Lizosomy- drobne pęcherzyki zawierające enzymy trawienne. Z najważniejszych

cech tych organelli należy wymienić: są wyłącznie eukariotyczne, przy czym

trzeba dodać, że u roślin, ze względu na pewne różnice biochemiczne, nazywane

są sferosomami; są to otoczone pojedynczą błoną biologiczną pęcherzyki o

średnicy 0,1-0,5 ľm; enzymy hydrolityczne, które wypełniają lizosomy, znajdują

się w stanie latencji, oznacza to, że białkowe biokatalizatory są normalnie nieaktywne

, ponieważ najprawdopodobniej związane są z białkami błon lizosomów; powstają jako

lizosomy pierwotne z aparatów Golgiego lub retikulum gładkiego; po połączeniu z

fagosomami powstają lizosomy wtórne;

Schemat organizacji białek błonowych.
1. Białko transmembranowe 2. Białko monowarstwy zewnętrznej
3. Białko monowarstwy wewnętrznej4. Białko wewnętrzne błony
Niebieskie - białka peryferyjne

Białka integralne

Białek tych nie można łatwo oddzielić od błony (na przykład za pomocą roztworów soli) ze

względu na wiązania hydrofobowe z elementami dwuwarstwy lipidowej. Ta klasa białek jest

zakotwiczona w błonie motywem białkowym. Do ekstrahowania ich należy używać

detergentów. Integralne białka błonowe dzieli się na:

białka transbłonowe (transmembranowe), które przebijają całą grubość dwuwarstwy.

• Białka transbłonowe z kolei, można podzielić na białka jednokrotnie (białka monotopowe)

• lub wielokrotnie (białka politopowe) perforujące błonę;

• białka nie przebijające błony, które dzielą się na białka listka (monowarstwy)

• wewnętrznego i zewnętrznego. Swoistą podgrupą białek nie przebijających błony są

• białka wewnętrzne błony, ulokowane pomiędzy dwoma jej monowarstwami, w jej części

• hydrofobowej.

Na szczególną uwagę zasługują sposoby kotwiczenia białek integralnych w dwuwarstwie.

Silnie hydrofobowy charakter części lipidowej błony wymusza specyficzną strukturę białek -

strukturę α helisy bądź β beczułki. Struktury te wymuszają skierowanie polarnych łańcuchów

bocznych aminokwasów danego białka do wnętrza struktury, co najczęściej daje efekt

polarnego kanału pozwalającego na przepływ odpowiednich polarnych cząsteczek.

Białka powierzchniowe (peryferyjne)

Białka te łatwo można oddzielić od błony za pomocą roztworów soli. Nie perforują one

żadnej z monowarstw błony, a z błoną związane są za pomocą słabych oddziaływań

molekularnych, głównie wiązań jonowych, wodorowych i Van der Waalsa. Oddziałują w

ten sposób z samą błoną lub z białkami integralnymi. Te białka mają zwykle duże fragmenty

polarne i łączą się z fosfolipidami błony wiązaniami jonowymi.

Białka zakotwiczone

Te białka utrzymywane w pobliżu błony za pomocą niebiałkowego (lipidowego) elementu strukturalnego

zakotwiczonego w błonie. Zależnie od białka można je izolować z błony tylko za pomocą detergentów

lub za pomocą roztworów soli. Białka zakotwiczone zostają wyposażone w motyw kotwiczący na

drodze modyfikacji potranslacyjnej. Wyróżnia się następujące modyfikacje białek zakotwiczonych:

• mirystylacja przy N-końcu;

• palmitylacja reszt cysteiny;

• farnezylacja przy C-końcu;

• geranylogeranylacja przy C-końcu;

• glikozylofosfatydyloinozytol na C-końcu (motyw cukrowo-lipidowy);

• stearylacja;

• oleinacja;

• arachidonacja.

^ATP

Wewnątrz błony mitochondrialnej (u eukariontów) lub w błonie komórkowej (u bakterii) następuje

utlenianie NADH do NAD⁺. Uwolnione elektrony uczestniczą w łańcuchu oddechowym, aby

napędzić przeniesienie protonów w poprzek błony przez składające się na ten łańcuch odpowiednie

przenośniki (pompy). W chloroplastach i błonach fotosyntetyzujących organizmów

prokariotycznych protony przenoszone są dzięki energii uzyskanej poprzez pochłonięcie

kwantów światła przez odpowiednie kompleksy.

ATP wytwarzane jest z ADP i P_i (reszty ortofosforanowej) w wyniku działania syntazy ATP

Rotacja jej odpowiedniego segmentu umożliwia syntezę ATP. Energia niezbędna do syntezy

dostarczana jest przez gradient elektrochemiczny.

Ze względu na miejsce występowania wyróżnia się trzy podstawowe kompleksy syntazy ATP.

Są to:

• Syntaza ATP mitochondrialna określana jako F_oF₁ lub MF_oF₁

• Syntaza ATP chloroplastowa określana jako CF_oF₁

• Syntaza ATP prokariotyczna

Wszystkie trzy syntazy ATP zaliczane są do grupy F-ATPaz i moją zbliżona budowę. Każda z nich składa

się z dwóch domen. Pierwsza z nich - Fo - jest białkiem wewnątrzbłonowym tworzącym kanał jonowy

dla jonów H⁺. Druga domena jest właściwą syntazą składająca się z kilkunastu polipeptydów tworzących

kulista strukturę o średnicy ok. 100 Å.

Sygnał endokrynowy- to jest hormon produkowany przez gruczoly i przenoszony ukladem krwionośnym

po calym cielepo prostu

Sygnał okołokrynowy- to chodzi o bezposredni kontakt dwoch kom na blonie jednej znajduje sie sygnal

na blonie drugiej receptor i one sie bezposrednio łącząto chodzi o bezposredni kontakt dwoch kom na blonie jednej znajduje sie sygnal na blonie drugiej receptor i one sie bezposrednio łączą

to jest hormon produkowany przez gruczoly i przenoszony ukladem krwionosnym po calym ciele

^{Rodzaje ATPaz to:}

^{1.ATPaza K+ Na+czyli pompa sodowo potasowa}

^{2. ATPaza Ca2+- jest w siateczce srodplazmatycznej kom miesniowych i hydroliza jednej cz ATP jest sprzężona z transportem 2 jonów Ca2+ wbrew gradientowi.}

^{3. ATPaza H+ czyli syntetaza ATP}

Synapsa-miejsce komunikacji błony kończącej akson z błoną komórkową drugiej komórki — nerwowej lub

komórki efektorowej (wykonawczej) np. mięśniowej lub gruczołowej.Impuls nerwowy zostaje przeniesiony

z jednej komórki na drugą przy udziale substancji o charakterze neuroprzekaźnika

(zwanego czasem neurohormonem) — mediatora synaptycznego (synapsy chemiczne) lub na drodze

impulsu elektrycznego (synapsy elektryczne).Wyróżnia się synapsy nerwowo-nerwowe, nerwowo-mięśniowe

i nerwowo-gruczołowe.

Receptory hormonów steroidowych - receptory wewnątrzkomórkowe (śródkomórkowe, cytozolowe), których ligandami są hormony steroidowe.

Receptory hormonów steroidowych mają budowę białkową; w ich skład wchodzi 4 lub więcej domen:

• domena wiążąca hormon (LBD; z ang. ligand binding domen);

• domena wiążąca DNA (DBD; z ang. DNA binding domen) wraz z obszarem rozpoznającym DNA -

• ich zadaniem jest wybór genów, które zostaną aktywowane, jak również złączenie się z DNA;

• region zawiasowy - kontroluje przemieszczanie się aktywowanego receptora do jądra;

• domena aktywująca lub hamująca transkrypcję genów - jedna domena lub więcej.

Hormon steroidowy by złączyć się z receptorem przenika przez błonę komórkową do cytoplazmy, tam zostaje rozpoznany

i związany przez swoisty receptor. Następnie, powstały kompleks hormon-receptor przemieszcza się do jądra komórkowego,

gdzie dochodzi do rozpoznania przez DBD specyficznego odcinka DNA, a następnie aktywacji bądź hamowania

transkrypcji genów (aktywacja czynnika transkrypcyjnego). W efekcie powstaje mRNA, który w obrębie rybosomu bierze

udział w procesie translacji, czego skutkiem jest powstanie białka

^{Przedmiot: ,,Biologia komórki'' - zagadnienia wymagane na egzamin na kierunku Biologia}

1. ^{Komórka pro- i eukariotyczna.}

2. ^{Mikroskopia klasyczna i elektronowa}

3. ^{Jedność i różnorodność komórek (elementy wspólne i odmienne)}

4. ^{Organelle komórkowe: budowa i funkcja}

5. ^{Chemiczne składniki komórek}

6. ^{Energia, kataliza, biosynteza.}

7. ^{Struktura i funkcje białek}

8. ^{Budowa błon}

9. ^{Organizacja transportu przez błony}

10. ^{Pozyskiwanie przez komórki energii z pożywienia}

11. ^{Sygnalizacja w komórkach nerwowych}

12. ^{Przekształcanie energii w mitochondriach}

13. ^{Przedziały wewnątrzkomórkowe i transport.}

14. ^{Sygnalizacja międzykomórkowa}

15. ^Cytoszkielet

^{Zalecana literatura:}

1. ^{Podstawy biologii komórki. Alberts i wsp., PWN, Tom1-2. Warszawa, 2005}

2. ^{Cytobiochemia. Kłyszejko-Stefanowicz. L., PWN. Warszawa, 2002.}

3. ^{Podstawy molekularne biologii komórki. Fuller GM., Shields D., PZWL. Warszawa, 2000.}

---