ZAGADNIENIA DO EGZAMINU opracowanie, Pedagogika


ZAGADNIENIA DO EGZAMINU- METODYKA EDUKACJI PRZYRODNICZEJ

  1. Jak wyjaśnić dzieciom współzależności w świecie przyrody- przykłady

Jak wyjaśnić dzieciom współzależności w świecie przyrody przykłady: Proste doświadczenia, które umożliwiają wyjaśnienie dzieciom często trudnych do rozumienia zależności zachodzących w przyrodzie. Dzieci bacznie obserwują otaczający je świat i zadają nam pytania, na które często my dorośli sami nie wiemy jak odpowiedzieć, aby problem stał się jasny i zrozumiały dla dziecka. Ważne jest, aby nauczyć je szerokiego spojrzenia na różnorodność problemów i zjawisk. Dzięki doświadczeniom możemy udzielić dzieciom odpowiedzi na wiele trudnych, intrygujących je pytań. Hasło „Powiedz mi, a zapomnę, pokaż - zapamiętam!”

  1. Rola poznawania przyrody w życiu dziecka - rodzaje, schemat

Poznawanie przyrody ma dwustopniowy charakter.

Pierwszy stopień - to poznawanie KONKRETNO - ZMYSŁOWE

Podstawową rolę odgrywają wrażenia i spostrzeżenia. Aktywne i zamierzone spostrzeganie nazywa się obserwacją. Stanowi ona dla małych dzieci główne źródło wiedzy o przyrodzie. Nauczyciel powinien kierować ich obserwacją przez nadawanie procesowi spostrzegania określonego celu

Drugi stopień - poznawanie POJĘCIOWE

Poznawanie przyrody przez dzieci przedszkolne powinno przebiegać od kontaktów z obiektami i zjawiskami przyrodniczymi do kształtowanie ich przyrodniczego myślenia.

0x01 graphic

  1. Zasady nauczania o środowisku:

  1. edukacja o środowisku - zdobywanie wiedzy obiektywnej o otaczającej rzeczywistości;

  2. edukacja w środowisku - uczenie się o środowisku przez bezpośrednie działanie w kontakcie z nim;

  3. edukacja dla środowiska - przygotowanie dziecka do odpowiedzialnego działania w środowisku, jego chronieniu, rozwiązywania problemów środowiskowych, podejmowania działań profilaktycznych i naprawczych.

  1. Fazy poznawania przyrody

poznawanie przyrody przez dziecko dzielimy na 3 fazy:

faza 1: przeżycia dziecka pobudzają do stawiania pytań - ciekawość świata jest podstawą do efektywnej edukacji środowiskowej. Dziecko potrzebuje różnorodnych bodźców, które będą je motywować do odkryć i własnych badań środowiska, oraz wsparcia i dodawania odwagi w jego działaniu przez dorosłych. Potrzeby poznawcze dziecka wyrażają się w ciągłych pytaniach przez nie zadawanych, które świadczą o trwaniu pierwszej fazy poznawania przyrody przez dziecko.

faza 2: kiedy dziecko odkryje odpowiedzi na swoje pytania i wątpliwości, wtedy zaczyna ujmować je słownie - dziecko pragnie wyrazić swoje doświadczenia egzystencjalne poprzez słowa. Poznawanie prawidłowych nazw, pojęć, określeń jest w edukacji przyrodniczej bardzo ważne. Dziecko, gdy nazywa, przyporządkowuje rzeczom i zjawiskom terminy czuje się bezpieczne. Stwierdza, że dzięki szkole uzyskuje moc poznawania świata przyrody. Rolą nauczyciela jest pomóc dziecku połączyć terminy z rzeczami i zjawiskami.

faza 3: rozumienie czyli uzewnętrznianie wiedzy - zrozumienie zagadnienia, włączenie go do struktur własnej wiedzy jest punktem wyjścia do podjęcia nowych dociekań, stawiania nowych pytań.

poznawanie przytroczy przez dzieci młodsze może odbywać się na dwa sposoby:

  1. Dobór treści kształcenia- od czego zależy

Treści kształcenia rozumiane są jako całokształt wiadomości, umiejętności z różnych dziedzin rzeczywistości przewidziany do realizacji w procesie kształcenia.
Treści kształcenia to:
• Ogół uporządkowanych wiadomości niezależnych od uczniów, czyli o zobiektywizowanym znaczeniu
• Ogół sytuacji pedagogicznych nakierowanych na pożądane zmiany w osobowości ucznia, które można określić jako zgodne z celami kształcenia
• Ogół planowanych doświadczeń ucznia w szkole obejmujących zarówno wiadomości jak i przeżycia.

Wymagania doboru treści kształcenia.

Kryteria doboru treści kształcenia w ujęciu W. Okonia:

1) Wymagania związane z osobą uczącą się i rozwijającą się pod wpływem edukacji - treści powinny być dostosowane do możliwości ucznia (fizycznych, społecznych, psychicznych); należy uwzględniać fazy rozwojowe dziecka i potrzeby rozwijającego się człowieka.

2) Wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwem - przy doborze treści należy uwzględniać możliwości i potrzeby społeczeństwa. Dziedziny, które powinny być uwzględnione przy doborze treści kształcenia to m.in. ojczyzna i własny naród, inne narody, życie społeczno - obywatelskie kraju, edukacja, praca zawodowa, rodzina.

3) Wymagania związane z rozwojem kultury i nauki - treści kształcenia w aspekcie kultury powinny uwzględniać: poznanie dóbr kultury, wytwarzanie przez uczących się różnych wartości i przeżywanie wartości.

  1. Jaka jest różnica między zaciekawieniem, zainteresowaniem, zamiłowaniem i uzdolnieniami przyrodniczymi dzieci. Jak można je rozwijać?

Jednym z zadań edukacji przyrodniczej jest budzenie zainteresowań uczniów, ma to służyć motywacji do uczenia się oraz przygotowywania uczniów do przyszłych zajęć.

zainteresowanie jest to względnie trwała obserwowalna dążność do poznawania otaczającego świata przybierająca postać ukierunkowanej aktywności poznawczej o określonym nasileniu, przejawiająca się w selektywnym stosunku do otaczających zjawisk. Czyli zainteresowanie to aktywność poznawcza obejmująca: badanie, eksperymentowanie, studiowanie.

zaciekawienia- to pojedyncze akty poznawcze, charakteryzujące się tym, że wywołane przez cechy nowości i niezwykłości trwają krótko, ukazują się sporadycznie jako odpowiedź na działanie bodźców, które je wywołują. Zaciekawienia odgrywają ważną rolę w rozwoju zainteresowań. Początkowo pojawiają się sporadycznie, wtedy, kiedy występują cechy nowości w jakieś dziedzinie, z czasem zaś każdorazowo, gdy oddziaływają bodźce z tej właśnie dziedziny. Tego typu zaciekawienia stanowią podstawowy element struktury zainteresowań, które są utrwaloną i ukierunkowaną jednolicie ciekawością

zamiłowania - Istota tego zjawiska tkwi w pozytywnym i tylko w pozytywnym stosunku emocjonalnym do wykonywania określonych czynności. Gdy mówmy, że ktoś ma określone zamiłowanie, oznacza to, że lubi coś robić. Gdy mówimy zaś o zainteresowaniach, wyrażamy przekonanie, iż ktoś chce poznać dziedzinę, którą się interesuje.

Uzdolnienia: Potencjał do nabywania lub doskonalenia umiejętności dzięki wyuczeniu się, czyli potencjalne zdolności ucznia.

Dzieci mają potrzeby poznawcze, a podstawą budzenia motywacji do uczenia się jest zadziwienie, zastanowienie się, poszukiwanie interesujących obiektów i zjawisk. Nauczyciel powinien: pobudzać uczniów do przeżywania i myślenia przez np. obserwacje, eksperymenty, zadziwienie , zakłopotanie, zachęcać do wysiłku w celu rozwiązywania problemów, różnicować przekazywane treści, budzić zainteresowania najbliższym otoczeniem i przekazywać wiedzę w przystępny sposób. Ale przede wszystkim sam musi się interesować, badać i poznawać otaczający go świat.

  1. Porównanie celów edukacji przyrodniczej w wychowaniu przedszkolnym i edukacji wczesnoszkolnej

W przedszkolu:

W nauczaniu zintegrowanym:

  1. Zadania edukacji przyrodniczej


  1. Porównanie tradycyjnej i holistycznej edukacji środowiskowej

Zmiana celów i wdrożenie nowatorskich rozwiązań w zakresie kształcenia umożliwiła nowe podejście do celów, zadań i sposobów realizacji edukacji środowiskowej, przechodzącej od tradycyjnej do holistycznej.

Porównanie:

cele: w tradycyjnej - przekaz wiadomości o przyrodzie, w holistycznej - jednostkowa i społeczna transformacja, rozwój;

metody: w tradycyjnej - dominująca rola nauczyciela, ograniczony zakres metod i stylów edukacji, w holistycznej - uczenie się przez uczestnictwo i eksperymentowanie, edukacja w środowisku i przez środowisko, szeroki wachlarz metod i stylów uczenia się i nauczania;

orientacja: w tradycyjnej - na przedmioty przyrodnicze i wiedzę ucznia, w holistycznej - na wszechstronny rozwój osobowości, szczególnie na rozwój systemu wartości, wrażliwości , świadomości ekologicznej i odpowiedzialności za środowisko, kształtowanie kompetencji środowiskowych;

organizacja: w tradycyjnej - koncentracja na treściach przedmiotów przyrodniczych, w holistycznej - koncentracja na zagadnieniach i problemach środowiskowych, integracja wszystkich przedmiotów, integracja metod oddziaływania;

punkt ciężkości: w tradycyjnej - wiedza obiektywna, unikanie problemów środowiskowych, koncentracja na poziomie lokalnym, w holistycznej - uznanie poznania przez wglad, intuicję, współodczuwanie jako równoprawne wiedzy zdobytej droga badań empirycznych, nastawienie na krytycyzm kreatywny, intuicje i samodzielność, dostrzeganie zależności przyrodniczych i społecznych, podkreślenie jednostkowej odpowiedzialności za środowisko.

  1. Rodzaje kompetencji środowiskowych

  1. Sytuacja edukacyjna i jej elementy

Sytuacja dydaktyczna według Okonia to część procesu dydaktycznego ,którą można traktować jako swoistą całość, obejmująca: aktywność wewnętrzną i zewnętrzną uczniów ukierunkowaną przez cel stawiany sobie przez nich, działalność nauczyciela, obecność warunków wewnętrznych i zmian y nich zachodzących. Elementami sytuacji edukacyjnych są:

  1. Różnica między grą i zabawą dydaktyczną

Gry dydaktyczne - rodzaj metod kształcenia należących do grupy metod problemowych i organizujących treści kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji lub procesów w celu zbliżenia procesu poznawczego ucznia do poznania bezpośredniego

Zabawa dydaktyczna - bazuje na podstawowej funkcji psychiki dziecka, na potrzebie zabawy - wywiera świadomie wpływ na jego czynności umysłowe.

Każda gra dydaktyczna jest zabawą, natomiast nie każda zabawa jest grą dydaktyczną.

  1. Jak rozwija się aktywność badawczą dziecka

Wiek przedszkolny to okres wzmożonej aktywności poznawczej, która przejawia się potrzebą intelektualnych wrażeń o dużym napięciu emocjonalnym, chęcią działania zmierzającego do poznawania otaczającej rzeczywistości. Celem przedszkola i szkoły jest wzbudzenie ciekawości dziecka, potrzeby wiedzy i rozumienia. dzięki temu uczy się ono obserwować, kierować swoimi działaniami, przewidywać, wyjaśniać i szanować świat, który je otacza. Dlatego zadaniem wychowawcy jest rozwijanie wszystkich potencjalnych zdolności dziecka, pozwalających ukształtować jego osobowość i stworzyć mu jak najlepsze szanse powodzenia w szkole i w życiu. Chodzi o ujawnienie drzemiących w każdym dziecku możliwości, takich jak zdolność obserwowania, analizowania, porównywania, ustalania podobieństw i różnic, porządkowania, klasyfikowania, dostrzegania wzajemnych związków, wyobrażania sobie, tworzenia, wysuwania hipotez, eksperymentowania. Kluczem do ciekawości świata, potrzeby kontaktu z otoczeniem przejawianych przez dzieci młodsze jest wrażliwość.

  1. Ocena efektywności metod edukacji przyrodniczej

  1. Płaszczyzny integracji w edukacji przyrodniczej

Zadania związane z poznawaniem elementów środowiska przyrodniczego stanowią doskonały punkt wyjścia edukacji zintegrowanej. Wokół tych treści mogą się skupiać pozostałe obszary edukacji. Tematyka podejmowana w ramach edukacji środowiskowej jest niezwykle różnorodna, co umożliwia dobór interesujących dla uczniów kwestii, pobudzenie ich aktywności poznawczej i procesów myślenia. Jak sugerują E. Misiorna i E. Ziętkiewicz, tematyka bloków powinna być wyznaczana potrzebami i zainteresowaniami dzieci oraz dostosowana do ich możliwości rozwojowych. W tematach bloków należy uwzględnić związek z najbliższym otoczeniem dziecka, takim jak: rodzina, klasa szkolna, najbliższa okolica, przyroda, zwierzęta. Analizując programy wychowania w przedszkolu i klasach I-III, można wskazywać pewne zakresy treści edukacji społeczno-środowiskowej przewidziane do realizacji: biologiczne, w tym: botaniczne, zoologiczne, ekologiczne i sozologiczne; geograficzne, w tym: geografia fizyczna, geografia gospodarcza, meteorologia i klimatologia, kartografia, treści astronomiczne; historyczne, w tym: historia wynalazków; etnograficzne i regionalizm; fizyczne; chemiczne; społeczne, w tym: zawodoznawstwo, demografia, zagadnienia administracyjne; techniczne; higiena i bezpieczeństwo; materiałoznawstwo.

  1. Cele edukacji społecznej -

Nauczyciele w szkole podstawowej dostosowują sposób przekazywania odpowiedniej wiedzy, kształtowania umiejętności i postaw uczniów do naturalnej w tym wieku aktywności dzieci, umożliwiają im poznawanie świata w jego jedności i złożoności, wspomagają ich samodzielność ucznia się, inspirują je do wyrażanie własnych myśli i przeżyć, rozbudzają ich ciekawość poznawczą oraz motywację do dalszej edukacji. Istotne jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. Ważne jest również takie wychowanie, aby dziecko w miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w zgodzie z samym sobą, ludźmi i przyrodą. Należy zadbać o to, aby dziecko odróżniało dobro od zła, było świadome przynależności społecznej oraz rozumiało konieczność dbania o przyrodę. Jednocześnie dąży się do poznawania i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki w klasach IV-VI szkoły podstawowej.

  1. Postawa pro środowiskowa i etapy jej kształtowania

Postawę proekologiczną można rozumieć jako zachowanie bądź nastawienie człowieka do środowiska. Zachowanie to jest pozytywne i powinno się wyrażać przez szacunek dla przyrody, rozumienie jej praw, dbanie o jej stan. Postawa proekologiczna jednostki manifestuje się także przez wiele działań, wśród których można wymienić: segregację odpadów, oszczędność wody, sygnalizowanie problemów środowiska przez twórczość plastyczną, muzyczną czy literacką. T. Mądrzycki podaje następujące mechanizmy kształtowania się postaw:

- empatia - podmiot obserwuje zaangażowanie innej osoby w jakieś zadanie i występują u niego podobne emocje; empatia, leżąc u podstaw kształtowania się więzi psychicznej i postaw wobec innych osób, wpływa na rozwijanie się uczuciowego składnika postawy;

- naśladowanie - występuje wtedy, kiedy podmiot, obserwując zachowanie modela w danej sytuacji, zachowuje się podobnie; w ten sposób kształtują się postawy moralne, religijne, uprzedzenia rasowe;

- modelowanie - przedmiot przejmuje od modelu nie tylko określone formy zachowania, lecz także tendencje uczuciowo-motywacyjne, np. skłonności do agresji lub współdziałania;

- przyswajanie opinii - jest środkiem uzupełniającym postawę, która wykształciła się inną drogą, np. przez naśladowanie; polega na przyjmowaniu opinii od określonych osób lub społeczności.

  1. Obserwacje przyrodnicze- rodzaje

W przedszkolu i klasach początkowych dzieci prowadzą obserwacje:

- pojedynczych obiektów przyrodniczych, przedmiotów, modeli, obrazów, np. drzewa, psa;

- środowisk, np. lasu, ogrodu warzywnego, sadu, łąki, sklepu, ruchu drogowego, krajobrazu okolicy, wyglądu miasta;

- pogody, zmian w przyrodzie w różnych porach roku, zmian w środowisku wywołanych działalnością człowieka;

- pracy ludzi w różnych zawodach.

  1. Nauczanie problemowe w edukacji wczesnoszkolnej

Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy ( problemowe) - oparte na twórczej aktywności poznawczej, polegającej na rozwiązywaniu problemów, możliwym na trzech poziomach poznania- konkretach, modelach i teoriach. Przykłady metod problemowych: klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, giełda pomysłów, mikronauczanie, gry i zabawy dydaktyczne. Pobudzają one ciekawość uczniów przez pokazanie nieznanego, rozbudzają aktywność uczniów- zdobywają oni wiedzę o rzeczywistości na podstawie własnych poszukiwań. Budzą wiarę we własne możliwości. Gry i zabawy dydaktyczne sprawiają przyjemność, rozbudzają zaangażowanie emocjonalne, wprowadzają do przestrzegania norm, przepisów i zasad, przygotowują do współpracy, współdziałania, rywalizacji. Samo działanie może być dla dziecka zbyt atrakcyjne, tak że nie wyciągnie ono wniosków. Konieczne jest podsumowanie doświadczenia. Metody te wymagają wysokiego zaangażowania ze strony nauczyciela- trafny dobór problemów, dostosowanie problemów do indywidualnych możliwości dzieci, umiejętności organizacyjne. Gry i zabawy to najlepszy sposób systematyzowania wiedzy, porządkowania i utrwalania wiadomości. Metody problemowe mogą być wykorzystane do analizy problemów teoretycznych i praktycznych czy technicznych.

  1. Na czym polegają specyficzne procesy myślowe u dzieci. W jaki sposób wpływają na poznawanie przyrody

W klasach początkowych myślenie dzieci, pamięć, wola i procesy decyzyjne zaczynają się dopiero odsłaniać i to w specyficznych formach i aspektach. Przeważają stany i procesy nieświadome nad stanami i procesami świadomymi.

Dziecko nie może więc poznawać przyrody tak, jak robi to dorosły badacz; nie jest bowiem w stanie formułować hipotez, weryfikować ich itd. Właściwości rozwoju myślenia dziecka powodują, że dziecko zaczyna wykonywać operacje zinterioryzowane na pojęciach w ramach prostych schematów i struktur pojęciowych. Dzieci w klasach początkowych myślą według figur archetypalnych wypływających z nieświadomości pod wpływem symbolizmu zjawisk przyrody. Zaciekawienie, zachwyt, zdumienie czy przerażenie, odraza odczuwane przez dziecko wyzwalają te pierwowzory, powodują, że pragnie ono poznawać tajemnicze dla niego fakty czy zjawiska. „Dziecko pozna przyrodę, jeśli nie zniszczymy przed nim tajemnic przyrody, które go wabią, wzywają do poznania”. Aby dziecko mogło poznać przyrodę, musi jej doświadczyć - nie tylko zmysłami, świadomie, lecz także swoimi przeżyciami, emocjami.

  1. Formy realizacji treści przyrodniczych

Do ogólnych form organizacyjnych nauczania treści przyrodniczych należą:

- wycieczki krótkotrwałe i dłuższe - zajęcia terenowe;

- prace w ogrodzie szkolnym i na terenie wokół szkoły;

- prace hodowlane (uprawa i chów) prowadzone w szkole i w domu;

- prowadzenie kącika przyrody i ochrony środowiska;

- lekcje środowiska społeczno-przyrodniczego prowadzone w klasie (obecnie zajęcia edukacji społeczno-przyrodniczej);

- prace społecznie użyteczne na rzecz środowiska i szkoły;

- udział dzieci w różnych akcjach, apelach, pracach praktycznych i uroczystościach organizowanych przez LOP, propagujących cele, treści i zasady ochrony i kształtowania środowiska.



Wyszukiwarka