1. Co to jest techniczne przygotowanie produkcji i jak się ono dzieli? Techniczne przygotowanie produkcji to pełna integracja działań związanych z tworzeniem procesów produkcyjnych i dzielimy je na: - konstrukcyjne przygotowanie produkcji; -technologiczne przygotowanie produkcji;
2. Co zawiera projekt technologiczny budowy statku w podziale na projekt wstępny oraz techniczny i roboczy?
Technologiczne przygotowanie produkcji:
a) projekt wstępny: 1 - ustalenie miejsca i metody budowy; 2 - podział sekcyjny kadłuba; 3 - rozplanowanie procesu technologicznego w terenie;
b) projekt techniczny i roboczy:
1 - kolejność montażu i spawania sekcji płatowych, bloków i statku; 2 - zakres i metody zbrojenia sekcji, wyposażenia bloków i statku przed i po wodowaniu; 3 - określenie pracochłonności wykonania statku; 4 - wzorcowy harmonogram budowy statku; 5 - pełną dokumentację materiałową;6 - dokumentację konstrukcyjną oprzyrządowań specjalnych; 7 - szereg szczegółowych instrukcji technologicznych;
3. Scharakteryzuj rodzaje procesów produkcyjnych w stoczni?
- podstawowe (celem ich jest przetwarzanie materiałów podstawowych w statek lub inne wyroby gotowe);
- pomocnicze (dające wyroby nie wchodzące w wyroby podstawowe, lecz warunkujące wykonanie tych wyrobów);
4. Na jakie procesy podstawowe dzielą się procesy produkcyjne w stoczni?
Podaj krótką charakterystykę? procesy produkcyjne podstawowe - celem ich jest przetwarzanie materiałów podstawowych w statek lub inne wyroby gotowe (proces produkcyjny budowy kadłuba);
podział: procesy naturalne - bez udziału siły roboczej (wysychanie farby, sezonowanie odlewów, suszenie drewna);
procesy pracy - procesy realizowane z udziałem człowieka jako głównego wykonawcy procesu produkcyjnego;
5. Przedstaw i opisz podział procesu produkcyjnego technologicznego w stoczni? W zależności od charakteru przemian:
- liniowe - przekształcenie formy lub układu (obróbka mechaniczna); - rozdzielcze - rozdzielenie formy lub układu (cięcie); - scaleniowe - montaż kadłuba, maszyny;
- mieszane - gdy gotowe wyroby są rezultatem wielu rożnych procesów;
6. Przedstaw podział technologicznego procesu budowy kadłuba na grupy faz i krótko opisz poszczególne fazy?
Grupa faz przygotowawczych:
-prostowanie blach; -oczyszczanie i wstępną konserwację blach i profili; -prace traserskie;
Grupa faz obróbczych:
-znakowanie; -cięcie gazowe i mechaniczne; -gięcie; -kryzowanie;
Grupa faz prefabrykacyjnych:
-prefabrykowanie usztywnień; -prefabrykowanie sekcji płaskich; -prefabrykowanie sekcji zespołowych; -prefabrykowanie bloków;
Grupa faz montażowych:
-montaż kadłuba na placu montażowym; -montaż kadłuba na pochylni; -montaż kadłuba w doku;
7. Na jakie fazy można podzielić technologiczny proces wyposażania statku?
- grupa faz przygotowawczych (wykonanie odlewów, odkuwek); - grupa faz obróbczych (elementy instalacji rurociągów, ślusarskich, z tworzyw sztucznych); - grupa faz prefabrykacyjnych (łączenie elementów w zespoły); - grupa faz montażowych (montaż maszyn i urządzeń, prace instalacyjne i wykończeniowe, próby);
8. Co to jest cykl budowy statku? Przedstaw strukturę cyklu budowy statku?
Czas kalendarzowy, w którym realizuje się proces produkcyjny budowy (cykl produkcyjny).
Cykl budowy statku:
a) okres obróbki b) okres prefabrykacji: - okres prefabrykacji wstępnej - okres prefabrykacji w halach - okres prefabrykacji na placach c) okres montażu: - okres montażu bloków - okres montażu na pochylni lub w doku suchym - okres montażu na wodzie - okres dokowania d) okres prób: - okres prób na uwięzi - okres prób w morzu - okres prac wykończeniowych po próbach na mor
9. Wymień czynniki wpływające na zapotrzebowanie na określony tonaż floty?
a) potrzeby transportowe handlu międzynarodowego:
- wynikające ze wzrostu liczby ludności, - rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów, - wymiany towarowej zgodnej z rozwojem ekonomicznym.
b) potrzeby eksploatacji mórz i oceanów:
- uprawianie rybołówstwa, - kopalnictwa złóż surowcowych znajdujących się na dnie i pod dnem, - instalacji różnorakich urządzeń technicznych (rurociągi, kable, itp.).
c) działań o charakterze militarnym
10.Na czym polega specyfika przemysłu okrętowego?
- Stocznie to zakłady produkcyjne silnie odczuwające konkurencje.
- Podatne na wahania koniunktury. - Ostra konkurencja.
- Statki to największe w świecie obiekty transportowo-komunikacyjne. - Pracochłonność budowy statku. - Występuje różnorodność użytych materiałów. - Jednostkowy charakter produkcji. - Liczba statków tego samego typu w serii jest ograniczona. - Koszt budowy jest bardzo wysoki.
11.Podaj kryteria podziału stoczni na typy?
- rodzaju produkcji: - budujące nowe statki,
- remontowe, - o produkcji mieszanej, - materiału stosowanego do produkcji: - stocznie statków stalowych, - stocznie statków drewnianych, - stocznie statków z tworzyw sztucznych, - stocznie statków żelbetonowych, - przeznaczenia statków: - morskie, - śródlądowe, - cywilne, - wojenne, - metody budowy i wielkości statków; - wielkości zatrudnienia;
12.Wymień czynniki warunkujące optymalna lokalizację stoczni?
- rodzaj terenu, - wysokość i ukształtowanie terenu, - szerokość i głębokość akwenu sąsiadującego ze stocznią, - odpowiedni rodzaj gruntu do fundamentowania, - bliskość portu i łatwość dostępu do otwartego morza, - możliwości zaopatrzenia stoczni w energię, - dogodność doprowadzenia linii kolejowych i drogowych, - warunki klimatyczne, - bliskość źródeł zaopatrzenia.
13.Jakie znasz schematy rozplanowania stoczni budującej nowe statki?
- o układzie prostym, - o układzie w kształcie litery U, - o układzie w kształcie litery S,
14.Jakie znasz schematy rozplanowania stoczni remontowych?
- układ pirsowy stoczni remontowej - rozplanowanie stoczni remontowej nad basenem - rozplanowanie stoczni remontowej na wyspie
15.Przedstaw podstawowy podział materiałów stosowanych do budowy kadłuba w Stoczni:
- podstawowe i dodatkowe - wykorzystywane bezpośrednio w procesach produkcji;
- pomocnicze - wykorzystywane do nadania produktom pracy dodatkowych właściwości;
- uzupełniające - paliwo, części zapasowe, odpady;
16.Jakie podstawowe wymagania muszą spełniać materiały stosowane do budowy i remontów statku?
Materiały stosowane do budowy i remontów statków podlegają nadzorowi przez Towarzystwo Klasyfikacyjne ( w Polsce PRS. S.A.). Wymagania w stosunku do materiałów określają Przepisy Klasyfikacji i Budowy Statków Morskich część IX. Materiały i spawanie. Materiały, które nie odpowiadają warunkom określonym w Części IX, podlegają w każdym przypadku odrębnemu rozpatrzeniu przez PRS.
17.Jakie materiały w budowie statków objęte są nadzorem przez Towarzystwa Klasyfikacyjne?
- kadłub, - mechanizmy i urządzenia maszynowe, - kotły parowe i zbiorniki ciśnieniowe, - wyposażenie okrętowe, - rurociągi okrętowe.
18. Jakie cechy powinien posiadać materiał na konstrukcję kadłuba dużych statków morskich?
• statyczne własności wytrzymałościowe, • odporność na pękanie zmęczeniowe, • odporność na kruche pękanie, • odporność na pękanie laminarne, • niską podatność na korozję, • łatwe przetwarzanie • niski koszt.
19. Przedstaw charakterystyki stali okrętowych do budowy kadłuba?
Do budowy kadłubów statków stosowane są:
- Stale stopowe, - Stopy aluminium.
Stal okrętowa to taka stal, która stosowana jest na elementy konstrukcyjne kadłubów statków podlegających nadzorowi towarzystw klasyfikacyjnych. Stale te są wytwarzane zgodnie z wymaganiami tych towarzystw i pod ich nadzorem.
Podział:
Stale kadłubowe o zwykłej wytrzymałości (ZW),
Stale kadłubowe o podwyższonej wytrzymałości (PW),
Stale konstrukcyjne o wysokiej wytrzymałości ulepszone cieplnie (WW),
Stale o gwarantowanych własnościach w kierunku grubości (Z),
Stale do pracy w niskich temperaturach,
Charakterystyka:
- gwarantowana duża odporność na kruche pękanie w temp. 0°c, a dla pewnych kategorii stali, także w temp. ujemnych;
- dobra spawalność umożliwiająca uzyskanie złączy spawanych bez pęknięć przy spawaniu różnymi technologiami, bez podgrzewania wstępnego przy różnych temperaturach otoczenia;
- zdolność do przeróbki plastycznej na zimno, bez znacznego pogorszenia własności eksploatacyjnych po odkształceniu, nie wymagające obróbki cieplnej odprężającej (rekrystalizacyjnej);
- odporność na korozję w środowisku wody morskiej, a w pewnych przypadkach przewożonego ładunku;
- wytrzymałość na zmęczenie w środowisku korozyjnym, szczególnie niskocykliczne zmęczenie złącz spawanych;
możliwie niska cena;
20. Jak wpływa stan naprężeń, szybkość obciążenia i temperatura na własności mechaniczne stali? Naszkicuj odpowiednie wykresy?
- Maleją własności wytrzymałościowe
(twardość, wytrzymałość na rozciąganie, granica plastyczności);
- Rosną własności plastyczne
(przewężenie, wydłużenie oraz udarność);
21.Jakie znasz próby technologiczne badania stali okrętowych?
- Próba udarności (młot Charpy V) - Próba zginania - Próba twardości
22.W jaki sposób składujemy materiały stalowe w stoczni?
Materiały hutnicze dzielimy jena dwie grupy: blachy i profile, po nadejściu do stoczni składowane są w magazynach.
Blachy - wielkość składu uzależniona jest od:
- wielkości produkcji, - wielkości zapasu materiałowego utrzymywanego w stoczni, - rodzaju składowania materiału
- liczby używanych w stoczni typowielkości (typoformatu) blach.
Ilość składowanych materiałów na danej powierzchni magazynowej uzależniona jest od metody składowania. Istnieją dwa rodzaje składowania blach:
- w stertach - w stojakach,
Składy są z reguły otwarte w celu umożliwienia naturalnego procesu odpadania zgorzeliny pod wpływem warunków atmosferycznych.
Profile - rozróżniamy profile o
- dużych przekrojach - składowane na dźwigarach podobnych do stosowanych przy składowaniu blach w stertach.
- małych przekrojach - składowane w stojakach
23.Przedstaw etapy wytwarzania konstrukcji kadłuba?
• obróbka wstępna • prefabrykacja profili i drobnych elementów • obróbka • prefabrykacja węzłów • prefabrykacja sekcji płatowych • prefabrykacja sekcji przestrzennych • montaż bloków • montaż kadłuba
24.Na czy polega obróbka wstępna w stoczni w procesie budowy kadłuba? Wymień typowe stanowiska pracy wchodzące w skład ciągu obróbki wstępne?
prostowania oczyszczania ze zgorzeliny okresowego zabezpieczania materiału przed korozją trasowania obcinania większych zapasów skład międzyoperacyjny wieża traserska walcownia
Operacje obróbki wstępnej przeprowadzane są bezpośrednio przed podaniem materiału do hali obróbki.
25.Wymień główne zadania walcowania blach i profili?
- usunięcie nierówności na blachach, powstałych w skutek nierównomiernego stygnięcia blach po walcowaniu na gorąco w hutach i odkształceń powstałych w czasie transportu i przeładunku,
- usunięcie reszty naprężeń wewnętrznych, powstałych przy walcowaniu na gorąco,
- wykruszenie części zgorzeliny, która odstała od blachy w okresie przebywania na wolnym powietrzu.
Walcowanie blach odbywa się poprzez kilkakrotne przepuszczenie blachy przez walce. Walcowanie płaskowników i profili wymaga zastosowania specjalnych walców.
26.Na czym polega oczyszczanie blach i profili? Jakie znasz metody oczyszczania?
Po procesie walcowania zostaje jeszcze część zgorzeliny, należy ją usunąć w następującymi metodami:
a) metody mechaniczne (piaskowanie, śrutowanie, szczotki, skrobaki, młoty udarowe),
b) metody chemiczne - trawienie (za pomocą kwasu siarkowego lub kwasu solnego).
c) metody termiczne (płomień acetylenowo-tlenowy, elektroindukcyjne, sezonowanie).
27.Jakie znasz standardy przygotowania powierzchni do malowania?
Kontroli stanu przygotowania powierzchni podlegają następujące właściwości:
- wygląd powierzchni, - stopień czystości podłoża, - profil powierzchni (chropowatość) - obecność zatłuszczeń, - obecność zapylenia, - obecność zanieczyszczeń jonowych.
Stopień przygotowania powierzchni możemy oceniać wg normy ZN -89/101124
28.Jak oceniamy i badamy stan przygotowania powierzchni do malowania?
Oceniane właściwości( wymagania i metody):
a) Wygląd powierzchni - wolna od pęcherzy, łusek, rozwarstwień, dopuszczalna głębokość łusek do 0,5 mm.
Metoda: nieuzbrojonym okiem z 25 cm przy świetle w dziennym lub żarówce 100W. Głębokość wgnieceń - suwmiarka, lub specjalistycznym przyrządem do badania wżerów.
b) Stopień przygotowania - nie niżej niż Sa 2.5.
Metoda - wizualna wg wzorców.
c) Profil powierzchni - ścierniwo kuliste - 70 μm; ścierniwo ostrokątne - 100 μm. Metoda - stykowa, ruchowa, przez porównanie.
d) Stopień odpylenia. Metoda - wg wzorca.
e) Obecność zatłuszczenia. Nie dopuszcza się.
29.Przedstaw podział statku na umowne części składowe?
Cel podziału: ułatwienie opracowania procesu technologicznego;
Rejon: przestrzenne części statku, wyznaczone umownymi płaszczyznami, zawierające określoną liczbę kompletnych sekcji i elementów wyposażenia;
Podział na rejony ustala się na podstawie przyjętego wariantu budowy. 1. Statek 2. Klasy konstrukcyjne statku 3. Grupy technologiczno - konstrukcyjne 4. Podgrupy technologiczno - konstrukcyjne 5. Zespoły konstrukcyjne (sekcje) 6. Podzespoły konstrukcyjne (podsekcje) 7. Węzły konstrukcyjne 8. Elementy konstrukcyjne Numeracja rejonów odpowiada kolejności montażu, co ułatwia planowanie zaopatrzenia i realizacje prac.
30.Jak dzielimy sekcje konstrukcyjne kadłuba statku?
- sekcje płatowe (płaskie) - składające się z prostego płata poszycia wspartego odpowiednia konstrukcja usztywniającą;
- sekcje przestrzenne - składające się z pasa obłowego wspartego odpowiednia konstrukcją usztywniającą, wymagające odpowiednich łóż montażowych zapewniających zachowanie właściwego kształtu; - sekcje zespołowe - złożone z kilku sekcji płatowych, obejmujące wycinek przestrzenny kadłuba, jak np.. dno podwójne; - bloki - składające się z szeregu sekcji płatowych lub zespołowych, obejmujących wycinek kadłuba na całej jego szerokości i wysokości, jak blok dziobowy, rufowy, blok siłowni, blok nadbudówki itp.;
31.Co to jest grupa technologiczna( grupa obróbcza)? Wymień możliwe podziały elementów konstrukcji kadłuba na grupy obróbcze?
Grupa obróbczą jest wyodrębniona materiałowo część konstrukcji obejmująca jedną lub więcej sekcji z jednej grupy konstrukcyjnej w jednym rejonie statku.
Grupa technologiczna (grupa obróbcza) to elementy konstrukcji poddawane temu samemu lub podobnemu procesowi technologicznemu.
Podział:
- Blachy proste o dużych wymiarach - Blachy o krzywiznach łagodnych, obrabiane przed gięciem. - Blachy o krzywiznach skomplikowanych, obrabiane po gięciu - Drobne elementy z blach - Proste kształtowniki - Kształtowniki o krzywiznach łagodnych, wykonane na zimno - Kształtowniki o krzywiznach skomplikowanych, gięte na gorąco
32.Co to jest prefabrykacja? Jakie rodzaje prefabrykacji stosujemy w stoczniach?
Prefabrykacja to montaż pojedynczych elementów konstrukcyjnych w zespoły, zwane sekcjami, przy jednoczesnym ich trwałym łączeniu przed zamontowaniem w całość.
Prefabrykację dzielimy na :
a) wstępną, b) sekcji płatowych, c) sekcji zespołowych, d) bloków.
33.Czym kieruje się konstruktor dokonując podziału kadłuba na bloki, sekcje, itp. I jakie cele poprzez ten podział chce zrealizować?
Podział kadłuba na bloki, sekcje zespołowe, sekcje płatowe ustala konstruktor w porozumieniu (uzgodnieniu) technologiem.
Podział kadłuba jest rezultatem analizy:
- Konstrukcji i wytrzymałości- Zunifikowanie wymiarów blach i profili (programy walcowania hut), - Infrastruktury technicznej stoczni (w tym urządzeń transportowych i dźwigowych), - Ilości złącz spawanych wykonywanych w pozycji przymusowej, - Zakresu prac wyposażeniowych, - Wielkości budowanej serii, - Analizy ekonomicznej
34.Wymień typowe elementy składowe sekcji płaskiej wchodzącej w skład kadłuba statku i przedstaw schematycznie na szkicu sposób jej prefabrykacji?
Sekcje płaskie składają się z płatu poszycia wspartego odpowiednią konstrukcją usztywniającą, to jest grodzie, sekcje pokładów lub poszycia burtowego.
- Montaż blach w płat (spawanie blach); - Montaż usztywnień niskich - Montaż usztywnień wysokich
35.Przedstaw na szkicu Ciąg sekcji płaskiej oraz wymień i zaznacz stanowiska wchodzące w jej skład? Jakie urządzenia wchodzą w skład ciągu sekcji płaskich?
1. Stanowisko montażu i spawania płatów.
2. Stanowisko oczyszczania z powłok malarskich ochronnych miejsc pod montaż usztywnień pierwszej i drugiej grupy oraz trasowanie ich położenia.
3. Stanowisko montażu usztywnień I grupy, wyposażone w siłowniki hydrauliczne dociskające usztywnienia do poszycia. Stanowisko wyposażone jest w głowicę do wykonywania spoin szczepnych.
4. Stanowisko spawania usztywnień I grupy (ciągłych). Spoina pachwinowa ciągła lub przerywana. Wykonywana przelotowo tzn. od końca do końca usztywnienia.
5. Stanowisko montażu usztywnień II grupy. Wyposażone w siłowniki hydrauliczne iskające usztywnienia do poszycia
6. Stanowisko spawania usztywnień II grupy wyposażone w automaty (półautomaty) do spawania spoin pachwinowych (różnymi metodami MIG/MAG).
7. Stanowisko odstawcze, na którym dokonujemy: spawania węzłówek, zaślepień, chwytów, odbioru sekcji
36.Przedstaw poznane metody i sposoby budowy sekcji przestrzennych kadłuba?
Produkcją kadłuba w stoczni zajmuje się wyspecjalizowany wydział nazywany kadłubownią.
Proces budowy kadłuba składa się z 3 podstawowych etapów: prefabrykacji sekcji kadłuba, montażu sekcji w bloki, łączenia bloków
Sekcje montowane są z blach i kształtowników po wcześniejszym ich natrasowaniu, wycięciu (wypaleniu) wg kart wykroju bazujących na dokumentacji technologicznej oraz, ewentualnie, gięciu.
Sekcje mogą przybierać formy: płatowe (płaskie, gięte), przestrzenne
Montaż elementów w sekcje polega połączeniu płaskich elementów w większe płaty poprzez sczepianie (spawanie punktowe), a następnie spawanie jedno- lub dwustronne. Kolejną fazą jest montaż usztywnień odbywający się podobnie, jak montaż płatów blach. Często do montażu sekcji wykorzystywane są tzw. łoża montażowe gwarantujące zachowanie kształtu sekcji narzuconego przez projekt.
Sekcje przestrzenne - składające się z pasa obłowego wspartego odpowiednia konstrukcją usztywniającą, wymagające odpowiednich łóż montażowych zapewniających zachowanie właściwego kształtu.
37.Jakie rodzaje transportu są stosowane w stoczniach w magazynach materiałów hutniczych oraz w procesach obróbki, oraz prefabrykacji sekcji płaskich i przestrzennych?
- wózki widłowe - transport rolkowy - suwnice szynowe -dźwigowy
38.Wymień i naszkicuj metody montażu kadłuba statku?
Metody montażu kadłuba w płaszczyźnie wzdłużnej:
a - piętrowa; Numeracja rejonów odpowiada kolejności montażu, co ułatwia planowanie zaopatrzenia i realizacje prac;
b - piramidalna; Numeracja odpowiada kolejności montażu;
c - wyspowa;
d - blokowa; Blok jest jednocześnie rejonem statku (kadłuba);
39.Co to jest rejon budowy i do jakich celów pojęcie to wprowadza się w procesie budowy statku?
Rejon: przestrzenne części statku, wyznaczone umownymi płaszczyznami, zawierające określoną liczbę kompletnych sekcji i elementów wyposażenia.
Podział na rejony ustala się na podstawie przyjętego wariantu budowy w celu ułatwienie opracowania procesu technologicznego.
40.Wodowanie - definicja, rodzaje wodowania.
Wodowanie - przemieszczanie jednostki pływającej z lądu na wodę po zakończeniu jej budowy lub remontu. Jest jedną z najważniejszych operacji technologicznych procesu budowy statku - w niektórych przypadkach, nie można jej powtórzyć ani zatrzymać w dowolnej chwili. może się odbyć najwcześniej z chwilą ukończenia prac kadłubowych zapewniających pływalność i wystarczającą wytrzymałość wzdłużną i miejscową.
Obecnie stosowane metody wodowania:
1. Spłynięcie kadłuba statku z jego podbudowy wskutek:
a) pogrążania podbudowy w wodzie o niezmiennym poziomie:
1- za pomocą doku pływającego; 2- za pomocą wyciągów poprzecznych i wzdłużnych; 3- za pomocą dźwigu; 4- za pomocą podnośnika (synchroliftu);
b) podniesienie zwierciadła wody przy niezmiennym poziomie podbudowy:
1 - za pomocą doku suchego; 2. Wodowanie pod wpływem składowej siły ciężkości działającej równolegle do torów powodującej ruch kadłuba statku w kierunku:
a) wzdłużnym do jego osi (pochylnia wzdłużna);
b) poprzecznym do jego osi (pochylnia poprzeczna);
41.Wodowanie wzdłużne - rozkład sił, warunek wodowania samoczynnego.
Wodowanie wzdłużne - wodowanie pod wpływem składowej siły ciężkości działającej równolegle do torów powodującej ruch kadłuba statku w kierunku: wzdłużnym do jego osi, poprzecznym do jego osi.
Okresy wodowania:
I - od ruszenia statku do chwili wejścia stępki do wody
II - od chwili wejścia stępki do wody do obrotu rufy
III - od rozpoczęcia obrotu do zejścia kozła dziobowego z KP
IV - od zejścia koła dziobowego z KP do zatrzymania statku
42.Wodowanie poprzeczne - typy wodowania.
-bez zeskoku, -z zeskokiem, -z małym zeskokiem, -po torze obrotowym
43.Wodowanie przy pomocy wyciągu.
- wzdłużny; - poprzeczny;
Przy pomocy wyciągu.
44.Wodowanie przy pomocy synchroliftu.
Za pomocą specjalnego wózka z który statek opuszcza się samoczynnie na specjalnej rampie (przesuwany po lądzie na ponton) do wody, który później jest zatapiany