Dr Aleksandra Rutkowska
Instytut Psychologii UŁ
PROCESY POZNAWCZE CZ. II
(UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ)
Wykład 8
SPOSOBY ZBIERANIA INFORMACJI O STRUKTURACH MÓZGOWYCH ODPOWIEDZIALNYCH ZA PAMIĘĆ CD.
W 1998 roku pacjent HM żył jeszcze w ośrodku dla przewlekle chorych, jednak jego pamięć deklaratywna uległa katastrofalnemu zaburzeniu, ponieważ zostały u niego zresekowane obszary odpowiedzialne za pamięć deklaratywną.
Została zachowana pamięć proceduralna, bo móżdżek i jądro podkorowe (skorupa) została zachowana, są one odpowiedzialne za kodowanie i przechowywanie informacji w pamięci proceduralnej.
Pacjenta HM badała neuropsychologicznie Brenda Milner i wydała w 1957 roku monografię ku przestrodze. Deficyt w następstwie reakcji jest wybiórczy i dotyczy pamięci.
Nigdy więcej nie przeprowadzono resekcji obustronnych:
Tylko niektóre ośrodki przeprowadzają resekcję
Resekcje są jednostronne (zawsze)
Resekcje korowe
Bardzo ograniczone co do wielkości (niewielkie resekcje)
Przeprowadzane są wtedy gdy mono- i politerapia nie przynosi skutku
III. PRZYPADKI KLINICZNE
Badano pacjentów po urazach głowy:
a) otwartych (np. postrzałowych)
b) zamkniętych (np. czaszkowo - mózgowych, bez zerwanych powłok)
1/ AMNEZJA POURAZOWA PTA
(posttraumatic amnestia)
a) Amnezja następcza (AA- anterograde amnesia) - od urazu w przyszłość
statystycznie:
niepamięć do 1 godziny: 208 osób
niepamięć od 1 godziny do 24: 313 osób
niepamięć od doby do tygodnia: 231 osób
niepamięć powyżej tygodnia 167 osób
b) Amnezja wsteczna (RA- retrograde amnesia) - od urazu w przeszłość
statystycznie:
niepamięć od kilku od kilkunastu sekund: 707 osób
niepamięć dłuższa niż 30 sekund: 133osoby
Nie zawsze niepamięć musi być jednolita, są przypadki niepamięci fragmentarycznej:
Amnezja z wyspami pamięciowymi: pacjent nie wie nic na temat urazu, co się z nim działo, pamięta tylko ciemność i dźwięk karetki, twarz lekarza. W morzu niepamięci występuje wyspa pamięciowa.
Amnezja odroczona: występuje jakiś czas po urazie i pacjent po pewnym upływie czasu od wypadku nie pamięta już nic.
Amnezja połączona z konfabulacjami - Pourazowy zespół Korsakowa
W 1887r. został opisany jako zaburzenia mające etiologię alkoholową. Jednak aktualnie sądzi się, że nie musi tak być. Określa się jako specyficzne zaburzenia pamięci (okresy niepamięci - luki pamięciowe), które są wypełnione konfabulacjami - treściami nieprawdziwymi.
U osób, które rzeczywiście nadużywały alkoholu te konfabulacje są absurdalne.
U osób nienadużywających, konfabulacje wydają się dosyć realne, trudno stwierdzić fałszywość.
Oprócz konfabulacji występują kontaminacje - w luki pamięciowe są wplatane wydarzenia faktycznie powstałe z kilku realnie istniejących wydarzeń
Występują też pseudoreminiscencje - przypomnienia prawdziwych wydarzeń, ale umiejscowione w złym czasie.
Dla zespołu Korsakowa newralgiczne jest uszkodzenie obustronne ciał siateczkowatych (międzymózgowie) co może nastąpić w drodze urazu i alkoholizmu przewlekłego.
Amnezja połączona z automatyzmami ruchowymi - po urazie np. sportowiec, bokser dalej wykonuje czynność automatyczną, z amnezji zdaje sobie sprawę dopiero po zakończeniu walki. Występuje częściej przy urazach zamkniętych niż otwartych.
Amnezja to problem społeczno-orzeczniczy: jak skazać winnych jeśli w wyniku pobicia nastąpiła amnezja wsteczna?
2/ PACJENCI Z CHOROBAMI NACZYNIOWYMI MÓZGU
20% krwi naszego ciała przepływa przez mózg, obniżenie przepływu krwi o 30% powoduje obumieranie komórek nerwowych. Do mózgu krew doprowadzają 4 tętnice:
tętnica szyjna wspólna (prawa i lewa)
tętnica kręgowa (prawa i lewa)
tętnica podstawna
tętnica tylna (prawa i lewa)
Zator mózgu - występuje najczęściej w naczyniach wieńcowych, tworzy się skrzeplina - nadmierna skłonność organizmu do agregowania płytek - cały obszar, który powinien być unaczyniony ulega obumarciu i powstaje ognisko zawałowe.
Zakrzepica naczyń - naczynia tętnicze obrastają w warstwą złogów lipidowych (choroba ogólna), powoduje to zmniejszenia światła naczyń i miażdżycę.
Krwotoki mózgowe - naczynie zostaje poddane wzmożonej presji ciśnienia tętniczego i pęknięcie naczynia krwionośnego w mózgu (krew wylana bezpośrednio na mózg jest silną toksyną) i brak krwi w zaopatrywanym obszarze mózgu.
Wylew krwi - krew niszczy komórki nerwowe przez rozpad na żelazo i hemoglobinę, które zatruwają komórki nerwowe.
Tętniak - nieprawidłowa ściana naczynia.
Zniekształcenie tętniczo - żylne - ulegają pęknięciu pod wpływem używania.
Rozlana miażdżyca tętnic mózgu - kiedy występuje wiele małych ognisk zawałowych w całym obszarze mózgu, może wystąpić ekmenzja - niepamięć zdarzeń bieżących przy relatywnie dobrej pamięci zdarzeń dawnych.
Sytuacje w których może dojść do zaburzenia pamięci a nie są bezpośrednio związane z mózgiem to
Zawał mięśnia sercowego - może dojść do urazu mózgu na skutek braku dopływu krwi do części wstępującej i zstępujacej pnia mózgu i tworu siatkowatego, dochodzi wtedy też do niezdolności utrzymania stanu czuwania.
Guzy dostarczają informacji na temat pamięci gdy:
Ulokują się w strukturach mózgu istotnych dla pamięci.
Powodują ciasnotę czaszkową i powodują ogólne zaburzenia pamięci z tego tytułu.
Najbardziej złośliwe są te guzy mózgu (nowotwory OUN), dla których komórką wyjściową są komórki glejowe, ich nowotwory nazywamy glejakami: zabijają w ciągu 2-3 miesięcy.
Oponiak - wywodzi się z opony twardej, guz łagodny, rośnie nawet przez kilka-kilkanaście lat zanim się ujawni.
Gruczolak - nowotwór gruczołów mózgu: przysadki i szyszynki.