W-4 22.11.2003r. WYANGRODZENIE ZA PRACĘ
Istotny składnik stosuku pracy.
Regulacja wynagr. za prace przewidziane:
- w układzie zbiorowym pracy (związki zawode-pracodawca)
- w zakładach powyżej 20 pracowników obowiązuje regulamin wynagradzania ( tam, gdzie nie ma układu zbiorowego pracy),
- w budżetówkach rozporządzenie Rady Ministrów
- w zakładach do 19 osób nie ma obowiązku regulowania wynagr. za pracę przechodzi się do indywidualnej rozmowy nie podpartej żadnym aktem prawnym, przyjmuje się tzw. taryfikatory.
Wynagrodzenie za pracę przysługuje tylko wtedy, gdy praca została wykonana. Wyjątek występuje, gdy przewidują to przepisy prawa pracy, np. w czasie choroby, urlopu.
Pracownik za czas nie wykonywania pracy z powodu pracodawcy również ma prawo do wynagrodzenia. Pracodawca ponosi ryzyko zatrudnienia pracownika i wypłacania wynagrodzenia podczas przestoju w pracy.
Minimalne wynagrodzenie za pracę.
Ma ono określoną funkcję- zabezpiecza pracownika przed tym, by pracodawca nie ustalał wynagrodzenia na zaniżonym poziomie. Ma też przeciwdziałać wyzyskowi. Gdyby ustalono wynagrodzenie niższe, to pracownik ma roszczenie o wypłatę różnicy. Minimalne wynagrodzenie za pracę działa automatycznie.
Sposoby ustalania zasady wynagradzania pracowników:
stawka miesięczna - za przepracowany okres
stawka akordowa - min. wynagrodzenie za pracę , zwiekszenie za jakość i ilość świadczonej pracy
akord inywidualny - określony przez danego pracownika
akord zespołowy - wynagr. dzieli się na praconików, którzy uczestniczyli w tym akordzie
wynagr. ryczałtowe - prowizyjne - z tytułu świadczonej pracy i otrzymane od obrotu (ma znaczenie w handlu) uczestniczy w efektach swojej pracy, prowizje ustalane w określonej proporcji w odniesieniu do sprzedanej rzeczy.
Na wynagrodzenie składają się:
- wynagrodzenie zasadnicze to również dodatki (przepisy tego nie regulują):
za staż pracy
za pracę w warunkach szkodliwych, uciążliwych (dodatki przysługują wtedy gdy występują te warunki)
wynagr.w kategorii zaszeregowania - widełkowe.
Jeżeli z winy pracodawcy pracownik nie może wykonywać swojej pracy musi mieć za to zapłacowne. Swoboda dysponowania wynagr. może być ograniczona przez zobowiązania alimentacyjne.
Sposoby premiowania:
- premia regulaminowa,
Pracownik nabywa prawo do tego, by w razie jej nie wypłacenia wystąpić do sądu.
- premia uznaniowa/nagroda,
Uzależniona od uznania pracodawcy. Może być przyznawana w różny sposób.
PRAWO DO WYNAGRODZENIA - pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia za pracę ani przerzucić na inna osobę.
Pracownik może swobodnie rozporządzać wynagrodzeniem.
Pracownik nie może swobodnie rozporządzać prawem do wynagrodzenia.
Wypłata wynagrodzenie występuje z dołu, wyjątek to nauczyciele akademiccy ( uposażenie). W regulaminie wynagr.za pracę musi być sprecyzowane:
termin, - miejsce, - czas wynagrodzenia.
Jeżeli wynagr.wypada w dzień wolny od pracy powinno być wypłacone w dzień poprzedzający.
Pracodawca powinien udostępnić pracownikowi dokumentację ze sposobem obliczania wynagr. Pracownik ma prawo do wglądu do dokumentacji płacowej, ma prawo do wypłaty wynagr. w formie pieniężnej (przepisy mogą to regulować w odmienny sposób). Ustawodawca przewidział wypłatę w formie rzeczowej.
Na pracodawcy ciąży obowiązek do wypłacania wynagr.do rąk własnych, ale inna forma jest dopuszczalna:
przez regulację w układzie zbiorowym
za zgodą pracownika (np. rach.bankowy)
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę
Potrącenie- umniejszenie już przysługującego wynagrodzenia.
zaliczka na podatek dochod.os.fiz.
składka na ubezp.zdrowotne.
Bez zgody pracownika można potrącać:
sumy egzekwowane na zabezpieczenie na mocy tytułu wykonawczego na zaspokojenie świadczeń alimenatacyjnych do 60% (nie można potrącać bez tytułu wykonawczego),
Tytuł wykonawczy- wobec prawomocnego orzeczenia sądowego występujemy o nadanie klauzuli wykonalności temu orzeczeniu. Sąd nadając tą klauzulę przekształca wyrok w tytuł sądowy.
zaliczki udzielone na poczet wynagrodzenie,
kary pieniężne ( przewidziane wysokość art.108) z tyt.odpowiedzialności (wysokość to jedna dniówka robocza za jedno wykroczenie nie więcej niż 10% wynagrodzenie).
Granice potrąceń:
- alimenty- do wysokości 60% wynagrodzenia,
- inne należności- do wysokości 50% wynagrodzenia
Jeśliby się one zbiegły- to tylko do wysokości 60% wynagrodzenia. Do tej puli nie wchodzi kara porządkowa.
Jeżeli nie wypłacimy w terminie lub w ogóle nie wypłacimy lub potrącimy niesłusznie to wykroczenie karane grzywną do 500 zł. Mnadat to karanie warunkowe.
Wynagrodzenie dodatkowe nie powrzechne:
„13-tka” , przepisy prawa
pracy nie przewiduja tego
świadczenia jako
powrzechne,
nagroda jubileuszowa - świadczenie niepowrzechne, nie ma regulacji prawnej.
Wynagrodzenie za nieobecność w pracy:
w czasie niezdolności do pracy przez pierwsze 33 dni nieobecności - 80%,
wypadek przy pracy, w czasie dojazdu do pracy, kobiety ciężarne - 100%,
za pierwsze 6 dni zwolnienia lekarskiego - 1 dzień niepłacony.
Świadczenia pieniężne powszechne:
odprawa emerytalna - można wziąść jednorazowo,
odprawa pośmiertna - przysługuje jeżeli smierć pracownika miała miejsce w czasie trwania stosunku pracy, w czasie pobierania zasiłku chorobowego
Wysokość zależy od stażu pracy:
• mniej niż 10lat - 1 m-czne wynagr.
• co najmniej 10 lat - 3 m-czne wynagr.
• co najmniej 15 lat - 6
m-czne wynagr.
Odprawa przysługuje rodzinie zmarłego, małżonkowi lub innym członkom rodziny pobierających rentę rodzinną,podział w równych częściach.
Pracodawca może ubezpieczyć pracownika z tytułu tego świadczenia. Musi też wyrównać różnicę pomiędzy wypłaconym, a przysługującym świadczeniem.
Na pracodawcy ciąży obowiązek:
zaznajomienia pracowników o obowiązkach pracownika,
zapewnienia organizacji pracy dla właściwego wykonywania obowiązków,
właściwie wykorzystać kwalifikacje pracownika,
zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, szkolenie BHP,
podnosić kwalifikacje.
W-5 03.01.2004r. CZAS PRACY
Czas pracy -to czas w który pracownik zostaje w dyspozycji w zakładzie pracy lub innym miejscu przeznaczonym do wykonywania pracy. Za zorganizowanie pracy odpowiada pracodawca, który musi się liczyć z kosztami.
Praca zmianowa - praca wykonywana wg ustalonego czasu pracy przewidująca pory wykonywania pracy.
Tydzień pracy - 7 kolejnych dni kalendarzowych poczynając od pierwszego dnia rozliczeniowego.
Czas pracy nie może przekroczyć 40h. w 5 dniowym tygodniu pracy.
Okres rozliczeniowy może być dłuższy niż 4 m-ce, 6 m-cy-(w rolnictwie,hodowla) lub 12 m-cy.
Wymiar czasu pracy obliczamy: 40h. x liczba tygodni w okresie rozliczeniowym + iloczyn 8h. i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego przypadających od pon. do piątku.
* Każde święta w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża czas pracy o 8 godzin.
* W czasie pracy 7 dniowym święta występujące w niedziele obniżają czas pracy tylko jednego z dni świątecznych o 8h.
* Wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym ulega obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionych nieobecności w pracy przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności zgodnie z przyjętym rozkładem pracy.
Tygodniowy czas pracy plus godziny nadliczbowe nie mogą przekroczyć 48h (nie dotyczy to zarządzających).
Okres odpoczynku (nowość)
w każdej dobie przysługuje pracownikowi 11h. nieprzerwanego odpoczynku (nie dot.prac.zarządzających, prac.akcji ratowniczej, ochr.mienia),
pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35h. nieprzerwanego odpoczynku w tym 11h. nieprzerwanego odpoczynku na dobę, odpoczynek powinien przypadać w niedziele - 24h. przypadające od godziny 6-tej danego dnia,
w sytuacji kiedy praca dozwolona jest w niedziele odpoczynek przypada w inny dzień niż niedziela.
Jeżeli praca trwa min.6h. obow. przerwa 15-minutowa wliczona w czas pracy.
Ustawodawca dopuszcza wydłużenie czasu pracy do 12h. okres rozliczeniowy wtedy jest 1m-c.
Przerywany czas pracy - rozkład czasu pracy jest 1 przerwa do 5h., przerwy nie wlicza się do czasu pracy, w czasie przerwy pracownikowi przysługuje wynagr.:połowa stawki w okresie przestoju.
Taki czas pracy może być wprowadzony w zbiorowym układzie pracy.
Zadaniowy czas pracy - ustalany w porozumieniu z pracownikiem, zadania ustalone tak jak przewidują normy pracy (ma znaczenie tam gdzie trzeba wykonywać określone zadania).
Indywidualny rozkład czasu pracy - na pisemny wniosek pracownika.
System skróconego
- na pisemny wniosek pracownika, dopuszczalne wyk..pracy mniej niz 5h. w tygodniu - wydłużanie czasu do 12h. na dobę
- na pisemny wniosek pracownika - praca w soboty, niedziele, święta do 12h. okres rozl.1m-c.
Praca w godzinach nadliczbowych - ponad obowiązujące pracownika godziny pracy, ponad dobowy wymiar pracy. Dopuszcza się w przypadkach:
konieczność prowadzenia akcji ratowniczej, w ochronie życia, mienia, ochronie środowiska, awarii
w razie szczególnych potrzeb pracodawcy.
Nie można zatrudniać osób gzie stężenie środków trujących jest ponad normę.
W układzie zbiorowym, regulaminach jest dopuszczalna zmiana godzin na inną niż 15h. w okresie rozliczeniowym.
Za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuję dodatek w wys.100% wynagrodzenia:
w porze nocnej
w niedziele i święta, które nie są dla pracownika dniami pracy
w dniu wolnym od pracy w zamian za dni świąteczne.
Natomiast 50% za godziny nadliczbowe w każdym dniu pracy(za każdą godzinę pracy).
Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy nie maja prawa do wynagr.za pracę w godzinach nadliczbowych.
Pozostawanie w gotowości - czas dyżuru nie wlicza się w czas pracy jeżeli nie wykonywano pracy w czasie tego dyżuru. Czas dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku (35h.)
Kiedy ustaje stosunek pracy przed końcem okresu rozliczeniowego oprócz wynagrodzenia podstawowego przysługuje prawo do dodatku jeżeli pracowano w godzinach nadliczbowych.
Praca w porze nocnej (obejmuje 8h. 21-7) -czas pracującego w nocy nie przekracza 8h. na dobę, przysługuje dodatek do wynagrodzenia - 20% stawki godzinnej wynikającej z minimalnego wynagr.za pracę (840zł brutto).
Praca w niedziele i święta - od 6do 6 dnia następnego, raz na 4 tygodnie niedziela wolna.
W-6 17.01.2004r. URLOPY
Pierwszy urlop -urlop nabywany po raz pierwszy w życiu (od 01.01.2004r.) prawo do 1/12 urlopu po przepracowaniu 1 miesiąca (1/12 z 20 dni urlopu), do tej pory było, że po przepracowaniu 6 miesięcy przysługiwał nam urlop. Prawo do kolejnych dni urlop nabywa się w każdym kolejnym roku pracy.
Urlop udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy w wymiarze godzinnym odpowiadającym dobowemu wymiarowi pracy (1 dzień - odpow.8h.pracy).
W wymiar urlopu wlicza się wykształcenie (ponad gimnazjum):
zasadnicza lub równorzędne - tyle ile program nauczania nie więcej niż 3 lata,
średnia-zawodowa - nie więcej niż 5 lat,
średnia-zawodowa dla absolwentów szkół zawodowych lub równorzędnych 5 lat,
średnia ogólnokształcąca 4 lata,
pomaturalne -6 lat,
wyższa - 8 lat. Okresów nauczania nie sumuje się.
Urlop proporcjonalny
Praca u kolejnego pracodawcy - urlop proporcjonalny do okresu pozostałego do końca roku kalendarzowego, który został zatrudniony na czas nieokreślony.
Ustaje stosunek pracy a prace pracownik podejmuje w innym roku kalendarzowym niż ustał stosunek pracy - liczymy ile pracownik ma do przepracowania u danego pracodawcy.
.............Występuje wtedy kiedy nie ustaje stosunek pracy ale mamy przerwę w świadczeniu pracy dłuższą niż 1 m-c:
urlop bezpłatny
urlop wychowawczy
służba wojskowa
tymczasowe aresztowanie
kara pozbawienia wolności
nieusprawiedliwiona obecność dłuższa niż 1 m-c
Jeżeli ma 26 dni urlopu i u jednego pracodawcy wykorzystał np.12 dni to u następnego nie może więcej niż 14 dn.
Urlop uzupełniający - pracownik wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy i uzyskał prawo do urlopu uzupełniającego.
Prawo do urlopu po przepracowanych 10 latach lub po 8 latach nauki i przepracowanych 2 latach.
Wypoczynek - niemniej niż 14 dniu kalendarzowych. Urlopu udziela się wg planu, który ustala pracodawca. jeżeli związki zawod. wyraziły zgodę nie musi być planu urlopu.
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu w razie gdyby jego nieobecność powodowała zakłócenia w firmie.
Urlop na żądanie - nie powinien być przewidziany w planie urlopów, pracownik ma prawo wyznaczyć sobie termin urlopu w wymiarze do 4 dni w roku kalendarzowym.
Urlop bezpłatny - w KP istn.2 rodzaje urlopu bezpłatnego:
* na pisemną prośbę pracownika pracodawca może dać miesiąc urlopu,
*jeżeli dłużej niż 3 m-ce
pracodawca może się umówić,
że w tym czasie dopuszczalne
jest odwołanie z urlopu
za zgoda pracownika na piśmie - w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy
(pracodawcy się porozumiewają
między sobą).
Wypadek przy pracy - za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które zaszło w związku z pracą. Te trzy elementy muszą wystąpić łącznie, żeby można było uznać zdarzenie za wypadek przy pracy.
zdarzenie nagłe - sąd najwyższy - jeżeli zaszło w ciągu 1 dniówki roboczej,
przyczyna zewnętrzna - spoza organizmu człowieka,
związek z pracą - związek normatywny - ustawodawca określił go w przepisach Ustawy o wypadkach przy pracy i chorobach zawodowych:
- jeżeli wykonujemy zwykłe codzienne czynności (spożywanie posiłku również),
- jeżeli wykonujemy czynność
nie na polecenie pracodawcy ale
w interesie pracodawcy, może
powstać w miejscu pracy i poza
miejscem pracy.
Okoliczności przerwania związku z praca - czynności nie związane z praca i nie w interesie pracodawcy, wykonywane na własne ryzyko.