw i wolności w stanach nadzwyczajnych :

Stan nadzwyczajny art.228.1 W sytuacjach szczególnych zagrożeń , jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające , może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny : stan wojenny , stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.

Derogacja Konstytucji RP :

1. Legalność - żeby legalność została spełniona musza być łącznie spełnione :

- przesłanka proceduralna - dany stan musi być wprowadzony zgodnie z procedurami przewidzianymi przez prawo krajowe , są one w miarę spójne dla stanu wojennego i wyjątkowego art. 231 rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego prezydent RP przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie Prezydenta RP . Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Musi być opublikowane w DZ.U i podane do publicznej wiadomości. Stan klęski żywiołowej art.232 w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony nie dłuższy niż 30 dni , stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.

- przesłanka faktyczna - zaistnieć musi odpowiednia sytuacja ustawowa :

stan wojenny art.229 w razie zewnętrznego zagrożenia państwa , zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciw agresji. Prezydent RP na wniosek RM może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

stan wyjątkowy art.230 w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa , bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego , Prezydent RP na wniosek RM może wprowadzić na czas oznaczony nie dłuższy niż 90 dni , stan wyjątkowy na części albo całym terytorium państwa.2 przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz , za zgoda sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.

Stan klęski żywiołowej art. 232 ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

- przesłanka ustawowa art. 228.2 stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia , które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości. art.228.3 zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.

Art..233.1 prawa które nie mogą być ograniczone / k. negatywny / ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw : godność człowieka, obywatelstwo, ochrona życia, humanitarne traktowanie, poszanowanie odpowiedzialności karnej, dostęp do sadu, dobra osobiste, sumienie i religia, petycje, rodzina i dziecko. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! E

Art.233 .3 / k. pozytywny / ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa ; wolność działalności gospodarczej, wolność osobista, nienaruszalność mieszkania, wolność poruszania się na terytorium RP, prawo do strajku, prawo własności, wolność pracy, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prawo do wypoczynku. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!! E

2. Celowość art.228.5 działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.

3. Proporcjonalność -środki podjęte muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia.

4. Zakaz dyskryminacji

Derogacja w prawie międzynarodowym art.15 EKPCz

1.Przesłanki materialne:

- sytuacja niebezpieczeństwa publicznego zagrażająca życiu narodu / agresja zbrojna, klęski żywiołowe /

- środki ściśle odpowiadające wymogom sytuacji / proporcjonalność /

- legalność międzynarodowa / nie mogą być sprzeczne z innymi zobowiązaniami międzynarodowymi /

- nie może dotyczyć praw niederegowalnych

Prawa niederegowalne - prawo do życia / z wyjątkiem działań wojennych / prawo wolności od tortur i innego nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania , wolność od niewolnictwa i poddaństwa, zakaz karania bez podstawy prawnej, zakaz ponownego sądzenia i karania za ten sam czyn.

2.Przesłanki formalne : obowiązek poinformowania Sekretarza Generalnego danej organizacji międzynarodowej wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego, o przyczynach wprowadzenia derogacji, środkach które zostały podjęte. Urzędowe ogłoszenie przez właściwy organ.

Uniwersalny - powszechny, o światowym zasięgu, obejmuje wszystkie kraje świata, odróżnione od systemów regionalnych - jeden system dla całego świata; Do ONZ należy 192 państwa

Powszechność aksjologiczna - wspólny system wartości dla całego świata

system unikalny - jeden system, nie ma innego

ONZ

system praw człowieka

Oparty na Karcie Narodów Zjednoczonych oparty na systemie traktatowym

- Rada Praw Człowieka - wielostronne umowy międzynarodowe zawarte pod auspicjami ONZ

- komitety

I) Karta Narodów Zjednoczonych(http://www.unic.un.org.pl/dokumenty/karta_onz.php#1)

data napisania: 26.06.1945, San Francisco, weszła w życie 24.101945r -> data powstania ONZ.

Stronami są Państwa członkowskie ONZ - KNZ jest pierwszym instrumentem tego systemu

a)……

b) drugim instrumentem jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - rezolucja Zgromadzenia Ogólnego z 10.12.1948r.

- Preambuła KNZ

- art. 1 - cele organizacji KNZ

- art. 55 Karty NZ

Organy statutowe:

1. Zgromadzenie Ogólne NZ + Trzeci Komitet Zgromadzenia Ogólnego(organ pomocniczy)

- Zgromadzeni Ogólne - przeprowadza dyskusje nad każdą sprawą ONZ (art. 10 KNZ)

- art. 13 wydaje rezolucje, powoływane organów pomocniczych

- Konferencje Światowe

1. 1968r. -I światowa Konferencja w Teheranie

2. 1993r. - II światowa Konferencja w Wiedniu

2. Rada Gospodarcza i Społeczna

• art. 60 Za wykonanie funkcji Organizacji Narodów Zjednoczonych przewidzianych w rozdziale niniejszym odpowiada Zgromadzenie Ogólne I pod jego kierownictwem Rada Gospodarcza i Społeczna, która posiada w tym celu kompetencje, przysługujące jej na podstawie rozdziału X

• art. 62 - Rada GiS wydaje zalecenia w celu poszanowania praw człowieka, może opracowywać projekty umów międzynarodowych i zwoływać konferencje międzynarodowe,

• art. 68 - Powołuje organy pomocnicze, komisje

w 1946 roku powstała Komisja Praw Człowieka -> 2006 r. Rada Praw Człowieka zastąpiła Komisję Praw Człowieka

Organy nie statutowe:

1. Rada Praw Człowieka - pomocniczy organ Zgromadzenia Ogólnego ONZ, powstała na mocy rezolucji z 15.03.2006r, siedziba w Genewie.

Cele: wspieranie powszechnego poszanowania o ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności, w równy i uczciwy sposób dal wszystkich ludzi bez względu na Ochodzie

4 zasady:

- powszechność

- bezstronność

- obiektywizm

- konstruktywnego międzynarodowego dialogi w współpracy

Skład: 47 członków, którymi są państwa, wybiera och Zgromadzenie Ogólne NZ, tajne i bezpośrednie głosowane, musi być 97% głosów , aby państw zostało członkiem RPC. Co rok wymienia się 1/3 składu.

Zawieszenie członkostwa: państwo w sposób rażący narusza prawa człowieka, decyzja o zawieszeniu zapada większością głosów 2/3.

Zadania:

- edukacja z dziedziny praw człowieka

- forum dialogu dla wszystkich stron zaangażowanych w ochronę praw człowieka, kontakty różnych stron

- przedstawia zalecenia dotyczące rozwoju praw człowieka Zgromadzenia Ogólnego

- opracowuje rekomendację dla państw na podstawie powszechnych przeglądów kresowych.

- szybkie reagowanie na nadzwyczajne sytuacje łamania praw człowieka

- coroczne raporty dla ONZ

Procedury:

1) procedury specjalne - składają się na nie mandaty tematyczne oraz krajowe;

a) mandat tematyczny - powołany jest specjalny sprawozdawca lub grupa sprawozdawców których zadanie jest zbadanie określonego rodzaju naruszeń praw człowieka (3 lata) [np. do handlu ludźmi]

b) mandat krajowy - zbadanie sytuacji w konkretnym kraju (1 rok) [np. swoboda wyznania]

działania: kieruje się apel do rządów(„pilne listy”), wizytacje( tzw. misje krajowe) - wymagana jest zgoda[ok. 60 państw, w tym Polska, wystosowała otwarte zaproszenia)

sprawozdawca musi mieć swobodę poruszania się(m.in. musi mieć wejście do więzień, swobodne prowadzeni śledztwa, kontakt z organami władzy oraz z organami pozarządowymi i mediami. Państwa muszą zapewnić ochronę dla danego sprawozdawcy - ale w taki sposób, żeby nie ograniczać wolności i śledztwa.

Status sprawozdawcy - nie pobierają wynagrodzenia, mają prawo do zwrotów poniesionych kosztów, mają status exportów pełniących misję. Nietykalność osobista, bagaży i rzeczy itp. Wydają dokumentację i publikują ją, przekazują RPC raport.

Polskim spedytorem był Tadeusz Mazowiecki który zrezygnował w 1993r,

2) procedury skargowe - jednostka ma możliwość indywidualnego zawiadomienia o naruszeniach praw człowieka; nie służy jednak dochodzeniu jej praw a jedynie wywoływanie presji na rządzie, uruchamia się gdy w sposób rażący i wiarygodny udokumentowane są łamane prawa człowieka.

Procedura nr 1503.

Cechy procedury:

- poufność

- trójszczeblowość:

1. etap grupy roboczej ds. komunikacji - kontrola wstępna bada dopuszczalność zawiadomienia - musi być odpowiednio zachowana forma. (nie mogą być obraźliwe, w sprawach politycznych po wyczerpaniu środków krajowych)

2. etap grupy roboczej ds. sytuacji - analizuję raport grupy roboczej ds. komunikacji i przekazuję dalej Państwo musi się ustosunkować wobec tych raportów.

3. etap Rady Praw Człowieka - rozpatrywanie skargi na forum krajowym, jakie środki zastosować.

3) przeglądy okresowe(powszechne) - co 4 lata, co roku jest podęte 48 państw.

4)prace grup roboczych - grupa robocza złożona z 3 członków (tzw. TROJKI), wydają rekomendację, które muszą być wykonane przez państwo i implementowane ale też w odpowiednim zakresie przez pozostałe państw ONZ. Zobowiązania wynikające z KNZ, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, wszystkie inne instrumenty prawne z dziedziny prawa człowieka oraz wszystkie dobrowolne przyrzeczenia i ślubowania które państwa złożyły min kandydujące do ONZ.

II) System Traktatowy - jeden elementów ONZ oparty na wielostronnych umowach międzynarodowych zawieranych w ramach ONZ.

Filary - organy kontrolne przewidziane rzez każdą z tych konwencji czyli tzw. komitety. Są niezależne od organów instytucji ONZ. 7 z 8 komitetów są organami traktatowymi, natomiast Komitet Praw Gospodarczych i Kulturalnych został powołany w 1986 roku przez Rade GiS.

KONWENCJE:

1) Międzynarodowa Konwencja o likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1965/1969

Komitet ds. likwidacji dyskryminacji rasowej - ratyfikowany przez 173 państwa

2)Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966/1976

Protokoły:

- I protokół fakultatywny do MPPOiP w sprawie skargi indywidualnej do Komitetu Praw Człowieka 1966r.

- II protokół fakultatywny w sprawie zniesienia kary śmierci 1989r

Komitet Praw Człowieka

3)Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych 1966/1976 (MPPGSiK)

Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych - powstał na podstawie rezolucji z 1986r.

Protokół fakultatywny przewiduje skargę do komitetu PGSiK 2008/2009

4) Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979/1981

komitet w spawie likwidacji dyskryminacji kobiet

5) Konwencja przeciwko Torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu( w krocie: konwencja przeciwko torturom) 1984/1987

Komitet przeciwko torturom

6) Konwencja o Prawach Dziecka 1989/1990

Komitet praw dziecka

7)Międzynarodowy konwencja o ochronie praw pracowników migrujących o członków ich rodzin 1990/2003

Komitet pracowników migrujących

8) Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych

Komitet osób niepełnosprawnych 2006/2008

9) Konwencja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami 1998

Komitet Praw Człowieka - Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

1976r, wszedł w życie 01.01.1977r. wszedł w życie; komitet jest organem quazi-sądowym, nie wydaje wyroków, wydaje opinie i nie są to wyroki formalne; skarga indywidualna

skład: 18 członków, obywatele państw-stron paktu,

głosowanie: tajne, na osoby z listy przedstawionych przez państwa członkowskie, członkowie nie są przedstawicielami państw - 1 obywatel danego państwa może wejść w skład komitetu, kadencja 4 lata, co 2 lata wymiana ½ skład. osoby o wysokim moralnym obeznaniu w ochronie praw człowieka i część znających prawo.

Języki - 6 oficjalnych ONZ

Podejmowanie decyzji odbywa się po przegłosowaniu i decyzji 12 z 18 członków;

Funkcje:

1) rozpatrywanie sprawozdań państw - art. 40 procedura prawodawcza

2) na podstawie Protokołu fakultatywnego rozpatrywanie skarg albo zawiadomień indywidualnych

3) rozpatrywanie skarg międzypaństwowych art. 41 - państwa-strony paktu przeciwko innemu państwu-stronie

4)wydawanie uwag ogólnych w których komitet dokonuję interpretacji postanowienia paktu w oparciu o dotychczasową praktykę

Uwagi ogólne:

Zadania:

1) składanie corocznych sprawozdań z działalności Zgromadzenia Ogólnego za pośrednictwem Rady GiS art. 45 Komitetu społecznego gospodarczego i kulturalnego

2) 18 ekspertów wy biernych przez Radę GiS wybieranych spośród kandydatów zgłoszonych przez państwa

4) 4 lata kadencji, wymiana połowy co dwa lata

Międzynarodowy Pakt Praw Społecznych i Obywatelskich

Zadania Komitetu Praw Społecznych i Gospodarczych art. 15-16

1) komitet rozpatruje sprawozdanie państw

2) wykonuję interpretacje pakt i opracowanie uwag ogólnych

3) składanie corocznych sprawozdań Radzie GiS

4) komitet nie ma kompetencji do rozpłatywania skarg indywidualnych między państwowych

Procedury:

- procedury sprawozdawcze

- petycja (zawiadomienia, skargi indywidualne )

- zawiadomienia/skargi międzypaństwowe

- niezależne śledztwa

- środki wczesnego ostrzegania i pilne procedury - w komitecie ds. likwidacji dyskryminacji rasowej

Sprawozdania - państwo ma obowiązek sprzedania sprawozdań z wykonania zobowiązań wynikających z poszczególnych traktatów i przekazania sprawozdania do odpowiedniego komitetu - obejmuję każdą z konwencji, art. 40 pkt. a i b

1) środki realizacji celów podjętych przez państwo i praw zagwarantowanych w pakcie

2) postęp korzystania z tych praw

3) czynniki i trudności mające za znaczenie realizację paktu

I) sprawdzanie w ciągu roku oddania raportu pierwotnego

II) sprawdzania okresowe - w odpowiednim czasie wskazanym prze konwencję lub komitet - ma charakter aktualizujący

III) cel i co należy poprawić

skarga między państwami nie jest obowiązkową procedurą we wszystkich państwach, procedura fakultatywna

Konwencja o likwidacji powszechnej dyskryminacji rasowej - niezależne śledztwo

Konwencja przeciwko torturom i dyskryminacji kobiet - przeprowadzenie natychmiastowego śledztwa na terytorium całego państwa jeśli dany komitet uzyskał wiarygodne informację albo o systematycznym stosowaniu torturom albo o sytuuj dyskryminowania kobiet.

Skarga indywidualna - 5 konwencji:

- Komitet ds. praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych;

- Komitet ds. Praw człowieka

- Komitet ds. likwidacji dyskryminacjo kobiet

- Komitet przeciwko torturom

- Komitet praw niepełnosprawnych

Przesłanki pozytywne w I protokole fakultatywnym:

- osoba, która znajduję się pod jurysdykcją państwa-strony paktu protokołu dodatkowego(fakultatywnego)

- przeciwko państwu, które jest stroną paktu

- osoba fizyczna

- osoba składająca skargę musi być bezpośrednio dotknięta naruszeniami praw paktu

- konieczność przekroczenia dostępnych środków krajowych - nie jest to wymóg absolutny - jeżeli proces krajowy jest zbyt długa bo nieskuteczny - przesłanka subsydiarności. - Naruszenie musiało nastąpić po jego ratyfikacji

- zawiadomienie: forma pisemna

- brak terminu na złożeni skargi

Przesłanki negatywne w I protokole fakultatywnym:

- nie może być anonimowa

- nie może stanowić nadużycia prawa do skargi

- skarga nie może być niezgodna z postanowienia paktu

- nie może być rozpatrywana w innej procedurze międzynarodowej

- państwo nie jest związane opinią tego komitetu

Komitet Praw Człowieka- Quasi sądowe, ze względu na procedury wydaje opinie i zalecenia które powinny być wykonane ze względu na dobrą wiarę

SKŁAD:

Art. 28 oraz 29 Paktu. 18 członków z państw członkowskich, wybierani w tajnym głosowaniu, 1-obywatel tego samego państwa. Sprawują funkcję we własnym imieniu.

WYMOGI:

Wysoki poziom moralny, być ekspertem z dziedziny prawa, co najmniej cześć członków powinna być prawnikami.

POLSKA:

Dwóch: Adam Zieliński, Roman Wieruszewski- aktualnie nie mamy nikogo w Komitecie Pr. Człowieka.

PROCEDURY:

Jez. Oficjalne ONZ (6- angielski, chiński, arabski, francuski, hiszpański, …)

Większość głosów przy obecności 1\2- zapadanie decyzji powinno być w drodze konsenzusu.

ZADANIA:

-art. 40 rozpatrywanie sprawozdań państw

-rozpatruje zawiadomienia/ skargi indywidualne

- art. 41 rozpatruje zawiadomienia/ skargi międzypaństwowe

- wydaje uwagi ogólne w których komitet dokonuje interpretacji postanowień paktu w oparciu o dotychczasową praktykę

-coroczne składanie sprawozdań z działalności Zgromadzeniu Ogólnemu za pośrednictwem Rady Gosp. i Społecznej.

KPGSiK

Podstawa prawna: Powołany decyzją Rady Gosp. i Społ. W 1986 SKŁAD:

18 członków z państw członkowskich, wybiera ich Rada Gosp. i Społeczna spośród kandydatów zgromadzonych przez państwa.

KADENCJA 4 lata

ZADANIA:

-rozpatruje sprawozdania

-opracowuje uwagi ogólne

-składa sprawozdania

-przeprowadza misje krajowe i dni debaty ogólnej.

GWARANCJE PROCEDURALNE

1. Sprawozdania państw- procedura która polega na sporządzeniu przez państwa raportów z wykonania zobowiązań i przesłanie go do odpowiedniego komitetu. Występuję w każdej konwencji, jest procedurą obligatoryjną. Procedury są takie same, różnica: okres w jakim się je składa.

Musi być w nim zawarte:

-środki podjęte przez państwo w celu realizacji praw zagwarantowanych w pakcie

-postęp osiągnięty w dziedzinie korzystania z tych praw

- czynniki lub trudności mające znaczenie dla postanowień paktu

Rodzaje sprawozdań

* (w ciągu roku) pierwotne które są składane po ratyfikacji

* na każde wezwanie komitetu okresowe -mają char. Aktualizujący

Dołącza się do nich dokument bazowy, na koniec komitety wydają uwagi i zalecenia.

Skarga międzypaństwowa- procedura fakultatywna.

Niezależne śledztwa-przeprowadzenie poufnego niezależnego śledztwa na terytorium konkretnego państwa.

Skarga indywidualna- fakultatywna.

Skarga indywidualna do komitetu Pr. Człowieka.

Przesłanki pozytywne

Przeciwko komu można ją złożyć -przeciwko państwu które ratyfikowało protokół dodatkowy

-składają jednostki, osoby prywatne przeciwko państwu, osobie która jest pod jurysdykcją państwa, ofiara naruszenia.

-subsydialność: wyczerpane wszystkie dostępne środki krajowe

-forma pisemna

- naruszenie Pr zagwarantowanego w pakcie, musiało nastąpić po wejściu paktu w danym państwie.

Przesłanki negatywne

-nie może być anonimowa

-nie może stanowic nadużycia prawa do skargi

-nie może być nie zgodna z postanowieniami paktu

- nie może być rozpatrywana w innej procedurze międzynarodowej

Statutowe:

→Komitet Ministrów

→Zgromadzenie Parlamentarne

Nie statutowe:

→Europejski Trybunał Praw Człowieka

→Europejski Komitet Praw Społecznych

→Europejski Komitet Zapobiegania Torturom

→Komitet Doradczy

→Komitet Praw Człowieka Rady Europy

Komitet Ministrów

SKŁAD:

Przedstawiciele Państw spraw zagranicznych

ZADANIA:

Rozważa środki właściwe dla realizacji celów europy, może również wydawać zalecenia.

Jest organem decyzyjnym, monitoruje przestrzeganie przez państwa zobowiązań statutowych.

Prawo wyboru niektórych członków komitetu

Zgromadzenie Parlamentarne

SKŁAD:

Przedstawiciele każdego z państw-parlamentarzyści, każdy przedst.. państwa musi być jego obywatelem

ZADANIA:
Omówić może każde zalecenie dotyczące celów europy.

1. Konwencja Europy o Ochronie Praw Człowieka

2. Europejska Karta Społeczna + 3 protokoły dodatkowe+ Zrewidowana Karta społeczna

3. Europejska Konwencja Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu Traktowaniu albo Karaniu

4. Europejska Konwencja o ochronie Mniejszości Narodowych.

Stronami są wszystkie państwa członkowskie.

14 protokołów dodatkowych

Dwa rodzaje:

1.Materialne- rozszerzają katalog gwarancji materialnych na gruncie konwencji

Artykuł 1 - Obowiązek przestrzegania praw człowieka

Artykuł 4 - Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej

Artykuł 6 - Prawo do rzetelnego procesu sądowego

Artykuł 7 - Zakaz karania bez podstawy prawnej

Artykuł 12 - Prawo do zawarcia małżeństwa

Artykuł 13 - Prawo do skutecznego środka odwoławczego

2. Proceduralno- organizacyjne- usprawniają lub zmieniają procedury.

Pozostałe artykuły należą do tych procedur np.:

Artykuł 2 - Prawo do życia

Artykuł 5 - Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego

Artykuł 8 - Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego

RÓŻNICA: Ad. 1 Ratyfikowane przez dowolną liczbę państw

Ad. 2 ratyfikowane przez wszystkie państwa aby mogły wejść w życie.

Europejski Trybunał Praw Człowieka

SIEDZIBA—Sztrasburg

Początkowo podpisało 10 państw teraz 49.

Artykuł 32 - Właściwość Trybunału

1 Trybunał jest właściwy do rozpoznawania wszystkich spraw dotyczących interpretacji i stosowania Konwencji i jej Protokołów, które zostaną mu przedłożone na podstawie Artykułów 33, 34 i 47.

2 Spór dotyczący właściwości Trybunału rozstrzyga sam Trybunał.

1998 r. 11 protokołów - zasadnicze zmiany trybunału.

Trybunał ma kompetencje wyłączną i obowiązkową.

Od 1998 r. jest 1-en organ właściwy (wcześniej 3 organy)

Polska ratyfikowała konwencję 19 styczna 1993 r.

16.03.1993 r. deklaracja o uznaniu ETPC, zastrzegliśmy że skargi można wnosić od 01.05.1993r. za naruszenia które miały miejsce po 30.04.1993r.

SKŁAD TRYBUNAŁU

W celu zapewnienia przestrzegania zobowiązań wynikających

dla Wysokich Układających się Stron z Konwencji i jej protokołów

Artykuł 20 - Liczba sędziów

Trybunał składa się z sędziów, których liczba równa jest liczbie

Wysokich Układających się Stron.

Artykuł 21 - Wymogi sprawowania urzędu

1 Sędziowie powinni być ludźmi o najwyższym poziomie moralnym i muszą albo posiadać kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzędu sędziowskiego, albo być prawnikami o uznanej kompetencji.

2 Sędziowie zasiadają w Trybunale we własnym imieniu.

3 W okresie sprawowania urzędu sędziowie nie mogą brać udziału w żadnej działalności, która nie daje się pogodzić z niezawisłością, bezstronnością albo wymaganiami piastowania urzędu w pełnym wymiarze czasu; wszelkie kwestie wynikające ze stosowania niniejszego ustępu rozstrzyga Trybunał.

SKŁAD ORZEKAJĄCY

Komitet- bada skład skargi indywidualnej

Izba- wydaje wyroki chyba że zrzeknie się swojej kompetencji

Wielka Izba- rozstrzyga skargi indywidualne i międzypaństwowe jeśli Izba zrzekła się kompetencji.

Protokół 14 i 14 bis- wprowadziły skład 1-osobowy, jeden sędzia który może badać skargi indywidualne.

Komitety 3-osobowe mogą wydawać wyroki ale tylko w sprawach powtarzających się.

ORGANY:

-Zgromadzenie Plenarne

-przewodniczący

-2 vice przewodniczących

-kancelaria (biuro Trybunału)

Artykuł 33 - Sprawy ze skargi międzypaństwowej

Każda z Wysokich Układających się Stron może wnieść skargę

do Trybunału, jeżeli uważa, że inna Wysoka Układająca się Strona

naruszyła postanowienia Konwencji lub jej Protokołów.

Artykuł 34 - Skargi indywidualne

Trybunał może przyjmować skargi każdej osoby, organizacji pozarządowej lub grupy jednostek, które uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez jedną z Wysokich Układających się Stron praw zawartych w Konwencji lub jej Protokołach. Wysokie Układające się Strony zobowiązują się nie przeszkadzać w żaden sposób skutecznemu wykonywaniu tego prawa.

ZASADY POSTĘPOWANIA PRZED ETPC

1. zasada niezawisłości

2. zas. bezstronności

3. zas. kontradyktronyjności (sporność postępowania)

4. zas. jawności

- publiczny charakter rozpraw

-jawność wyroku i publikacja orzeczeń

Charakter i skutki prawne wyroków

Wyroki pilotażowe- pierwszy w 2004 r.

Trybunał wskazuje środki ogólne oprócz środków indywidualnych, wydawane w sytuacjach gdy naruszenie jest o charakterze problemowym Np. wadliwa praktyka administracyjna.

1. Europejska Karta Społeczna z 1961 r. weszła w życie 1965 r. Polska jest stroną tej karty

2. 3 protokoły opcyjnie

- protokół dodatkowy do EKS z 1988 r. ma charakter materialny

- protokół zmieniający EKS z 1991r. protokół proceduralno-organizacyjny rozszerza katalog praw gwarantowanych np. prawo do konsultacji

- protokół dodatkowy do EKS ustanawiający system skarg zbiorowych z 1995r.

3. Zrewidowana EKS z 1996/1999r. ma zastąpić pierwszą kartę.

KATALOG PRAW EKS

4 kategorie:

1.Prawa regulowane indywidualnego prawa pracy.

2. Zbiorowego prawa pracy.

3. Prawa zabezpieczenia społecznego.

4. Prawa pracowników migrujących i członków ich stron.

Prawa uznane za twardy rdzeń EKS.

Art. 1- pr do pracy

Art. 5- do organizowania się

Nad zgodnością czuwa Europejski Komitet Praw Społecznych (Komitet ekspertów)

Nie wydaje on wyroków

Składa się z 15 członków wybieranych przez Komitet Członków Rady Europy na 6-letnią kadencję, jedna reelekcja jest możliwa

Członkowie są niezależni, bezstronni, pełnią funkcję we własnym imieniu.

W ramach Komitetu działa biuro- przewodniczący z vice przewodniczącymi oraz generalnego sprawozdawcy.

ZADANIA:

1.Rozpatrywanie sprawozdań państw i wydawanie konkluzji.

Art. 24 Karty, wydawane na podstawie raportów składanych przez państwa.

2.Rozpatrywanie skarg zbiorowych i wydawanie decyzji.

Są dwie możliwości związania się przez państwo:

-może ratyfikować protokół

- na podstawie zrektyfikowanej Karty.

Organy zaangażowane w składanie raportów:

-Komitet Rządowy

- Komitet Ministrów

Trzy kategorie podmiotów:

1. Międzynarodowe Organizacje Pracodawców i Związków Zawodowych

2. Inne Międzynarodowe Organizacje Pozarządowe które posiadają status konsultacyjny w radzie europy i zostały wpisane na stosowną listę.

3. Krajowe Organizacje zrzeszające pracodawców, związki zawodowe działające w obszarze jurysdykcji państwa przeciwko któremu wnoszona jest skarga

(4). Inne organizacje krajowe pozarządowe (mogą być)

Skargi zbiorowe składane na piśmie za pośrednictwem Sekretarza Generalnego Europy.

---