MONOSACHARYDY:

TRIOZY - mają 3 atomy węgla. 1) aldehyd glicerynowy; 2) dihydroksyacetan

TETROZY - zawierają 4 atomy węgla. W przypadku form aldehydowych występuje końcówka -oza, dla form ketonowych

-uloza.

PENTOZY I PENTULOZY - są cukrami o 5 atomach węgla. Występują tylko a stanie wolnym. W przypadku form aldehydowych występuje końcówka -oza, dla form ketonowych -uloza.

OLIGOCUKRY - są zbudowane zwykle z 2-4 cząsteczek cukrów prostych. Powstają w skutek połączenia przez tlen (wiązaniem O-glikozydowym) przy C1 aldoz lub przy C2 ketoz. W ich cząsteczkach mogą występować dwa jednakowe lub różne cukry proste. Na właściwości oligocukrów wpływa nie tylko jakość cukrów składowych, ale też kolejność ich atomów węgla, bo od tego zależy możliwość występowania w cząsteczce dwucukru wolnej grupy aldehydowej - decydującej o właściwościach redukcyjnych dwucukru.

Do dwucukrów redukujących należą maltoza (gluk+gluk) celobioza (gluk + gluk) i laktoza (gala + gluk)

Do dwucukrów nie redukujących należą sacharoza (glu +fru) i trechaloza (glu + glu).

Do trójcukrów należy rafinoza (3x glukoza)

HOMOPOLISACHARYDY (wielocukry jednoskładnikowe) - wiele cząsteczek cukrów prostych (jednakowych) skondensowane. Ich reszty glikozydowe są połączone wiązaniami glikozydowymi. . bezpostaciowe, niesłodkie, nie krystalizują, nie rozpuszczają się w wodzie lub tworzą roztwory koloidowe. Pentozany występują w świecie roślinnym (ksylany i arabany), heksozany w zwierzęcym

SKROBIA - główny składnik zapasowy roślin, ważny składnik pok dla zwierząt. Zbudowana z cząsteczek glukozy, przez wiązania C1-C4 i C1-C6. Zbudowana z amylozy i amylopektyny. Amyloza - ma nie rozgałęzione skręcone spiralnie łańcuchy. Na jeden skręt spirali przypada 6 reszt glukozowych. Tworzy z jodem kompleks barwy niebieskiej. Amylopektyna - drzewkowato rozgałęzione łańcuchy. W gorącej wodzie tworzy kleik skrobiowy. Z jodem barwa fioletowa.

DEKSTRYNY - są produktami częściowej hydrolizy skrobi. Mają amylodekstryny barwiące się z jodem na niebiesko lub erytrodekstryny - z jodem na czerwono, achrodekstryny ni ebarwiące się w ogóle.

GLIKOGEN - substancja zapasowa komórek zwierzęcych. Zbudowany z cząsteczek glukozy. Z jodem daje czerwone zabarwienie. Wiązania: C1-C4, C1-C6, C1-C2, C1-C3.

BŁONNIK (CELULOZA) - główny składnik ścian komórek roślinnych. Długie łańcuch reszt celobiozowych połączonych poprzecznie wiązaniami wodorowymi. Nie rozpuszcza się w wodzie.

DEKSTRAN - tworzy lepki roztwór (stosowany zastępczo jako osocze po utracie krwi). Cząsteczki glukozy połączone wiązaniami C1-C6.

CHITYNA - zbudowana z cząsteczek N-acetyloglukozaminy. Wiązania β1-4 glikozydowe.

POLISACHARYDY (wielocukry wieloskładnikowe) - zbudowane z różnych cukrów prostych oraz ich pochodnych.

ROŚLINNE:

PEKTYNY - głównie zmetylowane pochodne kwasów poligalakturonowych lub ich sole. Występują w różnych owocach i jarzynach. Dobrze rozpuszczalne w wodzie, nierozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych.

HEMICELULOZY - spełniają rolę substancji zapasowych, występują w dużych ilościach w drewnie, słomie, nasionach. Nie rozpuszczalne w wodzie.

AGAR - polisacharyd zbudowany głównie z agarozy i agaropektyny, galaretowata, koloidalna substancja otrzymywana z glonów. Rozpuszcza się w gorącej wodzie, w zimnej pęcznieje. Agar, w postaci proszku, włókien i krążków, używany jest m.in. w przemyśle spożywczym (zamiast żelatyny), kosmetycznym, farmaceutycznym oraz w bakteriologii jako składnik pożywek bakteryjnych.

GUMY ROŚLINNE - wielocukry o skomplikowanej budowie, jak np. guma arabska (wydzielana przez akacje), gumy czereśniowe, śliwowe, migdałowe. Do gum roślinnych zalicza się także śluzy występujące m.in. w nasionach lnu, lucerny czy pigwy. wydzieliny produkowane m.in. w następstwie mechanicznego lub biologicznego uszkodzenia tkanek roślinnych.

ŚLUZY ROŚLINNE - substancje złożone z wielocukrów i białek, silnie pęczniejące w wodzie. powstają jako produkt przemiany skrobi, a występują w organach wielu roślin, np. w łupinach nasiennych lucerny i lnu. mają zastosowanie w medycynie jako substancje działające ochronnie (powlekająco) na błony śluzowe i rany, stosowane są m.in. w chorobach wrzodowych oraz jako środki przeciwkaszlowe.

ZWIERZĘCE:

MUKOPOLISACHARYDY (GLIKOZAMINOGLIKANY):

KWAS HIALURONOWY - liniowy polimer dwucukru złożonego z N-acetyloglukozaminy i kwasu glukurunowego. Jego łańcuch jest zwinięty w spiralę. Występuje w tkance łącznej skóry. Hialuronidaza (enzym wydzielany przez niektóre bakterie) rozszczepia cząsteczki kwasu.

KWAS CHONDROITYNOSIARKOWY - buduje tkankę łączną a przede wszystkim chrząstki. W jego skład wchodzą pochodne acetylowe i aminowe glukozy i galaktozy, a także kwasy uronowe (kwas glukuronowy i iduronowy)

HEPARYNA - hamuje krzepnięcie krwi poprzez zapobieganie przekształcania protrąbiny w trąbinę. Polimer dwucukru zbudowany z N-sulfonyloglukozaminy oraz estru siarczanowego kwasu glukurunowego.

SUBSTTANCJE GRUPOWE KRWI - decydują o przynależności grupowej krwi. Skład aminokwasy, acetylowe i aminowe pochodne glukozy i galaktozy, fruktoza i kwasy slajowe.

---