Socjologia edukacji - wykłady
Wykład nr 1 (właściwie chyba 2) - 26.02.2005r.
Socjologia edukacji jako dziedzina teoretyczna. Historyczne korzenie.
Socjologia edukacji w strukturze socjologii jako nauki
Rozwijana w Niemczech do końca XIX wieku pedagogika społeczna, skupiająca się na problemach wychowania państwowego i społecznego (MAX WEBER, SCHELLER, PISCHER, GEYGER).
W Stanach Zjednoczonych socjologia szczególnie się nastawiała na praktyczne rozwiązywanie problemów społecznych.
Od początku XX wieku w stanach rozwijała się socjologia pedagogiczna.
Florian Znaniecki to największy polski socjolog, twórca I w świecie teoretycznego systemu socjologii wychowania. Odmawiał pedagogice miano nauki, traktował ja jako wiedze techniczną. Oddzielił socjologię wychowania jako naukę teoretyczną od pedagogiki jako wiedzy technicznej (technologii wychowania). Nie ma innej teorii ... bla bla bla nie wiem.
Proces formowania się socjologii edukacji jako dziedziny socjologii szczegółowej
Znajduje uzasadnienie w:
nadającym się wyodrębnić logicznie i empirycznie jej przedmiot badań
rozwijanie empirycznych badań ukierunkowanych specjalnie na ten przedmiot.
Wytworzenie socjologicznej teorii wychowania na podstawie tych badań
Socjologia edukacji łączy się z socjologią ogólną. Włączy wspólne pole badań jakim jest całe społeczeństwo. Socjologia ogólnie dostarcza socjologii edukacji ogólnych teorii i twierdzeń do badań nad wychowaniem, zaś socjologia edukacji podobnie jak inne - zaś socjologia edukacji na podstawie empirycznych badań dokonuje weryfikacji czegoś tam i jednocześnie wnosi własne uogólnienia i teorię do socjologii ogólnej.
Socjologia edukacji a socjologia ogólna
Wiek XIX. Odzyskanie niepodległości przez Polskę.
Maurycy Mochnacki - prekursor nowoczesnego dziennika jakiegoś tam; twórca pojęcia świadomości narodowej - wprowadził do myślenia Polaków ideę narodu jako podmiotu historii.
Edward Dembowski - sądził, że predystynacja narodu polskiego do odegrania ważnej roli w historycznym procesie wyzwalania się narodu nie wynika z misji danej przez Boga, ale tkwi w kulturze polskiej, mentalności Polaka, umiłowaniu demokracji, według niego najpotężniejszym instrumentem wychowania jest sztuka, stąd sztuką piękną się interesował.
August Cieżkowski - trzy centralne kategoria w jego systemie myślowym to: * Osobowość * Naród * Czyn
Wychowanie to czynnik dziejowy pozwalający na: - i tutaj nie chciało mi się pisać
Bronisław Trentowski - m.in. przeciwstawiał się deterministycznemu i fatalistycznemu pojmowaniu dziejów, głosił aktywizm, postawę kreatywną (i w wychowaniu widział drogę do odbudowania Polski Napisał „Chowania” - zawierając system pedagogiki narodowej.
Karol Kibel - podkreślał rolę wychowania przez sztukę, kształtowanie osobowości
Henryk Kamieński - podkreślał wagę dorobku narodu, wprowadził pojęcie bogactwa i posiadania
Józef Supiński - posługiwał się pojęciem ZASÓB, czyli nagromadzanie wytworów pracy ludzkiej, wiedzy naukowej i wiedzy upowszechnionej drogą oświaty Jego sąd: Polacy nie wyzwolą się, jeśli nie będą pracować!.
Aleksander Świętochowski - rozwijanie wiedzy, upowszechnianie wiedzy, podnoszenie poziomu kulturalnego całego społeczeństwa polskiego, organizowanie stowarzyszeń i organizacji politycznych
Stanisław Brzozowski - podkreślał role pracy twórczej, uważał ją za ............... kulturotwórczą
Edward Adamowski - zajmował się spółdzielczością; miała być zbiorem instytucji wychowawczej młodego Polaka; łączył interesy własne ze społecznymi
Helena Rawińska - twórczyni pedagogiki społecznej; wybitna działaczka - oświata i wychowanie to instrumenty do tworzenia historii własnego narodu
Socjologia w okresie międzywojennym (F. Znaniecki, J.S. Wystrocki, J. Chałasiński)
Florian Znaniecki - prof. UM Poznań, założył w 1921 r. instytut socjologii i pismo „przegląd socjologiczny”, wykładał na amerykańskich uniwerkach;
rozwój w tym okresie był fenomenem na całym świecie.
System Znanieckiego
Stworzył czystosocjologiczny system, na który składają się:
metodologiczne podstawy wychowania socjologii wychowania
systematyzacja socjologicznych problemów wychowania i odpowiadających im teorii wychowującego społeczeństwa
procesu urabiania osobnika społecznego
czynności wychowawczych
stosunku wychowawczego
osobowości społecznej
Socjologia wg Znanieckiego to nauka specjalna humanistyczna; opierając się na kategorii wartości określił on zasadę współczynnika humanistycznego, która stanowi postawę jego humanistycznej teorii kultury i systemu ........... jakiegoś tam..............
Oddzielił od zjawisk przyrody jako niczyich, będących przedmiotem nauk przyrodniczych wytworom ludzkiej działalności, jako czyjeś czyniąc je przedmiotem badań nauk humanistycznych
Spośród nich wydzielił samych ludzi jako czyichś tzn. doświadczających się i działających na siebie wzajemnie układach wartości i odpowiadających im postaw I to oddziaływanie tworzy 1 na 2 rzeczywistość społeczną, która jest przedmiotem badań socjologii.
Na rzeczywistość Znanieckiego składa się:
czynniki społeczne
stosunki społeczne
indywidua
grupy społeczne
Temu wyżej wymienionemu 1-2-3-4 odpowiadają teorie:
stosunków społecznych
indywiduów
grup społecznych
Znaniecki żadnej z teorii nie dokończył, choć bardzo się starał.
Z teorią Znanieckiego nie zgadzał się Jan Wystroń.
Jan Wystroń: Socjologia szkoły była jego I głównym zainteresowaniem. Napisał „Szkoła i społeczeństwo”, „Szkoła jako zjawisko społeczne”,
?????????? Selekcja problematyki szkolnej
Praktyka pedagogiczna go interesowała; przedstawiciel socjologii obiektywistycznej, niezaangażowanej i obiektywnej
Józef Chałasiński - uczeń Znanieckiego, rozwijał jego teorie. Krzywiki Ludwik, Bronek Malinowski (to nie jest mąż Malinowskiej:P) , Eryk Durkheim; Wystroi - z ich wiedzy korzystał. Rozwinął metodę historyczno-porównawczą i metodę biograficzną.
W okresie międzywojennym podejmowano problemy:
Społeczna funkcja wychowania (Znaniecki, Krzywiki, czarnowski, Chałasinski)
Geneza funkcjonowania szkoły i innych instytucji wychowania (j.w. + Wystroń)
Selekcje ustrój - Wystroi, Rychliński, Hertz
Społeczne kierunki awansów - Broniakowski, Bross
Procesy samokształcenia - Piński, Bross
Procesy socjalizacji - Szczepański, Hertz
W 1935 r. podczas II zjazdu socjologów obradowała sekcja socjologiczno - wychowawcza. Egzamin z socjologii był obowiązkowy na egzaminach na nauczycieli.
Po 45 roku wyróżnia się 4 okresy:
Okres wznowienia socjologii wychowawczej na tradycjach wojennych (45-49 r.)
marksistowska krytyka socjologii wychowania - lata 50-56
podejmowanie empirycznych (zróżnicowanych) badań nad wychowaniem (lata 60te, 70te)
skupianie się badań nad systemem wychowania przede wszystkim na szkolnictwo i jego funkcjonowanie
Józef Chałasiński to uczeń Znanieckiego. Po 1953 roku wznowiono studia socjologiczne bez socjologii wychowania. W 1967 roku wznowiono socjologię wychowania. Działały prężne ośrodki łódzkie (Chałasiński).
W 1966r. w ramach PTS powstała sekcja socjologiczno-wychowawcza. W latach 70-tych dużą rolę odgrywał czynnik polityczny. Rząd zreformował oświatę i komitet ekspertów na czele ze Szczepańskim Janem.
Badania empiryczne były w tym okresie bardzo pożądane. Ośrodek Badań nad Młodzieżą przy szkole PZPR był bardzo ważny.
Lata 80-te - kryzys gospodarczy i polityczny
Lata 1989 - transformacja systemowa, problemy finansowe, kadrowe
W 1988 wydano specjalny kwartalnik „kultura i społeczeństwo” pod tytułem Socjologia wychowania - 34 przegląd socjologiczny.
Wykład z dnia 20.03.2005r.
Podstawowe pojęcia socjologii edukacji
Socjalizacja -
wieloznaczne, wielowątkowe pojęcie.
Wyróżnia się 5 typów koncepcji socjalizacji:
teoria psychoseksualnego rozwoju człowieka reprezentuje ją Z. Freud
teoria rozwoju jaźni i tożsamości społecznej (Twórca - Mead, interakcjonizm symboliczny)
teoria internalizacji przez człowieka, systemu wartości i kategorii moralnych jego grupy społecznej (Durkheim)
teoria kognitywnego rozwoju człowieka [Piaget]
teoria psychospołecznego rozwoju człowieka [Erikson]
I Perspektywa socjalizacji
Społeczny mechanizm transmisji wartości, kultury, wzorów organizacji społeczeństwa, jako element świadomości społecznej grupy, w które jednostka wchodzi.
Najstarsze teorie korzeniami sięgają prac Durkheima - współcześnie też jest jej duże zainteresowanie
Charakterystyczne atrybuty pomocą od społeczeństwa
Podkreśla się zdeterminowanie przez społeczeństwo i osobowość rozpatruje się jako produkt społecznie kulturowych wpływów np. [za słownik socjologiczny Jery&Jery] proces przy pomocy którego kultura danej społeczności przekazywana jest wchodzącym w życie młodym pokoleniom. Socjologia traktowana jest jako nieodzowny wymóg funkcjonalny każdego społeczeństwa, stanowi istotę życia społecznego, kulturowej i społecznej reprodukcji
Stanisław Kowalski - uspołecznienie z jednej strony to wchodzenie jednostki w kulturę (tzw. akulturyzacja) a z drugiej strony to kształtowanie osobowości społecznej albo nabywanie społecznej dojrzałości czy kompetencji społecznej.
Słownik z 1997 roku pod redakcją Olechnicki i In,: definicja uspołecznianie to proces polegający na przekształcaniu przez instytucje społeczne indywiduum ludzkiego w jednostkę obdarzoną w osobowość społeczną, uczeniu się jej uznano przez daną zbiorowość norm, wartości, umiejętności itd.
Najważniejsze jest to, że wzory osobowe w tej perspektywie maja charakter ponad-jednostkowy, przekazywane są jako systemy ideologiczne. Za powszechnie uznawane są takie formy i wzory zachowań, które deklarowane i realizowane są przez co najmniej 80 % społeczeństwa.
Podkreśla się aspekt roli społecznej który pisze:
Kowalski - uspołecznienie polega na wchodzeniu jednostki w swej biografii społecznej w coraz liczniejsze grupy społeczne oraz z ich ramienia w określone coraz liczniejsze role społeczne.
We współczesnych społeczeństwach 3 role społeczne są najważniejsze:
rola członka rodziny - szczególnie rodzica
rola zawodowa
rola obywatela
Jednostka pełniąca wymienione role przyczynia się do zachowania porządku społecznego i jednocześnie tworzy warunki współokreślające przebieg życia innych ludzi należących do tego samego społeczeństwa (podkreśla się tu działania zinstytucjonalizowane a marginalizuje się spontaniczną aktywność w jednostce)
Ogólnie: W tej perspektywie postrzega się socjalizacje jako proces wrastania jednostki w społeczeństwo, jako przekazywanie przez społeczeństwo obowiązujących norm, wartości. Nacisk kładzie się na postawy konformistyczne i przystosowanie jednostki.
W okresie Polski ludowej - w systemie oświaty - uczeń generalnie był spostrzegany podmiotowo, nauczyciele byli najważniejsi, a uczniowie mieli wkuwać. Metody i program nauczania był dostosowany do ideałów osobowości w tamtych czasach. /Homo sapiens recens/
II perspektywa
podmiotowość
twórcze procesy interakcyjne
podkreśla się, że ludzie nie są ofiarami procesu socjalizacji, ale mają wpływ na samych siebie, są istotami zdolnymi do działania (czyli podmiotami)
mikroporządek społeczny jest czymś płynnym, poddającym się kontroli jednostki (podkreślamy interakcje, negocjacje i tzw. definiowanie sytuacji)
Np. Goodman - Dojrzała istota ludzka jest rezultatem nieprzerwanego procesu społecznej interakcji który pozwolił jej rozwinąć tożsamość, przekonana w wielu umiejętnościach niezbędnych do aktywnego udziału.
Edukacja - w dwojaki sposób
wąska - od przedszkola po studia podyplomowe, system formalnych struktur biurokratycznych przeznaczonych do socjalizowania, umieszczania ludzi w określonym miejscu w społeczeństwie wytwarzania nowych systemów kulturowych
szeroki - jako całościowy system edukacyjny.
Edukacja obejmuje obok całościowego systemu szkolnictwa obejmuje również organizacje i instytucje, środowiska oświaty nieszkolnej czyli edukacje równoległą. Podstawowymi elementami tej edukacji są:
Ośrodki wychowania naturalnego czyli rodzina, grupy rówieśnicze, sąsiedztwo, placówki opieki wychowawczej czyli np. domy dziecka, zakłady wychowawcze, internaty, świetlice, instytucje bezpośredniego szerzenia kultury i sztuki - kina, teatr, muzyka, muze, ośrodki masowej komunikacji (radio, telewizja, wydawnictwa), instytucje społeczne, świeckie .. -
System edukacji - mówiąc o systemie mamy na myśli pewną określoną całość, składającą się z różnych części stanowiących również całości mniej lub bardziej samoistne samodzielnie względnie samodzielne, ta całość a także jej składowe mogą być rozpatrywane w różnych aspektach, przy czym różne części są traktowane zasadniczo jako zbiór sprzężonych elementów służących działaniu całości (Gołoszewski - Szkoła jako system społeczny)
Genetycznie rzecz biorąc, ukształtowanie się systemu szkolnego w danym kraju jest warunkiem utworzenia systemu oświaty, ponieważ szkolnictwo reprezentuje najbardziej uniwersalne wartości nauki i kultury i jest tym łącznikiem integrującym wszystkie inne wpływy [oddziaływania edukacyjnego]. Jest takim sercem.
system edukacji = system oświaty
Podstawowe pojęcia systemu edukacji.
Trzy elementy składowe wg Szczepańskiego
Kompleks instytucji (szkoły i inne instytucje, które wychowują i przekazują wiedzę o zbiorowościach społecznych, organizacjach, środkach materialnych, ideach, wartościach składających łącznie na infrastrukturę społeczna i materialną, a której przebiegają procesy edukacyjne.
Działalność oświatowa, czynności wychowawców i uczących kierujących czynnościami uczenia się ucznia. Wyróżnia się kilka procesów składających się na działalność oświatową:
Nauczanie
Uczenie
Kształcenie
Wychowanie
Samowychowanie
Stan umysłów członków społeczeństwa, zasób wiedzy obywateli przejawiający się w ich pracy zawodowej w ich życiu publicznym, to, co nadaje sens społeczny w funkcjonowaniu szkolnictwa.
W systemie edukacji każdego kraju istotna rolę odgrywają dwa wielkie nakładające się procesy:
Proces socjalizacji - oznaczający całość wpływów środowiska społecznego i kulturowego, które spontanicznie uczą jednostkę przystosowania się do struktur grup, do obyczajów i zwyczajów.
Proces wychowania - oznaczający intencjonalne kształtowanie osobowości w stosunku wychowawczym między wychowankiem, a wychowawcą wg przyjętego ideału wychowawczego.
Można powiedzieć, że system edukacji oświaty to układ tych wszystkich źródeł i kontaktów, którymi do obywateli dociera wiedza naukowa, treści ideologiczne, wartości i wzory postępowania.
Inne relacje:
wg Jacka Szmatka: Wychowanie to proces, który prowadzi do socjalizacji danego osobnika. Wychowanie wiąże się z procesem, w którym występuje określone działanie, termin zaś socjalizacja akcentuje to, co stanowi efekt tego działania
Edukacja a społeczeństwo.
Perspektywy socjologiczne a zagrożenia edukacyjne.
Perspektywa jest układem odniesienia, ciągiem roboczych reguł za pomocą, których człowiek jest zdolny uczynić zrozumiałym skomplikowane i zagadkowe zjawiska. Dla socjologa zjawiskiem jest życie społeczne. Po przyjęciu szczególnej postawy wobec niego można zastosować zbiór założeń, na których będzie oparta analiza i który zazwyczaj zawiera następujące idee:
Pogląd na ludzkość
Pogląd na społeczeństwo
Pogląd na wzajemne związki między jednostką a społeczeństwem
Pogląd na to, co powinno się uważać za zasadnicze właściwości fundamentalne, czynniki warunkujące ludzkie zachowanie i doświadczenie w porządku społecznym
Pogląd na to, co znaczy znać nie??? rozumieć właściwości badanych aspektów życia społecznego
Pogląd na relacje pomiędzy akademickim wyjaśnianiem życia społecznego a założeniami polityki za pomocą, której można kierować sprawami codziennymi członków społeczeństwa.
Trzy teorie - jak można patrzeć na edukację.
Teoria Strukturalno-Funkcjonalna a edukacja
E. Durkheim
Przedstawicielem tej teorii jest E. Durkheim - centralne pojęcia społeczeństwa nad jednostką.
„Społeczeństwo rządzi nami, ponieważ jest poza nami i ponad nami...”
Ważna cechą społeczeństw złożonych jest to, że jednostka w coraz większym stopniu przyjmuje wyspecjalizowane role i zajęcia żeby umożliwić i pomóc społeczeństwu rozwijać się. Powszechny system wartości jest konieczny, aby powiązać jednostki, ich pracę ze sobą i żeby zapewnić ciągłość pomiędzy następnymi generacjami.
Trzy słowa klucze:
System
Struktura
Funkcje
System społeczny jest ogółem organizacji, które tworzą się, aby zadawalać potrzeby ujęte w centralnym systemie wartości. Instytucje takie jak systemy polityczne, ekonomiczne, edukacyjne dostarczają podstawy do określania, co jest a co nie jest przyjętym społecznie zachowaniem oraz środków za pomocą, których jednostki są zaznajamiane i nauczane z powszechnymi wartościami społeczeństwa.
O roli edukacji powiada: społeczeństwo może przetrwać tylko wtedy, jeśli wśród jego członków istnieje dostateczny stopień jednorodności. Edukacja uwiecznia i wzmaga tę jednorodność przez wpajanie dziecku od początku zasadniczych podobieństw, których wymaga życie zbiorowe.
Pogląd na szkołę
Potrzeby społeczne dominują nad potrzebami jednostki. Nauczyciele muszą zagwarantować, że ich zajęcia w szkole:
Zachęcą uczniów do grupowego zaangażowania, posłuszeństwa o odpowiedzialności.
Skłonią uczniów do uznania, że na pierwszym miejscu przed sprawami osobistymi i rodzinnymi jest ich posłuszeństwo celom i wartościom społecznym
Rozwiną w uczniach i pogłębią w uczniach te skłonności, które potrzebuje społeczeństwo.
Nauczyciele są wzorami moralnymi.
Rola ucznia
dziecko jest postrzegane przez Durkheima jako pusta karta czekająca na wypełnieni. Uczeń jest osobą pasywną, wierną, ponieważ na ma doświadczenia i wiedzy.
Teoria Talkota Parsonsa
Dowodzi, że aby osiągnąć społeczną integrację społeczeństwo w wyniku procesu ewolucji narzuciła pewną liczbę instytucji, które funkcjonują jako pośrednicy socjalizacyjni np. rodzina, kościół. W System edukacyjnym społeczni przyjmują określone role jako element swej codzienności w społeczeństwie, są to taki role jak ojciec, matka, ksiądz itp.
Społeczeństwo ma modelowe oczekiwania dotyczące zachowania jednostek zajmujących określony status w systemie społecznym. Wyróżnia on dwa procesy ze sobą powiązane:
Proces instytucjonalizacji lub sposób, w jaki ludzkie zachowanie staje się systematycznie regulowane i normowane
Proces internalizacji, czyli sposób, w jaki społeczne oczekiwania towarzyszą rolom społecznym są zauważalne, rozumiane i przyswajające, jaki jednostki
Klasa szkolna jako system społeczny uchodzi za klasykę.
Zadaje on pytanie, jakie funkcje spełnia szkoła dla społeczeństwa amerykańskiego? :
Szkoły dostarczają podstawy socjalizacji
Szkoły działają jako mechanizm za pomocą, którego jednostko przydzielane są role dorosłych
Szkoła spełnia funkcję alokacyjną
Zadaje sobie pytanie, w jaki sposób realizują się te funkcje jednocześnie? Analizuje różnice pomiędzy szkoła a rodziną. W odróżnieniu od rodziny szkoła jest systemem sformalizowanych ról gdzie liczą się wartości uniwersalistyczne.
Proces socjalizacji jako internalizowanie ról jest od pierwszego dnia związany z nieustannym ocenianiem osiągnięć (stopnie, pochwały, nagany). Proces oceniania prowadzi do zróżnicowania klasy na uczniów dobrych i słabych. W ten sposób uczą się dzieci jak zdobywać status i bronić go.
Różnicowanie takie jest konieczne ze względów funkcjonalnych gdyż szkoła jest również instancją rozdzielająca i dlatego potrzebuje podstawy do selekcji ze względu na przyszły status społeczny.
Wykład
13.05.2005r.
Teoria konfliktu
Teoretycy teorii konfliktu widzą porządek społeczny w ciągłym procesie interakcji międzyludzkich, w procesie klasowych walk i narzucania.
Są przekonani, że sposób funkcjonowania szkolnictwa przyczynia się do nierówności społecznej (szkolnictwo amerykańskie). Pokazują oni mechanizmy nierówności społecznej. Amerykańskie szkoły są związane ze społecznością lokalną, bogatsze dzielnice mają więcej funduszy przeznaczanych na szkołę, dzięki czemu są lepiej wyposażone, mogą stwarzać lepsze warunki do nauki.
Mieszkańcy bardzo zamożnych dzielnic mają większe władzę i rozdają pieniądze. I w ten sposób system edukacji odzwierciedla i utrwala nierówny podział dóbr w systemie klasowym.
Dostęp do wyższych warstw w społeczeństwie zależy od rodzaju wykonywanej pracy.
W społeczeństwach amerykańskich wysokie stanowiska zawodowe dostępne są dla osób z wyższym wykształceniem. Badania wykazują, że istnieje zależność między wykształceniem rodziców a prawdopodobieństwem rozpoczęcia studiów przez ich dzieci. Członkowie klasy wyższej mogą pozwolić sobie na szkoły elitarne, wyższe dla swych dzieci.
Młodzież z klasy wyższej najczęściej utrzymuje pozycję społeczną swoich rodziców i system edukacji jest 1 z mechanizmów które to ułatwiają.
Badania Berschtaina w brytyjskich szkołach pokazują, że uspołecznianie uczniów odbywa się w klimacie który celebruje i bazuje na związkach dominacji i podporządkowania. Jest więc zgodny z porządkiem społecznym miejsca pracy. Zespół szkolny, zwyczaje szkoły, ustalenia, ukierunkowanie praktyk , wszystko to przypomina uczniom i nauczycielom o miejscu w hierarchii i co ważniejsze - struktura hierarchiczna działa w sposób usankcjonowany.
Zwolennicy tej teorii traktują doświadczenie wykształcenia szczególnie wyższego jako konieczność społeczną niż edukacyjną.
Przypisują znaczenie formalnym dyplomatom aby podkreślić że osiągnięcie pewnego poziomu wykształcenia jest często podstawowym warunkiem uzyskania pracy niezależnie od umiejętności zdobytych w procesie edukacji są niezbędne do wykonywania danego zawodu.
Teoria - Socjalizacja szkolna z interakcjonistycznego punktu widzenia
Patrzymy tutaj na uczniów z punktu widzenia podmiotu - jednostek.
Podejście to odwołuje się przede wszystkim do teoretycznej kategorii symbolicznego internakcjonizmu wypracowanych w USA przez H. Meada i rozwijanych w latach 50-60`.
Najważniejsza jest tu interakcja, tj. wzajemne odnoszenie się do siebie, aktorów poprzez oczekiwania co do zachowań innych osób oraz antycypujące oczekiwania co do własnego zachowania.
Role nie są tu ustalonymi z zewnątrz wymaganiami co do zachowań. TO podmioty ustalają je między sobą i indywidualnie kształtują się w procesie komunikowania się.
ROLETAKING - tj. ego może postawić się w roli alter, może patrzeć na komunikowanie się również oczami innego. W ten sposób ego może rozpoznać jakie oczekiwania ma wobec niego alter. Swoim zachowaniem może te oczekiwania spełnić, ale może też rolę mu proponowaną odrzucić narażając się na przerwanie komunikowania się.
Ale w normalnym przypadku powinno dojść do zaakceptowania przez ego wymaganej przez niego roli. Przy jednoczesnym kształtowaniu jej na swój sposób. Ego poprzez własne zachowanie wnosi własną koncepcję tożsamości, która nie całkiem będzie pokrywać się z rolą wymaganą przez alter (tzw. rolemaking).
Model wymagany miedzy ego i alter zachodzący w toku komunikowania się zakłada zatem równouprawnienie między partnerami w procesie rolemaking i roletaking.
Tożsamość Meada
Zdolność jednostki do refleksyjnego wyjścia poza samą siebie i stanie się przedmiotem. Tożsamość powstaje, gdy jednostka potrafi w procesie komunikowania się spojrzeć na siebie oczami innych i w ten sposób stwarza sobie obraz samej siebie.
Taką koncepcje przejął Goofman i rozróżnił tożsamość osobową i społeczną.
Teoria osobowa wyraża się w niepowtarzalnej biografii a sieczna przynależność jednej i tej samej osoby do różnej i niekompatybilnej grupy.
Uczeń jako aktor
Szkoła jest instytucją w której komunikowanie się jest nastawione na dłuższą metę. W treści i formy komunikowania się są określone z góry w skutek czego są one wyłączone z okresu negocjowania ich przez uczestników: np. egzamin, obecność, oceny.
Dominujące pozycję ma nauczanie tych 2 inter.
Komunikowanie się na lekcji charakteryzuje się 2 dominującymi atrybutami instytucjonalnymi, tj.:
hierarchią i przymusem - z 1 strony
osiągnięciami i konkurencją - z 2 strony
W ramach przymusowej lekcji nauczyciel ma w porównaniu z uczniami nieproporcjonalną władzę definiowania. Nauczyciele mogą forsować interpretację ról i wyjaśnienie sytuacji. Ściągi, kłamstwa, przepisywanie na zajęciach innych lekcji.
Człowiek jako jednostka twórcza
Źródeł wyjaśniania mechanizmów należy szukać w naturalistycznej Platona zajadającej istnienie idei wrodzonych.
Człowiek twórca w ówczesnej Grecji był przekaźnikiem tych idei natomiast jego dzieła „cieniem idei pozaziemskich”.
Starożytni Grecy nie używali terminów które odpowiadałyby określeniom „twórca”, „tworzyć”. Wystarczało im „robić”. Ale i tym posługiwali się w stosunku do sztuki i artystów gdyż Ci nie wykonywali nowych rzeczy tylko odtwarzali to co jest w naturze. Wyjątkiem była poezja (ale nie była ona związana ze sztuką!).
W łacinie istniały wyrazy: creatio, kreator - ale oznaczano nimi czynności stwórcy, Boga, który stwarza z niczego.
Wybranym ludziom odrodzenia nadawano przydomek boski - ale wyrazu stwórca nie używano (Dopiero w Xix w.- tj. w romantyzmie) nobilituje w pełni człowieka na twó®cę. TO jednak postać otoczona tajemniczością.
Twórczość dziś to każde działanie wykraczające poza prostą recepcję. Owe działania mogą przyjmować postać materialną bądź ideową (jako myśli). Może być to czynność intencjonalna ale też i mglista wizja - może to być powołanie wartości autonomicznych, może być autoreakcją.
Nie tylko wytwory ale i charaktery, postawy, zdolności, procesy powodujące istotne zmiany w świadomości społecznej w stanie kultury, sztuki, nauki, techniki oraz współczesnym życiu.
Kategorie twórczości
Wobec w/w wyróżniamy 4 kategorie rozpatrywania twórczości:
jako dzieło
jako proces
jako zespół specyficznych cech osobowości lub zdolności
jako zespół stymulatorów społecznych (tj. społeczny klimat uwarunkowań twórczości).