Podatek jest świadczeniem pieniężnym na rzecz państwa o charakterze przymusowym, powszechnym, bezzwrotnym i nieodpłatnym, pobieranym na podstawie przepisów prawnych określających warunki, wysokość oraz terminy płatności tych świadczeń.
Podatek - to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz skarbu państwa lub gminy wynikające z ustawy podatkowej.
Podatek rzeczowy cechuje to, że uwaga ustawodawcy koncentruje się na przedmiocie opodatkowania (rzeczy). Klasycznym przykładem podatku rzeczowego jest podatek rolny, podatek od towarów i usług oraz inne podatki przychodowe.
Do najczęściej stosowanych w nauce o podatkach należą następujące klasyfikacje:
-według kryterium przedmiotu opodatkowania - na podatki przychodowe, dochodowe, majątkowe i od wydatków,
-według kryterium stosunku przedmiotu opodatkowania do źródła podatku - na podatki bezpośrednie i pośrednie,
-według kryterium podziału dochodów podatkowych pomiędzy państwo a samorząd - na podatki państwowe i samorządowe.
- akcyzowy jest jednofrazowym podatkiem od obrotu brutto pobieranym u producenta lub importera. Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące kategorie wyrobów:
produkty energetyczne (ogólnie wszystkie wyroby służące dla celów napędowych lub grzewczych),
energia elektryczna
napoje alkoholowe(piwo, wino, produkty pośrednie wyroby spirytusowe)
wyroby tytoniowe (papierosy, cygara, cygaretki, tytoń do palenia)
Ponadto polskie przepisy, podobnie jak innych krajów UE, przewidują specyficzne regulacje krajowe dotyczące opodatkowania akcyzą innych produktów określanych jako wyroby akcyzowe niezharmonizowane, m.in. niektórych kosmetyków - oraz samochodów osobowych przed pierwszą rejestracją (Odejście od jednofazowego charakteru akcyzy. W całej UE z reguły akcyzę płaci się tylko raz, wyjątkiem jest obrót samochodami osobowymi przed pierwszą rejestracją w Polsce. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje podczas każdej sprzedaży takiego pojazdu)
- podatek rolny - przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są:
właściciel gruntów,
posiadacz samoistny gruntów,
użytkownik wieczysty gruntów,
posiadacz gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
Kolejnym kryterium jest rodzaj stawki podatkowej
kwotowe stosowane wówczas gdy podstawa opodatkowania wyrażona jest w jednostkach fizycznych i informuje o tym jaką kwotę stanowi podatek od danej podstawy opodatkowania,
proporcjonalne (stałe)
procentowe które informują, jaką część podstawy opodatkowania stanowi należny podatek (wyszczególniona zostaje skala podatkowa)
progresywne (przyspieszona, liniowa, opóźniona (PIT) - obejmują stawki podatkowe, które zwiększają się w miarę wzrostu podstawy opodatkowania, co powoduje szybszy wzrost należności podatkowe niż podstawy opodatkowania,
degresywne - obejmują stawki malejące w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania
regresywne - polegają na zmniejszaniu się stawek podatkowych w miarę wzrostu podstawy opodatkowania.
Płatnik jest to osoba fizyczna lub prawna bądź jednostka nieposiadająca osobowości prawnej, obowiązana do obliczenia i pobrania od płatnika podatku, a następnie wpłacenia go w odpowiednim terminie organowi podatkowemu. Przykładem płatnika jest pracodawca, który oblicza i potrąca z listy płac podatek dochodowy od wynagrodzeń swoich pracowników.
Podstawa opodatkownia w sensie ogólnym podstawa opodatkowania to wartościowo lub ilościowo ujęty, inaczej mówiąc kwantyfikowany przedmiot podatku
1