Temat: Charakterystyka budżetu państwa
Pojęcie budżetu
Budżet państwa - to plan finansowy sporządzony na dany rok obejmujący dochody i wydatki przeznaczone na finansowanie zadań publicznych.
Budżet państwa jest uchwalany przez Sejm i Senat w formie ustawy budżetowej.
Budżet jest zrównoważony - jeśli oczekiwany dochody budżetowe państwa jest równy zamierzonym wydatkom.
Nadwyżka budżetowa - jeśli dochód budżetu jest większy od wydatków.
Deficyt budżetowy - jeśli wydatki państwa są większe od dochodów. Deficyt budżetowy państwa pokrywa się miedzy innymi, zaciągając kredyt w banku centralnym, podnosząc podatki lub częściej powiększając dług publiczny.
Dług publiczny - całkowita kwota zadłużenia państwa u osób, które zakupiły obligacje Skarbu Państwa.
Źródła dochodu budżetu państwa:
podatki - obowiązkowe świadczenia pobierane przez państwo i samorządy lokalne bez żadnego bezpośredniego świadczenia wzajemnego na rzecz podatnika. Wyróżniamy podatki:
bezpośrednie - płacone od dochodów przedsiębiorstw i od dochodów od osoby fizycznej,
pośrednie - wliczone są w cenę nabytych dóbr i usług np.: VAT-podatek od wartości dodanej, akcyza-podatek od towarów luksusowych, podatek od nieruchomości, cło- opłata nakładana na towar w momencie przekroczenia granicy celnej państwa,
niepodatkowe - wpływy z zysku NBP
Rodzaje wydatków budżetowych:
na działalność nieprodukcyjną: ochrona zdrowia (utrzymanie szpitali, przychodni lekarskich), szkolnictwo, straż pożarna, policja, administracja państwa,
na świadczenia społeczne - emerytury renty i zasiłki,
na działania interwencyjne państwa - subwencje, dotacje).
Polityka fiskalna oraz jej wpływ na gospodarkę
Polityka fiskalna to ogół działań państwa kształtujących budżet państwa poprzez zmiany we wpływach (np. podatki, zadłużenia publicznego) i wydatkach państwa (np. subwencje, inwestycje państwowe, itp.).
Polega na dysponowaniu przez rząd dochodami i wydatkami budżety państwa w celu osiągnięcia określonych wyników w gospodarce.
Polityka ta polega na działaniu ekspansywnym i restrykcyjnym.
Do ekspansywnych działań rządu należy:
obniżanie stawek podatku,
zwiększanie wydatków budżetowych.
Taka polityka pobudza gospodarkę i ją ożywia. Wpływa na wzrost popytu konsumenckiego i inwestycyjnego.
Działania restrykcyjne rządu polegają na:
podwyżka stawek podatkowych,
spadek wydatków budżetowych.
W sytuacji pojawienia się groźby wzrostu cen, przy wysokim wykorzystaniu mocy produkcyjnych rząd zmniejsza wydatki, podwyższa podatki co powoduje spadek popytu konsumpcyjnego i mniejsze inwestycje.
Polityka monetarna i jej wpływ na podaż pieniądza
Polityka pieniężna, polityka monetarna - systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji.
Polityka monetarna kształtuje podaż pieniądza w celu utrzymania produkcji, cen, zatrudnienia na pożądanym poziomie.
Politykę monetarną dzieli się na:
Politykę restrykcyjną (twardą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez:
podwyższanie stopy procentowych kredytów,
podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych,
sprzedaż na otwartym rynku papierów wartościowych - jest to polityka antyinflacyjna.
Politykę ekspansywną (miękką), której celem jest zwiększanie podaży pieniądza poprzez:
obniżanie stopy procentowych kredytów, jeśli chcemy uatrakcyjnić kredyty to będziemy obniżać stopy %,
obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych,
zakupy na otwartym rynku papierów wartościowych.