1. Trzy typy panowania wg Maxa Webera (legalne, charyzmatyczne, tradycyjne).

Max Weber wyróżnił trzy typy prawomocnego panowania:

• Panowanie charyzmatyczne- wynika ze szczególnych cech osobowości przywódcy, dzięki którym zwierzchnictwo jest spontanicznie uznawane przez ludzi. Są oni pod wpływem przywódcy. Osoby takie mają charyzmę. Panowanie charyzmatyczne spotykane jest w ruchach religijnych, podwórkowych grupach. Jest to najbardziej elementarna i najpierwotniejsza forma przywództwa.

• Panowanie tradycyjne- oparte jest na zwyczaju i tradycji. Zwierzchność jest uznawana, bo w takiej postaci była zawsze. Panowanie tradycyjne spotykane jest w monarchiach, gdzie prawo członków rodu do panowania jest niekwestionowane. Może być ono źródłem z biegiem czasu uprawomocnionego gwałtu i przemocy.

• Panowanie legalne- opiera się na normach prawnych i kompetencjach osób panujących na mocy tych norm. Władza ta określona została jako biurokratyczna.

2. Pojęcie państwa.

Definicja państwa wg Maxa Webera.

Państwo jest instytucją, która ma wyłączne prawo do posługiwania się siłą w obrębie danego terytorium. Weber wyróżnia cztery cechy charakterystyczne państwa:

• Jest aparatem sprawowania władzy;

• Władza jest sprawowana monopolistycznie;

• Władza jest prawomocna;

• Jest organizacją opartą na zasadzie terytorialnej, a nie rodowej czy na więzach krwi.

Definicja państwa wg Karola Marksa.

Państwo jest organem panowania klasowego i klasowego ucisku.

3. Definicja i warunki istnienia demokracji.

Demokracja to rządy ludu.

Ustrój demokratyczny to ustrój, w którym sprawujący władzę odpowiedzialni są na forum publicznym przed obywatelami, którzy działają za pośrednictwem obieralnych przedstawicieli, współzawodniczących i współpracujących zarazem ze sobą.

Warunki istnienia demokracji:

• Rzeczywiste uczestnictwo;

• Równe prawo głosu;

• Oświecone rozumienie;

• Nadzór nad podejmowanymi działaniami;

• Włączenie wszystkich dorosłych;

• Kontrola;

• Rozwój mechanizmów mikrodemokracji.

Warunkiem uznania jakiegoś państwa za demokratyczne jest istnienie wielu instytucji. Są to:

1. Wybierani przedstawiciele;

2. Wolne, uczciwe i regularnie powtarzane wybory;

3. Wolność słowa;

4. Różnorodne źródła informacji;

5. Wolność stowarzyszania się;

6. Inkluzyjne obywatelstwo.
   
   
   

4. Teorie demokracji i liberalizmu- punkty zgodne i przeciwstawne.

		DEMOKRACJA	LIBERALIZM
Naczelna wartość		Równość rozumiana jako równość polityczna, najważniejsze jest prawo jednostki do udziału w sprawowaniu władzy	Wolność jednostki, której jedyna granicą jest krzywda drugiego człowieka, najważniejsze jest prawo człowieka wolności od zewnętrznych ograniczeń w jak najszerszej sferze życia
Wizja państwa		Państwo rządzone przez przedstawiciela za pomocą określonych procedur	„państwo minimum” o ograniczonej zarówno władzy, jak i funkcjach
Gospodarka		Popiera ingerencję państwa w gospodarkę	Sprzeciwia się ingerencji państwa w gospodarkę, gdzie powinny rządzić prawa rynku
Zasięg uprawnień		Popiera, czasem wymaga rozszerzenia uprawnień władczych	Domaga się ograniczenia uprawnień władczych
Władza		Jedyną granicą dla władzy rządzących jest wola ludu	Maksymalne ograniczenia wszelkiej władzy
	Demokrację i liberalizm łączy uznawanie takiej samej podstawy uprawnień- obydwa ustroje opowiadają się za państwem prawa.

5. Przesłanki istnienia sfery ekspresyjno- integracyjnej (+charakterystyka społeczeństwa przemysłowego). Dlaczego?

Poza podstawowymi, biologicznymi potrzebami człowieka wyróżnia się także potrzeby ekspresyjno- integracyjne. Dotyczą one wyrażania uczuć oraz impulsów twórczych, poczucia łączności z innymi, uczestniczenia we wspólnocie. Z potrzeb tych wyrasta kultura symboliczna, a ich zaspokajaniu służy wiele instytucji związanych z jej sferą oświaty oraz religii.

Sposoby zaspokajania tych potrzeb kształtują się współcześnie w warunkach społeczeństwa przemysłowego, będącego społeczeństwem masowym.

Cechy charakterystyczne społeczeństwa przemysłowego jako masowego:

• Upowszechnienie oświaty- czytanie i pisanie nie ma charakteru masowego;

• Pojawienie się kategorii czasu wolnego;

• Indywidualizacja i atomizacja społeczna- kurczy się sfera stosunków osobowych;

• Rozwój środków technicznych- umożliwienie dotarcia informacji do coraz większej liczby ludzi.

6. Zjawisko kultury masowej.

Kultura masowa, jak pisze Antonina Kłoskowska, jest zjawiskiem intelektualnej, estetycznej i ludyczno- reakcyjnej działalności ludzkiej, związanym w szczególności z oddziaływaniem tak zwanych środków masowego komunikowania, a więc treści rozpowszechniane za pomocą tych środków.

Jest ona specyficzną postacią kultury symbolicznej. Jej istotną cechą jest dominacja trzeciego układu przekazu kultury, czyli takiego, gdzie nie ma bezpośredniego kontaktu między twórcą a odbiorcą.

Umasowienie kultury miało trzy etapy:

1. Prasa;

2. Radio i telewizja;

3. Komputery osobiste i sieć internetowa.

Kształt współczesnej kultury masowej zależy od technicznych możliwości i ograniczeń stwarzanych przez aktualne dostępne środki przekazu orz upodobań odbiorców.

Między treściami tak rozumianej kultury masowej nie sposób wyznaczyć wyraźnej granicy. Kultura masowa często korzysta z treści kultury wysokiej, nadając im postać odpowiadającą technicznym możliwościom środków przekazu i umożliwiającą ich szeroki odbiór.

Od kultury elitarnej różni kulturę masową dominacja w niej treści o charakterze rozrywkowym oraz silniejsza komercjalizacja.

7. Istota i różnorodność religii.

Religią jest to, co wiąże się ze sferą sacrum.

Religie różnią się między sobą trojako:

1. Rodzajem obrzędów i praktyk religijnych- praktyki religijne mogą polegać na modlitwie, medytacji lub wpadaniu w trans.

2. Treścią prawd wiary- rozmaitość wierzeń można sprowadzać do czterech podstawowych typów:
   * Zwykły nadnaturalizm, występujący w pierwotnych społeczeństwach. Brak wiary w bogów czy ponadnaturalne duchy. Wiara w ingerencję sił nadnaturalnych w życie ludzkie.
   * Animizm- wiara w istnienie duchów działających w świecie. Duchy mogą mieszkać w ludziach i przedmiotach, mają emocje i uczucia, pomagają i szkodzą ludziom. Nie trzeba ich czcić, ale należy się z nimi liczyć.
   * Teizm- jest wiarą w bogów. Występuje w postaci panteizmu, politeizmu oraz monoteizmu. Współcześnie są to: judaizm, chrześcijaństwo i islam.
   *Abstrakcyjne ideały- w centrum zainteresowania jest Bóg i jego kult, a także sposób myślenia i zachowywania się człowieka dążącego do osiągnięcia specjalnego stanu świadomości. Jest to między innymi buddyzm.

3. Formą organizacyjną zbiorowości religijnej- istnieją trzy podstawowe formy organizacji zbiorowości religijnych:
   * Kościół: formalna organizacja religijna, posiadająca wiele cech biurokratycznych. Podstawową rolę odgrywa tradycja silnie sformalizowana. Przynależność jest określana głównie przez urodzenie. Występują trzy typy Kościołów: episkopalny, prezbiteriański i kongregacyjny.
   * Sekta: mniej formalna organizacja. Często jest odłamem Kościoła. Niektóre są krótkotrwałe, inne długotrwałe. Członkiem staje się za pomocą nawrócenia. Nacisk kładzie się na emocje, przeżycia i spontaniczność. Tradycja pełni małą rolę, główną pełni przywódca.
   * Kult: luźna organizacja- otwarty dla wszystkich chętnych. Jego charakter określa przedmiot czci oraz rodzaj rytuałów.

8. Religia jako przedmiot zainteresowania socjologii- funkcje religii.

Socjologia interesuje się religią jako zjawiskiem społecznym i częścią kultury symbolicznej. Najczęściej przedmiotem jej uwagi jest religia chrześcijańska. W polu zainteresowań socjologii znajduje się role religii w społeczeństwie, jej relacje ze zmianą społeczną, wpływ religii na postawy i zachowanie jednostek oraz postacie religijności i jej natężenie.

Psychospołeczne funkcje religii:

1. Więzi społecznej- umacnia spójność zbiorowości, jednoczy ich przy pomocy wspólnie przezywanych doświadczeń oraz jednakowy system wierzeń i uznanie tych samych wartości.

2. Podpory psychicznej- przełomowe momenty w życiu obudowane są rytuałami religijnymi i dostarczają wsparcia w chwilach ciężkich przeżyć emocjonalnych.

3. Kontroli społecznej- wzmacnia podstawowe normy i wartości społeczeństwa przez wykazywanie boskiego pochodzenia i nadawanie pozaziemskich sankcji.

---