WARZYWA - WYKŁADY
Warzywa:
mogą być spożywane na surowo (bez przetworzenia)
rośliny przyprawowe
grzyby
zioła
Wartość odżywcza i zdrowotna warzyw
beta karoten ,wit B i A - przeciwutleniacze, spożywane jako suplement mogą szkodzić
pomidor-likopen
Problemy warzywnictwa w Polsce:
brak kapitału
rozdrobnienie gospodarstw
niska jakość produkcji
specjalizacja: problem-płodozmian
specjalizacja a ryzyko ekonomiczne
specjalizacja a ryzyko przyrodnicze (ukształtowanie terenu, temp, opady, gleba)
Produkcja rozsady
Nawożenie, pielęgnacja (głównie zwalczanie chwastów)
Nawóz: 900-1000 kg czystego składnika/ha (dużo większe niż dla rolnictwa)
Źródła chwastów, szkodliwość, metody zwalczania
Herbicydy
dawka preparatu na jednostkę powierzchni
zbyt mała/duża dawka ma b. duże znaczenie (fungicydy, insektycydy)
bariery selektywności - anatomiczne, morfologiczne, czasowe
Zbiór, przygotowanie do sprzedaży, magazynowanie
Wymagania warzyw co do klimatu, glebowe, stanowisko w płodozmianie (1 rok po oborniku - dyniowate i kapustne), nawożenie danego gatunku (np. znaczenie nawożenia N), metody uprawy (siew, rozsada), znaczenie gospodarcze danego gatunku, terminy (siewu, przygotowania rozsady, sadzenia, zbioru, wysokość plonu, przechowywanie) szkodniki i choroby
Ogórek, burak, groch - nie uprawiamy po sobie ==> „wyburaczenie gleby”
Gatunki warzyw uprawiane towarowo (mające znaczenie w PL)
kapusta, kalafior
marchew, brukiew, seler, pietruszka
cebula, por
pomidor, ziemniak wczesny
ogórki
groch zielony, fasola
sałata, szpinak
rzodkiewka
szparag
Produkcja warzyw w świecie w milionach ton
świat - 595
Azja - 403
Afryka - 38
Ameryka Południowa - 17
Am. Północna i Środkowa - 46
Australia - 1,8
Europa - ok. 90
Włochy, Hiszpania, Francja, Ukraina, Polska - 5 mln ton (5 miejsce w Europie)
Udział % polskiej produkcji w Europie:
burak ćwikłowy 85%
kapusta 26%
marchew 17%
cebula 16%
ogórek 15%
kalafior 9%
pomidor 2% (PL-najbardziej na północ wysunięty kraj, w którym uprawia się towarowo pomidora)
W krajach południowych - za ciepło na pomidory w szklarni
Struktura produkcji warzyw: lata `50 i obecnie:
Dominowała kapusta -> tania, wydajna, łatwa w uprawie (na tej podstawie widać, że PL jest bogatsza?)
Zwiększyła: marchwi, cebuli i innych
Urozmaicona - kapusta pekińska, seler naciowy, szparagi, sałaty, papryka, grzyby
7 gatunków (kapusta, marchew, cebula, ogórek, pomidor, kalafior)
Sezonowość spożycia: jesienią najwięcej (VII-IX)
słabo rozwinięte przechowalnictwo
drogie
brak dużej wymiany towarowej, importu
kraje bogatsze dużo produkują w różnych sezonach wegetacyjnych
Główne problemy polskiego warzywnictwa:
niedostatek kapitału (poprz. system)
rozdrobnienie produkcji
mała jednolitość towaru (rozdrobnienie)
niska jakość warzyw
niskie i zmienne plony (pogoda)
wysokie jednostkowe koszty produkcji
sezonowość sprzedaży (konserwatyzm konsumentów, przyzwyczajenie producentów)
słaba samoorganizacja producentów (warunki dyktują siei handlowe np. w komis ?)
niski stopień specjalizacji
260-280 ha w PL - uprawa warzyw
W PL są gospodarstwa uzyskujące plony na poziomie Holandii np. kapusta późna 40-60 t/ha
Heterozyjne uprawy, nawożenie, nawadnianie - plon przekracza 100t/ha (mało takich gospodarstw)
Bardzo duże różnice między średnią (łączna suma/ha w kraju) a wyspecjalizowanymi gospodarstwami
Lato słoneczne, ciepłe - pomidor, ogórek, fasola szparagowa, korzeniowe
Lato wilgotne, chłodne - liściowe, kapustne, groch upr. na zielony (musi być wcześnie zebrany ze wzgl. Na zawartość cukrów prostych, krótko ma odpowiednią twardość). Faza przydatności do zbioru przy upalnym lecie b. mała - krótka, gdy chłodno - dłuższa. W PL na północy
Tendencje w warzywnictwie:
Koncentracja produkcji (ziemi i kapitału)
Specjalizacja
Perfekcja upraw (odpowiednie zabiegi - plon wysokiej jakości)
Oszczędność środków (energii, nawadniania, środków ochrony)
Urozmaicenie asortymentu
Ciągłość sprzedaży (przechowalnictwo, różne odmiany, technologia, uprawy pod osłonami)
Jakość (nawożenie, szkodniki, zabiegi uprawowe)
Ad 1 Koncentracja
Przeciętnie 0,3-0,4 ha
Gospodarstwa 1ha -17 tys, pow 5ha - 2 tys
Powierzchnia upraw wzrasta gdy zysk z jedności spada
Ad 2 Specjalizacja
ograniczenie liczby uprawianych gatunków (uprawiać o podobnych wymaganiach, z różnych grup ?)
ograniczenie etapów produkcji (np produkcja samej rozsady, w pieczarkarstwie uprawa samego podłoża
produkcja dla określonego odbiorcy (przemysł lub bezpośrednia produkcja)
Zalety:
ułatwia organizację działalności całego gospodarstwa
zmniejszenie kosztów produkcji
tworzenie stowarzyszeń producentów
Wady:
ryzyko ekonomiczne
zmęczenie gleby (trudno ułożyć płodozmian)
siła robocza - zróżnicowana, duża sezonowość (np szparagi-maj)
utylizacja materiału powstającego w procesie produkcji
Podstawowe czynniki decydujące o uprawie warzyw:
gleba
wilgotność powietrza
temperatura
Temperatura
minimalna - poniżej niej rośliny nie rosną, zależy od:
war. Zewnętrznych - środowiskowych
wiatr - zim. w gruncie (szparagi, rabarbar, szczaw, chrzan), wysusza (por zimujący w gruncie - duże straty)
wilgotność powietrza
składniki pokarmowe w glebie, nawożenie (azotowe - wydłuża wegetację, słabsze zimowanie. Potas - poprawia zimowanie)
stadium rozwoju rośliny
odmiany (różna tolerancja - przykłady??)
stan - zdrowotność
szybkość obniżania temperatury
zalanie wodą obniża
śnieg, wilgotność powietrza zwiększa
optymalna - najlepsze warunki rozwoju
temperatura w szklarni a optymalna - nie są takie same, bo np sałata dobrze rośnie w danej temperaturze, ale kiepsko zawiązuje główki. Wszystko zależy od tego na czym nam zależy
maksymalna - w wyższej rośliny nie rosną - 40°C i wyższa
POCZĄTEK OKRESU WEGETACYJNEGO
rolniczy - data rozpoczynająca wysiew nasion niewrażliwych na przymrozki 1-10 kwietnia, koniec 20-30 października
meteorologiczny - wiosenna - średnia temp. 5°C, koniec poniżej 5°C
Okres bezmroźny - czas wyrażony w dniach od przeciętnej daty przymrozku wiosennego do pierwszego jesiennego
Suwałki: 142-153 dni max
Kraków: 185-197 dni min
Poznań: 178-192 dni (anomalia pogodowe nie są wliczane)
Średnio 19-21 maja ostatnie przymrozki
Warzywa ciepłolubne (pomidor, fasola, papryka, ogórek)
Wytrzymujące przymrozki ale nie mróz (kapustne, buraki, seler)
Suma ciepła suma - średnich dziennych temperatur powyżej tzw. zera roslinnego (pow. 4-5°C) od wysiewu do dojrzenia
Termoperiodyzm - periodyczne wahania temperatury (noc 5-7°C niższa) wzrost temperatury w nocy powoduje wybieganie (przewaga transportu nad fotosyntezą)
Stadium jarowizacji - okres działania obniżonej temperatury (1-10°C) na rosliny
Pośpiechowatość - kalarepa, kapusta, seler
odporność odmiany
traktowanie rozsady (zapewnienie odpowiednich warunków termicznych, rozsada nie może być przechłodzona. Hartować ale nie niską temperaturą, tylko ograniczeniem podlewania)
Ze względu na wrażliwość na nawozy:
Odporne - zimujące w gruncie, znoszą przymrozki
Wrażliwe na przymrozki - nie znoszą wczesnego siewu (burak, pyry, cykoria, karczoch, salsefia, endywia)
Wrażliwe - ciepłolubne
Wpływ niskich temperatur na rośliny:
śmierć urazowa - odwodnienie komórek/rozrywanie błon - np lód
śmierć z przechłodzenia - transpiracja -> nie jest w stanie pobierać wody, susza fizjologiczna (następuje w dodatniej temperaturze!!) -> wzrasta koncentracja soli -> zamieranie rośliny
Wymagania cieplne:
ciepłolubne: min 10-12°C opt: 20-30°C
kl.umiark: min 4-5°C opt. 15-20 °C
Kryteria rejonizacji (lokalizacja produkcji w kraju) na podstawie temp.
Wg okresu wegetacyjnego - najdłuższy północna i zachodnia PL
Uprawa kapusty - nadmorskie, południe
Ogórek - środkowa PL
HERBOLOGIA
Chwast - każda roślina, której obecność na plantacji roślin danego gatunku jest niepożądana
segetalne - ich cykl rozwojowy połączony jest z cyklem uprawianych roślin, rosną na polach
ruderalne - nie rosną na polach, ale na terenach przemysłowych, nieużytkach, nie są związane z rozwojem upraw)
Przyczyny zachwaszczenia:
wysoki współczynnik rozmnażania chwastów (wytwarzają więcej nasion niż uprawne-np. żółtlica: 1szt-300000nasion)
żywotność nasion
mogą kiełkować z różnych głębokości
zakres temp. w których kiełkują (min.temp. kiełk. niższa niż uprawnych)
rozmnażają się wegetatywnie (mniszek, perz - 1 rok-> 15m² powierzchni)
bdb przystosowują się do środowiska - duża tolerancja na odczyn gleby, małe wymagania wodne - tasznik, komosa
Źródła zachwaszczenia:
wiatr - anemohoria
woda - hydratohoria
zwierzęta - zoohoria
człowiek - antropohoria
samozachw. - autohoria
Na polach na których stosujemy obornik i kompost - zachwaszczenie większe 2x!! Wiele nasion zachowuje zdolność kiełkowania po przejściu przez przewód pokarmowy zwierząt, dlatego nie należy karmić zwierząt chwastami, szczególnie tymi które zakwitły i nie wyrzucać na kompost chwastów, które zakwitły.
HERBICYDY
Nie łączyć herbicydów z innymi herbicydami!
Efekt - synergizm, antagonizm (znoszą się, gorszy efekt niż zastosowanie oddzielnie) addytywność (nie ma różnicy czy się łączą czy nie)
Zasada - nie łączyć gdy nie ma zalecenia
Ograniczenie stosowania herbicydów:
stosowanie adiuwantów (spadek napięcia powierzchniowego - płaskie krople, które rozlewają się po roślinie)
metoda dawek dzielonych (małe dawki na wcześniejszą fazę rośliny)
materiały zamienne - met. Fizyczne (mikrofale, wypalacze)
niszczy florę i faunę
stosowane tylko w międzyrzędziach
powstają gazy ze spalania CO2
bioherbicydy: mączka gorczycy - niszczy chwasty (duże koszty, bo dużo jej się stosuje)
mechaniczne niszczenie chwastów
w gosp ekologiczne - osłanianie gleby - ściółkowanie, folie, włókniny, papier silosowy, żywe ściółki - rośliny okrywowe (wysiewane przed roślinami zielnymi), utrzymanie gleby w stanie zakrytym przez cały okres wegetacyjny (całorocznie obsadzone pole), zwalczać chwasty, nie dopuszczać do zachwaszczenia
integrowana ochrona - niszczenie wieloletnich chwastów w gosp. Ekologicznych
perz - met mechaniczna - met Williamsa -> rozłogi w 1 fazie wzrostu rosną dzięki substancjom zapasowym korzeni, cięcie perzu na kawałki gdy wznawia wzrost, tniemy 2 raz np broną, b.głęboka orka - brak siły na wznowienie wzrostu. Warunkiem jej zastosowania są - wysoka temperatura (szybki wzrost perzu) i wilgotna gleba
2 metoda - podorywka na głębokość korzenienia się perzu, wybiera się go kultywatorem sprężynowym, zgrabia lekką broną
Ważne przed nową uprawą
Wiedzieć co rosło wcześniej i czy były stosowane herbicydy - utrzymują się długo w glebie, niektóre do 3 lat
Rośliny wskaźnikowe, biotest - 2 próbki gleby. Wysiew nasion specjalnej rośliny do 2 prób (dla poszcz. Grup herb - różne rośliny)
Uszkodzenia roślin herbicydami:
pomyłka w obliczaniu dawki
błąd techniczny (np. problem z dyszą)
stosowanie w nieodpowiednich warunkach (wysoka temp, rodzaj gleby)
Likwidacja plantacji i wysiew następnej, też wysiew przedplonów
NAWOŻENIE
Dawki nawozów w uprawie warzyw są bardzo zróżnicowane
Czysty składnik N, P2O5, K2O
Dawki warzywnictwa gruntowego (200-1000kg) są o wiele wyższe od rolnictwa (kilkadziesiąt -> stokilkadziesiąt? kg)
Dawki obornika - warzywa - 60t/ha roln 20-30 t/ha
Większe wymagania pokarmowe - większe nawozowe
Najwyższe wymagania - kapustne, dyniowate, korzeniowe, wieloletnie (rabarbar)
Wyższe tam gdzie jest nawadnianie(wypłukiwanie, możliwy duży plon)
Nawożenie obornikiem jest drogie, jego wartość:
źródło próchnicy
mikroflora glebowa
mikroelementy
działanie odkwaszające
najlepsze dla warzyw jest pH lekko kwaśne (dobre pH + obornik -> brak niebezpieczeństwa niedoboru mikroelementów)
Wykorzystanie obornika przez rośliny=> 1 rok - 50%, 2 rok - 25-30%, 3 rok 10%, 4 rok - 5 %
Wiele gatunków bezwzględnie wymaga obornika: kapustne - kalafior, ogórek
W 1 roku po oborniku uprawiamy: kapustne i dyniowate
Przed plantacją wieloletnią: chrzan, rabarbar, szparagi (niekiedy cebula i seler)
W 2 roku - groch (na zielono), pomidor(wysoki). Inne warunkowo na bdb glebie
W 3 roku - cała reszta (cebulowe, liściowe, korzeniowe, rzepowate)
Nawozy zielone, zalety:
wzbogaca w próchnicę i skł. pokarmowe
ochrona rozpuszczalnych składników gleby (pobierają je i po przeoraniu oddają)
zapobieganie uwstecznianiu fosforu
wzrasta pojemność wodna
przeciwdziałają erozji
+ wpływ na drobnoustroje glebowe
uruchamianie trudnodostępnych składników
Kiedy nawóz zielny może zastąpić kompost/obornik?
Przedplony ozime - mogą być niekorzystne, wprowadzają dużo substancji organicznej do gleby -> sorpcja biologiczna N, nie zdąży się rozłożyć (brak N nie może ?), dużo materii organicznej, zaburzone podsiąkanie wody (wybudowanie dużej masy zielonej - obniżka plonu)
Kiedy obniżki nie będzie? Deszczownie (nawóz zielony daje tyle co obornik)
N
Reakcje nawozów azotowych:
zakwaszające (siarczan amonu, mocznik)
alkalizujące (azotaniak, saletra sodowa)
obojętne (saletrzak)
Niedobór:
zaburzenie wzrostu
drewnienie tkanek
jasna barwa liści
Nadmiar:
opóźnienie owocowania
puste przestrzenie w owocu
pogorszenie przechowywania
P
Można nawozić „na zapas” - jest sorbowany, nie wym. się szybko
Niedobór:
zwolnienie wzrostu
czerwone zabarwienie łodygi i ogonków
opóźnienie dojrzewania nasion, owocowania
K
W 1 dawce - lekkie dawki podzielone - ciężkie
Siarczan potasu: dyniowate, psiankowate, cebulowe, fasola
Chlorek potasu: burak, szpinak, seler, szparag
Niedobór:
chlorotyczne obrzeżenia starszych liści
ograniczony przyrost organów zapasowych
Jeśli roślina źle reaguje na KCl a nie mamy K2SO4:
nawozimy mało - ile niezbędne
nawozimy wczesną jesienią - żeby się wypłukał
forma soli potasowej - wysoko skoncentrowana
Mg
70% gleb w PL niedobór Mg, mamy kwaśne gleby
MIKROSKŁADNIKI - stosowane na podstawie analizy gleby
Br
brunatne, szkliste plamy na kalafiorze
spadanie szczytowych gron pomidorów
pękanie łodyg selerów naciowych
nadmiar wrażliwość: dyniowate, fasola
niedobór : kapustne, seler, pomidor
Mn
Chloroza - żółkn. młodych liści
Największe wymagania: pomidor, szpinak, burak, cebula
Mo
cętkowatość, chloroza młodych, zamieranie wierzchołków wzrostu
biczykowatość kalafiora, brokułów
najwyższe wymagania - kalafior, sałata, kapustne
Zn i Fe
Chloroza młodych liści - rzadko występuje
Cu ??
Ca
drewnienie części roślin
zamieranie wierzchołków
pH
6-6,8 - burak, cebula, groch, kalafior, marchew, melon, ogórek, sałata, seler, szparag, szpinak
5,5-6,8 - brokuł, fasola, kapusta, kukurydza, pomidor, rzepa, rzodkiew
5,2-5,4 - ziemniak
WODA W UPRAWIE WARZYW
Pobieranie wody przez rośliny: 55% woda opadowa, 45% podsiąkowa - gruntowa
Najbardziej wymagające gat - kapusta pekińska, kalafior, brokuł, sałata, kalarepa, rzodkiew, seler, ogórek
Wymagające - cebulowe, pomidor, fasola, szpinak
Średnio wymagające - pietruszka, groch
Najmniej wymagające - pomidor wysoki, burak ćwikłowy, szparag
Dla poszczególnych gatunków warzyw podaje się optymalną wilgotność gleby w % pojemności wodnej polowej (PWP)
Zapotrzebowanie na wodę jest różne w różnych okresach!!
Okres krytyczny - niedobór w tym okresie powoduje obniżenie jakości i ilości plonu
Pomidor: kw i zaw. owoców, też ogórek
Liściowe i kapustne: formowanie główki
Ceb i korzen: brak precyzyjnych kryteriów, w fazie intensywnego wzrostu i tworzenia cebul oraz korzeni
Wpływ nawadniania na zmiany metod uprawy:
nawożenie organiczne (nawozy zielone b. wyczerpuja zapasy wody - musi być deszczownia, uniemożliwiają podsiąkanie)
uprawa gleby (pogarsza strukturę, zbija, wypiera powietrze)
stosowanie herbicydów(utrudnione gdy susza, potrzeba deszczowni)
wykorzystanie deszczowni do innych celów (zadymianie, ochrona przed przymrozkami, nawożenie i ochrona nieekologiczna)
skutki deszczowania (choroby - koszty ochrony, większe nawożenie. Większy plon - więcej ludzi do pracy)
Sposoby nawadniania:
grawitacyjne - zalewowe, bruzdowe, podsiąkowe
deszczowanie
max jednorazowa dawka polowa mm/m²
warz.o kr.okr.weg 10-20
długim 20-40
Oznaczanie zawartości wody w glebie
Warunki polowe retensjometr
Wakuometr + naczynia porowate
1 MPa=10 atm
Deszczownia rozp pracę przy sile ssącej gleby 0,04-0,05 MPa (0,4-0,5atm)
Można deszczować wodą głębinową (ma 8°C)
Jakość wody - przepisy wodno-prawne (korzystanie z akwenów)
Przygotowanie rozsady warzyw:
Aby uzyskać szybko plon:
nie uprawiamy z rozsady tych, które mogą kiełkować w niskich temp np marchew
nie uprawiamy z rozsady grochu - nie można wcześniej bo jest mróz)
ogórek z rozsady - ogórek najkorzystniej reaguje na przykrycie folią
Gdy warzywa nie mieszczą się w naszym okresie wegetacyjnym np pomidor
Są konkurencją dla chwastów
Pospiechowatość, jarowizacja np seler
Plon w uprawie z rozsady zazwyczaj wyższy, ale np kapusta wyzszy z siewu
Siew - często wypadają
Zabiegi pielęgnacyjne - od początku na b.dużej powierzchni
Uprawa z rozsady - teraz się nie pikuje rozsady
Warunki techniczne uprawy z rozsady:
Wysiew nasion w mnożarkach (lepsze warunki wzrostu, krótsza produkcja rozsady niż w inspekcie)
tunele: koszt wybudowania niższy 3x niż mnożarki/inspektu, lepsze warunki świetlne, lepsze warunki pikowania dla pracujących, można zmechanizować transport (wjechać)
inspekty: podgrzewane podłoże, CO2 w powietrzu - rozkład podłoża
KAPUSTNE
Znaczenie gospodarcze: kalafior, kapusta pekińska, brokuł, kap. gł. biała
Uprawa - 40% areału wszystkich upraw, ponad 50% plonu warzyw w PL
Wartość odżywcza - wit i zw.min, pobudza apetyt, stany zapalne i nieżyyt przewodu pokarmowego, bakteriobójcze
Wymagania klimatyczne:
klimat umiarkowany
min temp 5°C
znosi przymrozki -5°C
duże wymogi świetlne i wodne
Nad morzem najlepiej - krótkie, chłodne lato, wilgoć
Odporność na niskie temperatury zależy od: odmiany, wiatru, gleby, hartowania rozsady(dobrze zahartowana znosi temp -8 do -10°C), zawartości cukru (pojawia się wosk, zabarwienie, pokrój)
Późny zbiór kapusty późnej - trzeba schłodzić przed przechowywaniem, krótszy okres przechowywania
Przemarznięta gorzej sie przechowuje
Wymagania świetlne 6-10 tys luxów (tylko żeby nie uprawiać w cieniu) - większość warzyw. W PL 100tys luxów w dzień
Wymagania wodne: okres krytyczny-wiązanie główek
Wymagania glebowe:
gliniaste, mady, czarnoziemy, czarne ziemie, lessy, piaszcz-gliniaste, ŻYZNE, WILGOTNE
nieodpowiednie są ciężkie i zimne
pH 6,2-7.0
Nawadnianie - skraca okres wegetacji
Stanowisko w zmianowaniu:
1 rok po oborniku
uprawiać po sobie min co 4 lata
mało wrażliwa na przedplon
najczęściej uprawiana po strączkowych, korzeniowych, pomidorze
Odmiany heterozyjne - wyrównanie wielkości główek, wyższy plon
Met uprawy - w PL głównie z rozsady, ale również z siewu bezpośrednio do gruntu
Zbiór:
odm. wczesne VI-VII 40-50t ręczny
odm. śr wczesne VIII-IX 50-60t ręczny
odm. późne X-XI 80-100t ręczny, mechaniczny (zalety-uprawa z siewu)
zdolność kiełkowania nasion jest różna - nierówność wschodów
zwalczanie chorób, szkodników na bardzo dużym obszarze, gdy na rozsadniku zabiegi na malutkim obszarze
wysiew wczesnych - 1 połowa lutego, 6-8nasion/inspekt, 4-5g/m²
- do substratu torfowego - kiedyś podłoża standardowe (z torfu wysokiego, duża pojemność wodna, kwaśne, mało przyswajalnych składników pokarmowych - łatwo nawozić, zrobić podłoże o odpowiednim składzie nawozowym. Czyste podłoża - małe skażenie mikrobiologiczne, nie trzeba nawozić)
- zaprawa nasienna
- gdy są pikówki - pikujemy do doniczek zazwyczaj ziemnych o boku 5cm -> inspekt -> tunel -> miejsce stałe w kwietniu
- rozstawa dostosowana do szerokości kół ciągnika. Ogólnie przyjęte - 4 sztuki/m²
- przyspieszanie - włóknina, folia perforowana
- 300g nasion/ha
Wysiew późnych - na rozsadnik 2 połowa kwietnia
- odchwaszczony
- nawożony
- dobra wilgotność
- ogrodzona
- 600g nasion/200-300m² => 2-3g/m²
- 2 połowa maja - połowa czerwca - miejsce stałe
Kapustę przechowuje się w kopcach o głębokości 30 cm i szerokości 100cm i przysypuje ziemią piaszczystą. Po nadejściu mrozów położyć na to słomę i znów ziemią
nisko woda gruntowa - sucho
nie w obniżeniu terenu (zbiera się woda)
trzeba dobrze schłodzić warzywa (nie okrywać słomą przed nadejściem mrozów)
kopiec nie powinien być wentylowany (naturalnie wzrasta poziom CO2-korzystne)
powinien zawierać termometr kopcowy - jeśli temperatura wzrasta, rozkopujemy -> procesy gnilne
Kapusta czerwona:
bardziej wartościowa od białej - zawiera dużo barwników antocyjanowych
rzadziej uprawiana - nie jest popularna, daje niższe plony
Kapusta włoska:
delikatny smak, większa wartość odżywcza
rzadziej uprawiana - niższy plon
Kapusta brukselska:
wytrzymuje niższe temperatury niż głowiasta biała (do kilkunastu poniżej zera)
główki bardzo delikatne po przemrożeniu
uprawa z rozsady
usuwanie liści (od dołu intensywnie, równoczesne wyrastanie główek)
wyłamanie szczyt. gł. (IX-X) dzięki temu „idzie w główki”
zimowanie w gruncie - może być spożywana przez całą zimę
duże wymagania wilgotnościowe
Jarmuż:
łatwy w uprawie
odporny na niskie temperatury (do -20°C)
ozdoba
Kalarepa:
szybko ulega jarowizacji
krytyczny okres wegetacyjny - przedplon/poplon (zazwyczaj wczesna wiosna)
Kalafior:
uprawa zbliżona do głowiastej białej, uprawiana na zbiór wczesny i jesienny
największe wymagania klimatyczne, wodne duże, glebowe duże
20-25°C
musi być uprawiana w 1 roku po oborniku
wrażliwa na niedostatki mikroelementów: Mo, Br, B -> zapobiegają temu odpowiednie pH i obornik
Brokuł:
uprawa podobnie jak u kalafiora
tyle odmian że można uprawiać od wiosny do jesieni
Kapusta pekińska:
smaczna, delikatna, dużo substancji odżywczych
łatwa w uprawie
dnia długiego, przedplon/poplon (?)
dobrze się przechowuje