WAWEL
Dziedziniec - trzy kondygnacyjny z arkadami, na pierwszym i drugim piętrze arkady wsparte kolumnami, ściana południowa to ściana parawanowa, dziedziniec jest czworoboczny, nieforemny, dekoracje okna w skrzydle zachodnim są prostokątne, część zachodnia to prywatne \apartamenty królowej Bony. Dziedziniec wyłożony był czerwoną kostką.
Dziedziniec (arkadowo-kolumnowy) zdobiony był freskami o różnorodnej tematyce, w części wschodniej zachowana jest deroracja z XVI wieku.
I piętro pełniło funkcję mieszkalną - obowiązywał ukłąd amfiladowy, czyli pomieszczenie za pomieszczeniem. W co drugiej komnacie znajdowała się sień z drzwiami prowadzącymi na kurżganki, które pełniły funkcję komunikacyjną.
Wejścia do pomieszczeń ujęte były w portale wykonane z kamienia, piaskowca, zakończone gzymsem koronującym. Do dziś zachowało się 20 portali z tego okresu.
150 arrasów zamówił Zygmunt Stary, a 200 - Zygmunt August.
Zostały one zamówione dla konkretnej rezydencji i konkretnego miejsca, a więc tkano je według określonych wymiarów. Cenność ich polega na tym, że wszystkie zostały utkane w jednym miejscu.
Z 350 arrasów zachowały się tylko 192. Część opóściła Polskę jako wiano księżniczki i jako dary. W czasie rozbiorów Polski Caryca Katarzyna wywiozła arrasy. Po odzyskaniu niepodlegości w 1921r arrasy wracają na Wawel.
W 1935r pracownicy zwijają arrasy, które barką płyną z Krakowa do Sandomierza, potem do Rumunii, Rzymu, Francji, Anglii i wreszcie do Kanady, gdzie znajdują się do lat 60-tych.
W roku 1961-62 arrasy powracają na Wawel (zwinięte uległy zniszczeniu), ponieważ w 1571r Zygmunt August zapisał arrasy na rzecz narodu polskiego. Jest to pierwszy historyczny, europejski zapis. Warunek testamentu - arrasy miały znajdować się wyłącznie na Wawelu. (Na terenie Warszawy jest kilka depozytów.)
Sale:
Poselska - król siedział na podwyższeniu i przyjmował poselstwa. Tu znajduje się największy arras, który przedstawia pięć różnych scen od stworzenia Ewy do wygnania z raju. Na pozostałych ścianach arrasy przedstawiające dalsze historie pierwszych rodziców, Kaina i Abla, itd.
Balowa - nie zachowała się do dzisiaj, w czasie II Wojny Światowej znajdowało się tutaj kino. Dekorację tej sali stanowią arrasy z serii dziejów Noego, które rozdzielone są wąskimi werdiurami.
Bazylika św. Piotra
W połowie XIX wieku trwały na terenie płw. Appenińskiego próby zjednoczenia księstw włoskich. W 1870 roku kiedy następuje kulminacja tych walk zjednoczeniowych, papieże zamieszkują na Wzgórzu Laterańskim. Na mocy tzw. Traktatu Loterańskiego w 1929r powstaje Watykan, które jest osobnym państwem, ma własną flagę (biało-żółtą), swój herb (skrzyżowane klucze św. Piotra), własną armię (gwardia szwajcarska / na 1 mieszkańca przypada od 2 do 3 żołnierzy), hymn (marsz Gunoda). Zajmuje obszar ponad 40ha, z czego 20ha to ogrody watykańskie, a pozostała część to dawne pałace papieskie, budowle administracyjne i Bazylika św. Piotra.
W 67r.n.e na wzgórzu Watykańskim został ukrzyżowany św. Piotr. Na miejscu jego męczeńskiej śmierci, nie można było wybudować w owym czasie budowli, gdyż były to czasy prześladowań chrześcijan. (313r uznanie religii chrześcijańskiej przez cesarza Konstantyna).
Ok. 1320r rozpoczęto wznosic kościół, który zachowywał założenia kościoła starochrześcijańskiego - pięcio nawowy z transeptem, poprzedzony atrium, centralną część bazyliki stanowiła konfesja. Określa się tę bazylikę jako konstantyńską. Ten kościół przeetrwał do XV wieku, ale mury zaczęły pękać i w 1505r rozpoczęto budowę nowej bazyliki za panowania papieża Juliusza II. Jej architektem został Bramante. Jego koncepcja polegała na tym, że było to krzyż grecki wpisany w kwadrat, w środku i w narożach umieścił kopuły (środkowa kopuła była większa). Ten plan nie został jednak zrealizowany. Po jego śmierci budowę bazyliki przejmuje Rafael, który zmienia plan krzyża greckiego na plan krzyża łacińskiego. ale i ta koncepcja nie zostanie zrealizowana.
Następnym architektem zostaje Michał Anioł, który odrzuca projekt Rafaela i zostaje przy projekcie Bramantego. Wprowadził jednak kilka zmian. Swoją uwagę skupiła na kopule głównej, którą zdecydowanie rozbudował w stosunku do planu Bramantego. Michał Anioł stworzył kopułę na zasadzie elipsy, która w przekroju nie miała kształtu eliptycznego. Powiększająć tą kopułę musiał wzmocnić 4 filary (olbrzymie filary trzymające olbrzymią kopułę)
Kolejnym architektem jest Maderno. Przyjął on koncepcję grupy opozycyjnej. Wydłuża on ramię przez co uzyskuje założenie krzyża łacińskiego. zrealizował on plan, który nawiązywał do Chrystusa na krzyżu. Wybudował też nawy boczne, przy których umieścił kaplice. Trzecią rzeczą było to, że buduje monumentalną fasadę, która składa się z olbrzymiego przedsionka prowadzącego do wnętrza bazyliki.
Bernini nie zgadza się z koncepcją Maderno. Przed bazyliką tworzy wspaniałe założenie urbanistyczne. Tworzy plac z rzędami kolumn - kolumny toskańskie. Zwieńczeniem kolumnady są galerie z postaciami świętych - ok. 140 figur. Bernini projektując plac staraja się wyszczuplić fasadę bazyliki.
Do wnętrza przedsionka prowadzi 5 monumentalnych wejść, część górna przedsionka - balkon, z którego przemawia papież, górna część budowli - attyka przedstawiająca postacie 12 apostołów, na osi głównej postać Chrystusa.
Święte Schody - klatka prowadząca w nieskończoność - wrażenie to powodują płaskie schody, im dalej w głąb tym coraz bardziej obniża się sklepienie, na końcu okno, rozświetlające klatkę schodową.
W przedsionku dekoracja mozaikowa wykonana przz Giotto. Dekoracja nosi nazwę “Świętych Dołó” i została wykonana jeszcze dla starej konstrukcji bazyliki.przedstawia ona nauczanie apostołów przez Chrystusa na szalejącym morzu.
W przedsionku znajdue się manumentalny pomnik cesarza Konstantyna na koniu wykonany przez Berniniego.
Z przedsionka do wnętrza bazyliki prowadzi 5 wejść:
Brązowe Drzwi (obrazujące historię życia i śmierci św. Piotra)
Ostatnie drzwi po lewej stronie - Drzwi Śmierci, ponieważ przechodzili przez nie straceńcy na ostatnią swoją mszę do kościoła
Ostatnie drzwi po prawej stronie - Drzwi Święte - otwierane są co 25 lat (papiż udaje się ku nim i po trzykrotnym uklęknięciu i trzykrotnym uderzeniu młotkiem , mur zostaje otworzony i papież jako pierwszy wstępuje do środka)
Wnętrze bazyliki
Jest to największy kościół na świecie - długość 186 m, długość zewnętrzna wraz z portykiem - 211 m, kopuła 44 metry.
Kościół trzynawowy na planie krzyża łacińskiego, całą dekorację stanowi dekoracja mozaikowa. W posadzce kościoła umieszczono płyty odpowiadające wielkością największym kościołom na świecie, które mogłyby się zmieścić wewnątrz bazyliki.
Pod kopułą Michała Anioła znajduje się konfesja św. Piotra wykonana przez Berniniego. Wykonana jest z brązu ściągniętego z Panteonu. Baldachim Berniniego podtrzymywany jest przez 4 kolumny w kształcie spirali ujęte lambrekinem. Na kolumnach postacie aniołów, wolutowe zakończenia.
Kopuła ma około 120 me wysokości i opiera się na 4 filarach, w których Bernini wydrążył nisze i umieścił posągi Świętej Heleny (matka cesarza Konstantyna - sprowadziła do Rzymu relikwie Krzyża Świętego), Świętej Weroniki (trzyma w ręku chustę), Świętego Longina (trzyma w ręgku włócznię) i Świętego Andrzeja (symbol - pochyłe krzyże). Każdy filar składa się z niszy z posągiem w środku, któremu odpowiada aedicula
Ołtarz główny znajduje się w części prezbiterialnej. Ma on bardzo monumentalną, a także symboliczną formę w środkowej części znajduje się pusty tron należący do św. Piotra. Wokół niego znajdują się 4 postacie. Są to postacie symbolizujące teologów z kościoła wschodniego i zachodniego.
Drugą część ołtarza stanowi okno obudowane wieńcem wirujących aniołków. W oknie Bernini umieścił kolorowy witraż, z wyobrażeniem Ducha Świętego.
Do naw bocznych Maderno dobudowuje kaplice:
Po stronie prawej:
Kaplica Piety - z rzeźbą “ Pieta” Michała Anioła przedstawiającą Chrystusa w ramionach Matki Bożej
Kaplica Świętego Sakramentu - tutaj znajduje się wspaniałe tabernaculum, zbudowane na wzór słynnego tempietta Bramantego. Na jego tyłach znajduje się jedyny obraz namalowany na płótnie. Wszystkie inne obrzy wykonane są w technice mozaiki. Obraz ten przedstawia Świętą Trójcę.
Po lewej stronie:
Kaplica della Presentazione - grobowiec ostatnich Stuartów. Kaplica jest na co dzień zamknięta. Otwiera się w momencie śmierci papieża, gdyż tam wystawiane są jego zwłoki na widok publiczny. (Na jednej ścianie kaplicy znajduje się nagrobek papieża Inocentego IX, płyta związana z Marią Klementyną Sobieską, żoną Jana III Stuarta, który miał zostać królem Anglii, ale musiałby wtedy wyrzec się wiary katolickiej
W XV wieku do bazyliki św. Piotra dobudowano Kaplicę Sykstyńską - prywatna kaplica, w której dokonuje się wybór papieża.
Składa się ona z 2 części:
Z tzw. Starej Sekstyny - obrazy, które znajdują się z dolnej części. Są to obrazy różnych artystów renesansowych włoskich. Na jednej ścianie są sceny ze Starego Testamentu, a na drugiej - z Nowego. Ścianę frontową i sklepienie tej kaplicy wykonuje Michał Anioł. Na sklepieniu sceny ze Starego Testamentu i Księgi Rodzaju. Na ścianie frontowej - fresk Sąd Ostateczny, nad którym Michał Anioł rozpoczął pracę w 1536 roku.
Gdzie-kto-styl
akwedukt rzymski (zachowany) -Nimes Fr-star Rzym
Apollo belwederski -Belweder Watykanski
baz Demetriusza -Grecja
Baz Sacre - Coeur w Paryżu -eklekt romanty-historyzm
baz sw Marka w Wenecji -Biz
Baz św. Ambrożego -Mediolan-wczeschrz
Baz w Turmanin -Syria-wczeschrz
Belweder w Warszawie -Kubicki-Klasy
Bibliot Laureziana -Flor-Mich Aniol-Re
Brama Brandenburska -Berlin-Klasyc
British Museum -Klasyc
Centrum G. Pompidu -arch XXw high technology
Cytadele Mykeny, Tiryns, Pylos -kult M.Egejs -mykenska
dekoracje loggii watykańskich -Rafael-Re
Dom Casa Battlo/Mila -Barcelona-Gaudi-secesja
Dom Fauna -Pompeje-st Rz- Lukrecjusza, Menandra, Wittiuszow
Dom Podrzutkow -Flor-Brunelleschi-Re
fara w Ornecie -Got
fasada Baz sw Piotra - Watykan-Maderna
gmach parlamentu w Londynie -neorenesans
gmach Reichstagu -Berlin-Neorenes-historyzm
gmach Rummshalle w Monachium -Klasyc
gmach Towarzystwa Przyjaciół Nauk -Corazzi-Klasyc
gmach Walhalla -Ratyzbona-klasycyzm
Grobowiec Cecylii Meteli -Via Appia Antica w Rz
grób Arteusa -Mykeny
Horologion (wieza wiatrow -Ateny -star Gre
Horologion -wieza wiatrow -Ateny st G
Hotel Lambert -Paryz-B
Kalwaria Zebrz -B
Kapl Całunu -Turyn-Guarini-B
Kapl nagrobna Firlejów w Bejsce-Re
Kapl pałacowa w Akwizgranie -Re karolinski
Kapl Pazzich -Floren-Brunelleschi-Re
Kapl Zygmuntowska -Berecci-Re
Kat sw Piotra-oltarz glowny -Bernini-B
Kat św. Jerzego we Lwowie -B
Kat w Amiens -Fr-Got
Kat w Moguncji -Rom
Kat w Vezalay -Rom
Kat w Wells -Ang-Got
Kat w Wormacji -Rom
ko Aleksandra w Warszawie -Aigner -Klas
ko Filipinów -Catenaci,Ferrari-B
ko Hagia Sophia (Madrosci Bozej) Konstantyn- Biz
ko II Gesu -Rz-Vignola-Re
ko Kamedulow na Bielanach -Krak-Spezzo-B
ko Karola Boromeusza w Wiedniu -Fischer von Erlach-B
ko La Sagrada Familia -Barcelona- Gaudi- Art. Nouveau(secesja)
ko Marii Panny w Efezie -Biz
ko Michała w Fuldzie Niem-Karolin
ko Misjonarzy w Krakowie -Bażanka-B
ko Pijarow w Krak -Bażanka,Placici-B
ko Sakramentek w W-wie -Tylman z Gameren-B
ko San Andrea w Mantui -Alberti-Re
ko San Carlo alle Quatro Fontane -Rz-Borromini-B
ko San Ivo alle Sapienza -Rz-Borromini-B
ko San Lorenzo -Floren-Brunelleschi-Re
ko San Lorenzo Turyn-Guarini-B
ko San Vitale Rawenna Biz
ko San Zeno -romanizm
ko Santa Maria del Fiore -Flor-Brunelleschi-Re
ko Santa Maria della Salute -Wenec-Longhen-B
ko Santa Maria Novella -Flor-Alberti-Re
ko Sergiusza i Bachusa -Konstantynopol- Biz
ko sw Apostolow w Konstantynopolu -Biz
ko sw Apostolow w Salonikach -Biz
ko sw Demetriusza -Saloniki -Biz
ko sw Jana w Efezie -Biz
ko sw Jana w Konstantynopolu -Biz
ko sw Karola Boromeusza -Wieden-Fischer von Erlach-B
ko sw Mikolaja -Praga-Dientzenhofer-B
ko sw Piotra i Pawła w Krakowie-Bernardoni, Trevano-B
ko św. Anny w Krakowie -Tylman z Gameren-B
ko Św. Magdaleny w Paryżu -zw Swiatynia Slawy- Klasyc(empire)
ko Trynitarzy w Krakowie -Placidi-B
ko Val de Grace .....barok
ko Vierzehnheiligen .k. Benz- Neumann- roko
ko w Dafni -Biz
ko Wizytek w Wa-wie -Bay-B
Kol sw Józefa -Klimontów-Senes-B
Koleg w Kruszwicy -Rom
Kolum Vendome -Paryz-Klas-empire
konfesję św. Piotra w Watykanie -Bernini-B
Królikarnia - Warszawa -Merlini-Klasyc
łuk Caroussel -Paryz-Klas-empire
Mauzoleum Galii Placidi -Rawenna- wczesnochrz
nagrobek Z. Augusta, Anny Jagiellonki -Gucci-Re
nagrobek Zygmunta Starego -Berecci-Re
Nowa Huta -socrealizm
Nowa Zakrystia przy kościele San Lorenzo -Flor-M Aniol-Re
Ogrody w Arkadii / Nieborowa -Zug-klasyc
Opac w Hildeshaim -Otton
Opac w Maria Laah -Rom
Opac w Melku -B
p Amalienburg -k/Monachium-Rokoko
p Barberinich -Rz+B
p Ca O'doro -Wenecja-Got
p Cancelaria Rz-Bramante-Re
p Caprarola - k/Rz-Vignola-Re
p Chambord -Re
p Charlottenburg -Berlin-B
p Chierigati -Vicenza-Palladio-Re
p Dożów w Wenecji -Got
p Luksemburski -Fr-M.Medycejska-Re
p Medicich -Flor-Bartolomeo-Re
p na Pietrodworcu (w Pietrowcu)- k/Petersburga-B
p na Wodzie -W-wa-Merlini-klasyc
p papieski w Avinionie Got
p Pittich Flor-Re
p Ruccellai -Flo-Alberti-Re
p Sanssouci -Pocydam-Rokoko
p Sargona II w Chorsabad- st Mezop- asyryjski
p Staszica w Warszawie -Corazzi-Klasyc
p Strawberry Hill -Twickenham- neogotyk/historyzm
p Strozzich -Florenc-
p Troja -Praga-B
p Valmarana -Vicenza-Palladio-Re
p Vaux le Vicomte Fr-B
p w Białymstoku (Braniccy) B
p w Knossos, Fajstos, Malli, Kato Zagro -kultu M.Egejskie- kretenska
p w Linderhof -Niem-Historyzm
p w Lubostroniu -Zawadzki-klasycyz
p w Rydzynie -B
p w Śmiełowie -Klasyc
p w Wilanowie -Locci
P Ywinger -Dreyno-B
P Zimowy -Sant Petersburg-klasyc
Palac Kultury i Nauki -socrealizm
Palazzo Vecchio -Flor-Got
Panteon germański Walhalla -Klasyc
Park w Arkadii -Zug-Klasyc
pawilon Krolewski w Brighton -Eklektyz rom-history
Pomn Lizykratesa -Ateny-st G
Pomn Marka Aureliusza -st Rz
posąg Zeusa Olimpijskiego -Olimpia-st Gr
Rat w Leuven -niderlandy-Got
Rat w Sienie Got
S. Maria Salute w Wenecji B
sala balowa w zamku łańcuckim -Aigner-Klasyc
sala balowa w zamku w Wa-wie -Bacciarelli-Klasyc
Sanktu w Kalwarii Zebrzydowskiej B
Scala Regia - Watykan-Bernini-B
Skarbiec Ateńczyków w Delfach dorycki
Stella Hamurabiego -st Mezop -starobabil
Świą Izydy -wyspa File star Egi
Świąt Amona-Re -Karnak- Nowe Panstwo star Egip
Świąt Hadszepsut-Deir el Bahari Nowe Pan star Egi
Świąt Horusa w Edfu -star Eg
Świąt Nike z Akropolu Ateny-jonski
Świąt Ramzesa w Abu Simbel-Nowe Pan star Eg
Świąt Sybilli w Pulawach -Aigner-Klasyc
Świąt Zeusa Olimpijskiego w Atenach koryncki
Świąt Zeusa w Olimpii dorycki
teatr Dionizosa -Ateny -st Gr
teatr Marceliusza -Rz
Teatr na Wodzie w parku łazienkowskim- Pałac na Wodzie -Merlini-Klasyc
teatr Olimpico -Vicenza-Palladio-Re
Tempietto -Rz-Bramante-Re
Tum Inwalidów -Paryz-Mansart-B
Tum pod Łęczycą Rom
Uni w Edynburgu -got
Wersal Fr -Mansard -Barok
Wersal -Fr-Mansard-B
wieza Babel w Babilonie -Boga Marduka- nowobabilo st Mezop
Wieża Einsteina w Poczdamie -ekspresjonizm
willa Rotonda -k/Vicenzy-Palladio-Re
Z "Krzyżtopór" - Ujazd -Senesa-Re
Z Castel del Monte -Wło-Got
Z Charmbord -Fr nad Loara-Re
Z Krol w W-wie -Merlini,Kamsetzer- Klasyc
Z Neuschwanstein -historyzm
Z w Baranowie -Gucci-Re
Z w Janowcu Re
Z w Książu -Gucci-Re
Z w Pieskowej Skale Re
Z w Tenczynie Re
zakrystia Kartuzów..barok
zal arch Zamoscia -Morando
Zał ogrodu angielskiego w Arkadii(k/Nieborowa) -Zug-Klasyc
Zał parku wersalskiego -La Notre
Zał Placu Bankowego z W-wie -Corazzi-klasyc
Zbrojownia w Gdańsku -Obergen
Ziguraty-star Mezop- sumero-akkadu
osoba do opisu:
barokowy pałac w Białymstoku -Braniccy
cytadela w Mykenach-skarbiec Atreusa
Erechtejon -Atena i Posejdon
Igrzyska w Istminie-Posejdon
Mozaiki w San Vitale-M Aniol
Ogrod Wersalski-Ludwik XIV
Ołtarz Ara Pacis -August- st Rz
Ośrodek kultowy w Delfach -kult Apollina
Palac w Viterbo-papiez
Pałac w Knossos -Minotaur,Dedal i Ikar,Ariadna-kultura kretenska
piramidy w Sakkara-Dżoser-Stare panstwo star Egi
Sw Jakub-Santiago di Compostella
Świątynie w Abu Simbel -Ramzes II
Tell - el - Amarna -Amenchotep IV-Star Egip
Willa w Tivoli-Hadrian
zamek w Neuschwanstein -Ludwik II Bawarski
Opis obiektu
„germanski Panteon” -Walhalla Ratyzbona
chryzelefantynowy posąg Zeusa -Fidiasz swiat Z w Olimpii
czyny Napoleona, Austerlitz -Befreiungshalle Kelheim
fresk „Szkoła ateńska" - Stanza della Segnatura, Watykan, Rafael
ganek Kariatyd -Erechtejon -Ateny
orszak cesarzowej Teodory -k San Vitale Rawenna
orszak dziewic i męczenników -San Apolinare Nuovo
procesja cesarza Augusta Ołtarz Pokoju
procesja panatenajska -Partenon w Atenach
renesansowe drzwi „Bramy Raju" -baptysterium florenckie
walki Rzymian z Kwadrami i Saracenami -kol Marka Aureliusz??
wyniesienie arki przymierza -Luk Tytusa
wyprawa do Dacji -kolumna Trajana Rz
Złoty Dom Nerona (Domus Aurea) -Rzym
pierwowzory dla:
"Grubej Kaśki" -grobowiec Ceczli Meteli
Befreiungshalle -grobowiec Teodoryka w Rawennie(zew) i rzym Panteon (wew)
Brama Brandenburska -propyleje w Atenach
gma Gieldy w Londynie -rzymski Panteon
gma AltesMuseum w Berlinie- grecka stoa
gma Banku Londyńskiego -rzymski Panteon
ko sw Pankracego w Angli -Erechtejon i Wieza Wiatrow w Atenach
Kolum Vendome - kolumna Trajana
Łuku Caroussel -luk Septymiusza Sewera
pał Królikarnia w Warszawie -Villa Rotondo
pomn ks.J. Poniatowskiego -pomnik Marka Aureliusza
Sobor Kazanski -baz sw Piotra w Rz
świąt Sybilli w Puławach -swiat Westy w Tivoli
Wahlhalla-grecki Panteon
zamku w Ujeźdzoe -palac Caprarola k/Rz
miejscowości /osoby:
Abydos-Izyda,Ozyrys,Horus
Antoni van den Blocke +Gdansk Re
Dżoser-Sakkara
Karol Wielki -Akwizgran
Kościół w Ronchamp- Francja-Le Carbusier-racjonalizm
Neuswaistein -Ludwik II Bawarski
Ogród w Arkadii- Zug+klasycyzm
Pałac w Łańcucie- Lubomirscy-Aigner-klasycyzm
Sanktuarium w Baalbek- Liban
Św. Marcin -relikwie Tours
Wittenberga 1517 -M Luter
Z czego słyną wymienione miejscowości
Arkadia/Nieborowa -ogrod
Avila -zachowane mury obronne
Bejsce -kaplica nagrobna Firlejow Re
Chorsabad -ruiny palacu-star mezopot asyryjski
Cluny -opactwo Benedyktynskie
Coca w dolinie Valladoid -Hiszp-got zamek obronny
Corvey -ko klaszt z najstarsz zachow westwerkiem
Dolina Altmuhl -zamek obronny
El Dżem -amfiteatr
Gniew -warownia krzyzacka
Karnak -swiatynia Amona re
Krzeszow -opactwo Kamedulow
Lubiaz -opactwo cystersow
Mykeny -skarbiec Atreusa, cytadela z brama lwic
Ostrow Led -romanskie palatium
Persepolis -sala 100 kolumnowa Dariusza I
Piazza Navona -ko meczenstwa sw Agnieszki -Boromini, Fontanna Neptuna
Scala Coeli -barokowa kalwaria
Segaria -staro rzym akwedukt
Viterbo -palac papieski
Wyspa File na Nilu -bogini Izyda-star Egipt
Ypres -sukiennice got
Osrodki rzymskie w prowincjach : Merida, Tarragona (iberyjskie), Orange, Arles, Nimes (Galia), Trewir, Koblencja (Germania), Colchester, Londyn, York (Brytania), Augsburg, Regensburg, Wieden, Split (naddunajskie), Akcjum, Dodona, Epir (Grecja), Efez, Pergamon, Milet (Azja Mniej), Baalbek, Palmyra, Geraza (wschodnie), Timgad, Sufetula, Volubilis, Leptis Magna (afrykanskie)
Świątynie greckie
Dorycki- Zeusa w Olimpii, Hery w O, Ateny na Akrop, Hefajstosa w Aten, Posejd na Sunion, Apolla w Delfach, Hery w Paestum, Hery w Selinum, Skarbiec Atenczykow Del
Joński- Nke na Akrop, Artemidy w Efezie, Ateny w Prienie, Apola w Didymie, skarbiec Syfnijczykow Delf
Koryncki- Zeusa Olbios w Olbii, Artemidy w Messenie, Z Olimpijs w Aten
Budowle Rz:
-forum-Rom,Trajana,Boarum, swiatynie-Westy, Wenus i Romy,Dioskurow,Zgody(Rz) Maison Carree(Fr) ,bazyliki-Maksencjusza(Rz), Pompeje (Wł) łuki-Tytusa,Septymiusza Sewera,Konstantyna (Rz),Tyberiusza(Orange Fr) ,kolumna triumf-Trajana(For Traj Rz),Marka Aureliusza ,pomnik- Marka Aureliusza ,ołtarz-Ara Patis,Ara Pietatis ,termy-Karakali,Dioklecjana,Trajana(Rz) widowiskowe-amfiteatry-Flawijski(Rz),Arles,Nimes (Fr),El-Dżem(Tunezja),Puli(Chorwac) ,teatry-Marcellusa(Rz),Pompeje(Wł),Orange(Fr),Merida(Hisz),Aspendos(Turcja) cyrki-Circus Maximus(Rz), Flamiusza,Nerona,Maksencjusza(Rz),Orange(Fr), Kartagina(Afr) ,inzynierskie-drogi-Via Appia, Flaminia,Aurelia,mosty-Ponte Milvio,P.Grazini, P.Sant Angelo,akwedukty-w Segowi,Meridzie(Hisz), Pont du Gard k/Nimes(Fr), grobowe-g Cestiusza, Cecylii Metelli,Hadriana(Rz), mieszkalne-insulae-na Kapitolu w Rz,w Ostii,w Stabii, domy 1rodzinne , willa-W z Misteriami,Diomedesa(Pompeje), rezydencje cesarskie-Palac Augusta na Palatynie, Złoty Dom Nerona(Rz),W Hadriana w Tivoli, Pałac Dioklecjana w Splicie.
Bazylika wczesnochrzescijanska
plan podluzny-calosc poprzedza atrium ze studnia-za atrium -wejscie (narteks)-3lub5nawowa, z glow wyzsza od boczny-nawy przedzielon kolumnami, na nich architraw lub archiwolty-sklepienieto plaski strop lub otwarta wiezba dachowa -w apsydzie/przed nia oltarz i tron biskupa -w czesci centr przegrody chorowe -pocz nie było transeptu -wykorzystano kol antyczne(spolia) -male okna zasloniete tkanina,transennami -budulcem cegla i tuf
Np.: Rz San Stefano Rotondo, Santa Pudenziana, Mediolan sw Apostolow, sw Wawrzynca, Rawenna San Apolinare Nuovo, in Clase, Jerozolima Zespol Grobu Panskiego na Golgocie, Betlejem ko Narodzenia Panskiego, Syriasw Szymona Slupnika w Kalat Seman
Bazylika „grecka”-transeptowa lub bez -3nawowa z nawa gl 2x szersza od bocznych -nad nawami bocz empory siegajace do wys nawy glow -po zach str wewn narteks laczacy się z emporami przeznaczonymi dla kobiet -z zewn narteksu przejscie do nawy glow miedzy 2 kolumnami
Np.: k sw Jana w Efezie, sw Apoatolow w Konstan, Sergiusz i Bachusa, Hagia Sophia, San Vitale w Rawennie
Bizantynskie ko krzyzowo-kopulowe -kopula centr wsparta na pendentywach lub trompach z 4lub8 podporami -4lub wiecej kopul -w czesci zach empora -apsyda wyodrebniona,przy nie dwie pastoforia -boczne galerie lub obejscia -calosc budow poprzedza przedsionek -okna w typie biforiow i tryforiow zakryte transennami -budulec cegla -niewielkie rozmiary
Np.: k sw Apostolow w Salonikach, Hagia Theodoros Ateny, w Dafni, w Hosios Lukas, baz sw Marka w Wenecji
Architek karolinska: uklad podluzny z 3nawami oraz transeptem,przy ktor umieszcz od 1-3 apsyd, prezbiterium zakonczone apsyda, westwerk-kilkukondygn ryzalit w zach fasadzie budowli to krotka nawa poprzeczna z 2 wiezyczkami po bokach,zwienczona na zewn wysoka wieza na planie kwadratu,na emporze na wprost oltarza loza dla wladcy
Np.; kapl palacowa w Akwizgranie, St.Riquier Fr, k sw Emmerama Ratyzbona Niem, k Zbawiciela Werden k/Essen, k sw Michala w Fuldzie Niem, K klasztorny Corvey Niem
Arch ottonska -uklad bazylikowy,2chory, wielowiezowosc, westwerk, transept(y), wydzielone prezbiterium, skrzyzowanie nawy gl z trans oparte na module kwadratu, przemiennosc podpor miedzynawowych w Nadreni ABAB,Saksoni BAAB A-kolumna B-filar, przykrycie wnetrza stropem, 9chorow anielskich 1+3+5=9 co oznacza liczbe kolumn na kolejnych poziomach empor
Np.: k sw Cyriaka Gernrode k/Magdeburga, sw Michala Hildesheim, kapl sw Bartlomieja Paderborn
Gotyckie miasta: Brugia,Gandawa(Niderlandy), Norymberga, Ratyzbona, Fryburg(Nie), Palma de Mallorca,Avilla(Hisz), Carcassone, Mont-Saint-Michel, Colmar(Fr) Krak
Got bud handlowe :Ypres sukiennice, Gandawa, Brugia(Niderlandy), Walencja-gmach gieldy, Palma de Malorca-gmach gieldy Lonja(Hiszp) Krak-sukienn, Torun-z ratuszem,Gdansk-dzwif Zuraw
Got ratusze: Floren Palazzo Vecchio, Siena Palazzo Publico, Perugia P Comunale,Gmach Bankierow, Wenecja Palac Dozow (Wloch), Bruksela, Brugia, Leuven(Niderlan), Akwizgran, Brema, Brunszwik, Munster(Niem), Wroclaw,Torun, Gdansk
Got mury obronne Fr-Awinion, Carcassone,Mont-Saint-Michel/ Niem-Norymberga, Lubeka, Kolonia, Ratyzbona/ Niderlandy-Gandawa, Brugia/ Hisz-Avila, Walencja, Toledo/ Wlo-Tiesale, Cortona, Volterra/ Pol-Krak, Paczkow, Torun, Szydlowiec, Chelmno, Lwowek slaski, Zlotoryja, Lebork
Got zamki: Fr-Vincennes, Narbonne,Awinion, Angers/ Nie-Wurzburg, Nórdlingen, Kelheim, Eisenbach/ Wl-Terrara, Apulla, Viterbo/ Hisz-Medina di Campo, Coca, Sewilla, Toledo/ Nider-Gandawa/ Czechy-Karlstein, Praga
Got kated i ko: Fr-Paryz Saint-Denis, kat Notre Dame, Saint Chapelle, w Amiens, Reims/ Nie:kat w Koloni, Strasburgu, Fryburgu, k Mariacki w Lubece,/ Austria:kat sw Stefana we Wiedniu/ Czechy: kat sw Wita w Pradze, k NMP na Tynie/ Anglia: kat w Cantenbury, Salisbury, Wells, opact Westminster w Londy/ Hisz:kat w Leon, Toledo, Sewilli, Santiago de Compostella/ Wl: kat w Mediolanie,Boloni, Sienie/ Pol: kat Wrocl, Pozn, Gnie, Frombork, k Mariacki, Bozego Ciala, sw Katzrzyny w Krak, Mariacki w Gda, fara w Ornecie
Koscioly barokowe: Baz sw Piotra, San Lorenzo w Turynie, Tum Inwalidow w Paryzu, Verziehenheiligen k/Benz, Santa Maria della Salute Wenecja, sw Mikolaja w Pradze, Sorbony w Paryzu
Polska: sw Piotra i Pawla w Krak, sw Anny, Pijarow, Misjonarzy, Bonifratow, Kamedulow na Bielanach, Sakramentek w W-wie
Palace barokowe Polska: Wilanow, Potockich Radzyn Podlaski, Radziwillow Nieborow, Branickich w Bialymstoku
Palace barokowe Europa :Wersal Paryz, Zwinger w Dreznie, Barberinich w Rzymie, Troja w Pradze, Belweder wiedenski
Rokoko :p Sansouci w Poczdamie, Amelienburg k/Monachium, Lancut,Wersal
Da Vinci-I Florencja I Mediolan II Fl II Med Rzym SFUMATO-lagodne przejscie swiatlocienia,zacieranie konturow, 3PERSPEKTYWY: barwna zbiezna powietrzna
-Chrzest Chrystusa, Zwiastowanie, Poklon 3 Kroli, Madonna w grocie, Dama z gronostajem, Ostatnia wieczerza, Mona Lisa, Sw Anna Samotrzec,
RAFAEL SANTI-Florencja-Rzym,Wlochy
-Zaslubiny Marii, Madonna di Granduca, M ze szczyglem, Piekna ogrodniczka, Zlozenie do grobu, M sykstynska, M della sedia, Przemienienie Panskie, portrety:Angela Doni, papieza Leona X z kardynalami, Baldassare Castiglione,Fornariny,Kobiety
-STANZE : stanza della SEGNATURA- szkola atenska, dysputa o najsw sakramencie,Parnas, potwierdzenie dekretaliow przez papieza grzegorza IX wreczenie pandektow justynianowi, stanza HELIODORA- wygnanie heliodora,msza bolsenska, spotkanie attyli z pap Leonem I wlk, uwolnienie sw Piotra z wiezienia, stanza DELL'INCENDIO(pozaru)
MICHAL ANIOL
-walka centaurow,pieta, sw rodzina, M tadei, Grobowiec Juliusza II, Bachus Mojzesz Dawid
sklepienie Kapl Sykstynskiej- oddzielenie swiatla od ciemnosci, stworzenie planet, oddzielenie wod od ladow, stworzenie Adama, St Ewy, Grzech I rodzicow i wypedzene z raju, ofiara Noego, Potop, Opilstwo Noego; ignudi,putti, sybilla delficka ,,, sad ostateczny
-nagrobki medyceuszow(giuliana i Lorenza)
Jan Matejko -: Stańczyk, Kazanie Skargi, Rejtan, Unia Lubelsk, Stefan Batory pod Pskowem, Zawieszenie dzwonu Zygmunta, Bitwa pod Grunwaldem, Hołd pruski, Sobieski pod Wiedniem, Kościuszko pod Racławicami, Konstytucja 3 Maja, Dzieje cywilizacji w Polsce , Śmierć Zygmunta Augusta w Knyszynie.
Portrety: Żony w sukni ślubmej, A. Potockiego, S. Tarnowskiego, Autoportret.
Artur Grottger - Szkoła szlachcica, Wczoraj-Dziś-Jutro, Warszawa I, Warszawa II, Polonia, Lituania, Wojna, Przejście przez granicę, Pochód na Sybir, Ucieczka Henryka Walezego
Józef Chełmoński -Żurawie, Czwórka, Sprawa u wójta, Przed deszczem, Kuropatwy na śniegu, Bociany, Przed burzą, Babie lato, Droga w lesie/polu
Aleksander Kotsis -Matula pomarli, Lato, Ostatnia chudoba, Giewont, Dzieci przed chatą,Wycieczka w Tatry, Dziewczynka z lalką, Dzieci w lesie.
Wojciech Gerson - Jadwiga i Dymitr z Goraja , Smierć Przemysława, Pożegnanie włościanina z koniem, Przy studni, Album widoków Warszawy