Wykład 6

19.12.2010

Hipokampalne komórki miejsca

• komórki miejsca - to komórki; cechą komórek miejsca jest ich stałość

• komórki siatki / lub matrycy (grid cells)

• komórki kierunku głowy / aktywne w momencie, gdy zwierzę ma skierowaną głowę w określonym kierunku i nie zmienia się

• komórki brzegu / granicy

Komórki miejsca znajdując się głównie w polu CA (pole hipokampa - zakręt zębaty, pole CA) powstaje w korze śródwęchowej

Jednostki gnostyczne - JERZY KONARSKI

Komórki babci (Grondmother Cells) 1969 r.

Komórki formacji hipokampa; 2005 r. komórki pamiętają dane zdarzenie.

Hormony lustrzane służą do naśladowania; imitują zachowania innych osób i zwierząt

W korze ruchowej neurony lustrzane.

Niebezpieczeństwo

Ochrona

• budowa ciała (ochrona mechaniczna, ubarwienie; ochrona chemiczna: smak, jad)

• formy zachowania / reakcje obronne

strach - popęd awersyjny

wściekłość / gniew - popęd awersyjny

ból - rodzaj uczucia, silny popęd wrodzony; strach przed bólem - popęd nabyty

strach umożliwia oddalenie się, unikniecie niebezpieczeństwa.

Reakcje oporu na strach
↓	↓
wrodzone	nabyte
1. na wężę (u małp)	1. strach przed bólem
2. na zapach kota (u myszy	2. strach przed pokarmem, który powoduje chorobę.
3. na poruszające się sylwetki ptaków drapieżnych
4. na widok zwłok ludzkich (zwłaszcza zniekształconych) - u ludzi
Strach
↓		↓
czynny		bierny
1. wywołuje ucieczkę		1. znieruchomienie (u szczurów)
2. aktywuje układ nerwowy autonomiczny		2. trema
3. zwężenie naczyń krwionośnych (bladość)		3. omdlenie (u człowieka)
4. rozszerzenie naczyń krwionośnych
5. oddanie moczu i kału

Popęd wywołujący agresję
↓	↓
aktywuje układ autonomiczny	aktywuje układ hormonalny
1. …. Tępo	1. wydzielanie kortkosteroidów (kora nadnerczy)
2. wzrost ciśnienia krwi	2. wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny (rdzeń nadnerczy)
3. rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry	3. omdlenie (u człowieka)
4. rozszerzenie naczyń krwionośnych

Wściekłość / gniew

Brak fazy apetencyjnej

Różnorodne działania spełniające / przerywające:

- unicestwienie przedmiotu agresji (reakcja konsumpcyjna)

- odpowiedni gest lub poza uległości

- przeciwnik

- ucieczka przeciwnika

- przeniesienie

……………

- atak ofensywny (obrona terytorium, walka o pokarm, samicę, pozycję w grupie)

- agresja międzysamcza (np. widok samca tego samego gatunku)

- atak defensywny (samoobrona); często poprzedzony próbą ucieczki

- agresja wywołana przez bodźce środowiska; agresja matczyna w obronie potomstwa

- agresja socjalna (ustalenie hierarchii w stadzie)

- zabijanie potomstwa (własnego lub cudzego)

- atak łowczy (drapieżny na ofiary) - rodzaj zachowania pokarmowego.

…………

- znaczenie sygnalizacyjne

- pozy zagrożenia

- pozy uległości (zachowania submisywne)

Obrona terytorium - teryterioryzm

Obrona terytorium

Teryterializm - tendencja do zajmowania określonego obszaru środowisk; terytorium (rewir) - obszar zajęty i broniony przez zwierzę.

Rezydent - posiadacz terytorium.

Intruz - osobnik obcy.

Terytorium mieszkalne

Terytorium godowe

Oznaczenie terytorium:

- moczem

- wydzieliną

- śpiewem (ptaki)

- głosem (jelenie, wyjce)

Terytorium - funkcje biologiczne:

- schronienie

- poczucie bezpieczeństwa

- pokarm

Szczury:

Rezydent:

- obwąchuje ….

- napusza się

- podchodzi z boku, atakuje grzbiet

Intruz:

- ucieka

- nieruchomieje

- stoi na tylnich łapach, bo przednimi się broni

- kładzie się na grzbiecie

Przybierane pozy uległości: nieruchomieje, kładzie się na grzbiecie.

Terytorium, rezydenci, sąsiednie terytorium.

Przeważnie poprzestaje na rytualnym wzajemnym zagrożeniu.

Laboratoryjne badanie agresji:

Obserwacyjne badanie hierarchii

- test rezydenta - intruza

Agresja wywołana izolacją.

Test dominacji (test miny)

Drażnienie ….

Podwzgórza kota

Kot + narkotyzowany szczur

1. brak drażnienia - obwąchiwanie

2. drażnienie przyśrodkowej części podwzgórza - atak efektywny (gwałtowny)

3. drażnienie bocznej okolicy podwzgórza - atak spokojny „łowczy”

Ochrona bierna:

- staje się niewidoczny lub odstręczający

- mimetyzm (mimezja): upodobnienie się barwą i kształtem do tła - występuje także u drapieżników

- u owadów, …., bąk, paszczak australijski

Mimika:

- upodobnienie się gatunku bezbronnych do posiadających mechanizmy obronne (np. trzmielówka do osy);

- upodobnienie się wzajemnie do siebie gatunków zdolnych do obrony;

- ubarwienie ostrzegawcze + silne trucizny (żaby amazońskie trujące)

- znieruchomienie / zamieranie

- tanatoza / udawanie trupa (owady, węże)

Zachowania aktywne:

- ucieczka

- samoobrona

Ucieczka wyzwala popęd / strach czynny (dystans ucieczki)

Samoobrona / kontratak: wyzwala popęd wściekłości (np. u szczurów laboratoryjnych)

Podłoże neurofizjologiczne agresji:

Zachowaniem agresywnym i czynem obronnym steruje układ limbiczny

- analiza zagrożeń

- wybór taktyki

- unieruchomienie reakcji

…… u szczura:

- ………..

- …………..

- ………….

Struktury przodomózgowe istotne w ……………..

- pole przedwzrokowe

- podwzgórze

- ciało migdałowate (niektóre jądra)

- ………….

Struktury wyzwalające zachowanie obronne:

- ciało migdałowate

- podwzgórze

- istota szara około…. Śródmózgowia

Struktury hamujące zachowanie obronne:

- jądro boczne przegrody

- ………

Agresywność a hormony:

- samce - testosteron

- kastracja samców powoduje złagodnienie

- samice - progesteron; zakłóceniem reakcji progesteronu jest ……

Stwierdzono:

- korelację poziomu testosteronu z pozycją socjalną w okresie formowania się hierarchii

- wyższe stężenie testosteronu u …..: z tendencją do dominacji ….. przestępstwo bez związku z agresją; z wyrokami za brutalne…

1. fobie - stany lękowe połączone z …… myślami ……; agorafobia - lęk otwartych przestrzeni; klaustrofobia - lęk małych przestrzeni.

2. napady paniki

Leczenie:

1. stany lękowe

leki przeciwlękowe - auksjolityczne

leki aktywujące receptory GABA

- benzodiazepiny

- barbiturany

- nonoceptory GABA

Leki aktywujące receptory serdonim:

Napady paniki

- oporne na leczenie benzodiazepinami

- leki przeciwdepresyjne

- …..

Eksperymentalne badanie lęku:

1. uniesiony labirynt plus / inaczej uniesiony labirynt krzyżowy

2. oświetlenie pola z pokarmem

3. warunkowa reakcja emocjonalna (szczur zaprzestaje naciskania na dźwignię, gdy słyszy dźwięk skojarzony z bólem).

Stwierdzone działanie diazepomu nie we wszystkich modelach.

Elementy ……

Synchronizacja czynności rozrodczych

Sezonowy cykl rozrodczy - u części zwierząt

Sterowany przez światło (stosunek długości …..); powoduje zmiany hormonalne; u samic - wystąpienie …; u samców - np. spermatogeneza (masa jąder chomika, wzrost poroża jeleni).

Zsynchronizowane cykle astralne (…. w tym samym czasie u większości samic)

- rola feromonów

- męskie feromony wpływają na cykle astralne samic

- przyspieszają … i owulację

Efekt ……

- ciało myszy nie rozmija się po …. z moczem obcego samca

Zsynchronizowane cykle miesięczne u kobiet.

Zaburzenia synchronizacji po poplamieniu pościeli męskim moczem

- podwzgórze

- ciało migdałowate

System ….

Monogamia

Poligamia (poligrynia: jeden samiec i klika samic; poliandria: jedna samica i kilku samców.

Poligamia - zapewnia lepszy dobór jednego z partnerów

Wady poligamii:

- zużywanie zasobów na poszukiwania i zwabienie partnera

- zaloty

- walki godowe

Zalety monogamii:

- można od razu przystąpić do rozrodu, gdy warunki temu sprzyjają

- większa szansa wychowania potomstwa przy ograniczonej liczbie zarodków i dużej presji drapieżników

Gatunkowe mechanizmy izolacyjne:

- bariera geograficzna

- bariera rozrodcza (niemożność zapładniania obumarłych zarodków, bezpłodne mieszance)

- niekompatybilność narządów płciowych

Rola wpojenia (imprinting):

- wpojenie afiliacyjne - kształtowanie przynależności gatunkowej, wpajanie seksualne

- przyswojenie cech partnera preferowanego

- … wykazują preferencje seksualne wobec gatunku ….

- przyswojenie cech partnera, np. …. wobec osobników wspólnie wychowywanych (u ludzi krytycznych 5 - 6 lat)

a)….

b) w izraelskich …. mówi się, że jest to biologiczne podłoże zakazu … - kazirodztwo)

wewnątrzgatunkowe preferencje seksualne - … samca …. przyciągnięcie i zdobycie samicy.

Upierzenie ptaków, poroże jeleni, duże rozmiary, siła mięśniowa, grzywa lwa, zaloty i walki.

Walki godowe:

Cel - odpędzenie rywali i zdobycie samicy.

Zdobycie samicy / samca bez walk godowych:

- zrytualizowanie walki

- głosy, tańce, popisy

- synchronizacja głosów u samców

Efekt niezwykłego samca o nietypowych oczach u Drosophila (grzywa u lwa)

Zjawisko „prawdziwego samca” i samców towarzyszących / oszustów

Efekt Coolidge'a - tendencja do przenoszenia behawioru seksualnego na kolejne osobniki, czyli….

Trzy składowe zachowań seksualnych:

- atrakcyjność

- proceptywność (czyny inicjujące behawior seksualny)

- receptywność (skłonność do ….)

Receptywność testosteron wykonuje więcej … komórki nadnercza, ….; …. i testosteron.

Biologiczne podstawy zachowań: genetyka zachowań

Dr Robert Filipkowski

Semestr 1

- 1 -

---