Cel i rodzaje prac sondażowych

Głównym celem pomiarów sondażowych jest uzyskanie pełnego i wiarygodnego obrazu rzeźby dna [ rozkładu głębokości] badanego akwenu - wartości i położenia poszczególnych głębokości oraz przebiegu izobat, a także wykrycie i umiejscowienie oraz opis wszystkich podwodnych obiektów i miejsc, które mogą stanowić niebezpieczeństwo dla żeglugi i innych rodzajów działalności człowieka na morzu.

Osiągnięcie powyższego celu wymaga spełnienia następujących kryteriów:

• Badany obszar został przesondowany z odpowiednią szczegółowością i dokładnością.

• Wszystkie formy rzeźby dna, szczególnie zaś spłycenia i inne niebezpieczeństwa, zostały szczegółowo rozpoznane i zbadane, a ich rozmiary i najmniejsze głębokości nad nimi określone;

• Wartości mierzonych parametrów [np. współrzędne pozycji, wartości głębokości ] są znane w całym zakresie pomiarowym, z zadaną dokładnością i uwzględnieniem wszystkich możliwych poprawek i redukcji;

• Wszystkie przewidziane planem prace [ pomiary] zostały wykonane z wymaganą dokładnością i uwzględnieniem wszystkich poprawek;

• Ewentualne niejasności i wątpliwości, które wyniknęły w czasie pomiarów [zarówno względem zaplanowanych oczekiwanych wyników] oraz z porównania z pomiarami sąsiednimi i wcześniejszymi, zostały wiarygodnie wyjaśnione.

Rodzaje prac sondażowych

1. stosuje się następujące kryteria podziału prac sondażowych

• wg zasięgu prac

• wg stopnia szczegółowości

• wg przeznaczenia prac

Podział prac sondażowych wg zasięgu prac:

1. wg zasięgu prac - klasyfikuje sondaże wg odległości akwenu od brzegu.

2. Klasyfikacja ta ma zastosowanie przy planowaniu metodyki i organizacji prac oraz ustaleniu wymagań dokładnościowych.

3. Rozróżnia się następujące rodzaje prac sondażowych:

• Sondaż na akwenach ograniczonych- prowadzony na niewielkich, zamkniętych akwenach, ograniczonych lądem ze wszystkich stron - to tego rodzaje zalicza się np. wszystkie sondaże portowe.

sondaż przybrzeżny- prowadzony od linii brzegowej w morze do granicy zasięgu optycznych metod zabezpieczenia pozycji jednostek sondujących lub do izobaty 10m; wykonywany z wykorzystaniem mniejszych jednostek [ kutry, motorówki]

sondaż morski okręgowy- prowadzony od izobaty 10m w morze, wykonywany przez okręty hydrograficzne

sondaż oceaniczny- prowadzony poza granicą sondażu morskiego, na odległościach od 100 000m do 150 000 m od brzegu [praktycznie na polskich akwenach nie będzie stosowany].

Podział prac sondażowych wg stopnia szczegółowości:

• określa główny charakter prac i sposób prowadzenia.

• Wg tego kryterium stosuje się następujące rodzaje prac sondażowych

1. Sondaż systematyczny- prowadzone poprzez pokrycie badanego akwenu systemem [siatką] profili podstawowych i kontrolnych z zasadną częstotliwością i dokładnością pomiarów.

-Jest to podstawowy rodzaj prac sondażowych dla celów bezpieczeństwa żeglugi. Stopień szczegółowości i wymaganą dokładność określa się wg kategorii badanego akwenu

2. Sondaż sprawdzający- prowadzony również określoną siatka profili, o innych niż dla sondażu systematycznego stopniu szczegółowości, którego celem jest sprawdzenie wiarygodności wcześniejszego sondażu systematycznego lub wstępne określenie stopnia zaistniałych zmian w batymetrii akwenu;

3. Sondaż wg wyznaczonej trasy- wykonywany podczas przejścia jednostki pomiarowej po określonej trasie [pojedynczym profilu]

- przeprowadza się go zazwyczaj w rejonach [ trasach], w których minimalne poznanie bądź sprawdzenie rzeźby dna wystarcza do spełnienia podstawowych wymagań bezpieczeństwa żeglugi lub gdy wykorzystywany sprzęt [np. sonar] umożliwia zbadanie całej szerokości trasy [ toru] z wymaganą dokładnością.

Podział prac sondażowych wg przeznaczenia prac:

1. Podział wg przeznaczenia prac- określenie przeznaczenia prac decyduje o wymaganiach dokładnościowych i wyborze metodyki oraz środków technicznych

- podział ten jest istotny podczas planowania zarówno stopnia szczegółowości i dokładności prac, jak i częstotliwości wykonywania pomiarów na tym samym akwenie

- Od sposobu wykorzystania wyników prac sondażowych zależą też wymagania co do zawartości wszystkich pomiarów towarzyszących, form opracowania danych i prezentacji [ zobrazowania] wyników końcowych.

b) wydziela się następujące rodzaje prac sondażowych:

• Sondaż dla celów kartograficznych- prowadzony w celu redagowania bądź uaktualnienia nawigacyjnych map morskich, publikacji nautycznych oraz map i wydawnictw specjalnych.

• Jest to najbardziej powszechny typ prac sondażowych instytucji hydrograficznych, podlegający międzynarodowym standardom.

c)

sondaż dla spraw żeglowności torów wodnych i innych wydzielanych akwenów - prowadzony dla celów kontrolnych, na akwenach [ torach] wodnych o dużej zmienności naturalnej i zwykle małych głębokości, dla potwierdzenia możliwości wykorzystania tych obszarów

d)

sondaż dla poszukiwań i eksploatacji bogactw naturalnych - z dna morskiego, planowania, posadowienia i kontroli rurociągów, kabli oraz innych budowli hydrotechnicznych.

1. sondaż dla celów pogłębiarskich- prace związane z planowaniem i prowadzeniem oraz kontrolą powykonawczą prac pogłębiarskich na polskich obszarach morskich; wyniki pomiarów sondażowych, prowadzonych po zakończeniu prac pogłębiarskich, powinny być wykorzystane dla aktualizowania krajowego zasobu danych hydrograficznych oraz wydawanych map i publikacji nautycznych

2. sondaż dla służb ochrony morskiego środowiska naturalnego

3. sondaże dla celów naukowo-badawczych

4. sondaż dla celów obronności państwa- specjalne pomiary, których wyniki wykorzystywane są do zabezpieczenia działań sił Marynarki Wojennej i NATO w strefie operacyjnej Marynarki Wojennej

5. sondaż dla innych celów - wszystkie inne pomiary sondażowe, których cel nie zawiera się w wyżej wymienionych rodzajach [ np. szkoleniowe, do testowania urządzeń pomiarowych lub nowych metod prowadzenia prac] a uzyskane wyniki pomiarów głębokości nie są głównym celem prowadzenia tych prac; mogą być jednak wykorzystane, gdy spełniają określone wymagania.

Podstawowe etapy prowadzenia prac hydrograficznych

Planowanie prac hydrograficznych w instytucji centralnej:

• prace hydrograficzne stanowią kompleks różnorodnych przedsięwzięć zasadniczych i dodatkowych, które można zgrupować w kilku etapach, prowadzonych w różnym czasie i miejscach.

• Instytucje centralne, to jest mające kompetencje do zarządzania [zamawiania] prac hydrograficznych, powinny planować prace w zależności od potrzeb i swoich możliwości.

• Zakres planowania prac powinien wynikać z wieloletnich zamierzeń służby hydrograficznych w zakresie zbierania i opracowywania danych morskiej informacji geoprzestrzennej oraz wydawania standardowych i specjalnych map i publikacji, a także z uwzględnieniem innych potrzeb Marynarki Wojennej oraz uzgodnień z administracją morską.

• Po zatwierdzeniu planu, należy opracować „Projekt Techniczny” dla sił wykonawczych na dany rok, który powinien zostać przekazany jednostce wykonującej pomiary.

• UWAGA W Urzędach Morskich plany sporządzają właściwe do spraw hydrograficznych komórki, uwzględniając potrzeby statutowe urzędów oraz ewentualne uzgodnienia z BHMW.

Planowanie prac hydrograficznych w jednostce wykonawczej:

• Ustalone i zaakceptowane na dany rok zadania w zakresie prac hydrograficznych powinny być ujęte w „Planie zasadniczych przedsięwzięć” jednostki wykonawczej na dany rok

• Proces planowania szczegółowego i przygotowania do wykonania zadań pomiarowych w jednostce wykonawczej powinien obejmować następujące etapy:

1. opracowanie dokumentacji technicznej;

2. prace obliczeniowe, niezbędne do szczegółowego zaplanowania sposobu przeprowadzania pomiarów oraz harmonogramu całości prac;

3. rekonesans terenowy; wymagany dla organizacyjnego i technicznego przygotowania grup pomiarowych do prac [ dojazd, zakwaterowanie, sprawy zakwaterowania, możliwość wystawienia i podłączenia wykorzystywanych urządzeń]

4. prace przygotowawcze przed wyjściem w rejon prac- obejmują szereg czynności związanych z przygotowaniem technicznym jednostki pływającej i/lub sprzętu transportowego, urządzeń pomiarowych i dokumentacji do wyjazdu [wyjścia w morze] w rejon [ akwen] prac; mieści się tu także niezbędne szkolenie personelu oraz instruktaże, zarówno specjalistyczne, jak i z zakresu dowodzenia, łączności i organizacji pobytu grup [jednostek] w rejonie prac;

5. techniczne przygotowanie rejonu prac [obejmujące m.in.: zakładanie osnowy geodezyjnej, przygotowanie sprzętu i materiałów, przygotowanie personelu, przeprowadzenie prac przygotowawczych w rejonie prac]

• Konieczność realizacji oraz zakres i forma poszczególnych etapów zależą m.in. od rodzaju wykonywanego zadania, przyjętej metodyki wykonania i wykorzystywanego sprzętu. Instytucje kierujące jednostki wykonawczej prac hydrograficznych przygotowują grupy wg własnych, obowiązujących procedur, przepisu i zarządzeń.

Zasady ogólne prowadzenia pomiarów sondażowych:

• Zasadniczy etap realizacji pomiarów sondażowych polega na praktycznym wykonaniu pomiarów głębokości, dowiązanych do pomiarów pozycji, wraz z niezbędnymi pomiarami towarzyszącymi, w formie i zakresie przewidzianym zadaniem, wraz z odpowiednim rejestrowaniem tych pomiarów oraz ich wstępnym opracowaniem.

• Prace w rejonie [na akwenie] należy prowadzić do momentu całkowitej realizacji przedsięwzięć ujętych w zadaniu, po wyjaśnieniu wszelkich wątpliwości i uzupełnieniu wszelkich braków, ściśle przestrzegając nakazanych zasad, metod pomiarowych i sposobów wykonania poszczególnych pomiarów.

• Wszystkie ewentualne odstępstwa, zmiany terminów, rejonów, ekip pomiarowych itp. Powinny zostać zaakceptowane przez właściwych przełożonych oraz odpowiednio i wyczerpująco uzasadnione w dokumentacji sprawozdawczej z przeprowadzonych prac.

• W każdym przypadku jednak wykonawca pomiarów powinien poszukiwać lepszych sposobów wykonania postawionego zadania, a także korygować postęp prac, stosowanie do zaistniałych warunków.

• Podczas realizacji pomiarów sondażowych należy wykonać następujące zestawy czynności [przedsięwzięć]

1. kalibracja urządzeń pomiarowych- przed przystąpieniem do pomiarów niezbędna jest kalibracja sprzętu pomiarowego do określenia i uwzględnienia w pomiarach rzeczywistych warunków środowiskowych, wpływających na pracę tych urządzeń [ np. warunków pracy urządzeń hydroakustycznych], a także, tam gdzie można to wystąpić, wszelkich możliwości błędów pomiarowych tych samych urządzeń.

2. wystawienie stacji, punktów i systemów zabezpieczenia pomiarów [np. stacji referencyjnych GPS, pkt. osnowy geodezyjnej], jeśli metodyka prac je przewiduje, a nie były one dotąd wystawione [ określone];

3. wykonanie pomiarów zasadniczych- zasadniczy etap prac, polegający na pomiarze i rejestracji mierzonych parametrów [głębokości odpowiadających im pozycji oraz wszystkich elementów towarzyszących] w ustalonym formacie i z ustaloną częstotliwością na zaplanowanych profilach [ punktach] zgodnie z przyjętą metodyką;

4. wykonanie pomiarów kontrolnych i towarzyszących- przeprowadzenie pomiarów na siatce profili kontrolnych zgodnie z przyjęta metodyką prac; zakres pomiarów towarzyszących należy ustalić zgodnie z przeznaczeniem danych prac

5. wykonanie profili uzupełniających- podczas pomiarów zasadniczych [ na zaplanowanej siatce profili podstawowych i kontrolnych] w przypadku przerwania lub pominięcia niektórych profili; należy wypełnić powstałe luki poprzez profile uzupełniające

6. wykonanie profili dodatkowych- w celu wyjaśnienia powstałych w trakcie pomiarów wątpliwości lub przy stwierdzeniu oznak występowania mielizn bądź płycizn, należy przeprowadzić profile dodatkowe, poza zaplanowaną siatką profili podstawowych. Zarówno profile uzupełniające jak i dodatkowe mogą być realizowane w czasie wykonywania siatki profili podstawowych i po jej zakończeniu, zawsze jednak przed ostatecznym zejściem jednostki akwenu pomiarów.

7. wstępne opracowanie wyników i wyjaśnienie wątpliwości- jest to etap, który powinien być przeprowadzony równolegle z realizacją pomiarów zasadniczych. Metodyka pracy powinna przewidywać takie wstępne opracowanie kolejno zebranych danych pomiarowych w celu wykrycia niedokładności i wątpliwości jeszcze przed zakończeniem pomiarów w akwenie, w celu wcześniejszego zaplanowania profili dodatkowych i uzupełniających lub innych uzupełniających pomiarów. Wykorzystanie nowoczesnych komputerowych systemów hydrograficznych stwarza najlepsze możliwości bieżącego śledzenia oraz korekty prowadzonych prac;

8. kontrola prac sondażowych- podczas prowadzenia zasadniczych pomiarów, jak i wszystkich pomiarów i czynności towarzyszących powinny być one systematycznie wykonywane przez samych wykonawców.

---