Fitopatologia (grec. Phyton- roślina, patos-choroba, logos - nauka) jest to nauka o chorobach roślin. Zajmuje się przyczynami przebiegiem i skutkami chorób, a także opracowaniem metod ochrony roślin przed chorobami
Fitopatologia leśna- jest nauką o chorobach drzew leśnych i biologicznym niszczeniu drzew
Etiologia-dział fitopatologi, zajmuje się przyczynami chorób drzew leśnych
Czynniki abiotyczne (nieinfekcyjne)
Czynniki biotyczne (infekcyjne)
Czynniki abiotyczne
Niskie lub wysokie temperatury
Deficyt lub nadmiar wody
Niekorzystne odżywianie
Niekorzystny odczyn gleby
Zaburzenia atmosferyczne
Zanieczyszczenia powietrza
2.Czynniki biotyczne
Bakterie
-OPM (organizmy. Mykoplazmopodobne)
-ORP (organizmy Riketsiopodobne)
-Bakt. Właściwe
Grzyby
Niecienie
Rośliny kwiatowe
STRUKTURA GRZYBÓW ZBUDOWANYCH Z TKANKI STRZĘPKOWEJ
Owocniki
Sklerocja
Sznury grzybowe (ryzomorfy)
Pokładniki
OWOCNIKI- w owocnikach powstają zarodniki. Owocniki grzybów mogą mieć rozmiary 1mm-0,5m
Owocniki wielkowocnikowe (MAKROMYCETES)
Owocniki mikroskopijne (MICROMYCETES) pon. 5mm
SKLEROCJA- utwory przetrwalnikowe grzybów np. gdy w podłożu ukończy się składnik odżywczy. Najmniejsze wielkość pon. 1mm do 2 cm. Małe grzybki cytoplazmatyczne osłonięte ścianą komórkową. Po ikresie spoczynku sklerocja kiełkują w strzępkę albo na nich tworzą się owocniki. Odmianą sklerocji jest MUMIA- tkanka rośliny przerośnięta grzybnią. Mumifikacji ulegają owoce. Na mumii tworzy się najczęściej owocnik i rozprzestrzenia choroby.
SZNURY GRZYBNIOWE- twory długie nawet kilkadziesiąt metrów. Średnica 1mm- 1cm. Ryzomorfy tworzą opieńki, grzyby mikoryzowe.
FUNKCJE: przewodzenie wody i substancji pokarmowych.
W środku albo jest pusta alco strzępka przewodząca. Na zewnątrz strzępka wzmacniająca. Mają grube ściany i małe światło.
Mogą prowadzić funkcje propagacyjne, przetrwalnikowe, infekcyjne
PODKŁADNIKI - tworzą się w roślinie pod skórką. Rozmiary w mm do cm. Mogą się na nich tworzyć owocniki albo trzonki koloidalne
UTWORY POWSTAJĄCE Z POJEDYŃCZYCH STRZĘPEK GRZYBNI
-przyciski (przylgi, appresoria)
-strzępki infekcyjne
-ssawki
-chlamidospory
PRZYCISKI-grzyb wykorzystywany w procesie infekowania. Główne zadanie to utrzymanie grzyba na powierzchni (przylgi). Mają kształt najczęściej rozpłaszczonego pęcherzyka. Wydziela kleistą substancję która mocno je trzyma
STRZĘPKI INFEKCYJNE- najczęściej są to strzępki cieńsze , jeśli np. infekcja następuje przez naturalne otwory.
*FIZYCZNY NACISK- nawet do 7 atmosfer
*CHEMICZNE - strzępki mogą wytwarzać enzymy które mogą rozkładać XXXXXXXX
SSAWKI - grzyb pobiera substancje pokarmowe z komórki. Ssawka najczęściej wyrasta z przylgi. Pierwszym zadaniem to przerwanie ściany komórkowej, natomiast błona cytoplazmatyczna się rozciąga tak jak rośnie ssawka
Brodawka - tworzy się w reakcji obrony rośliny. Tworzy się ona w miejscu gdzie……xxxx
CHLAMIDOSPORY- pojedyńcza komórka grzyba przetworzona w zarodnik. Kolor czarny, otoczona grubą ścianą komórkową. W środku jest odwodniona cytoplazma.
ODŻYWIANIE GRZYBÓW
SPOSOBY ŻYCIA GRZYBÓW (FORMY TROFICZNE)
Symbionty
Pasożyty
Nadpasożyty
Saprotrofy
Symbionty- wchodzą w symbiozę z innymi grzybami. Mogą wchodzić w symbiozę z glonami i tworzą się porosty. Grzyb zapewnia ochronę a glon zapewnia substancje odżywcze.
-Symbioza z korzeniami rośli (mikoryza)
-Symbioza z owadami
Pasożyty - substancje pokarmowe są pobierane z żywych tkanek
- pasożyty bezwzględne (obligatoryjne)-Są w stanie pobrać substancje pokarmowe z żywej rośliny. Ginie razem z rośliną z którą pasożytuje (pasoż. Monofagiczne). Mączniaki, rdze.
- pasożyty względne (fakultatywne) - atakują żywą roślinę i w momencie śmierci rośliny wytwarza enzymy i pobiera z martwej. Atakują rośliny osłabione. Opieńka, gruzełek cynobrowy.
Nadpasożyty - pobierają substancje pokarmowe pasożytując na innych grzybach XXX
Saprotrofy - pobiera substancje z martwej materii organicznej
ROZMNAŻANIE
SYSTEMATYKA
Systematyka grzybów jest bezimienna, wszystko zaczęło się zmieniać gdy rozpoczęto badania molekularne (genetyka)
PROKARYOTA (organizmy bezjądrowe)
EUKARYOTA (organizmy jądrowe)
EUKARYOTA
Królestwa
-animalia (zwierzęta)
-plantae (rośliny)
-mycoprotista (grzyborośla)
-chromista (grzybopławki)
-fungi (grzyby właściwe)
Podział następuje na podstawie
- sposób pobierania pokarmu
Mycoprotista - pobierają pokarm w całości
Chromista, Fungi - na podstawie absorpcji
-obecność lub brak ściany komórkowej i jej budowa
Mycoprotista- nie mają ściany tylko błonę cytoplazmatyczną
Chromista, Fungi - posiadają ścianę .
Chromista - mają w ścianie celulozę i betaglutan
Fungi - mają w ścianie hitynę i betaglutan
Królestwo CHROMISTA (grzybopławki)
Gromada:
Oomycota (lęgniowe)- należą organizmy które pobierają okarm przez absorpcję.
PYTHIUM
PHYTOPHTHORA - występuje na szkółkach i powoduje zgorzel grzybową siewek. Rozmnażanie płciowe: rozpoczyna się od zalania zawartości plemni. Zapłodniona oosfera przekształca się w oosporę. Po pewnym czasie kiełkuje w zarodnie pływkową lub strzępkę. W zarodni pływkowej powstają zoospory.XXXX…
Królestwo FUNGI (grzyby właściwe)
GROMADA
Chytridiomycota (skoczkowe)
Zygomycota (sprzężniowe)
Ascomycota (workowe)
Basidiomycota (podstawkowe)
Grzyby mitosporowe - grupa utworzona sztucznie dla którego nie poznano sposobu rozmnażania
Ascomycota (workowe) - w zarodni powstaje zarodnik w procesie płciowym. Strzępki są podzielone ścianami poprzecznymi. Cechą charakterystyczną jest specjalna budowa ściany komórkowej. Workowe mają ścianę komórkową warstwową (lameralną). Ściana jest zbudowana z warstw. Zewnętrzna jest cienka ale nie przenikliwa dla elektronów. Wewnętrzna jest gruba, ale przenikliwa dla elektronów. Skład chemiczny - chityna i betaglutan
Proces płciowy- zaczyna się od haploidalnej zarodni workowe. Powstaje grzybnia, która wytwarza organy rozmnażania męskiego i żeńskiegoXXX…….
Królestwo FUNGi
Gromada: Basidiomycota (podstawkowe)
Klasa :
Basidiomycetes (podstawczaki)
Urediniomycetes (różaki)
Ustilagniomycetes (głowniaki)
Podstawczaki : w procesie płciowym na podstawczaku tworzy sięzarodnik. Strzępki są podzielone ścianami poprzecznymi. ściana z chityny i betaglutanu
Proces płciowy: biorą udział strzępki męskie i żeńskie. Wywołane z haploidalnych zarodników. Strzępki się ze sobą zrastają. Po zrośnięciu następuje wymieszanie cytoplazmy. Jądra tworzą jądra sprzężone i następuje dikariofaza. Dikariofaza tworzy całe życie osobnicze.
Typy podstawek
-holobazydia (niepodzielone)
-fragmobazydia (podzielone)
Podstawczaki tworzą owocniki chymenialne i astralne
-chymenialne- jak borowik lub pieczarka
-gastralne - jak purchawka
Chymenialne- jest wydzielona część owocnika, hymenofor otoczony obłocznią. Obłocznia składa się z podstawek
Typy hymenoforu
-rurkowy
-blaszkowy
-kolczasty
-gładki
CHOROBY ROŚLINY
Jest to wszelkie dłużej trwające naruszenie równowagi w czynnościach życiowych rośliny przez jakikolwiek czynnik chorobotwórczy
FAZY PROCESU CHOROBOWEGO
zakażenie (infekcja)
wylęganie (inkubacja)
ujawnienie się choroby ( symptomacja)
wyzdrowienie
wyrównanie
zakażenie - okres od zetknięcia się zarazka z gospodarzem do nawiązania z tym ostatnim trwałego stosunku pasożytniczego
wylęganie - okres od końca infekcji do wystąpienia na roślinie-gospodarzu pierwszych objawów choroby
ujawnienie się choroby - okres od pojawienia się na gospodarzu pierwszego symptomu choroby do jego śmierci lub wyzdrowienia
wyzdrowienie - powrót gospodarza do normalnych funkcji fizjologicznych
wyrównanie - odrobieni strat poniesionych przez gospodarza na skutek przebytej choroby (np. odtworzenie utraconych narządów)
INFEKCJA BIERNA - jeżeli czynnik chorobotwórczy jest przenoszony na roślinę bez własnego udziału (np. przez owady ). Wirusy, znaczna część bakterii.
INFEKCJA CZYNNA - patogen wykazuje aktywność np. wydzielanie enzymów. Pewna część bakterii i grzybów
MATERIAŁ INFEKCYJNY- stanowią cząsteczki wirusa, komórki bakterii które zostały przeniesione na roślinę
INFEKCJA -(można podzielić na 3 etapy)
Przygotowawczy
Infekcja właściwa
Nawiązanie kontaktu pasożytniczego z rośliną
Przygotowawczy- niezbędna do kiełkowania zarodników. Kiełkowanie jest podobne do kiełkowania nasion. Dla większości grzybów niezbędna jest woda w postaci kropli infekcyjnej która dostatecznie długo się będzie utrzymywała na powierzchni (wilgotność)XXX…
SPOSOBY WNIKANIA GRZYBÓW PASOŻYTNICZYCH DO ROŚLIN
Przez zranienia
Przez naturalne otwory
Bezpośrednio t.j. przez nieuszkodzoną tkankę okrywającą
Zranienia
- przez zwierzęta. Od owadów do dużych zwierząt
-przez czynniki atmosferyczne (gradobicie, złamania wierzchołka)
-przy prowadzeniu prac pielęgnacyjnych (odarcia kory)
-przez przechodzonych przez roślinę chorób
Przez taką ranę może nastąpić infekcja czynna i bierna. Ranowe infekcje są charakterystyczne dla grzybów pasożytniczych. Groźniejsze są rany swieże ponieważ znajdują się atrakcyjne substancje odżywcze. Na starych ranach może być rana zalana żywicą i będzie to stanowić barierę
Przez naturalne otwory
-aparaty szparkowe (grzyby osutkowe są rypowe)
-przepchlinki- dużo bardziej niż szparki (przechowywane owoce lub części roślin
-blizny liściowe (np. rak modrzewia)