1.Wymień elementy treściowe pedagogiki opiekuńczo wychowawczej
Opieka- zaspakajanie potrzeb ponadpodmiotowych
Wychowanie- zamierzone i niezamierzone działania wychowawcze
Wychowanie opiekuńcze- wychowanie połączone z działaniami opiekuńczymi
2. Uzasadnij dlaczego pedagogika opiekuńcza uznawana jest za dyscyplinę naukową.
Zapotrzebowanie poznawcze na wyodrębniony zakres wiedzy, wiedzy o potrzebach etc. Wchodzi w zakres socjologii/psychologii ?
Specyficzny przedmiot (opieka) i swoja metodologia badań
Wyraźne miejsce wśród innych nauk
Wykładana na wyższych uczelniach
Są publikowane prace naukowe np. monografie, podręczniki
3. Jaki jest związek pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej z pedagogiką specjalną?
- wspólna problematyka, oparta na tym samym przedmiocie zainteresowań
- opieka nad dziećmi i młodzieżą z określonymi odchyleniami od normy i realizowanie na tym podłożu wychowania przez opiekę.
4. Wymień znaczących przedstawicieli w rozwoju pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej : polskich i zagranicznych. Wskaż osiągnięcia 2 przedstawiciela zagranicznego i 3 polskich.
POLSKA |
ZAGRANICA |
Helena (Orsza) Radlińska |
Jan Henryk Pestalozzi |
Maria Grzegorzewska |
Aleksander Neill |
Henryk Jordan |
Carl Rogers |
Janusz Korczak |
Mary Richmond |
Grzegorz Piramowicz |
Jane Addams |
1. Helena (Orsza) Radlińska (1879 - 1954) - Twórczyni polskiej szkoły pedagogiki społecznej. Placówki opieki całkowitej według niej powinny mieć charakter przejściowy; proponowała przede wszystkim rozwój form opieki częściowej : żłobków, przedszkoli, świetlic, kolonii, obozów, poradni, a także urlopów macierzyńskich. Każdy może być wychowawcą, ale musi on mieć życzliwy stosunek do jednostki itp. Wychowawca według niej pełni służbę społeczną. Mówiła też o ważnej cesze „eros pedagogiczny” - czyli miłość opiekuńcza, radosna, bezinteresowna, zbliżona do miłości rodzicielskiej. Przystosowała metodę indywidualnych przypadków do warunków polskich. Opracowała metodę grupową i środowiskową, którą wykorzystuje się w pracy socjalnej i opiekuńczej. Podkreślała, że pedagogika opiekuńczo - wychowawcza jest subdyscypliną pedagogiki społecznej.
2. Maria Grzegorzewska (1888 - 1967) - Założyła Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Wyróżniła dwa rodzaje stosunku wychowawczego : wyzwalający, który prowadzi do wzajemnego zbliżenia i hamujący - który zmierza do zamknięcia się w sobie. Ważne jest samokształcenie nauczyciela, wychowawca musi stwarzać pogodny nastrój, ma mieć na względzie dobro dziecka, musi być odpowiedzialny i dociekliwy. W swojej pracy kierowała się hasłem : Nie ma kalek jest człowiek, po doktoracie zdecydowała się na pracę z upośledzonymi i została nauczycielką w jednej z paryskich szkół dzieci opóźnionych w rozwoju. Opracowała metodę rewalidacyjną i spopularyzowała ją.
3. Henryk Jordan (1842-1907) Stworzył ogrody Jordanowskie. Był pionierem wychowania fizycznego. Były to publiczne ogrody zabaw i gier ruchowych, każde o innym przeznaczeniu, ścieżki zdrowia itp. Można tam było ćwiczyć lekkoatletykę i gimnastykę. Chodzi głównie o formę ruchową i rekreacyjną..
4. Aleksander S. Neill (1883 - 1973) - Założył szkołę z internatem - Summerhill. Główną zasadą w jego szkole było : „dzieciom wszystko wolno”, albo „rób, co ci się podoba”. Twierdził, że tradycyjna szkoła i rodzice - „psują dzieci”. Cel zorientował na indywidualne potrzeby dziecka oraz jego dążenie do szczęścia. Czynnik najbardziej sprzyjający rozwojowi dziecka to wolność. Neill, pozostając pod wpływem naturalizmu i psychoanalizy, dał swoim wychowankom zupełną swobodę.
5.Jan Henryk Pestalozzi (1746-1827) doceniał rodzinę jako środowisko wychowawcze, mówił, że najważniejsza jest miłość. Mocno akcentuje miłość macierzyńską, ojciec dostarcza dóbr materialnych , to on ustala zasady postepowania. Zakład opiekuńczy jest złem koniecznym. kształcenie dzieci w 3 sferach: intelektualnej, moralnej, fizycznej; za błąd uważał stosowanie kar cielesnych
5. Wyjaśnij na czym polegają potrzeby ponadpodmiotowe. Podaj trzy przykłady.
Potrzeby ponadpodmiotowe to te spośród całości potrzeb jednostek, których nie są one zdolne — przejściowo lub trwale, częściowo lub całkowicie — samodzielnie zaspokajać i regulować.
Przykłady - potrzeba bezpieczeństwa, przynależności, akceptacji.
6. Krótko opisz dowolne 3 funkcje pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej.
Przykładowe funkcje to:
Wskazywać, jakie należy stosować zasady, formy, metody, techniki sprawowania opieki, żeby jej przebieg by prawidłowy a efekty korzystne. Funkcja ta sprowadza się ostatecznie do wypracowania systemu wskazań, jak należy w sposób właściwy rozwiązywać dylematy „trójkąta opiekuńczego”- podopieczny, opiekun, społeczeństwo.
Ma dostarczać wiedzy o tym jak należy sprawować cele i zadania w zakresie dziedzin i form wychowania, żeby równolegle z tym lub poprzez to zaspokajać potrzeby wychowanków.
Funkcja historyczna- Pedagogika opiekuńcza musi gromadzić i rozwijać wiedzę historyczną z zakresu opieki międzyludzkiej, wychowania przez opiekę i wychowania opiekuńczego głównie w aspektach analizy krytyczno- porównawczej.
7. Wymień czynniki wzmacniające atmosferę opieki.
Akceptacja, nastrój ( organizacja pracy), oświetlenie, wystrój, mowa ciała, ton głosu, miły i życzliwy nauczyciel, udzielanie porad wsparcia, stosowanie wzmocnień pozytywnych, odpowiednie reagowanie na konflikty, kompetencje merytoryczne, autoprezentacja pedagoga
8. Określ negatywne postawy w opiece i wychowaniu.
Nadmierna opiekuńczość - nadopiekuńczość
Ograniczanie zakresu i stopnia zaspokajania potrzeb
Utrzymywanie dystansu psychicznego wobec podopiecznych
Jednostronność i skrajność wychowawcza
Unikanie sytuacji i czynności opiekuńczych
Nadmierna surowość wobec podopiecznych
Przenoszenie winy za wszelkie niepowodzenia w spełnianiu roli opiekuna na wychowanków.
9. Wymień czynności opiekuńczo - wychowawcze pedagoga z uwagi na specyfikę jego pracy.
Pedagog szkolny
sprawowanie nadzoru nad uczniami,
udzielanie wsparcia i porad, funkcja prewencyjna, interwencyjna
zapraszanie "specjalistów" w danej dziedzinie,
reagowanie, organizacja wspólnoty uczniów, doradztwo,
organizacja pomocy potrzebującym,
pomoc w rozwiązywaniu problemów,
funkcja mediatora (np. w kontakcie z dyrekcją, nauczycielami, rodzicami),
pomoc w kierowaniu do odpowiednich placówek, motywowanie uczniów do działania (nauka, zainteresowania)
zaspakajanie potrzeb egzystencji
diagnoza warunków domowych
10. Wymień formy opieki.
Formy opieki według A.Kelma :
* całkowitej
- np. rodzina, Dom dziecka
* niezupełnie całkowitej dzielonej z rodziną
- np. internat szkolny, bursa
* częściowej dzielonej z rodziną
- np. żłobek dzienny, przedszkole
11. Metody pracy opiekuńczo-wychowawczej - pojęcie i rodzaje.
POJĘCIE ????????
- bezpośrednie, pielęgnacyjne czynności opiekuna
- stymulowanie i organizowanie opieki w stosunkach między podopiecznymi
- tworzenie i utrwalanie aktywnych warunków materialno-organizacyjnych oraz psychicznych, służących zaspokajaniu potrzeb
- umożliwianie podopiecznym korzystania z różnych form opieki specjalistycznej
- dostarczanie pozytywnych przykładów samoobsługi, samodzielnego radzenia sobie w życiu
- wyjaśnienie i instruowanie podopiecznych jak pozyskiwać i wykorzystywać przedmioty potrzeb
- inicjowanie i realizowanie różnych form aktywności partnerskiej w wielorakich relacjach
- umożliwianie podopiecznym „trenowania” całkowitej samodzielności
- przekształcanie czynności opiekuńczych w czynności pomocne lub opieki w pomoc
12 Podstawowe zasady pracy opiekuńczo-wychowawczej.
1. zasada opieki sprawiedliwej
2.zasada optymalizacji opieki
3. zasada aktywności podopiecznych w zaspokojeniu ich potrzeb
4. zasada wychowawczego charakteru opieki
5. zasada oddziaływania wychowawczego na potrzeby
6. zasada właściwego łączenia świadczeń opiekuńczych z wymaganiami