FILOZOFIA 11/12 PYTANIA I PROBLEMY PRZYTOGOWAWCZE.
Szanowni Państwo, najczęściej nie są to pytania rozstrzygnięcia (tak/nie), ale problemy, nad którymi trzeba się chwilę zastanowić. Mam nadzieję, że będą pomocne w przygotowaniach.
Warunki poprawnej operacjonalizacji (dwa kryteria)
Terminy obserwacyjne versus terminy teoretyczne
Przykłady mechanizmu wprowadzania terminów teoretycznych (fizyka, psychologia, nauki społeczne)
Które z poniższych terminów fizycznych to terminy obserwacyjne, a które teoretyczne: (a) pole grawitacyjne; (b) pole elektromagnetyczne; (c) okrągły przedmiot; (d) elektron; (e) cięższy niż; (f) potencjał pola grawitacyjnego.
Które z poniższych terminów psychologicznych można uznać za terminy teoretyczne, a które obserwacyjne: (a) lękliwy człowiek; (b) nerwowy człowiek; (c) osoba, która nigdy nie pracowała; (d) osoba, która co tydzień chodzi do kasyna; (e) człowiek o osobowości hazardzisty; (f) człowiek, którego główną cechą charakteru jest lenistwo. *** UWAGA: w tym pytaniu odpowiedzi mogą nie być jednoznaczne - zależą częściowo od przyjętych konwencji terminologicznych. Proszę zastanowić się nad tym problemem.
Czy można zgodzić się, że "Pole grawitacyjne" jest terminem obserwacyjnym, bo pole grawitacyjne obserwujemy np. widząc spadający kamień?
Który z poniższych przedmiotów to przedmiot teoretyczny: pole grawitacyjne, amperomierz, woltomierz, ekierka, cyklotron, elektron.
Teoria naukowa jako instrument versus jako opis rzeczywistości.
Realizm i instrumentalizm naukowy
Instrumentalizm to pogląd głoszący
że każda nauka empiryczna winna korzystać z odpowiednio skalibrowanych instrumentów
że teorii naukowych nie należy traktować jako prawdziwych w sensie dosłownym, ale jako użyteczny instrument
że teorie naukowe są traktowane przez establishment jako instrument władzy
że tylko teorie naukowe są właściwym instrumentem poznania
Na czym polega eksplanacyjne kryterium istnienia (przykład jego zastosowania).
W ramach jakiego poglądu dotyczącego nauki akceptuje się eksplanacyjne kryterium istnienia.
Klasyczna i koherencyjna koncepcja prawdy.
Którym z poniższych zdań zwolennik klasycznej definicji prawdy przypisałby wartość logiczną:
Jan w chwili śmierci myślał o swojej rodzinie.
Polskie Towarzystwo Psychologiczne liczy ponad 450 członków.
Niemowlęta często myślą o swoim starszym rodzeństwie.
Jan jest blondynem.
To co Jan mówi nie jest zgodne z tym, co naprawdę myśli.
Słonie czasem patrząc na swoje młode myślą, że to hieny.
Nasze podświadome pragnienia nigdy nie są zgodne z tym, co sobie uświadamiamy.
Warszawa jest stolicą Polski od ponad 300 lat.
To samo z punktu widzenia zwolennika koncepcji koherencyjnej.
Realizm/instrumentalizm a problem prawdy.
Założenia i trudności naiwnego indukcjonizmu
Co to jest zasada indukcji
Według indukcjonistycznej wizji rozwoju nauki
rozwój nauki ma charakter kumulatywny i opiera się na gromadzeniu danych
rozwój nauki polega na gwałtownych, rewolucyjnych zmianach
kryterium naukowości stanowi możliwość sfalsyfikowania tezy
żadne z powyższych
Pragmatyczne uprawomocnienie zasady indukcji opiera się na wskazaniu
że indukcja wielokrotnie okazywała się użytecznym i skutecznym sposobem wnioskowania
że rozumowania indukcyjne są rozumowaniami zawodnymi
że ludzie często ulegają stereotypom
że nasza wiedza jest niepewna i fragmentaryczna, więc i tak wszystko jedno
Kanony Milla
Trudności stosowania kanonów Milla
Obserwujemy następujące ciągi zdarzeń: ABCDE, ABDE, ACE, ABCE Który z kanonów Milla należy zastosować, aby sformułować hipotezę, że zdarzenie A jest przyczyną zdarzenia E?
Proszę wymyśleć kilka zadań tego typu, jak 22, ilustrujących różne kanony.
Proszę zidentyfikować zastosowanie któregoś kanonu w swoim życiu (najlepiej w ciągu ostatniego tygodnia)
Proszę podać przykłady sytuacji, w których można sformułować istotnie różne uogólnienia zaobserwowanych danych.
Podstawowe założenia falsyfikacjonizmu.
Co to jest falsyfikowalność hipotezy?
Które z poniższych zdań są falsyfikowalne: (1) Tylko człowiek naprawdę wolny wewnętrznie może oprzeć się pokusom współczesnego świata. (2) Procesy historyczne są zdeterminowane przez stosunki własności środków produkcji. (3) Delfiny nigdy nie myślą o przemijaniu.
Kryterium naukowości (demarkacji) według falsyfikacjonizmu
Problem stopnia falsyfikacji. Przykłady grup zdań o coraz większej zawartości informacji.
Możliwe strategie po sfalsyfikowaniu teorii
Na czym polega zmiana reguł korespondencji
Proszę podać kilka przykładów (mogą być wymyślone) zmiany reguł korespondencji w psychologii
W myśl stanowiska falsyfikacjonizmu,
teoria naukowa może zostać zaakceptowana dopiero wtedy, gdy okaże się fałszywa
kryterium naukowości hipotezy jest potencjalna możliwość jej sfalsyfikowania
kryterium naukowości hipotezy jest to, że nie jest nawet potencjalnie możliwe jej sfalsyfikowanie
żadne z powyższych zdań
Rozważmy cztery zdania A,B,C,D: (A) Ziemia krąży wokół Słońca (B) Ziemia krąży wokół Słońca po elipsie. (C) Wszystkie planety krążą wokół Słońca. (D) Ziemia, Mars i Saturn krążą wokół Słońca po elipsach. W myśl stanowiska falsyfikacjonizmu
Zdanie A ma większą treść empiryczną niż zdanie C
Zdanie D ma większą treść empiryczną niż zdanie B.
Zdanie B ma najmniejszą treść empiryczną z wszystkich.
Zdanie B ma największą treść empiryczną z wszystkich.
Czego dotyczą: epistemologia, ontologia, aksjologia, logika.
Z jakimi (przykładowo) naukami i dlaczego mają związek te dyscypliny filozoficzne.
Proszę podać po jednym przykładzie problemu naukowego i filozoficznego dotyczącego: fizyki, psychologii, matematyki.
Proszę podać po 2 przykłady zagadnienia: epistemologicznego, ontologicznego (metafizycznego), aksjologicznego, logicznego.
Jakie można wyróżnić koncepcje filozofii i jakie są ich podstawowe założenia?
Proszę przyporządkować poniższe wypowiedzi poszczególnym koncepcjom filozofii:
Nauka nie jest w stanie odpowiedzieć na podstawowe pytania egzystencjalne, pomóc ludziom uporać się z ich codziennością. Jest to zadaniem filozofii.
Teza, iż filozofia ma podejmować problematykę sensu życia opiera się na nieporozumieniu - termin „sens życia” nie jest w ogóle zdefiniowany.
Problematyka etyczna nie może być przedmiotem analiz, ponieważ brak jest wiarygodnych danych empirycznych dotyczących tej problematyki, zaś same terminy etyczne nie mają sensu empirycznego.
Wyniki nauk szczegółowych mogą stanowić swoiste uzupełnienie wyników analiz filozoficznych, ale dopiero analizy filozoficzne mogą dostarczyć pełnej i pewnej wiedzy o rzeczywistości.
W filozofii nie jest ważna precyzja wysławiania się, chodzi o to, aby pokonać pierwotny lęk egzystencjalny, będący udziałem każdego z nas.
To co nazywamy analizami filozoficznymi w gruncie rzeczy sprowadza się do skatalogowania wyników nauk szczegółowych.
Naukowcy uzurpują sobie prawo do udzielania odpowiedzi na podstawowe pytania, tymczasem można na nie odpowiedzieć dopiero na drodze fundamentalnych analiz filozoficznych.
Poniższe wypowiedzi dotyczą nauki. Proszę przypisać je: epistemologii, ontologii, aksjologii, logice.
Badania naukowe powinny uwzględniać godność osoby ludzkiej.
Świat w znanej nam naukowej prezentacji jest inny niż świat rzeczywisty.
W naukach empirycznych często stosowane jest wnioskowanie statystyczne.
Jednym z podstawowych problemów filozoficznych jest problem obserwacji w nauce.
Poniższe wypowiedzi dotyczą psychologii. Proszę przypisać je: epistemologii, ontologii, aksjologii, logice.
Wnioskowania, z jakimi mamy do czynienia w psychologii mają często charakter wnioskowań zawodnych.
Nie istnieje nic takiego jak świadomość.
Introspekcja nie jest uważana przez wszystkich za wiarygodne źródło informacji.
Jakie argumenty można sformułować za i przeciwko tezie o świadomości psów / komputerów?
Jakie argumenty można sformułować za i przeciwko tezie o istnieniu innych umysłów?
3