Dr Aleksandra Rutkowska

Instytut Psychologii UŁ

PROCESY POZNAWCZE CZ. II

(UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ)

Wykład 8

SPOSOBY ZBIERANIA INFORMACJI O STRUKTURACH MÓZGOWYCH ODPOWIEDZIALNYCH ZA PAMIĘĆ CD.

W 1998 roku pacjent HM żył jeszcze w ośrodku dla przewlekle chorych, jednak jego pamięć deklaratywna uległa katastrofalnemu zaburzeniu, ponieważ zostały u niego zresekowane obszary odpowiedzialne za pamięć deklaratywną.

Została zachowana pamięć proceduralna, bo móżdżek i jądro podkorowe (skorupa) została zachowana, są one odpowiedzialne za kodowanie i przechowywanie informacji w pamięci proceduralnej.

Pacjenta HM badała neuropsychologicznie Brenda Milner i wydała w 1957 roku monografię ku przestrodze. Deficyt w następstwie reakcji jest wybiórczy i dotyczy pamięci.

Nigdy więcej nie przeprowadzono resekcji obustronnych:

  1. Tylko niektóre ośrodki przeprowadzają resekcję

  2. Resekcje są jednostronne (zawsze)

  3. Resekcje korowe

  4. Bardzo ograniczone co do wielkości (niewielkie resekcje)

  5. Przeprowadzane są wtedy gdy mono- i politerapia nie przynosi skutku

III. PRZYPADKI KLINICZNE

Badano pacjentów po urazach głowy:

a) otwartych (np. postrzałowych)

b) zamkniętych (np. czaszkowo - mózgowych, bez zerwanych powłok)

1/ AMNEZJA POURAZOWA PTA

(posttraumatic amnestia)

a) Amnezja następcza (AA- anterograde amnesia) - od urazu w przyszłość

statystycznie:

niepamięć do 1 godziny: 208 osób

niepamięć od 1 godziny do 24: 313 osób

niepamięć od doby do tygodnia: 231 osób

niepamięć powyżej tygodnia 167 osób

b) Amnezja wsteczna (RA- retrograde amnesia) - od urazu w przeszłość

statystycznie:

niepamięć od kilku od kilkunastu sekund: 707 osób

niepamięć dłuższa niż 30 sekund: 133osoby

Nie zawsze niepamięć musi być jednolita, są przypadki niepamięci fragmentarycznej:

  1. Amnezja z wyspami pamięciowymi: pacjent nie wie nic na temat urazu, co się z nim działo, pamięta tylko ciemność i dźwięk karetki, twarz lekarza. W morzu niepamięci występuje wyspa pamięciowa.

  1. Amnezja odroczona: występuje jakiś czas po urazie i pacjent po pewnym upływie czasu od wypadku nie pamięta już nic.

  1. Amnezja połączona z konfabulacjami - Pourazowy zespół Korsakowa

W 1887r. został opisany jako zaburzenia mające etiologię alkoholową. Jednak aktualnie sądzi się, że nie musi tak być. Określa się jako specyficzne zaburzenia pamięci (okresy niepamięci - luki pamięciowe), które są wypełnione konfabulacjami - treściami nieprawdziwymi.

U osób, które rzeczywiście nadużywały alkoholu te konfabulacje są absurdalne.

U osób nienadużywających, konfabulacje wydają się dosyć realne, trudno stwierdzić fałszywość.

Oprócz konfabulacji występują kontaminacje - w luki pamięciowe są wplatane wydarzenia faktycznie powstałe z kilku realnie istniejących wydarzeń

Występują też pseudoreminiscencje - przypomnienia prawdziwych wydarzeń, ale umiejscowione w złym czasie.

Dla zespołu Korsakowa newralgiczne jest uszkodzenie obustronne ciał siateczkowatych (międzymózgowie) co może nastąpić w drodze urazu i alkoholizmu przewlekłego.

  1. Amnezja połączona z automatyzmami ruchowymi - po urazie np. sportowiec, bokser dalej wykonuje czynność automatyczną, z amnezji zdaje sobie sprawę dopiero po zakończeniu walki. Występuje częściej przy urazach zamkniętych niż otwartych.

Amnezja to problem społeczno-orzeczniczy: jak skazać winnych jeśli w wyniku pobicia nastąpiła amnezja wsteczna?

2/ PACJENCI Z CHOROBAMI NACZYNIOWYMI MÓZGU

20% krwi naszego ciała przepływa przez mózg, obniżenie przepływu krwi o 30% powoduje obumieranie komórek nerwowych. Do mózgu krew doprowadzają 4 tętnice:

  1. tętnica szyjna wspólna (prawa i lewa)

  2. tętnica kręgowa (prawa i lewa)

  3. tętnica podstawna

  4. tętnica tylna (prawa i lewa)

Zator mózgu - występuje najczęściej w naczyniach wieńcowych, tworzy się skrzeplina - nadmierna skłonność organizmu do agregowania płytek - cały obszar, który powinien być unaczyniony ulega obumarciu i powstaje ognisko zawałowe.

Zakrzepica naczyń - naczynia tętnicze obrastają w warstwą złogów lipidowych (choroba ogólna), powoduje to zmniejszenia światła naczyń i miażdżycę.

Krwotoki mózgowe - naczynie zostaje poddane wzmożonej presji ciśnienia tętniczego i pęknięcie naczynia krwionośnego w mózgu (krew wylana bezpośrednio na mózg jest silną toksyną) i brak krwi w zaopatrywanym obszarze mózgu.

  1. Wylew krwi - krew niszczy komórki nerwowe przez rozpad na żelazo i hemoglobinę, które zatruwają komórki nerwowe.

  2. Tętniak - nieprawidłowa ściana naczynia.

  3. Zniekształcenie tętniczo - żylne - ulegają pęknięciu pod wpływem używania.

  4. Rozlana miażdżyca tętnic mózgu - kiedy występuje wiele małych ognisk zawałowych w całym obszarze mózgu, może wystąpić ekmenzja - niepamięć zdarzeń bieżących przy relatywnie dobrej pamięci zdarzeń dawnych.

Sytuacje w których może dojść do zaburzenia pamięci a nie są bezpośrednio związane z mózgiem to

Zawał mięśnia sercowego - może dojść do urazu mózgu na skutek braku dopływu krwi do części wstępującej i zstępujacej pnia mózgu i tworu siatkowatego, dochodzi wtedy też do niezdolności utrzymania stanu czuwania.

Guzy dostarczają informacji na temat pamięci gdy:

  1. Ulokują się w strukturach mózgu istotnych dla pamięci.

  2. Powodują ciasnotę czaszkową i powodują ogólne zaburzenia pamięci z tego tytułu.

Najbardziej złośliwe są te guzy mózgu (nowotwory OUN), dla których komórką wyjściową są komórki glejowe, ich nowotwory nazywamy glejakami: zabijają w ciągu 2-3 miesięcy.

Oponiak - wywodzi się z opony twardej, guz łagodny, rośnie nawet przez kilka-kilkanaście lat zanim się ujawni.

Gruczolak - nowotwór gruczołów mózgu: przysadki i szyszynki.