Kryształy soli wapnia
Szczawian wapnia
Węglan wapnia - w postaci cystolitów
Siarczan wapnia
Fosforan wapnia
Szczawian wapnia
Wzór - Ca(COO)2
Powstaje w wodniczkach
Wydalina odkładająca się w komórce
Zobojętniony jonami wapnia Ca2+ trujący kwas szczawianowy
Nierozpuszczalny w H2O
Lokalizacja:
Komórki - redukcja jej treści, ściany ulegają skorkowaceniu
Przestwory międzykomórkowe
Postacie:
Jednowodne
Rafidy
Piasek
Dwuwodne
Pryzmaty
Druzy
Formy kryształów - znaczenie diagnostyczne roślin:
Jedyńce:
Pojedyncze kryształy
Postacie:
Pryzmaty
Romboedrowe
Styloidy (słupy):
pojedyncze kryształy, wydłużone
postacie zrostów (bliźniacze, dwojaki)
Rafidy:
zbiorowe kryształy,
wiązka igieł,
najczęściej powleczone śluzem,
ściany komórek najczęściej skorkowaciałe
Druzy (gruzły):
Zrosty licznych i drobnych kryształów
Piasek krystaliczny:
liczne i drobne kryształy, zebrane luźno
prawie całkowicie wypełniają światło komórki
Szczawian wapnia inkrustuje ściany komórkowe, np. zewnętrzną warstwę skórki
Wewnątrz tkanek może tworzyć pasma włókien okrysztalonych
Węglan wapnia - Cystolity
Odkłada się wewnątrz ścian komórki skórki niektórych rodzin
Kształt:
Groniasty
Kulisty
podługowaty
Po rozpuszczeniu w kwasie odsłania się błonnikowy trzoneczek wysycany krzemionką
Nierozpuszczalny w kwasach organicznych (kwas octowy),
Rozpuszczalny w rozcieńczonych kwasach mineralnych - wydzielanie CO2
Pod wpływem kwasu siarkowego wydzielają się charakterystyczne igły siarczanu wapnia.
Ziarna aleuronowe
Ziarna aleuronowe (aleuron):
Materiał zapasowy nasion
Forma białka
Występuje też w organach podziemnych, (krystaloidy), jądrach komórkowych, soku mlecznym, chromatoforach, skórce
Powstawanie:
zagęszczenie się soku komórkowego wodniczek
wytrącenie się białka nagromadzonego w soku komórkowym
rozpuszczenie ziaren w czasie kiełkowania i ponowne wytworzenie wodniczek zawierających białko niezbędne do odżywiania młodej rośliny
Ziarna aleuronowe złożone:
duże ziarna (20 µm)
zazwyczaj bezbarwne
kuliste, gruszkowate, klapowane
obecne w roślinach bogatych w tłuszcze
zbudowane z substancji podstawowej krystaloidu i globoidów
Substancja podstawowa:
Płynne, bezpostaciowe białko typu albuminy
Wypełnia wnętrze ziarna aleuronowego
Oddzielona od cytoplazmy oponką - odpowiada tonoplastowi wodniczki
Krystaloid:
Wykrystalizowane białko typu globuliny
Główny składnik ziarna aleuronowego
Rozpuszczalny w wodorotlenkach
Nierozpuszczalny w rozcieńczonych kwasach
Ulega pęcznieniu
Występuje m.in. w soczystych organach podziemnych (bulwy ziemniaka), zlokalizowane są w warstwie obwodowej miękiszu
Globoid:
Zawiera substancje mineralne m.in.: sole magnezowe i wapniowe kwasu inozytoheksafosforowego
Okrągłe ziarna
Zlokalizowane obok krystaloidów
Rozpuszczalne w rozcieńczonych kwasach
Nierozpuszczalne w wodorotlenkach
Mogą zawierać kryształy szczawianu wapnia - druzy
Ziarna aleuronowe proste:
Drobne (3-5µm)
Zawierają białko bezpostaciowe, liczne globoidy
liczne globoidy zlokalizowane są w:
specjalnej warstwie aleuronowej
zarodek nasienia
warstwa aleuronowa:
najczęściej jednowarstwowa, rzadziej dwuwarstwowa
przylega do skórki
uformowana w części obwodowej bielma
obecna w nasionach bielmowych bogatych w skrobię lub śluz
zawiera ziarna aleuronowe, tłuszcze, enzymy, witaminy
nie zawiera skrobi
Wolutyna (glikoproteina):
U bakterii i okrzemek
Materiał zapasowy
Skrobia (amylum)
Skrobia:
Martwy składnik komórki roślinnej
Powstaje w wyniku działalności plastydów
Ważna substancja zapasowa
Skrobia asymilacyjna:
Tworzy się w chloroplastach podczas fotosyntezy
Odkłada się w postaci drobnych ziaren w wydzielonych obszarach stromy
W nocy rozpuszcza się i zamienia się w cukier
Cukier odtransportowywany jest rurkami sitowymi do organów rośliny
Skrobia tranzytoryczna:
Powstaje, gdy skrobia wypadnie z rurki sitowej podczas jej transportu do organów rośliny
Skrobia zapasowa (spichrzowa):
Tworzy się przy udziale amyloplastów
W organach podziemnych, bez dostępu do światła (korzenie, kłącza)
Ziarna skrobi powstają przez apozycję - nakładanie się poszczególnych warstw (lamelli) skrobi
Skrobia statolitowa:
Wierzchołek wzrostu korzenia (czapeczka)
Pochwy skrobiowe łodyg
W endodermie warunkuje zjawisko zwane geotropizmem ujemnych pędów
Zawartość skrobi:
Bulwy ziemniaka 20 - 30%
Ziarna pszenicy 70%
Morfologia ziaren skrobi zależy od:
Budowy ziaren, uwarstwienia, wielkości, kształtu
Rodzaje ziaren:
Pojedyncze ziarna:
Jeden ośrodek skrobiotwórczy
Dookoła ośrodka układają się warstwy - lamelle
W amyloplastach po jednym ziarnie skrobi
Złożone ziarna:
Kilka ośrodków
Dookoła nich lamelle
Jakby złączone pojedyncze ziarna (ryż - 100, owies - 200, szpinak - 30 000)
Przy jej tworzeniu w amyloplastach odkładają się liczne ziarna skrobi
Półzłożone ziarna:
Od złożonych różnią się tym, że mają na obwodzie wspólną warstwę skrobi, wytworzoną przez amyloplast
Uwarstwienie:
Koncentryczne (dośrodkowe) - gdy ziarna w czasie wzrostu były równomiernie otoczone amyloplastem i jednakowo wzrastały
Ekscentryczne (mimośrodkowe) - gdy ziarna w czasie wzrostu nie były równomiernie otoczone amyloplastem i niejednakowo wzrastały
Nie zawsze widoczne
Wewnątrz uwarstwienia może być obecny ośrodek: punkt, szczelinka
Wielkość ziaren:
Największe w bulwach ziemniaka (do 100 µm)
Najmniejsze pojedyncze ziarenka skrobi złożonej ryżu (3-10 µm)
Kształt ziaren:
Owalny, klapowany, okrągły, gruszkowaty, soczewkowaty
Cecha diagnostyczna
Chemizm skrobi:
Wzór (C6H10O5·H2O)N
Powstaje przez:
polimeryzacje glukozy w większe cząsteczki,
łączą się wiązaniami α-glikozydowym,
tworzą długie łańcuchy
Składa się z dwóch frakcji:
Amylozy:
Mniejsze cząstki,
Rozpuszczalna w H2O
Amylopektyny:
Tworzy rozgałęziona łańcuchy,
Z H2O na gorąco daje zawiesinę koloidalną
Po ogrzaniu do 70 C tworzy klajster - stanowi zawiesinę amylopektyny w roztworze amylozy. Podobny przebieg reakcji podczas hydrolizy wodorotlenkami
Pod wpływem stężonego kwasu siarkowego skrobia przemienia się w glukozę
Krochmal - czysta skrobia
Podgrzanie skrobi na sucho do 200 C otrzymanie dekstryny - rozpuszczalna w H2O
Pod wpływem enzymów amylolitycznych (α- i β-amylazy) łatwo ulega rozkładowi i przechodzi w związki rozpuszczalne
Enzymy amylolityczne (α- i β-amylazy) hydrolizują skrobię do dekstryn i maltozy
Maltaza przemienia sacharyd w glukozę
Skrobia + amylaza (ptialina) = korozja zauważalna pod mikroskopem. Korozja - stopniowe rozpuszczanie i zanikanie ziaren
W świetle spolaryzowanym - na tle ziarna widoczny jest ciemny krzyż, a miejscem skrzyżowania jest ośrodek ziarna
To zachowanie wskazuje na krystaloidalną budowę ziaren skrobi (sferokryształ)
Roztwór jodku (I w KI) - zabarwia ziarna skrobi na niebiesko, granatowo.
Skrobia florydynowa - w glonach morskich (krasnorosty) pod działaniem KI zabarwia się kolor czerwony. Podobną reakcję dają również dekstryny.