Socjologiczne czynniki osobowości:
Człowiek przychodzi na świat z określonymi cechami psychofizycznymi (zdolnościami, temperamentem i innymi), na których podłożu, w procesie socjalizacji, kształtuje się osobowość. Podstawą socjalizacji jest uczenie się, gromadzenie wiedzy i doświadczeń, aktywne przystosowywanie się do wymogów społeczeństwa. W toku socjalizacji społeczeństwo wyposaża człowieka w określony zasób wiedzy i umiejętności, oraz wyrabia w nim pewne nawyki i mechanizmy regulujące jego postępowanie. Na mechanizmy te składają się trzy elementy:
- Potrzeby
- Postawy
- Normy
Potrzeby to wytwarzające się w organizmie człowieka względnie trwałe ogniska napięć, powstałe jako rezultat odczuwanego przez jednostkę braku czegoś, braku, który utrudnia jej normalne funkcjonowanie i motywuje ją do działania. Potrzeby powstają, zatem jako rezultat zachwiania równowagi między organizmem a środowiskiem, co powoduje wystąpienie działania zmierzające go przywrócenia równowagi, a więc do zaspokojenia danej potrzeby .
Potrzeby fizjologiczne (pożywienia, ochrony organizmu przez zimnem, seksualne), bezpieczeństwa (ochrony organizmu przed zagładą, utrzymania pozycji społecznej)
2. Przynależności i miłości (uczestnictwa w grupach społecznych, pozytywnego odzewu emocjonalnego ze strony innych osób)
3. Szacunku (reputacji, prestiżu)
4. Samo urzeczywistnienia (spełnienia swoich marzeń oraz wykorzystania zamiłowań i uzdolnień)
5. Wiedzy i rozumienia (poznania tajemnic świata i zrozumienia mechanizmów jego funkcjonowania)
6. Estetyczne (dążenie do piękna)
Postawą pewnego człowieka wobec pewnego przedmiotu jest ogół względnie trwałych dyspozycji od oceniania tego przedmiotu i emocjonalnego nań reagowania oraz ewentualnie towarzyszących tym emocjonalno - oceniającym dyspozycjom względnie trwałych przekonań o naturze i właściwościach tego przedmiotu i względnie trwałych dyspozycji do zachowań się wobec tego przedmiotu.
Każdą postawę można scharakteryzować na podstawie kilku zasadniczych kryteriów. Najczęściej kryteriów. Najczęściej uwzględnia się następujące:
1. Treść przedmiotowa
2. Zakres
3. Kierunek
4. Siła
5. Złożoność
Normy to ogólne reguły kierujące ludzkim postępowaniem. Funkcja norm polega na tym - pisze J. J. Wiatr, że wskazują one jednostce, jak powinna postępować, jakiego postępowania winna się wystrzegać, jakie oczekują ją nagrody i kary za stosowanie się lub niestosowanie się do narzuconych przez społeczeństwo wzorów zachowań .
Normy mogą być sformalizowane (na przykład normy prawne) lub też nieformalne (na przykład normy obyczajowe, moralne). Stają się one ważnym elementem osobowości wówczas, gdy zostają przez osobę „zinternalizowane”, tzn. przekształcone w wewnętrzny nakaz. Złamanie takiej uwewnętrznionej normy w praktycznym działaniu powoduje niepokój, niezadowolenie z siebie, wyrzuty sumienia.
Kultura - role społeczne
-- jaźń subiektywna i jaźń odzwierciedlona
ROLA SPOŁECZNA-to względnie stały , wew. spójny system zachowań i cech, będących reakcjami na zachowanie innych ludzi i przebiegający według bardziej lub mniej określonego wzoru;
3 podstawowe mechanizmy motywujące działanie i integrujące osobowość:
1.dążenie do utrzymania poczucia własnej tożsamości
2.dążenie do utrzymania i wzrostu poczucia własnej kontroli nad rzeczywistością
3.dążenie do utrzymania i wzrostu poczucia własnej wartości
ad3.
JAŹŃ SUBIEKTYWNA- zespół naszych wyobrażeń o sobie; rozwija się pod wpływem rodziny, rówieśników
JAŹŃ ODZWIERCIEDLONA- to zespół naszych wyobrażeń o tym, co myślą o nas inni ludzie
Wymień 3 komponenty postawy:
-poznawczy
- emocjonalny
-behawioralny
Grupa społeczna to 2 czy 3 osoby i dlaczego?
Wg Józefa Wiatra grupa społeczna to 2 osoby a wg Georg'a Simmlel'a to 3 osoby bo występuje wiele stosunkow interpersonalnych charakterystycznych dla bardziej rozwiniętych grup
Wymień 2 grupy pierwotne i 2 grupy wtórne
Pierwotne: rodzina, naród, rówieśnicy,grupy plemienne
Wtórne: środowiska zawodowe,stowarzyszenia,partie,harcerstwo
Cechy grup
Grupy pierwotne: wysoki poziom identyfikacji członka grupy, więź oparta na stycznościach osobistych i emocjonalnyc, niewielkie, trwałe
Grupy wtórne: wieź oparta na interesach i porozumieniach między członkami dla osiągnięcia i realizacji określonych celów, duża liczebność, mała trwałość
Grupy celowe: partie, harcerstwo, grupy
Elementy konstytutywne grupy:
-komunikacja
-władza
-socjometria
Wskaż róźnice między procesem socjalizacji a procesem wychowania:
Socjalizacja- jest wynikiem różnych wpływów na człowieka, mogą one byc zamierzone czyli związane z wychowaniem i niezmierzone czyli takie z którymi jednostka spotyka się na co dzień:
Przyjaciele. Rodzina, miejsca pracy, organizacje do których należymy
Socjalizacja-
Jest procesem, który trwa do końca życia jednostki
Wychowanie- to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków(zmian rozwojowych) osobowości wychowanka.Celem wychowania jest przekazanie pozytywnych wartości. Wychowanie trwa przez określony czas i jest relacją miedzy przedmiotem i pomiotem wychowania, nauczycielem i uczniem.
Socjalizacja może mieć charakter anonimowy - nieświadomy.
Wychowanie ma zawsze charakter intencjonalny, jest świadome i zamierzone.
Typy rodzin:
Rodzina to mała grupa społeczna szczególnego rodzaju, charakteryzująca się silnymi więzami emocjonalnymi i formalnymi istniejącymi pomiędzy jej członkami. Opiera się ona na dwóch rodzajach więzi małżeństwie i pokrewieństwie. Mówimy o niej również jak o grupie pierwotnej, ponieważ należymy do niej od momentu narodzin aż do śmierci, bez względu na to czy tego chcemy czy nie. Rodzina jest także grupą formalną mającą określoną prawnie strukturę, cele i normy w ramach, których funkcjonuje w społeczeństwie.
Rodzina mała - składa się z pary małżeńskiej i niepełnoletnich dzieci. Natomiast kontakty osobowe z krewnymi są ograniczone do najbliższych członków rodziny.
- Rodzina duża - zawiera się w niej kilka pokoleń krewnych żyjących we wspólnym gospodarstwie. Są one przynajmniej trzy pokoleniowe, a krewni w jej ramach są połączeni wspólnotą majątkową.
- Rodzina duża zmodyfikowana - jest to wielopokoleniowa, bliska sobie grupa rodzinna, nie mieszkająca jednak we wspólnym gospodarstwie.
Rodzina nuklearna - oznacza, że tworzą ją dwa pokolenia tj. rodzice i dzieci. Z czasem usamodzielnione dzieci pozostawiają rodziców samych, co stwarza poważne problemy socjalne - opieki nad ludźmi starszymi. Dlatego też szybko rozwija się geriatria - dziedzina medycyny zajmującej się osobami w podeszłym wieku. W społeczeństwach Europy i Ameryki Północnej pojęcie rodziny nuklearnej jest coraz bardziej powszechne.
- Rodzina wielopokoleniowa - jest rodziną tradycyjną, obejmującą kilka pokoleń. Występuje najczęściej w społeczeństwach słabo rozwiniętych.
Monogamiczne - zawierające dwoje małżonków;
- Poligamiczne - zawierające np. jednego mężczyzna wiele kobiet (poligynia) lub jedną kobietę wielu mężczyzn (poliandria). Związki wielu kobiet i wielu mężczyzn nazywamy multilateralizmem;
- Endogamiczne - oboje małżonków pochodzi z jednej zbiorowości;
- Egzogamiczne - małżonkowie pochodzą z różnych zbiorowości;
- Patriarchalne - w rodzinie dominuje mężczyzna;
- Matriarchalne - w rodzinie dominuje kobieta;
- Egalitarne - nie ma dominacji kobiety ani mężczyzny jest za to równy podział pracy
- Patrylinearne - dziedziczenie nazwiska i majątku występuje po ojcu;
- Matrylinearna - dziedziczenie nazwiska i majątku następuje po matce;
4 podstawowe funkcje rodziny:
funkcja prokreacyjna - pozwala na zaspokojenie emocjonalno-rodzicielskich potrzeb współmałżonków oraz na biologiczne przetrwanie społeczeństwa;
- funkcja seksualna - jest społecznie akceptowaną formą współżycia płciowego;
- funkcja ekonomiczna - pozwala na zagwarantowanie bezpieczeństwa materialnego rodzinie, w jej skład wchodzą następujące podfunkcje: produkcyjna, zarobkowa, gospodarcza i usługowo - konsumpcyjna;
- funkcja opiekuńczo-zabezpieczająca - polega na zabezpieczeniu środków niezbędnych do życia oraz sprawowaniu opieki nad niepełnosprawnymi lub chorymi członkami rodziny;
- funkcja socjalizacyjna - jest realizowana w dwóch wymiarach: jako przygotowanie dzieci do samodzielnego życia i pełnienia ról społecznych oraz jako wzajemne dostosowanie swoich zachowań i cech osobowości przez współmałżonków;
- funkcja stratyfikacyjna - polega na nadawaniu przez rodzinę pozycji społecznej swoich członków (ma istotne znaczenie szczególnie w społeczeństwach kastowych, takich jak np. w Indiach);
- funkcja rekreacyjna - polega na zaspokojeniu potrzeb odpoczynku, relaksu, rozrywki;
- funkcja emocjonalna - polega na zaspokojeniu potrzeb emocjonalnych;
- funkcja kulturowa - przekazywanie dzieciom dziedzictwa kulturowego poprzez zapoznawanie ich z dziełami sztuki, literatury, zabytkami i innymi cennymi reliktami przeszłości;
alternatywne formy rodziny:
Współczesne społeczeństwa wykształciły tzw. alternatywne formy rodziny takie jak:
rodzina niepełna
rodzina zastępcza
rodzina zrekonstruowana
relacja oparty o związek homoseksualny
rodzinny dom dziecka