1. Po co dziś kandydatom na nauczycieli - pedagogów potrzebne jest poznawanie różnych form poznawczego oswajania świata?

Różne formy poznawczego oswajania świata pozwalają pedagogom z różnych perspektyw spojrzeć na świat. Pozwalają im odpowiedzieć na pytania jaki jest świat?, jaki jest człowiek?, jakie są relacje między światem a człowiekiem?

Wyróżniamy różne formy poznania świata. Poznanie przednaukowe, inaczej potoczne, jest ściśle związane z poznaniem zmysłowym i działaniem człowieka. Wyrasta i odwołuje się do praktyki. Rezultatem tego poznania jest wiedza zwana potoczną lub zdroworozsądkową. Wiedza ta ma służyć realizacji konkretnych działań praktycznych, które są podporządkowane określonym celom. Działania człowieka są subiektywne, towarzyszą mu emocje, motywy, stereotypy. Poznanie przednaukowe nie wymaga specjalnego przygotowania.

Innym rodzajem poznania jest poznanie naukowe. Wyróżniamy w nim poznanie filozoficzne i techniczne. To pierwsze cechuje wyrastanie z praktycznej działalności człowieka z jego codziennych spraw, osobistych przeżyć, doświadczeń i obserwacji. Jest to całokształt poznawczego oswajania świata. Natomiast poznanie techniczne cechuje się stosowaniem dokonanych już odkryć. Chęć odkrycia czegoś nowego służy postępowi społecznemu oraz chęci zmiany rzeczywistości.

2. Co to znaczy, że pojęcie „nauki” może być instrumentalnie wykorzystywane dla doraźnych celów praktycznych (przez ideologów, polityków)?

3. Dokonaj krytycznej analizy istoty i cech paradygmatu pozytywistycznego (i pedagogiki uprawianej w tej orientacji).

Paradygmat pozytywistyczny bazuje na nauce i poznaniu naukowym. Jest to wzór myślenia, pewne wewnętrzne reguły tworzenia nauki, aby iść z duchem czasu. Pozytywizm mówi nam ze świat jest w pewnym sensie stały, zdeterminowany i postrzegany w taki sposób ze jeśli go zbadamy to będziemy wiedzieli jak wygląda. Nauka ta służy ogólnemu postępowi. Nauka pozytywistyczna jest najprostszą i jedyną droga poznania świata i człowieka, jest wartościowa gdyż dostarcza wiedzy pewnej, obiektywnej, wyczerpującej, dlatego ze posługuje się metodami naukowymi - obserwacją i eksperymentem. Pozytywiści mieli konkretny cel tego racjonalnego i rozumowego poznania - chcieli opisać świat i chcieli go zmieniać, kierowali się ciekawością świata. Pragnęli stworzyć ową obiektywną i jednakową wizje świata i postępu technicznego, żeby człowiekowi żyło się w tym świecie lepiej. Ważny jest w tym wszystkim obiektywizm. Opis rzeczywistości bez interpretacji, bez kierowania się własnymi przeżyciami, opis tego, jak jest naprawdę.

Obecnie wyczerpuje się obiektywizm i jednakowa wizja świata. Ludzie kierują się swoimi osobistymi przeżyciami doświadczeniami, uczuciami samopoczuciem. Nauka nie jest jedynym dobrym sposobem poznania świata, dostarcza jedynie najlepszej wiedzy w danym momencie. Nauka nie zawsze daje postęp bo niszczy środowisko i świat ekologiczny, bo prowadzimy inny styl życia. Dlatego tez musimy powrócić do przeszłości i czerpać wiedze z innych źródeł - mit, religia sztuka. W pedagogice nie dostrzega się różnorodności i indywidualności uczniów, wszystkich traktuje się jednakowo i przedmiotowo.

4. Jakie twierdzenia orientacji pozytywistycznej (np. dotyczące edukacji) znajdują aprobatę przeciętnego Polaka? Dlaczego?

5. Jak można (trzeba) rozumieć nową wizję rzeczywistości? (według F.Capry)?

Capra wychodzi z założenia ze nauka jest zanurzona w pewnym sposobie myślenia , w pewnym sposobie rozumienia cywilizacji czyli w pewnym panującym paradygmacie, ale także z drugiej strony to jaki jest świat zależy od nauki i nauka w danym momencie jest zależna od świata. Capra analizuje jakość życia ludzi, style myślenia ich postrzeganie natury ludzkiej. Uważa również ze znaleźliśmy się w punkcie zwrotnym rozwoju zachodniej kultury europejskiej, który to ma przynieść pewien przełom pewne przeobrażenie. Jeśli myślimy o istocie świata i o ludzkim szczęściu w tym świecie to, to przeobrażenie zależy od nauki od zmiany sposobu myślenia a w konsekwencji do zmiany stylu życia. Jest przedstawicielem nurtu nowej świadomości. Postuluje o obserwowanie i opis możliwie całościowy prawidłowości i zmian zachodzących w życiu społecznym kulturze i umyśle ludzkim tzw. „PRAWIDŁOWOŚCI PRZEJAWIANIA SIĘ ZJAWISK ŚWIATA”. Proponuje nowy wzorzec nauki dopuszcza w nim i postuluje poszerzenie źródeł poznania obok intelektualnego poznanie przez wgląd - intuicje, wyobraźnie. Ujmuje naturę człowieka holistycznie całościowo. Organizm ludzki jest zintegrowaną całością. Trzeba zadbać o filozoficzne i duchowe podstawy ekologii a jednocześnie wychowywać w ekologicznej harmonii.

6. Zestaw ze sobą główne założenia pozytywizmu i antypozytywizmu; naturalizmu i antynaturalizmu - wskazując także ich wpływ na myślenie o edukacji.

POZYTYWIZM	ANTYPOZYTYWIZM
Wiedza naukowa - pewny i prawdziwy i obiektywny obraz rzeczywistości Metody naukowe - obserwacja eksperyment Ilościowa metodologia Nauka służy postępowi Opis rzeczywistości bez interpretowania i kierowania się własnymi przeżyciami	Nie ma jednej wizji świata i koncepcji człowieka w tym świecie Poznanie humanistyczne poznanie świadomości doświadczeń wrażeń Marzen pragnień itp. Jest wiele różnych dróg poznania Zrozumieć ten świat i miejsce człowieka w tym świecie Jakościowa metodologia
NATURALIZM	ANTYNATURALIZM
Natura jest źródłem wszystkiego Człowiek jest z natury dobry Bazuje na faktach - tylko to co można obserwować, zbadać Źródłem wartości jest nauka Człowiek musi badać i wyjaśniać Rozwój zgodnie z natura Brak przymusu Należy stwarzać warunki do tego aby uczeń rozwijał się zgodnie z natura Odwoływanie się do wiedzy psychologicznej Edukacja powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb dziecka Nieformalne relacje nauczyciel-uczeń Kultura niszczy nasza naturalna czystość poprzez nakazy zakazy normy obowiązki problemy Materialistyczna i behawiorystyczna wizja świata Koncentruje się na zachowaniu ludzi	Prawdziwy nasz świat to normy interakcje wytwory człowieka Kultura to normy znaczenie wartości IDEE Idealizm: Zadaniem człowieka jest wyjście z jaskini Idee są ponadczasowe, niezniszczalne, przetrwają wszystko Zadaniem edukacji jest wprowadzanie w świat idei Źródłem wartości są idee które mamy wprowadzać Realizm: Świat istnieje niezależnie od nas Inni orzekliby jego istnienie Człowiek istnieje aby poznawać i zrozumieć świat oraz nauczyć się w nim funkcjonować Jest wiele dróg poznania i zrozumienia świata Jakościowa metodologia Koncentruje się na świadomości(światopoglądzie)

7. Jakie zadania stoją przed pedagogami/ humanistami w kontekście kryzysu świata nowoczesnego?

8. Czym charakteryzuje się postpozytywistyczny model badań pedagogicznych humanistycznie zorientowanych?

9. Charakterystyka porównawcza przejawów technokratycznego i humanistycznego paradygmatu. (W. Prokopiuk)

Paradygmat technokratyczny	Paradygmat humanistyczny
Przypadkowość i akcyjność działań Fragmentaryczność wiedzy o świecie o sobie Orientacja na mieć Re produktywna i adaptacyjna działalność Brak umiejętności analizy własnej działalności Przewaga poznawczo-konsumpcyjnych motywów Preferowanie pragmatyczno-metodycznych celów	Myślenie teoretyczne, refleksyjne Wariantowość wyborów dróg rozwoju Orientacja na być Lokalno-modelująca i mistrzowsko twórcza działalność Pełna analiza własnej działalności Dążenie do innowacji i zmian o charakterze twórczym Preferowanie celów ukierunkowanych na kształtowanie własnej osobowości

10. Dlaczego dziś należy stawać w obronie humanizmu i humanistyki?

• Bo oznacza granice dobra i zła

• Bo jest miara odpowiedzialności(jesteśmy odpowiedzialni za siebie za innych za przyrodę za ojczyznę za nasze myśli słowa i czyny itp.)

• Bo jest głosem sumienia

11. W czym zawiera się sens idei humanizmu i jego wartość życiowa dla współczesnego człowieka i społeczeństwa?

• Uwrażliwienie na drugiego człowieka

• Uczenie wspólnego działania prowadzącego do: świata bez wojen i zbrodni, nowemu porządkowi spol.-gosp., światowemu dialogowi, ochronie i naprawie środowiska

• Uczenie współpracy

• Uczenie rozwiązywania konfliktów

• Kształtowanie poczucia tożsamości narodowej i postawy patriotycznej, służenie rozwojowi kraju

• Dążenie do prawdy

• Aktywność ludzka przynosząca samorealizacje

• Technika służąca człowiekowi(zaspokajanie jego pragnień, ułatwianie życia, itp.)

---