PSYCHOLOGIA OGÓLNA

WYKŁAD I

Prof. Kotlarski

Psychologia istnieje już ponad 2,5 tys. lat, jako odrębna nauka* wyłoniła się w XIX w. Wcześniej psychologią zajmowali się lekarze, filozofowie.

*aby dana dziedzina byłą nauką musi posiadać

- przedmiot badań

-własne narzędzia badawcze

-musi być uznana za naukę przez przedstawicieli innych

nauk

Datą graniczną powstania psychologii jest rok 1879. Wtedy to WILHELM WUND założył na Uniwersytecie lipskim laboratorium psychologiczne.

W roku 1982 uniwersytet wyraził zgodę na powstanie instytutu psychologii. Jego doktoranci to byli pierwsi psychologowie.

WUND jako pierwszy zaczął stosować empirię w psychologii, nie bazował tylko na teorii. ( już w XVIII Dawid HUME uznał, że psychologia winna być uprawiana empirycznie, podobnie 100 lat później wypowiadał się J.S.HILL)

Przykładowa empiria w psychologii - badany mówi, co odczuwa każdorazowo po zadziałaniu na niego różnymi bodźcami.

Kierunek ten zapoczątkowany przez WUNDA nazywany jest INTROSPEKCJĄ czyli zaglądaniem do wnętrza człowieka.

W psychologii występują takie pojęcia jak-

Paralelizm psychofizyczny ( paralelność - równoległość)

Istnieją dwa ciągi zdarzeń psychiczny i fizyczny.

I jeśli w ciągu fizycznym nastąpi wydarzenie A to w ciągu psychicznym nastąpi wydarzenie „A” ( A prim) Oznacza to na przykładzie, że jeśli odczujemy ból brzucha, to w ciągu psychicznym pojawia się lęk.

Mechanizm ten działa w obie strony, na zasadzie związku przyczynowo skutkowego. Przyczyna zawsze poprzedza w czasie skutek.

Jedna z definicji PSYCHOLOGII brzmi- jest to nauka o regulacji stosunków między organizmem żywym, a jego środowiskiem.

Regulacja - jest to jedno z fachowych pojęć z cybernetyki. Polega na takim sterowaniu funkcjami danego mechanizmu, aby działał on w sposób prowadzący do osiągnięcia pożądanego efektu.

Istotą regulacji jest sprzężenie zwrotne między działaniem mechanizmu i skuteczności tego działania.

Rozróżniamy 2 rodzaje sprzężeń-

a - sprzężenie ujemne, przywracające standard regulacji

b- sprzężenie dodatnie nasilające odchylenia od standardu

regulacji

Przykładowo, podczas dużym wysiłku ciśnienie krwi wzrasta z prawidłowego 120 na np. 180. Po ustaniu wysiłku mechanizm regulacji doprowadza do normalnego ciśnienia (sprzężenie ujemne)

gdyby jednak zadziałało sprzężenie dodatnie ciśnienie jeszcze by się podniosło.

W naszym organizmie mechanizm samoregulacji podzielić możemy na dwie grupy:

1. Somatyczne, ( soma -ciało)zarządzane przez AUN autonomiczny układ nerwowy. ( AUN dzieli się na układ sympatyczny i parasympatyczny, działają na zasadzie antagonizmów jeśli sympatyczny pobudza pracę serca, to parasympatyczny ją hamuje) Są to mechanizmy niezależne od naszej woli, służą do utrzymywania zdrowia i życia.

Wśród samoregulacji somatycznych wyróżniamy

a) stabilizatory wewnętrznej równowagi, ich zadaniem jest utrzymywanie w granicach normy takich właściwości organizmu jak:

-temperatura ciała,

-zawartość wody w tkankach

-wysokość ciśnienia

-szybkość tętna

Stabilizatory działają automatycznie.

HOMEOSTAZA - zdolność organizmu do utrzymywania równowagi fizjologicznej, stałości parametrów wewnętrznych

b)mechanizmy obronne i immunizacyjne , ich zadaniem jest likwidacja uszkodzeń, gojenie ran, usuwanie bakterii,

Immunizacja - polega na uodpornieniu się organizmu na określony antygen. Możemy rozróżnić immunizację czynną i immunizację bierną. Czynna może przebiegać w sposób naturalny lub sztuczny. Sposób naturalny polega na przebyciu przez organizm choroby, natomiast sztuczny na otrzymaniu szczepionki. Immunizacja bierna ma miejsce wtedy, gdy organizm otrzymuje gotowe przeciwciała.W zależności od źródła przeciwciał, może to być immunizacja bierna dokonana w sposób sztuczny ( np. surowica odpornościowa) lub w sposób naturalny ( np. przeciwciała w siarze matki).

2. Regulowane ośrodkowo, ( czyli przez OUN ośrodkowy układ nerwowy, mózg)

Zachowanie każdego organizmu jest celowe, czyli ukierunkowane na osiągnięcie danego celu. Cel odgrywa rolę standardów samoregulacji. Samoregulacja jest cały czas zakłócana przez wszelkiego rodzaju popędy.

SYSTEM WARTOŚCI Jakie człowiek wyznaje
ER EE Poziom równowagi na poziomie ośrodkowym	OUN
IR IE Poziom równowagi na poziomie fizjologicznym	AUN

IR - Introreceptory- informują że nastąpiło przesunięcie od normy,

IE - Introefektory- doprowadzają do wyrównania

ER -Eksteroreceptory - informują , że następuje odchylenie od równowagi na poziomie ośrodkowym

EE- Eksteroreceptory - powodują przywrócenie równowagi na poziomie ośrodkowym

SUBIEKTYWIZM BADAŃ PSYCHOLOGII

W psychologii, w odróżnieniu od nauk ścisłych gdzie niemal wszystko jest wymierzalne, mogą pojawiać się problemy z obiektywizmem. Tutaj podmiotem, a zarówno przedmiotem badań jest wnętrze człowieka.

Na początku XX w powstało koło neopozytywistów wiedeńskich. Uważali, że coś do czego trudno dotrzeć nie powinno być badane, wnioski nie powinny być wysnuwane na podstawie tego co czuje dany człowiek. Uważali, że prawa naukowe powinny być określane w sposób ścisły, aby można je było łatwo obalić, kiedy okażą się nieprawdziwe.. Prawa powinny być natury ilościowej, tzn wyrażone wzorem matematycznym.

Obiekty charakteryzują:

- zmienne teoretyczne - zmienne które nie mają swojego desygnatu, nie istnieje coś co jest przedmiotem ich wyjaśnień, ale sporo nam wyjaśniają , np inteligencja

- zmienne empiryczne - można je badać gołym, lub uzbrojonym w aparaturę okiem, np. komórka

W psychologii większość zmiennych stanowią zmienne teoretyczne.

BEHAWIORYZM

John WATSON( USA) napisał w 1911 roku „Psychologia z punktu widzenia behawiorysty”

Uważał, że psychologia powinna być nauką o zachowaniu. Był zdania, że zachowanie nie tylko można obserwować, ale i spisać parametry. Założył, ze tak samo precyzyjnie określić można parametry bodźca. Od tego momentu psychologię zaczęto nazywać S-R (bodziec-reakcja).

Reakcja zawsze jest odpowiedzią na jakiś bodziec. Bodźcem jest wszelka zmiana energii materialnej, która zostaje przez nas odebrana. Reakcja jest odpowiednia na bodziec.

Bodziec może oddziaływać na nas świadomie, ale także na niższy poziom - komórkowy

S-O-R

Behawioryzm radykalny - polega na tym, że nasze wnętrze znane jest za czarną skrzynkę. Interesuje nas tylko bodziec i reakcja.

Celem behawioryzmu była jak największa ścisłość jaką reakcję spowoduje dany bodziec.

Jednak błędem jest nie ujmowanie stanu wewnętrznego organizmu.

Obecnie część behawiorystów przyjmuje model S-O-R.

Uwzględniana jest świadomość, a jednocześnie nie zaprzecza się istnieniu życia wewnętrznego.

Zdaniem behawiorystów aktywne jest środowisko, ponieważ ono jest źródłem bodźców, człowiek jest pasywny, reaguje tylko na bodźce.

Zakładali , że człowiek nie jest bezinteresowny, ponieważ jego zachowanie jest uzależnione od reakcji na bodziec.

Uważa się , że człowiek może być manipulowany. Główną rolę manipulacji odgrywają nagrody i kary.

( systemy totalitarne opracowały metody manipulacji poprzez podawanie nieprawdziwych informacji, wprowadzając cenzurę)

Wg behawiorysty:

Nagroda - bodziec , który po swoim zadziałaniu powoduje wzrost zachowań poprzedzających jego wystąpienie

Kara - bodziec , który powoduje zmniejszenie częstotliwości zachowań poprzedzających jego wystąpienie.

Nagrody i kary mają też postać wtórną

Np. , matka karmiąca dziecko

- redukuje popęd - głód - nagroda

- po nakarmieniu tuli dziecko, dając mu poczucie bezpieczeństwa i miłości - nagroda wtórna

Jeżeli z kolei matka jest niechętna dziecku i po nakarmieniu nie przytula dziecka, ta sytuacja staje się karą wtórną.

Nagroda jest skuteczniejsza ponieważ daje wskaźniki jak należy się zachowywać, by ją zdobyć, ma większą zdolność informacyjną od kary.

Nagroda powinna być mała, ponieważ nie zmienia wewnętrznej motywacji dziecka, w przeciwieństwie do dużej nagrody, która może wytworzyć inną motywację.

Dlatego nie należy zmieniać dobrych motywacji.

Mała kara jest znacznie skuteczniejsza od dużej. Istota kary tkwi w naszej motywacji, w uzasadnieniu dlaczego postępujemy tak , a nie inaczej. Jeżeli kara jest za duża , to wiemy, że się boimy, jeżeli jest mniejsza możemy ustalić uzasadnienie.

---