PYTANIA:
Wytłumacz pojęcie aksjologia pedagogiczna.
Aksjologia pedagogiczna:
zajmuje się wartościami w socjalizacji i wychowaniu człowieka;
jest dyscypliną badającą ogólną naturę wartości.
Aksjologia pedagogiczna- wyodrębniony dział refleksji nad wartościami w aspekcie ich znaczenia i roli dla procesu wychowania. zajmuje się formowaniem celów wychowania, badania ich spójności i uzasadnienia ich poprzez odwoływanie się do określonych systemów wartości
Scharakteryzuj dowolną typologię wartości.
Klasyfikacja wartości w ujęciu E. Sprangera:
Wyjątkowo użyteczną dla teorii wychowania klasyfikację wartości stworzył Edward Spranger. Obejmuje ona sześć następujących wartości:
wartości teoretyczne, reprezentatywne dla ludzi, którzy najbardziej cenią odkrywanie prawdy, jaką daje nauka;
wartości ekonomiczne, charakterystyczne dla ludzi ceniących najwyżej dobra materialne;
wartości estetyczno-artystyczne, bliskie ludziom ceniącym najbardziej przeżycia piękna i harmonii;
wartości społeczne, za którymi opowiadają się ludzie ceniący najwyżej bezinteresowne działania na rzecz innych;
wartości polityczne, reprezentowane przez tych, którzy cenią najwyżej władzę i wpływy;
wartości religijne, charakterystyczne dla ludzi ceniących najbardziej prawdy, których źródłem jest religia (wiara w Boga).
Co to jest kara?
Kara jest to negatywna sytuacja, której organizm unika, ponieważ towarzyszy jej negatywny stan emocjonalny.
Kara to sztucznie lub w sposób naturalny wywołana sytuacja przykra dla osobnika, mająca zahamować ten rodzaj zachowania, który ją wywołał. Kara w wychowaniu polega najczęściej na unikaniu przykrych konsekwencji związanych z wykonaniem, niewykonaniem lub złym wykonaniem pewnych czynności w jakichś wiadomych osobnikowi warunkach.
Co to jest nagroda?
Nagroda to forma jednostkowej lub zbiorowej aprobaty czyjegoś zachowania, sprawiająca osobie wynagradzanej satysfakcję i zadowolenie oraz zachęcająca do powtarzania podobnych zachowań, a tym samym utrwalająca w niej wzory postępowania akceptowane przez środowisko.
Nagroda zachęca i utrwala sposób zachowania pożądany przez rodziców i wychowawców, wyzwala u niego reakcje pozytywne. Nagroda w wychowaniu dziecka ma bardzo dużą wartość i warto ją stosować dostrzegając wysiłek dziecka i jego dobre chęci.
Nagradzać można tylko to, co stanowi pozytywne przekroczenie przez dziecko pewnej obowiązującej normy (oczywiście na miarę możliwości dziecka w danym wieku).
Nagrody mogą być zbiorowe, nie mogą być warunkowe, nagrody się nie sumują, nagroda powinna mieć charakter emocjonalny a nie materialny.
Funkcje kary.
Ma za zadanie wyeliminować pewne czynności z repertuaru zachowań dziecka
Zastosowanie kary za zadanie, podobnie jak nagroda, podwyższyć poziom pobudzenia jednostki, po to aby ulepszyć jej funkcjonowanie
Zlikwidowanie poczucia winy, przywrócenie równowagi psychicznej u ukaranego
Kara jako „straszak”
Kary stosujemy po to, aby zmienić zachowania, postawy wychowanka, które nie są prawidłowe. (Inaczej jest to mechanizm wygaszający złe zachowanie).
Zadanie kary jest dwojakie: po pierwsze- powinna odstraszać i zniechęcać do czynów zakazanych i niepożądanych, a po drugie- informować o tym, co złe, szkodliwe i niebezpieczne. Oznacza to, że dziecko, które usiłuje np. włożyć palec do kontaktu, powinno dowiedzieć się, że grozi to porażeniem prądem a także powinno zniechęcić się do dalszych czynów tego rodzaju.
Funkcje nagrody.
Umacniania wiarę dziecka we własne siły
Zaspokaja potrzeby uznania i sukcesu
Zachęca do podejmowania coraz trudniejszych zadań
Dostarcza dziecku radości i dobre samopoczucia
Wzmacnia więzi z osobą, która nagradza
Działa pozytywnie na świadków nagradzania
Nagrody stosujemy po to, aby wzmocnić prawidłowe postawy.
Czynniki wzmacniające (nagrody) podtrzymują dane (prawidłowe i pożądane) zachowanie.
Funkcja nagradzania wychowawczego polega na zaspokajaniu określonych motywów wychowanka, w następstwie przejawiania przez niego pożądanych form zachowania. W ten sposób zostaje on skłoniony do powracania do pewnych zachowań. Wychowanek dostatecznie często nagradzany nabiera poczucia bezpieczeństwa jak również wiary we własne siły, co budzi chęć do dalszych, konstrukcyjnych wysiłków. Z drugiej strony nadmierna ilość i łatwość osiąganych nagród wywołuje stopniową demobilizację. Wynika z tego konieczność urozmaiconego nagradzania oraz nieustannego podnoszenia wymagań w stosunku do wychowanka. Nagradzanie wychowawcze musi być zindywidualizowane. Wiadomo bowiem, że te same następstwa mają dla jednych wartość dodatnią, dla innych -ujemną lub są zgoła bez wartości.
Kategorie nagród.
W literaturze psychologicznej i pedagogicznej spotykamy wiele klasyfikacji: nagród J. Maciaszek , A. Kamiński (Nagroda i kara w wychowaniu) wyróżniają trzy rodzaje nagród:
- pochwała
- upominek
- odznaka honorowa
H.Muszyński " Zarys Teorii Wychowania" proponuje nagrody:
- wyrażenie aprobaty
- przydzielenie funkcji i ról przeznaczania dodatkowych przywilejów
- wręczanie upominków
- nagrody symboliczne
W klasyfikacji nagród J.Jundziłł przyjęto następujący podział:
- nagradzanie uznaniem, pochwałą (podziw, przytulenie, aprobata, okazywanie miłości)
- nagradzanie przez sprawianie przyjemności - wspólny spacer, zabawa, przyjacielska rozmowa
- darzenie zaufaniem
- wspólne atrakcyjne spędzenie czasu (wspólny wyjazd, wycieczka, impreza, wyjście do kina).
Nagradzanie uznaniem może wyrażać się uśmiechem, mrugnięciem oka, poklepywaniem po ramieniu, pocałunkiem, miłym słowem. Uznanie musi być proporcjonalne do włożonego wysiłku i chęci.
Uważa się, że pochwała podnosi samoocenę, wzmacnia zachowanie pożądane.
Pochwała powinna być dostosowana do wieku dziecka i jego stopnia rozwoju. Młodzież chce by traktować ją poważnie, żąda zaufania.
Rozróżniamy kilka kategorii nagród:
Najbliższe nam i najskuteczniejsze są nagrody wewnętrzne, zawarte w samej działalności człowieka czyli satysfakcja z dobrze wykonanej pracy albo radość wynikająca z samej aktywności. Warunkiem zaistnienia takiej nagrody jest entuzjazm i zainteresowanie tym czego się uczymy. Dobrze jest uruchomić jak najwięcej wewnętrznych nagród - w ten sposób dostarczamy sobie satysfakcjonujących przeżyć i doświadczeń związanych z uczeniem się. Sa one najbardziej efektywne. Dla tych przeżyć możemy pokonać wiele przeszkód.
Nie wszystkie czynności i umiejętności są w stanie spowodować zaistnienie wewnętrznej nagrody. Wówczas stosujemy nagrody zewnętrzne otrzymywane od innych. Czasami wykonujemy pewne czynności dla uzyskania uśmiechu, pochwały, uwagi ze strony osób od których jesteśmy zależni. Dzieci nie lubią odkurzać, myc naczyń - ale żeby usłyszeć pochwałę mamy są gotowe to zrobić. Uwaga okazywana przez rodziców , nauczycieli , bliskie osoby a więc osoby ważne dla dziecka jest nagrodą - drugą według stopnia ważności po satysfakcji własnej. Natomiast brak uwagi ze strony ważnych osób dorosłych lub ich rozczarowanie odbierane są przez dzieci jako kara. Również wtedy gdy , my dorośli, nie działamy świadomie, np. dziecko spodziewa się nagrody za odkurzanie dywanu, natomiast matka po przyjściu z pracy zareaguje - „ Dlaczego tyle brudnych naczyń” - sprawimy mu wówczas niezamierzoną przykrość.
Kolejna ale równie ważna kategoria nagród to naturalne konsekwencje określonych zachowań. Dobre stopnie są naturalną konsekwencją pracy dziecka. Złe oceny są wynikiem braku starań (oczywiście jeżeli pominiemy inne czynniki mające wpływ na naukę szkolna jak np. stan zdrowia.) Zdarza się jednak ze konsekwencje jakiegoś zachowania są do niego nieadekwatne . Sprawia to, ze dziecko utwierdza się w niewłaściwym postępowaniu np. duży wkład pracy przy nauce nie opłacił się, natomiast dobrą oceną zaowocowało skorzystanie ze ściągi.
Ostatnia kategoria to nagrody materialne. Takie jak pieniądze, prezenty a także przyznawane punkty. Przynoszą one efekty krótkotrwałe, jednorazowe. Niestety rodzice mają tendencję do ich nadużywania. Często dzieci uczą się negocjować otrzymywane prezenty albo uzależniają się od nich. Nagrody rzeczowe najskuteczniejsze są wtedy, gdy stosuje się je sporadycznie, albo gdy inne wzmacniania nie przynoszą efektu. Nadużywania nagród rzeczowych może w sposób niezamierzony doprowadzić do sytuacji, w której dzieci uczą się manipulować dorosłymi dla własnych korzyści. Dziecko, któremu płacimy np. za odrabianie lekcji może zażądać podwyżki, by kontynuować naukę. Również kary rzeczowe np. gdy dziecko płaci za swoje złe zachowanie, działają tylko do pewnego momentu. Kiedy już nie ma pieniędzy, a nawet jest u rodziców zadłużone przestaje na takie kary reagować. A więc, jeżeli stosować te nagrody i kary to tylko krótkoterminowo, traktując je jako przejściowe do systemu wyższego rzędu.
Kategorie kar.
Jakie znamy rodzaje kar ?
Można tu powołać się na hierarchię, która obowiązuje przy nagrodach:
Kary naturalne - dziecko zapoznaje się z konsekwencjami swoich niewłaściwych zachowań. Kary te działają najskuteczniej w okresie wczesnego dzieciństwa.
Ograniczenie uprawnień i zakazy- kara stosowana szczególnie wobec nastolatków. Nie ma ona sensu, gdy spełniamy wszystkie marzenia dziecka. Jeżeli spełniamy wszelkie zachcianki naszych dzieci to kary typu „nie kupię ci nowych spodni, ograniczę kieszonkowe” nie są zbyt dotkliwie odczuwane -tym bardziej, na ogół nie jesteśmy konsekwentni w swoich postanowieniach.Równie często odbiera się dzieciom przywileje: przywilej spotykania się z przyjaciółmi, uprawiania sportu, wyjścia z domu. Zakazy te są skuteczne o ile nie trwają zbyt długo. Jeżeli dziecko uzna zakaz za zbyt długi nie będzie miało motywacji do poprawienia swojego zachowania; a gdy zdarzy dodatkowa kara o jeszcze jeden dzień, może poddać się uznając, że nie ma powodu do starań, nie poprawia zachowania, czasem nasila walkę. Wówczas my stajemy się bezradni. A więc szlaban na kilka dni odniesie sukces, na miesiąc - nie.
Nagany i upomnienia, to rodzaj kar stosowany stosunkowo często. Bardziej wrażliwe na nie są małe dzieci. Tu szczególnie ważny jest spokojny, niski ton, unikanie krzyku i zdenerwowania.
Rekompensata wyrządzonej szkody polega na tym, że dziecko naprawia szkody, jakie wyrządziło np. wybiło szybę- musi zapłacić za jej wstawienie. Tak poznaje konsekwencje swojego czynu, uczy się ponosić odpowiedzialność , kształci wyobraźnię i umiejętność przewidywania skutków swego postępowania.
5. Kary materialne, raczej nie stosowane wobec dzieci,które nie mają własnych dochodów.
Warunki skuteczności kar i nagród.
Czynniki skuteczności karania:
§ Awersyjność kary - kary są zindywidualizowane, to co dla jednego wychowanka jest awersyjne, dla innego może być obojętne lub atrakcyjne. Siła kary (stopień jej awersyjności) jest ważnym czynnikiem skuteczności karania. Kara łagodna nie tylko nie tłumi danej czynności, lecz nawet ją intensyfikuje. W miarę wzrostu siły kary następuje czasowe zahamowanie czynności, poczym spontanicznie się ona odnawia.
§ Synchronizacja kary - kara wczesna jest skuteczniejsza niż późna. Efekt ten zanika przy karach silnych. Dlatego stosując karę słabą należy ją zsynchronizować z początkiem niewłaściwego zachowania, by skompensować niższą jej skuteczność.
§ Osobowość wychowanka - taka sama kara będzie mniej skuteczna dla ekstrawertyka niż dla introwertyka, gdyż u ekstrawertyka będzie wzbudzać słabszą reakcję strachu.
§ U osób o niskiej samoocenie kara lub dotkliwa krytyka może odebrać im nadzieję na sukces lub zniechęcić do dalszej pracy.
§ Łatwość różnicowania - czynnikiem odpowiedzialnym za pojawianie się ubocznych skutków karania jest niejasność wymagań wychowawczych, która rodzi w wychowanku niepewność co powinien robić w danej sytuacji, by opanować strach i frustrację.
§ Unikanie czynne i unikanie bierne - możemy karać, by nauczyć powstrzymania się od wykonania zakazanej czynności lub by się nauczyć czynności nowej.
§ Społeczny kontekst karania - zależy od: - właściwości osoby, która karę wymierza,- wartości, w imię której kara jest wymierzona
§ Uzasadnienie kary - podwyższa skuteczność karania, osłabia efekt synchronizacji ( kara wczesna jest tylko trochę bardziej skuteczna niż późna), osłabia efekt siły kary ( kara silna tylko trochę przewyższa karę słabą),znosi efekt więzi uczuciowej, podwyższa trwałość przestrzegania zakazu Zakaz zostaje wbudowany w moralny światopogląd dziecka.
Czynniki skuteczności nagradzania:
§ Atrakcyjność nagrody - wartość nagrody zależy od jej przewidywalności (nagroda oczekiwana jest mniej atrakcyjna od nieoczekiwanej ). Można temu zapobiec przez różnicowanie nagród i okoliczności ich udzielania. „Im większa nagroda za wykonanie pewnej czynności, tym silniejszy efekt”- prawo efektu Thorndike.
§ Rozkład nagród - to reguła nagradzania określonej czynności przy kolejnych jej pojawianiach się. Rozkłady sporadyczne obniżają tempo uczenia się. Brak nagrody następujący po uprzednim podaniu nagrody za daną czynność nie jest zdarzeniem obojętnym, lecz rodzi frustrację.
Nagradzanie sporadyczne sprawia, że każdy zawód rodzi nadzieję na uzyskanie nagrody. Gdy zależy nam na dużej trwałości zmiany wywołanej metodą nagradzania powinno się sięgać po nagradzanie sporadyczny ,rozpoczynając od nagradzania ciągłego i powiększając liczbę nie nagrodzonych czynności.
§ Opóźnianie nagrody - powinno być zmniejszane do minimum. Aby przeciwdziałać efektowi opóźniania nagrody można werbalnie odtworzyć sytuację, w której nagroda powinna się pojawić.
§ Nagroda jako zachęta - działa przez podniesienie ogólnego poziomu pobudzania organizmu, co wpływa na szybkość czynności, siłę, koordynację i pośrednio na tempo i poprawność uczenia się .Stosując nagrodę w formie zachęty należy rozważyć: atrakcyjność nagrody, rodzaj zadania, typ temperamentu wychowanka.
§ Stopień opanowania czynności - nagradzanie w jego standardowej postaci jest skuteczne
tylko wtedy, gdy osobnik opanował daną czynność.
§ Źródło motywacji czynności - nagroda, szczególnie zapowiadana przesuwa uwagę jednostki z wyniku bliższego na dalszy, co przejawia się w spadku zainteresowania czynnością, która nie będzie nagradzana. Gdy nagroda dawana jest wyłącznie za podjęcie i wykonanie jakiejś czynności bez względu na wynik, to tłumi ona motywację wewnętrzną zarówno u dzieci jak i u dorosłych.
§ Nagrody i informacje o wyniku czynności - dostarczenie informacji o osiągniętym wyniku polepsza wyniki w następnych, podobnych zadaniach. Zablokowanie dopływu informacji w trakcie pracy nad zadaniem powoduje spadek poziomu wykonania.
Czego należy unikać stosując kary?
Często dziecko musi wysłuchiwać naszych nieustannych napominań, utyskiwań, ponagleń. Jest to dokuczliwe i nie odnosi rezultatu. Dzieci znają dobrze treść tych uwag, wiedzą co w danym momencie powiemy i nic sobie z tego nie robią. Znacznie lepszy efekt niż gderanie odnosi wydawanie poleceń oszczędnie, rozważnie i spokojne egzekwowanie ich realizacji. Absolutnie nie wolno stosować kary odmawiając dziecku tego , co mu się należy- na szczęście już przeszło do historii np. odmawianie dziecku obiadu, by je ukarać. Nie wolno też stosować kary, która ma na celu ośmieszenie dziecka, poniżanie go w oczach rówieśników czy rodzeństwa. Prowadzić to może do zaniżania samooceny , lęku przed kontaktami z innymi, nieumiejętności wyrażania własnego zdania czy obrony swojej opinii, a więc prawidłowego funkcjonowania w życiu społecznym.
Również nie powinno się stosować kar, które ograniczają możliwość prawidłowego rozwoju. Kary należy stosować rzadko. Powinny one być adekwatne do przewinienia i krótkotrwałe. W dzieciach karanych zbyt często, niesłusznie lub zbyt dotkliwie w stosunku do przewinienia, a szczególnie karanych fizycznie kształtuje się niechętny, czasami wręcz wrogi stosunek do osób, które tę karę wymierzają. I w tym miejscu należy podkreślić wagę stosunku emocjonalnego łączącego osoby karzącą i karaną.
Jednym z warunków skuteczności kar jest również to, aby była ona wymierzona we właściwym czasie. Niektóre przewinienia dziecka muszą się spotkać z natychmiastową reakcją. Inne mogą być odłożone w czasie. Znajomość dziecka jest w tym przypadku sprawą niezwykle ważną. Na przewinienia małego dziecka trzeba reagować natychmiast, aby nastąpiło trwałe powiązanie nagannego czynu z jego następstwem. W przeciwnym razie np. po godzinie może już nie pamiętać swojej winy i nie będzie wiedzieć czego chcą od niego dorośli.
Dzieci starsze na ogół pamiętają o swoich przewinieniach i w niektórych wypadkach odłożenie kary jest wysoce skuteczne. Autorytet osoby wymierzającej karę należy również do czynników sprawiających, iż kara jest skuteczna. Im bardziej kochająca jest osoba karząca, tym większą przykrość sprawia kara a tym samym wzrastają nadzieje, że będzie skuteczna. To czy rodzice mają autorytet czy też nie decydują takie wartości jak: mądrość, opanowanie, konsekwencja, prawdomówność, uczciwość itp. Dziecko wówczas ceni rodziców nie tylko za to, że są rodzicami, dają ubranie i jedzenie.
Czego nie wolno:
*karać za całokształt (karać całej klasy za to, że ktoś wybił szybę)
*stosować kar fizycznych, obrażać, wyśmiewać się
*zwlekać z karą (trzeba stosować od razu po przewinieniu gdy dziecko jest w fazie poczucia winy)
*karania zrzucać na inne osoby (np. jak przyjdzie ojciec to ci pokaże)
*skuteczna kara występuje wtedy gdy karze nas osoba do której mamy zaufanie
Specyficzne cechy klasy szkolnej.
Cechy klasy:
Przynależność do zespołu jest przymusowa
Wspólne działanie i sposób postępowania zespołu
Szkoła jest zainteresowana przestrzeganiem norm istotnych z punktu widzenia celów jakie chce osiągnąć
Klasowy zespół uczniowski traktowany jest jako duży...?
Specyficzne cechy klasy
Grupą, w której uczeń spędza znaczną część swego czasu i która stanowi teren ważnych doświadczeń i uczenia się społecznego jest klasa szkolna. Klasa szkolna jako forma organizacyjna stanowi podstawową jednostkę we
współczesnej strukturze systemu szkolnego, a także grupę społeczna. Klasa szkolna stanowi dobraną według pewnych kryteriów grupę dzieci lub młodzieży, która jest poddawana oddziaływaniom dydaktycznym i wychowawczym nauczycieli. W miarę zżywania się uczniów w toku\ zajęć lekcyjnych, a zwłaszcza w wyniku ich kontaktów poza lekcjami, staje się ona
grupą społeczną. Oprócz wymienionych powyżej cech klasy szkolnej jako grupy społecznej, należy uwzględnić również jej cechy specyficzne, które odróżniają ją od innych grup społecznych. Właściwości te można określić następująco:
1. Głównym celem zespołu klasowego jest nauka.
2. Przynależność do zespołu ma charakter przymusowy, główne zadania zespołu narzucane są z zewnątrz przez kierującego zespołem nauczyciela.
3. Na zespół klasowy oddziałuje nie jeden wychowawca, lecz wielu nauczycieli, każdy z nich może kształtować inny układ stosunków między uczniami.
4. Klasa szkolna jest grupą względnie jednorodną (wiek, poziom rozwoju psychicznego i fizycznego miejsce zamieszkania uczniów).
5. Uczestnictwo w życiu klasy trwa długo (kilka do kilkunastu lat) i przypada na okres szczególnie podatny na wpływy otoczenia.
6. Uczestnictwo w życiu klasy angażuje niemal całość jej członków.
7. Klasa szkolna jest powiązana z innymi grupami na terenie szkoły, np. z klasami równoległymi, organizacjami młodzieżowymi, kołami zainteresowań i innymi (T. E. Dąbrowska, B. Wojciechowska - Charlak Między teorią a praktyką wychowania. Wydawnictwo UMCS 1997 r. s. 107).
Czynniki wyznaczające miejsce jednostki w strukturze klasy.
Pozycja jaką zajmuje uczeń w ogólnej strukturze klasy, zależy od wielu uwarunkowań. Są nimi m.in.:
Możliwość wywierania lub niewywierania wpływu na innych, np. dzięki pełnieniu czy niepełnieniu określonej funkcji w klasie.
Stopień, w jakim uczeń jest lubiany lub nielubiany przez swoich kolegów/koleżanki z klasy.
Umiejętność nawiązywania kontaktów interpersonalnych (porozumiewania się) z innymi lub jej niedosyt
Podporządkowanie lub niepodporządkowanie się normom obowiązującym w klasie, szczególnie w jej nurcie nieformalnym
Wysokie lub zaniżone uzdolnienia intelektualne, w tym także postępy bądź zaniedbania w nauce
Przyjemny bądź nieprzyjemny wygląd fizyczny
M. Winiarski8 w przeprowadzonych badaniach wykazał zależności pomię-dzy pozycją społeczną ucznia w klasie a takimi czynnikami jak: środowisko rodzinne, postępy w nauce, aktywność pozalekcyjna i pozaszkolna. Wśród powyższych czynników, pierwszoplanowym okazał się wpływ wyników w na-uce i zachowaniu.
Ważnym czynnikiem mającym wpływ na pozycję ucznia w nieformalnej strukturze klasy są stosunki z rówieśnikami, a zwłaszcza zbiór cech okreś-lanych mianem koleżeńskości, następnie aktywność, przejawianie inicjatywy w grupie, bezpośredni udział w organizowanych wspólnie poczynaniach, w powiązaniu z poczuciem więzi indywidualnej i grupowej między dziećmi.
Według A. Janowskiego, miejsce jednostki w zespole wyznaczają nastę-pujące czynniki:
- ogólna atrakcyjność dla innych członków zespołu,
- role pełnione w zespole oraz znaczenie (status), jakie pozostali
- członkowie rolom tym przypisują,
- miejsce w strukturze porozumiewania,
- zgodność lub niezgodność z normami grupowymi
- miejsce w strukturze przywódczej,
- stopień, w jakim wartościuje ona uczestnictwo w zespole,
- samopoczucie jednostki w zespole.
Co wpływa na zajmowanie wysokiego miejsca w strukturze klasy?
Przyczyny zajmowania wysokiego miejsca w strukturze klasy:
Środowiskowe (dobra materialne)
Osobowościowe (integracja, wygląd zewnętrzny, dojrzałość psychiczna i fizyczna)
Normy mające duże znaczenie w grupie.
Najważniejsze normy wyłaniające się w grupie:
Dotyczące zadania, regulujące metody i sposoby postępowania niezbędne do realizacji celu grupowego
Regulujące interakcje w grupie - powodujące przewidywalność zachowań poszczególnych osób i zapobiegające pojawieniu się konfliktów
Dotyczące postaw i przekonań, określające, jakie postawy są w grupie pożądane, jakie zaś są godne potępienia
Dotyczące zewnętrznych zachowań, np. regulujące sposób ubierania się, uczesania czy postępowania (normy te służą ułatwieniu identyfikacji jednostki z grupą)
Podział norm w klasie szkolnej.
Podział norm ze względu na to, kto jest zainteresowany ich przestrzeganiem:
Normy propagowane przez szkołę (rejestr wymagań obowiązujących ucznia odgórnie, narzuconych przez szkołę, regulujących życie formalne szkoły) - celem jest realizacja celów dydaktyczno - wychowawczych
Normy regulujące współżycie grupy uczniów - normy nieformalne ( wywierają na uczniów większy wpływ niż poprzednie, obowiązują ze względu na potrzeby dzieci, tolerowane tylko do pewnego stopnia przez szkołę lub wcale przez nią nieakceptowane)
Elementy składające się na spójność klasy.
Charakterystycznymi elementami składającymi się na spójność grupy to:
• swoiste poczucie wysokiego znaczenia danej grupy, jej roli i odrębności od innych grup
• atrakcyjność tej grupy dla jej członków, możliwość doznawania satysfakcji płynącej z przynależności do grupy
• orientacja na osiągnięci wspólnych celów, wartościowych dla wszystkich członków grupy
• akceptowanie przez wszystkich członków grupy obowiązujących w niej norm
• liczba związków przyjacielskich w grupie
• różne płaszczyzny więzi łączące uczestników grupy.
Spójność klasy- poprzez spójność rozumie się stopień wartościowania przez jednostki swego członkostwa w określonej grupie. Zespół jest tym bardziej spójny, im więcej członków wysoko wartościuje członkostwo w nim.
Spójność grupy jest cechą grupy jako całości i jest zależna od wielu czynników:
- atrakcyjność interpersonalna w grupie;
- wysoka motywacja do osiągania wspólnych celów;
- prestiż grupy w ocenie jej członków;
- liczebność grupy;
- złożoność grupy;
- stopień podzielenia postaw przez członków grupy.
Cechy osób wywierających wpływ w klasie szkolnej.
Przywódcami nieformalnymi w klasie są zwykle uczniowie lubiani i cieszący się wysokim uznaniem swych kolegów/koleżanek klasowych. Na pewno jednak nie decyduje o tym jedynie posiadanie przez nich takich osobliwych cech jak kolor włosów i w ogóle wygląd zewnętrzny lub siła fizyczna czy osobowość. Przywódcami stają się przeważnie uczniowie, którzy w zaistniałej sytuacji mogą dopomóc klasie w zaspokajaniu potrzeby i realizowaniu upragnionych jej dążeń. Często nie uświadamiają sobie swej przywódczej roli, jaką pełnią w klasie. Siła ich oddziaływań jest tym większa, im większym cieszą się uznaniem i poszanowaniem u pozostałych uczniów klasy. Przywódcą staje się osoba, która cieszy się uznaniem i jest grupie potrzebna.
Etapy rozwoju zawodowego nauczyciela
- wybór zawodu nauczyciela - motywacja do studiowania
- profesjonalny start - nauczyciel początkujący, stażysta
- profesjonalna adaptacja - pierwsza lata wykonywania zawodu nauczyciela
- profesjonalna stabilizacja - czyli doświadczony nauczyciel, nauczyciel ekspert
- wypalenie zawodowe
Najczęstsze problemy początkujących nauczycieli.
- utrzymanie dyscypliny w klasie
- motywowanie uczniów
- przyzwyczajenie się do indywidualnych cech uczniów
- oceniania osiągnięć uczniów
- rozwijanie relacji z rodzicami
- nieodpowiednie pomoce i materiały
- organizowanie pracy uczniów w klasie
- rozwiązywanie problemów indywidualnych uczniów
- zbyt wielkie obciążenie nauczaniem
- relacje z kolegami z pracy
Scharakteryzuj kompetencje dydaktyczne nauczycieli.
- umiejętność właściwego zaplanowania zajęć ( materiału) w ciągu roku
- konstruowanie lekcji, rozplanowanie czasu lekcji
- precyzowanie i operacjonalizacja celów
- uwzględnienie cyklu uczenia się
- znajomość technik motywowania uczniów
- umiejętność rozmieszczenia uczniów w klasie
- opanowanie metod
- uczenie się preferowanego przez daną grupę…. ?
- umiejętność atrakcyjnego prowadzenia lekcji
Scharakteryzuj kompetencje psychologiczne nauczycieli.
a) pozytywne nastawienie do ludzi
- autentyczność
- ugruntowanie w sobie szacunku do innych
- uczciwość i sprawiedliwość
- tolerancja
- chwalić osiągnięcia uczniów
- zmniejszać dystans
b) umiejętność unikania zakłóceń w komunikowaniu się
- dialog
c) umiejętność prawidłowego komunikowania się
d) umiejętność motywowania uczniów
e) budowanie zgranych zespołów
f) elastyczność stylu kierowania klasą szkolną
- autokratyczny
- demokratyczny
- liberalny
g) umiejętność kontrolowania stresu
22. Co decyduje o mistrzostwie pedagogicznym?
- wartości moralne
- kompetencje (wiedza, umiejętności, sprawności, dyspozycje do wykonywania zawodu)
- samokształcenie
- stopień awansu zawodowego
- cechy osobowości
- doświadczenie zawodowe
- prestiż
- warsztat pracy
- autorytet
- postawy zawodowe nauczyciela
- talent pedagogiczny
23. Bariery występujące w procesie rozwoju mistrzostwa pedagogicznego.
- wewnętrzne -pozbawienie krytycznej refleksji, nie ma odwagi przeciwstawiania się do wzorców, problemy z samym sobą
- zewnętrzne - fizyczne, brak odpowiedniego zaplecza, programów, programy ograniczające, podręczniki, dyrektor - te bariery można pokonać