Wykład 1. Istota promocji zdrowia.

Promocja zdrowia to proces:

1. umożliwiający ludziom zwiększenie stopnia panowania nad swym zdrowiem oraz jego poprawę

2. stwarzający człowiekowi szansę dokonania właściwych wyborów związanych ze zdrowie i trwania w tych wyborach.

Jest to definicja, która została zapisana w karcie Ottawskiej w 1986r.

Ad.1 Na efekty procesu zdrowia trzeba czekać długo. Proces ten angażuje zespół promocji zdrowia.

Promocja zdrowia:

• angażuje wiele zespołów ludzkich

• angażuje wiele organizacji

• wymagaczasu, zależy od niego i na efekty trzeba czekać długo

Podstawowe negatywne uwarunkowania zdrowia Polaków:

1. Palenie tytoniu - nie musi nakładać się z żadnym innym czynnikiem, aby wystąpiła choroba

• strumień główny - wydychany przez palacza, zawiera CO₂

• strumień boczny - ulatnia się z papierosa, jest bardziej niebezpieczny

2. Błędy w żywieniu (ilościow i jakościowe)

3. Nieumiejętność odreagowania stresów

4. Niski poziom aktywności fizycznej

5. Nieski poziom samokontroli zdrowia

6. Ryzyko i brawura w zyciu

7. Nadużywanie alkoholu

8. Niebezpieczne samoleczenie

Warunki zaistnienia procesu promocji zdrowiaw skali indywidualnej;

Człowiek zachowa zdrowie, jeżeli:

1. Wie, jak zachować zdrowie (WIEDZA)

2. Jeżeli potrafi to zrobić, ma ukształtowane odpowiednie umiejętności (UMIEJĘTNOŚCI)

3. Jeżeli chce żyć zdrowo, został do tego przekonany (MOTYWACJA)

4. Jeżeli może tak żyć, ma możliwości i odpowiednie warunki (MOŻLIWOŚCI I WARUNKI)

W / U / M / M_/W

Kiedy człwiek ma wiedzę, umiejętności, warunki, ale brak motywacji, pojawia się odpowiedzialność (możemy obciązyć człowieka odpowiedzialnością).

Promocja zdrowia Polaków - główne elementy:

Pomoc w:

• nauce radzenia sobie ze stresem

• rzucaniu palenia tytoniu, obronie przsed paleniem niedobrowolnym

• podniesieniu na wyższy poziom swojej aktywnośći fizycznej

• wprowadzeniu do swojego żywienia zmian sprzyjających zdrowiu

• zdyscyplinowanie się związanym z samokontrolą swojego zdrowia

• nauce bezpiecznych zachowań (bezpieczeństwo fizyczne)

• podniesieniu na wyższy poziom swoich zachowań higienicznych

• kształtowaniu umiejętności samoopieki (w tym „samoleczenia”)

Źródła idei promocji zdrowia (w skali Świata):

1. zmiana w sposobie rozumienia zdrowia i jego uwarunkowań

Szacunek wpływu 4 czynników na przyczyny śmierci:

51% - styl życia

20% - środowisko

19% - genetyczne

10% - służba zdrowia

2. zmiana obrazu choroby (choroby zakaźne zostały „zastąpione” przez choroby przewlekłe, bardzo powiązane ze stylem życia człowieka i cechami środowiska)\

3. dramatyczny wzrost zgonów z powodu chorób i inncy hprzyczyn niezakaźnych (choroby ukł. Krążnia, nowotwory, urazy, wypadki itd.)

Zdrowie, co to takiego?

• To brak choroby

• to dobrostan bio-psycho-społeczny (WHO, 1947)

• to optymalne realizowanie ról społecznych

• to sprawność fizyczna i umysłowa, obejmująca odpowiednie do wieku czynności życia społecznego

• to jak najdłuższa możliwość samodzielnego, aktywnego i twórczego życia bez chorób i niepełnej sprawności, ale nawet z nimi, jeżleli nie da się ich wyeliminować ( Światowe Zgromadzenie Zdrowia, 1977)

• to potencjał jednostkowy i społeczny, to wartość społeczna (Karta Ottawska, 1986)

Podstawowe uwarunkowania zdrowia:

• kondycja psycho-fizyczna stosowana do płci i wieku

• wykształcenie

• zatrudnienie

• warunki pracy

• warunkii mieszkaniowe

• żywność i odżywianie

• poczucie bezpieczeństwa

• możliwość oszczędzania

• komunikacja i łączność z innymi ludźmi

• regeneracja sił, wypoczynek i rozrywka

• odpowiednia odzież

Wykład 3

Problemy z którymi nie radziła sobie medycyna naprawcza

1. Zdrowie ludzi psychicznie chorych

Zdrowie ludzi starych

Zdrowotne koszty biedy i bezrobocia

Zdrowotne następstwo skażeń środowiska

2. Ciągły wzrost technologii medycznej

Złe lokowanie pieniędzy na ochronę zdrowia

Niekontrolowany wzrost kosztów opieki medycznej

3.Bezradność medycyny naprawczej

Brak związku między zwiększeniem wydatków na medycynę i ilości zaangażowanych w niej zasobów a poprawą stanu zdrowia populacji, anomalia Cochrane'a

Źródła idei promocji zdrowia

4. zakwestionowanie „wielkiego równania”

Opieka zdrowotna = zdrowie

Rzeczywisty wpływ opieki medycznej na stan zdrowia człowieka to 10%.

Salutogeneza - geneza dobrego zdrowia A. Arom - Antonovsky

Poczucie koherencji

Globalna orientacja odnosząca się do różnorodnych bodźców złożona z 3 nierozerwalnych komponentów:

• zrozumiałość - spostrzeganie świata (bodźców) jako dającego się zrozumieć, przewidzieć;

• zaradność - spostrzeganie dostępnych zasobow jako wystarczających do sprostania wymaganiom otoczenia (poczucie możliwości wpływu na świat „mogę być sprawcą, a nie ofiarą zdarzeń”

• sensowność - przekonanie, że życie ma sens, warto żyć, angażować się, podejmować wysiłki

Zasoby odpornościowe

• osobiste - wyposażenie genetyczne , cechy biologiczne, cechy psychologiczne (inteligencja, kompetencje, wiedza, poczucie własnej wartości itd.

• otoczenia - środowisko naturalne, warunki materialne, środowisko kulturalno - społeczne, wsparcie społeczne

Poczucie koherencji a zdrowie

Im silniejsze poczucie koherencji tym:

• łatwiej ludziom unikać zagrożeń dla zdrowia;

• większe prawdopodobieństwo, że będą postrzegać bodźce nie jako zagrożenia, lecz wyzwania i sytuacje, którymi można kierować;

• częściej ludzie traktują zasoby jako potencjał, mają chęć i gotowość do korzystania z nich;

Wykład 5

Reorientacja szpitala-(zmiana orientcji z choroby na zdrowie bez zaniedbywania terapii) w ujęciu modelowym polega na takim działaniu szpitala skierowanym na pacjenta, którego efektem ma być brak hispitalizacji tego pacjenta z pierwotnego powodu chorobowego i jakiegokolwiek innego powodu.

• Kanada, Ottawa, 1986 - definiowaniepromocji zdrowia, określenie obszaru w promocji zdrowia

• Australia, Adelajda, 1989 - profilaktyka zdrowotna(?), a promocja zdrowia, prawo do zdrowia

• Szwecja, Sundsvall, 1991 - środowiska wspierające w zdrowiu, koncepcje: zdrowe miasto, szpital promujący zdrowie, szkoła promująca zdrowie, zakład pracy promujący zdrowie

• Indonezja, Dźakrta, 1997 - „kryzys” w promocji zdrowia, dowody naukowe w promocji zdrowia

• Meksyk, Meksyk, 2000 - jak tworzyć narodowe strategie promocji zdrowia

• Tajlandia, Bangkok, 2005 - promocja zdrowia w zglobalizowanym świecie

Wykład 6

Główne elementy promocji zdrowia Polaków:

Promocja zdrowia Polaków polega na:

• nauce radzenia sobie z stresem

• nauce rzucenia palenia tytoniu i ochronie przed palaniem niedobrowolnym

• podniesieniu na wyższy poziom swojej aktywności fizycznej

• wprowadzeniu do swojego żywienia zmian sprzyjających zdrowiu

• pomoc w dyscyplinowanie się związanym z samokontrolą stanu swojego zdrowia

• pomoc w nauce bezpiecznych zachowań (bezpieczeństwo fizyczne)

• pomoc w podniesie na wyższy poziom zachowań higienicznych Polaków

• kształtowanie umiejętności mądrej samoopieki w tym „samoleczenia”

Kryteria oceny placówki służby zdrowia jako miejsca realizacji promocju zdrowia:

Kryteria te służą wykazaniu, czy określona placówka podjęła i nadal kontynuuje właściwe decyzje wpływające na efektywność prowadzonej w placówce dukacji zdrowotnej pacjentów. Jest pięć kryteriów:

Kryterium pierwsze - wyraźna polityka placówki

Kryteruim to pozwala sprawdzić, czy działalność edukacyjna jest istotną częścią ogólnej opieki, sprawowanej przez zespół pracujących w tej placówce. Zewnętrznym przejawem takiej polityki jest publiczna informacja, mówiąca o takim właśnie (edukacyjnym) aspekcie funkcjonowania placówki, skierowanym do pacjentów (misja zakładu)

Kryterium drugie - szerokie adaptacje nowoczesnych programów edukacyjnych:

Jeżeli oceniana placówka systematycznie dokonuje oceny oceny potrzeb edukacyjnych

pacjentów i w odpowiedzi na tę ocenę wprowadza nowoczesne, ale sprawdzone strategie edukacyjne, to znaczy, że jest to zakład spełniający te kryterium

Kryterium trzecie - układ organizacyjny

Kryterium sprawdza, czy w tej placówce pracują ludzie, którzy poza ogólnym, zawodowym przygotowaniu posiadają pogłębiona, specjalistyczne umiejętności w zakresie pomocy w rzucaniu palenia tytoniu, edukacji związanej z określonymi chorobami.

Temat: Główne strategie promocji zdrowia

Trzy strategie:

• edukacja zdrowotna

• zapobieganie chorobom - profilaktyka

• lokalna polityka zdrowotna

Strategie zwalczania chorób zapisane przez WHO w 2004r., w Oxfordzkim Przymierzu na rzecz zdrowia (3→4=50)

3 oznacza 3 czynniki ryzyka (tytoń, błędy w żywieniu, brak aktywności fizycznej), które powodują 4 choroby przewlekle (choroby ukladu sercowo-naczyniowego, cukrzycę, przewlekłe horoby płuc (POHP), niektóre nowotwory złośliwe), stanowiącee ok 50% zgonów w skali globalnej

Głowne strategie profilaktyczne w promocji zdrowia:

• informacyjne

• edukayjne

• działań alternatywnych

• interwneyjne

• zmniejszenie szkód

Strategie informacyjne polegają na dostarczeniu adekwatnych, odpowiednich informacji np. na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwieniu dokonania racjonalnego wyboru w sferze zdrowia.\

Teza strategii: ludzie (zwłasza młodzi) zachowują się ryzykownie, bo zbyt mało wiedzą o mechanizmach i następstwach tych zachowań.

---