PRAWO CYWILNE

PRZEDMIOTY PRAWA CYWILNEGO:

-osoby fizyczne;

-osoby prawne;

Podmiot gospodarczy- osoba fizyczna, bądź grupa osób fizycznych, która działa gospodarczo na podstawie wpisu do ewidencji.

(art.33 k.c.-wyjaśnia istotę osoby prawnej)

Osoby prawne (pewne podstawowe ich grupy):

-przedsiębiorstwa państwowe;

-spółdzielnie;
-niektóre spółki prawa handlowego, tzw. spółki kapitałowe: s. z. o. o., spółka cywilna;

-fundacje;

-partie polityczne;

-związki zawodowe;

-gmina, powiat...;

-szkoły wyższe;

-PAN;

-Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.

pełnomocnictwa:

(Art.95k.c.)

Pełnomocnik działa samodzielnie ale w imieniu i na rzecz osoby reprezentowanej.

Osobiście musimy:

-sporządzić testament;

-uznać dziecko.

Rodzaje pełnomocnictw:

1. Ogólne;

2. Rodzajowe

3. Do poszczególnej czynności prawnej

4. Prokura

5. Procesowe / domniemane

Ad. 1 pełnomocnictwo ogólne

(Art. 98 k. c.)

-czynności zwykłego zarządu;

-nie upoważnia do wszystkiego

Ad. 2 pełnomocnictwo rodzajowe

-w treści pełnomocnictwa są wymienione poszczególne rodzaje umów, które pełnomocnik może zawierać.

-bardzo często pełnomocnictwo jest ograniczone maksymalną kwotą, której pełnomocnik nie może przekroczyć

(sprawdzamy treść pełnomocnictwa- czy umowa nam proponowana umieszczona jest w jego treści, czy ktoś jest nadal pełnomocnikiem[jeśli posiada oryginał pełnomocnictwa to prawdopodobnie wciąż jest pełnomocnikiem -art. 102 k.c.- po wygaśnięciu pełnomocnictwa musi zwrócić oryginał ,gdy osoba posiada odpis- wtedy trzeba sprawdzić pełnomocnictwo])

Odróżnienie stosunku pracy od stosunku pełnomocnictwa:

Pracownik może zawierać umowy dopiero gdy dostanie pełnomocnictwo.

Rozwiązanie umowy o pracę nie oznacza odwołania pełnomocnictwa

Chyba, że w treści pełnomocnictwa jest napisane, że pełnomocnictwo wygasa w chwili rozwiązania stosunków pracy.

Księga pełnomocnictw- praktyka firm (komu, w jakim zakresie, kiedy udzielono pełnomocnictwa)

Ad. 3 pełnomocnictwo do poszczególnej czynności prawnej

-pełnomocnictwo jednostkowe do zawarcia jednej umowy;

-umowa jest dokładnie popisana.

Ad. 4 prokura

-osoba, której udzielono prokury to prokurent;

-może być ustanowiona wyłącznie w spółkach prawa handlowego: s. jawna, s. komandytowa;

19. z .o.o., s. akcyjna;

-nie regulowana k.c. lecz k.h. (art. 60-65k.h.)

-najszersze z możliwych pełnomocnictw, a jego treść uregulowana jest art.61k.h. (nie ma możliwości do modyfikowania treści);

-upoważnia do zawierania wszelkiego rodzaju umów jakie są związane z prowadzeniem spółki za wyjątkiem (art.61$2k.h.):

• umowy sprzedaży przedsiębiorstwa;

• umowy wydzierżawienia całości spółki;

• ustanawiania na nim prawa użytkowania;

• zbycie nieruchomości spółki;

• obciążenie nieruchomości spółki;

-uwidocznianie prokury jest w rejestrze handlowym.

Ad. 5 pełnomocnictwo procesowe / domniemane

(Art.97k.c.)

Osoba, w danym przedsiębiorstwie, obsługuje klientów uważana jest za osobę upoważnioną do podejmowania decyzji, które zazwyczaj podejmuje się w danym przedsiębiorstwie.

(Art.99k.c.)

W jakiej formie prawnej zawarta jest umowa- w takiej formie musi być zawarte pełnomocnictwo.

(Art.106k.c.)

Pełnomocnictwo możemy przekazać jeśli jego treść na to zezwala.

(Art.,63k.h.)

Prokurent może ustanawiać dla spółki innych pełnomocników, ale nie może ustanowić innego prokurenta.(Art.108k.c.)

Pełnomocnik nie może być drugą stroną transakcji (chyba, że tak mówi pełnomocnictwo)-

Zakaz zawierania umów z samym sobą ma na celu ochronę interesów mocodawcy.

Instytucja tzw. rzekomego pełnomocnika

-osoba, która działa jak pełnomocnik pełnomocnikiem nie będąc lub przekracza zakres swego pełnomocnictwa lub działa po wygaśnięciu pełnomocnictwa.

Skutki: (art.103k.c.) jeżeli zawrzemy umowę z rzekomym pełnomocnikiem to jej ważność zależy od potwierdzenia mocodawcy.

(art.103k.c.$2)mamy prawo wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, termin do potwierdzenia umowy -nie ma sztywnych dat- np. 14dni umowa handlowa, umowa niestandardowa, skomplikowana- ok. miesiąca.

Jeśli umowa nie jest potwierdzona to:

-nie możemy żądać odszkodowania od firmy;

-(Art.103k.c.$3) rzekomy pełnomocnik jest zobowiązany do wypłaty wszelkich zaliczek, odszkodowań itp.

Sposoby zawierania umów

W k.c. są trzy tryby zawierania umów:

1. Tryb ofertowy

2. Negocjacje / rokowania

3. Przetarg

Zasada swobody umów
swoboda w wyborze trybu zawarcia umowy

(swoboda w prawie nigdy nie jest absolutna, wyjątki: -ustawa o zamówieniach publicznych [ organ, który zawiera taką umowę nie ma swobody wyboru kontrahenta] ; -podobnie jest podczas przetargu)

Ad. 1 tryb ofertowy

Oferta + oświadczenie o przyjęciu oferty = umowa

(Art.66k.c.)oferta- jest to takie oświadczenie, które wyraża wolę zawarcia umowy i jednocześnie określa istotne postanowienia umowy, która ma być zawarta.

Istotne postanowienia- to takie, które muszą być określone w danej umowie, takie bez określenia których nie dojdzie do zawarcia danej umowy, np.:

Umowa sprzedaży musi określać: -strony umowy; -przedmiot umowy; -cenę.

Umowa o dzieło musi określać: -strony; -przedmiot dzieła; -cenę, (termin może być istotny z subiektywnego punktu widzenia- gdy nie ma wyznaczonego terminu wykonania dzieła to (Art.455k.c.) osoba zlecająca dzieło wyznacza termin wykonania).

Umowa najmu musi określać: -strony najmu; -przedmiot najmu; -wysokość najmu; (terminu nie musimy określać- gdy go nie określimy wtedy oferta jest nieograniczona).

Podmiot A złożył podmiotowi B ofertę sprzedaży 10 ton stali po 450zł./t

-czy podmiot B ma obowiązek udzielenia odpowiedzi?

Nie

Zasada autonomii woli stron

Jeśli ja nie chcę działać w sferze prawa cywilnego to nie muszę

(oczywiście jeśli wcześniej się do tego nie zobowiązaliśmy)

(Art. 386k.c.)

wyjątek od zasady:

• Ofertę ma otrzymać podmiot gospodarczy

• Oferta musi dotyczyć działalności gospodarczej prowadzonej przez ten podmiot

• Oferta ma pochodzić od sta lego kontrahenta

Jeśli te trzy warunki są spełnione to wtedy brak odpowiedzi oznacza przyjęcie oferty, jeśli nie chcemy zawierać umowy- należy odpisać.

Podmiot B odpowiada podmiotowi A: kupię 8 ton stali po określonej cenie.

-umowa jest nie ważna(Art.68k.c.)przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę.(A nie musi odpowiadać).

A odpowiada: 8 ton, ale po 540zł./t.

Dopóki podmiot B nie oświadczy zgody przyjęcia oferty w całości, dopóty nie dojdzie do zawarcia umowy.

Złożenie oferty zawsze rodzi skutki prawne.

(Art.66k.c.)Jeśli termin nie był oznaczony, a oferta zostanie zawarta w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, jeżeli nie jest przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem z upływem czasu, w którym oferta może być odesłana- bez nieuzasadnionego opóźnienia. Orientacyjny czas oczekiwania to ok. 4 tygodnie.

A czekał ok. miesiąca, nie doczekał się odpowiedzi od podmiotu B i złożył tę samą ofertę podmiotowi C- podmiot C przyjmuje od razu ofertę. Tego samego dnia przychodzi wiadomość od podmiotu B o przyjęciu oferty- oferta była przyjęta we właściwym czasie, ale poczta nie dostarczyła na czas korespondencji.(Art.67k.c.) Dochodzi do zawarcia umowy między A i B, chyba że podmiot A zawiadomi niezwłocznie B, iż w skutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za nie zawartą.

(Art.71k.c.) ogłoszenia, reklamy skierowane do ogółu i jednostek w razie wątpliwości poczytuje się jako zaproszenia do rokowań, a nie jako ofertę.(brakuje słowa każdy) .

Ad. 2 rokowania / negocjacje

(Art.72k.c.) jeśli strony prowadzą rokowania w celu zawarcia konkretnej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem rokowań.

Co należy zrobić?

-wykaz postanowień, które będą ustalane (przedmiot i cena, kraj pochodzenia towaru, jakość, kolor, rodzaj opakowania, warunki i termin dostawy, termin płatności, zaliczka, kary umowne, prawo właściwe - jeśli zawieramy umowę z zagranicą to w razie konfliktu prawo właściwe jest prawem, które będzie stosowane [jeśli tego nie ustalimy szukamy odpowiedzi w ustawie- prawo prywatne międzynarodowe- dotyczy ona stosunków międzyprawnych pomiędzy podmiotem polskim a zagranicznym- stosowane prawo siedziby wykonawcy pracy]).

-następnie bardzo często są sporządzane tzw. protokoły uzgodnień - spisane oświadczenia stron-co zostało już między nimi ustalone i do czego nie będą już wracać- jeśli to nie będzie konieczne; porządkuje przebieg rokowań. Może być kilka protokołów, jeśli w protokołach wszystko jest już ustalone to umowa została zawarta .

Czy i na jakim etapie można się wycofać z negocjacji?

• Jeśli odstępuje się od negocjacji bez powodu to trzeba liczyć się z poniesieniem kosztów odszkodowań, które poniosła druga strona.

• Istotna wiadomość o kondycji finansowej partnera (lub zmiana naszej kondycji finansowej) może być przyczynę odstąpienia od rokowań (bez konsekwencji)

Bardzo często strony podpisują list intencyjny-instytucja, która jest uregulowana w ustawodawstwie innych państw (nie w Polsce). W takim przypadku mamy do czynienia z umową, bądź z deklaracją- zależy od treści listu intencyjnego. Podstawą naszej interpretacji listu jest art.65k.c.

Umowa- oświadczenie co najmniej dwóch stron, nie ważny jest nagłówek -ważne co strony chciały osiągnąć, bierzemy pod uwagę całość umowy, nie części.

Ad. 3 przetarg

-przepisy o przetargu pojawiły się w naszym k.c. w grudniu'96

(Art.70¹-70⁴k.c.)-przepisy o przetargach

Przetarg może być ustny (aukcja, licytacja) albo pisemny-strona (tylko wtedy gdy jest podmiotem prywatnym) wybiera jaki chce.

(Art.70¹$2k.c.) informuje, że ogłoszenie przetargu obejmuje co najmniej:

• Czas- przetarg ustny-którego dnia, o której godzinie; -przetarg pisemny- do którego dnia, do której godziny trzeba złożyć ofertę;

• Miejsce;

• Przedmiot przetargu;

• Warunki przetargu;

Warunki przetargu- nie ma rygorów, które wskazują co musi być w nim zawarte (warunki muszą być zgodne z prawem).

Wadium- określona kwota pieniężna, wpłacana razem ze złożeniem oferty. Jest to praktyka obrotu, nie jest to niczym regulowane. Jedyne gdzie jest ustalone cokolwiek na temat wadium

to umowy publiczne.

Nie ma kodeksowego terminu do rozstrzygnięcia przetargu.

Jeśli termin nie był określony to za ok. 2 tygodnie dowiadujemy się o wynik przetargu, nic się

nie dowiedzieliśmy, po jakimś czasie dowiadujemy się znowu i słyszymy, że nasza oferta nie

została wybrana- wadium musi być zwrócone (jeśli nasza oferta została wybrana- wadium zostaje przeznaczone na poczet umowy). Nie jest określone kiedy wadium na być zwrócone -gdy czekamy jakiś czas na zwrot pieniędzy nie otrzymujemy ich- żądamy natychmiastowego zwrotu wadium i jeszcze odsetek- nie otrzymamy odsetek bo odsetki są naliczane wtedy, gdy termin spłaty był ustalony i został przekroczony. W takim przypadku nie powinniśmy w ogóle czekać na zwrot pieniędzy tylko od razu, po wpłynięciu do nas informacji o tym, że nasza oferta nie została wybrana, zwracamy się do firmy o natychmiastowe zwrócenie wadium w czasie możliwym do wykonania-my wyznaczamy termin zwrotu wadium-(Art.455k.c.)-jeśli wadium nie zostanie wpłacone w terminie to wtedy naliczane są odsetki.

Osoba, która zgłasza się do przetargu musi mieć:

• określone doświadczenie na rynku polskim;

• zaświadczenie o tym, że podmiot nie ma zadłużeń;

• bilans / rachunek wyników za ostatni rok;

Czy można zamknąć przetarg nie wybierając żadnej oferty?

(Art.70²;70³k.c.)tak- ten co ogłasza przetarg ma swobodę decyzji czy wybierze jakąś ofertę czy też nie (chyba że wcześniej się zobowiązał do czegoś innego).

Przetargi nie cieszą się dobrą renomą w Polsce. Firmy często składają fałszywe dokumenty (kserokopie nie są nigdy wiarygodnym dokumentem).

Gdy firma złoży fałszywe dokumenty podczas przetargu publicznego jest to wg k.k. przestępstwo, podanie fałszywych danych podczas przetargu prywatnego nie jest wg k.k. przestępstwem, ale w takim przypadku można unieważnić umowę przetargu.

(Art.70⁴k.c.)gdy okaże się, że wybraliśmy ofertę, w której były fałszywe dane dzięki, którym ta oferta wydała nam się najlepsza- to mamy prawo złożyć oświadczenie (nie później niż rok od daty umowy przetargu), że żądamy oświadczenia umowy za nieważną.

To są tylko modelowe tryby i mogą się ze sobą mieszać.

forma czynności prawnych

(Art.60k.c.) oświadczenie / wyrażenie woli - złożone może być w dowolny sposób, taki który ujawni co chcemy zrobić.

Zachowanie niekoniecznie werbalne jest niekiedy szczególnym oświadczeniem woli.

Formy szczególne czynności prawnych:

1. Forma pisemna.

2. Forma pisemna (notarialna) z poświadczeniem podpisu.

3. Forma pisemna z poświadczeniem daty / forma pisemna z datą pewną.

4. Forma aktu notarialnego.

Ad. 1 forma pisemna

Jest zachowana jeśli strona, pod oświadczeniem woli, podpisze się własnoręcznie (oświadczenie może być napisane na komputerze, przez inną osobę).Wyjątek dotyczy testamentu- własnoręcznego / holograficznego, który w całości musi być sporządzony własnoręcznie .

Forma pisemna dzieli się na:

• Formę pisemną pod rygorem nieważności -zawsze przypis musi określać czy niniejsza umowa musi być w tej formie, np. (Art.99$2k.c.) pełnomocnictwo ogólne powinno być udzielone pod rygorem nieważności na piśmie.

• Formę pisemną dla celów dowodowych.(Art.74k.c.) jeśli powstanie spór pomiędzy stronami to wtedy sędzia żąda dowodu pisemnego, jeśli go nie ma i jeśli jest prośba o przepytanie świadków to sąd musi spytać pozwanego o zgodę- jeśli odpowiedz jest negatywna to sąd oddala pozew.

(Art.75k.c.)wszystkie umowy i inne czynności gdzie rozporządzamy majątkiem powyżej 2000zł. wymagają formy pisemnej do dowodu.(W sklepie -jeśli zakup jest powyżej 2000zł. to wtedy wystawiony rachunek = umowie formy pisemnej.

(Art.77k.c.) jeśli nie mieliśmy obowiązku stworzenia formy pisemnej, ale ją stworzyliśmy ją to każda zmiana albo rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej powinno być stwierdzone na piśmie.

Ad. 2 forma pisemna z poświadczeniem podpisu

Poświadczenie podpisu sporządza notariusz- osoby w obecności notariusza składają podpisy pod oświadczeniem woli, notariusz przystawia pod tym pieczątkę.

W przypadku sporu nie będzie dopuszczalny dowód grafologiczny.

Forma wymagana w przypadkach:

• Sprzedaży przedsiębiorstwa w formie rzeczowej(chyba że w skład takiego przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość-(Art.75¹k.c.))

• Sprzedaż statku morskiego

Ad. 3 forma pisemna z poświadczeniem daty

(z datą pewną)

Poświadczenia daty również dokonuje notariusz.

Notariusz nie sprawdza dokładności dokumentu, przystawia tylko pieczątkę i stwierdza, iż niniejszy dokument pokazano mi w takim i takim dniu- uniemożliwia antydatowanie umów.

Forma wymagana w przypadkach:

• Ustawienia prawa zastawu

Niekiedy poświadczeni daty nie warunkuje poprawności umowy, ale pociąga za sobą inne skutki prawne.

X wynajął Kowalskiemu na rok samochód dostawczy. Zawarcie umowy najmu daje Kowalskiemu tylko możliwość dowolnego korzystania z samochodu. X popada w tarapaty i sprzedaje samochód Y. Y może wymówić umowę najmu, chyba że to była umowa zawarta na czas określony z poświadczeniem daty.

Ad. 4 akt notarialny

Zawieranie umowy w obecności notariusza.

Co nam to daje:

1. Notariusz sprawdza kto nabywa prawa, kto zaciąga zobowiązania, notariusz ponosi odpowiedzialność za poprawność umowy. Notariusz nie może ustalić umowy, nie może poprawiać oświadczenia woli, nie może udzielać porad prawnych.

2. Notariusz sprawdza, w przypadku rozporządzania prawem, czy danej osobie rozporządzanie prawem jest dane, np.: gdy ktoś sprzedaje dom - notariusz sprawdza czy ta osoba jest właścicielem.

3. Notariusz sprawdza, czy strona swobodnie przystępuje do zawarcia umowy, czy nie działa pod wpływem nacisku.

Notariusz powinien odmawiać sporządzeni aktu również wtedy, gdy zachowanie osoby wskazuje na chorobę psychiczną, jeśli osoba jest pod wpływem alkoholu, narkotyków.

Forma aktu notarialnego występuje w:

• Obrocie nieruchomościami;

• Tworzeniu nowych podmiotów, które mają działalność prawną, gospodarczą;

• Przy ustalaniu hipoteki;

Jak ustalić jaką formę czynności prawnych powinna mieć nasza umowa:(sprawdzamy):

1. Jaką umowę zawieramy;

2. Czy nasza umowa jest umową opisaną w kodeksie;

3. Czytamy przypisy o tej umowie, patrzymy, czy w ustawie jest wymagana jakaś szczególna forma;

4. Jeśli nie wprowadza żadnej szczególnej formy to musimy odpowiedzieć sobie na pytanie czy ta umowa rozporządza kwotą powyżej 2000zł. (Art.75k.c.). Jeśli nie to forma dowolna

Naruszenie, niezachowanie tych form rodzi nieważność czynności i czynności dochodowych.

Wady oświadczenia woli

Umowa zawarta zgodnie z przypisami, mimo to zostanie uznana za nieważną gdy wystąpi tzw. wada oświadczenia woli.

Wady oświadczenia woli:

1. Brak świadomości lub swobody;

2. Pozorność;

3. Błąd;

4. Groźba;

Ad. 1 brak świadomości lub swobody

(Art.82k.c.) jeśli osoba, która składa oświadczenie woli jest w stanie, który uniemożliwia swobodne lub świadome podjęcie woli to umowa jest nieważna.

(Art.6k.c.) ciężar udowodnienia faktu ponosi osoba, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Ad. 2 pozorność

(Art.83k.c.) pozorność jest wtedy, gdy obydwie strony są tego świadome.

Istotnym problemem jest udowodnienie pozorności.

Ad. 3 błąd

Występuje wtedy gdy osoba składająca oświadczenie woli ma błędne pojęcie dotyczące czynności prawnej.

Gdy kupujemy markowy ciuch, który w okazuje się nie być markowy- umowa jest ważna dopóki nie uchylimy się od działania z błędem. Mamy rok od wykrycia błędu na to żeby doprowadzić do unieważnienia umowy z błędem / uchylenia się od błędu. Najczęściej błąd występuje podczas kupna używanych samochodów.

Strony nieważnej czynności prawnej powinny zwrócić sobie wszystko to co świadczyły.

Błąd ma dotyczyć treści czynności prawnej.

Ad. 4 groźba

Występuje gdy składamy oświadczenie woli w obawie, że nam samym bądź osobą trzecim grozi poważne niebezpieczeństwo zagrażające życiu bądź majątkowe (występuje również gdy składamy oświadczenie pod wpływem szantażu).

Groźba musi być poważna- musi budzić stan zagrożenia.

Umowa jest ważna dopóki nie uchylimy się od skutków oświadczenia woli- mamy na to rok czasu od momentu kiedy stan obawy ustał.

Prawo rzeczowe

Jest to zespół norm prawnych, który dotyczy prawa własności i innych form korzystania z rzeczy.

Charakterystyczne: źródeł tych przepisów (poza kodeksem) jest niezmiernie dużo: wiele dodatkowych ustaw, takich jak:

• Ustawo o gospodarstwie nieruchomości;

• Ustawa o księgach wieczystych i hipotece;

• Ustawa o zastawie rejestrowym;

• Ustawa o odrębnej własności lokali;

Cecha: tzw. zamknięty katalog praw rzeczowych - można ustanawiać tylko takie prawa jakie przewidział k.c., strony nie mają swobody kształtowania swoich uprawnień. Ich swoboda dotyczy tylko podjęcia decyzji o kupnie rzeczy -może kupić nie musi.

Trzy kategorie prawa rzeczowego:

1. Prawo własności;

2. Tzw. użytkowanie wieczyste;

3. Ograniczone prawo rzeczowe (dająca ograniczone prawa do rzeczy innej osoby: -użytkowania; -służebności; -zastaw; -hipotekę; -spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, użytkowego, do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej;

Prawa spółdzielcze nie są uwidocznione w kodeksie tylko w ustawie spółdzielczej.

Zastaw klasyczny jest opisany w k.c. natomiast zastaw rejestrowy w odrębnej ustawie.

Nie można ustanawiać mieszanych praw rzeczowych.

Rzecz (w rozumieniu prawa cywilnego)-materialna część przyrody ma tyle z niej wyodrębniona w sposób naturalny bądź sztuczny, że może być przedmiotem samodzielnego obrotu. Nie są rzeczami: patenty, wynalazki, dzieła literackie (książka jest rzeczą).

Klasyfikacje rzeczy:

I podział:

• Rzeczy ruchome;

• Nieruchomości (Art.46k.c.) grunt, budynek bądź lokal wyodrębniony ewidencyjnie i będący przedmiotem odrębnej własności - ma indywidualnego właściciela - wszystkie inne rzeczy są rzeczami ruchomymi.

Podział ten jest istotny z punktu widzenia obrotu prawnego.

Przykład:

Na ul. Marszałkowskiej jest kamienica na gruncie należącym do gminy centrum. W kamienicy jest 9 lokali mieszkalnych, ale tylko 2 lokale zostały wykupione od gminy na odrębną własność.

Ile tu jest nieruchomości?

Są trzy nieruchomości:

-jedna nieruchomość - grunt zabudowany;

-dwie nieruchomości lokalowe;

II podział:

• Rzeczy oznaczone co do gatunku (mają pewne cechy charakterystyczne dla wielu rzeczy takich samych, np.: seria telewizorów, węgiel, płody rolne))

• Rzeczy oznaczone co do tożsamości ( te rzeczy, które mają własne, indywidualne, charakterystyczne cechy)

Podział ten jest istotny z jednego punktu w innym momencie przechodzi na nabywcę prawo rzeczy oznaczonej co do gatunku w innym co do tożsamości.

Pojęcie części składniowej rzeczy: przedmiot materialny fizycznie i gospodarczo połączony z daną rzeczą; rozłączenie tego przedmiotu od rzeczy oznacza albo zmianę jej przeznaczenia albo jej zniszczenie (np.: okulary- oprawki i szkła). Ten kto jest właścicielem danej rzeczy jest właścicielem każdej części składniowej rzeczy.

Pożytki rzeczy dzielimy na:

• Pożytki naturalne rzeczy- płody danej rzeczy (np.: z pasieki -miód)

• Pożytki cywilne rzeczy- dochody, które przynosi rzecz na podstawie stosunku prawnego (np.: czynsz od najemcy)

Dzierżawca ma prawo do pobierania użytków rzeczy, najemca nie.

Przykład:

Przed ślubem mąż otrzymał w darowiźnie od dziadków działkę gruntu. Został zawarty związek małżeński, nie sporządzono umowy o odrębności majątkowej. Małżonkowie wspólnie zaczęli budować dom na działce męża. Budynek został zbudowany. Dochodzi do rozwodu. Kto jest właścicielem tego budynku?

Właścicielem budynku jest właściciel gruntu. Żona ma prawo jedynie do zwrotu nakładów na ten budynek. Jest to tzw. zasada SUPER FICIES SOLO CEDIT - wszystko to co trwale związane z gruntem dzieli los prawny gruntu. -ta zasada wynika z art.191 i 48k.c.

Ten budynek byłby wspólny gdyby przed rozpoczęciem budowy mąż w formie aktu notarialnego przekazał żonie np.: ½ własności gruntu. W tym przypadku potrzebne by było zniesienie współwłasności.

Trzy wyjątki od zasady, że budynek stanowi część składową gruntu:

• I wyjątek dotyczy użytkowania wieczystego; jeśli nabędziemy od gminy w użytkowanie wieczyste działkę, a następnie wybudujemy na niej dom to dom stanowi naszą odrębną własność. Gdy wygasa użytkowanie wieczyste gmina musi zapłacić nam za nasz dom kwotę li8czoną po cenie rynkowej;

• II wyjątek dotyczy rolniczych spółdzielni produkcyjnych- jeśli rolnicza spółdzielnia produkcyjna budowała budynki gospodarcze na gruncie państwa była właścicielem budynku;

• III wyjątek dotyczy stosunków rolnych- gdy rolnik chce przejść na emeryturę przekazuje grunt dzieciom lub państwu, ale ma prawo do zachowania własności budynku mieszkalnego;

PRAWO WŁASNOŚCI

(Art.140k.c.)

W skład prawa własności wchodzą trzy podstawowe uprawnienia:

• Wyłączne prawo korzystania z rzeczy;

• Prawo do pobierania wszelkich pożytków z rzeczy;

• Prawo do rozporządzania rzeczą;

Prawo własności nie jest prawem absolutnym. Ograniczenia w korzystaniu z niektórych rzeczy:

• Nie możemy postawić budynku produkcyjnego tam gdzie na planach grunty są przeznaczone na budowę indywidualną (domków jednorodzinnych)

• Konieczność przeprowadzenia drogi przez naszą nieruchomość- własność indywidualna ustępuje przed potrzebami ogółu (oczywiście otrzymujemy odszkodowanie)

• Przestrzenne granice własności: -jak wysoki mur możemy postawić wokół posesji, jak wysoki maszt, jak wysoko sięgają granice własności, jak głęboko- jest ograniczona planem zagospodarowania przestrzennego, czy społeczno-gospodarczym przeznaczeniem gruntu;

• Wszystko poza gliną, żwirem i piachem należy do skarbu państwa;

Przykład:

Kupiliśmy działkę na Mazurach, nie zastanawialiśmy się zbytnio nad tym. Okazał się, że nasza działka nie ma dostępu do drogi publicznej. Zwracamy się z prośbą do właściciela sąsiedniej działki, która ma dostęp do drogi publicznej, o korzystanie z przejazdu (oczywiście za opłatą) właściciel się nie zgadza. Wtedy (Art.145k.c.) korzystamy z uznania tzw. drogi służebnej. Następuje rozprawa sądowa:

-sąd sprawdzi czy rzeczywiście nieruchomość nie posiada dostępu do drogi publicznej;

-zostanie poproszony biegły o wytyczenie przejazdu na mapie tak aby przejazd wiązał się z najmniejszym obciążeniem pierwszej nieruchomości;

-ustala się wysokość wynagrodzenia;

Zasada korzystania z własności- jednym z problemów są immisje (Art.144k.c.)

ograniczeniem naszego prawa własności jest ograniczenie innego prawa własności.

Sposoby nabywania prawa własności:

1. Umowne nabycie prawa własności (w drodze zawarcia umowy);

2. Zasiedzenie;

3. Dziedziczenie;

4. Zniesienie współwłasności;

+Problematyka znalezienia rzeczy;

Ad. 1 umowne nabycie prawa własności

U mowami, które przenoszą prawo własności są następujące umowy:

• Umowa sprzedaży;

• Umowa zamiany;

• Umowa darowizny;

Istotnym problemem jest to: kiedy stajemy się właścicielem danej rzeczy, czy konieczne jest wydanie rzeczy czy tylko samo oświadczenie?

To zależy od rodzaju rzeczy.(Art.155k.c.) jeśli mamy do czynienia z rzeczą oznaczoną co do tożsamości to z chwilą złożenia oświadczenia woli przechodzi prawo własności. Przy rzeczach oznaczonych co do gatunku do nabycia prawa własności konieczne jest wydanie rzeczy- gdy jej nie otrzymamy przysługuje nam roszczenie o wydanie rzeczy sprzedanej.

Zasady obrotu nieruchomościami. Przy obrocie nieruchomościami mamy dodatkowe rygory formalne:

• Umowy sprzedaży, zamiany, darowizny muszą być sporządzone w formie aktu notarialnego;

• (Art.157k.c.) w interesie państwa i społeczeństwa jest aby obrót nieruchomościami był bardzo pewny.( nie może być takiej sytuacji, że sprzedajemy nieruchomość pod jakimś warunkiem lub ustalamy termin [termin- wyznaczenie w czynności prawnej zdarzenia przyszłego, które wiadomo, że nastąpi]);

Bardzo często z chwilą sprzedania rzeczy dostajemy tylko 2/3 ceny -resztę nabywca spłaci nam w ratach. Nie jesteśmy już właścicielem. Jeśli kupujący nie chce nam zapłacić rat to przysługuje nam jedynie roszczenie o zapłatę ceny z aktu notarialnego.

Do aktu notarialnego warto jest wprowadzić tzw. klauzulę siudemkową (wynikającą z art.777kodeksu postępowania cywilnego).Gdy sprzedajemy mieszkanie, a potem nie chcemy się z niego wyprowadzić- nowy właściciel musi wystąpić z powództwem o eksmisję- to może ciągnąć się kitka lat. Klauzula siudemkowa brzmi: strony oświadczają, że poddają się egzekucji z niniejszego aktu notarialnego. Wtedy nie jest potrzebna rozprawa sądowa- nowy właściciel idzie do sądu tylko po nadanie klauzuli wykonalności- trwa to ok. 1-2 tygodnie, następnie idzie do komornika, który wykonuje egzekucję. Klauzula ta dotyczy także przeciągających się spłat, rat.

Zazwyczaj strony dzielą procedurę na dwie umowy:

• I zobowiązująca do przeniesienia praw własności (może zawierać warunek);

• II tzw. rzeczowa- zawiera tylko oświadczenie, że w wyniku zawarcia wcześniejszej umowy przekazujemy własność;

Ten kto zobowiązał się do I umowy, musi zobowiązać się do II.

Problem nabywania praw od właściciela: zasada: nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw niż sam posiada.

Wyjątki:

• Dotyczy rzeczy ruchomych;

• Dotyczy nieruchomości;

Przykład:

15 marca 98 roku kupiliśmy na giełdzie samochód. Na tyle na ile byliśmy w stanie sprawdziliśmy czy samochód nie jest kradziony.24-03-2000 przychodzi do nas dzielnicowy z Kowalskim, który twierdzi, że 14-03-97 ten samochód został mu skradziony, policja to potwierdza. My twierdzimy, że kupując samochód myśleliśmy, że kupujemy go od właściciela, że działaliśmy w dobrej wierze i teraz my jesteśmy właścicielem. Co mamy zrobić? W tym przypadku nie mamy obowiązku zwrotu samochody gdyż przeszły na nas prawa własności. Wynika to z art.169$2k.c., który mówi, że można nabyć własność od osoby nie uprawnionej (jeśli rzecz została skradziona, zgubiona itd..)- własność nabywca zdobywa w czasie 3 lat od momentu kradzieży. Jeśli nie minęły 3 lata musimy oddać kupioną rzecz, w naszym przypadku samochód, przysługuje nam jedynie roszczenie o zwrot pieniędzy od sprzedającego, ale najpierw musimy go znaleźć.

Warunkiem przejścia własności jest nie tylko okres 3 lat, ale również dobra wiara.

To nie tylko to czy wiemy czy nie o kradzieży rzeczy, którą kupujemy, ważne są również okoliczności.

Przykład:

Sąsiaduje z nami uboga rodzina. Pewnego dnia przychodzi do nas sąsiad z propozycją sprzedaży sprzętu grającego wysokie klasy sprzęt jest warty 15000zł. ale on chce nam go sprzedać tylko za5000zł.- normalny, dorosły człowiek wie, że sprzęt jest kradziony- jeśli go kupi to działamy w złej wierze.

Obrót nieruchomościami- wymagany jest akt notarialny. W obrocie rzeczami ruchomymi jest forma dowolna i art.75k.c. dotyczący umowy na piśmie do celów dowodowych dla rzeczy o wartości powyżej 2000zł.

Ad. 2 zasiedzenie

(Art.172-176k.c.)

Zasiedzenie jest to nabycie prawa własności na skutek długotrwałego posiadania rzeczy. Aby stwierdzić, że ktoś został właścicielem rzeczy poprzez zasiedzenie, muszą być spełnione następujące warunki:

• Musi być posiadaczem danej rzeczy. Posiadanie- sprawowanie faktycznej władzy nad rzeczą. Musi to być tzw. Posiadanie samoistne- mamy się tak zachowywać w stosunku do danej rzeczy tak jakby czynił to właściciel.

Przykład:

Mamy działkę na Mazurach. Do naszej działki przylega inna działka- piękny kawał ziemi. Widzimy, że nikt z niej nie korzysta więc pierwszego roku sadzimy na niej warzywa- nikt nie reaguje. Następnego roku robimy prowizoryczne ogrodzenie- nikt nie reaguje. Wiemy, że to nie jest nasza działka, ale następnego roku stawiamy porządne ogrodzenie, wieszamy tabliczkę- obcym wstęp wzbroniony, stawiamy altankę- nikt nie reaguje. Zgłaszamy, że chcemy od działki płacić podatki (podatki trzeba płacić również od rzeczy posiadanych samoistnie)-jest to posiadanie samoistne.

Posiadanie zależne- jest to sprawowanie takiego władztwa nad rzeczą jakie wykonuje z reguły osoba na podstawie innego stosunku prawnego niż prawo własności.

Przykład:

Wynajmujący mieszkanie musi zachowywać się jak najemca nie jak właściciel: nie może kuć ścian, zmieniać kafelków, itd. Może jedynie zajmować się drobnymi naprawami takimi jak: naprawa kranu, przepchanie rur itd.).

• (Art.172$1k.c.) Własność nieruchomości nabywamy poprzez zasiedzenie, gdy posiadamy nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny i uzyskaliśmy posiadanie w dobrej wierze. Gdy nabyliśmy posiadanie w złej wierze własność nieruchomości nabywamy po upływie 30 lat.

Zła wiara (w tym przypadku) jest to świadomość, że nie jesteśmy właścicielami danej rzeczy- tak jak w przykładzie o działce na Mazurach.

Przykład:

W drodze umowy, jedynie pisemnej, jedna strona sprzedała drugiej 2 hektary ziemi rolnej. Nie poszli z tym do notariusza, umowa została podpisana w domu przy świadkach, za działkę zapłacono. Czy jest to dobra, czy zła wola? Jest to zła wola, bo nawet na wsi wiadomo, iż aby sprzedać grunt trzeba iść do notariusza. Oni nie poszli do notariusza- zaoszczędzili czas i pieniądze- takie będzie orzeczenie sądu.

Dobra wiara w takich przypadkach występuje bardzo rzadko.

• W przypadku rzeczy nieruchomej (Art.174k.c.) można nabyć własność rzeczy nieruchomej jeśli posiadamy ją od 3 lat pod warunkiem, że działaliśmy w dobrej wierze.

Ad. 3 dziedziczenie

Jeśli dziedziczymy po kimś majątek.

Dziedziczenie ustawodawcze- jeśli ktoś umarł, nie sporządził testamentu lub pozwał nas w testamencie.

Prawo własności przechodzi na nas z chwilą śmierci osoby, która sporządziła testament.

Musimy przeprowadzić sprawę sądową o stwierdzenie nabycia spadku- jest to bardzo prosta sprawa-sąd (po zbadaniu autentyczności testamentu, naszych danych) stwierdza, że spadek po takiej i takiej osobie odziedziczyła taka i taka osoba. Oczywiście zdarza się dość często, że zanim dostaniemy spadek to musimy długo na niego czekać z powodu naszych nieuregulowanych spraw majątkowych.

Problem znalezienia rzeczy

Nabycie prawa własności rzeczy znalezionej.

Przykład:

Na przystanku leży futro z norek- co zgodnie z regułami kodeksu cywilnego powinien zrobić znalazca?

Powinien oddać właściciela i oddać mu znalezioną rzecz; znalazcy przysługuje 10% znaleźnego, ale (Art186k.c.) znalazca musi pamiętać o tym, że roszczenie o znaleźne musi zgłosić nie później niż w chwili oddania znalezionej rzeczy.

Jeśli nie znajdziemy właściciela- oddajemy znalezioną rzecz do biura rzeczy znalezionych. Tam na specjalnym kwitku piszemy roszczenie o znaleźne.(Art.187k.c.) jeśli się nikt po znalezioną rzecz nie zgłosi w przeciągu dwóch lat to pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną stają się własnością Skarbu Państwa, inne rzeczy stają się wartością znalazcy pod warunkiem, że uczynił on zadość swoim obowiązkom.

Jeśli znajdziemy rzecz w pociągu musimy oddać ją konduktorowi.

Ad. 4 zniesienie współwłasności

Współwłasność -występuje wtedy gdy prawo własności przysługuje kilku osobą.

Prawo rzeczowe wyróżnia:

• Współwłasność ułamkową- kiedy udział własności danej osoby jest oznaczony ułamkiem zwykłym, np. ½; najczęściej powstaje w drodze dziedziczenia (np. jest troje dzieci- każde z nich dziedziczy 1/3 majątku rodziców), lub wspólnego nabycia danej rzeczy;

• Współwłasność łączną- może powstać gdy pomiędzy stronami jest inna więź prawna i tylko wtedy gdy przypis wyraźnie to określa, np.: współwłasność w małżeństwie; majątek wspólników spółki cywilnej;

Jakie uprawnienia i jakie obowiązki posiadają współwłaściciele:

• Każdy z właścicieli ma prawo korzystać z rzeczy wspólnej w taki jednak sposób, aby nie przeszkadzało to w korzystaniu z tej rzeczy innym współwłaścicielom. Trzeba się umówić co do tego w jakim czasie będą poszczególne osoby korzystały z rzeczy wspólnej. Jeśli nie chcą się, lub nie mogą się porozumieć to wyjściem z sytuacji jest zniesienie współwłasności, jeśli tego nie chcą mogą wystąpić do sądu o tzw. ustalenie zasad korzystania z rzeczy wspólnej.[sąd jednak -jeśli to będzie taka rzecz jak np. wychodek na działce może skorzystać z art.5k.c. i oddalić wniosek, gdyż nie jest w stanie oświadczyć, że w dni parzyste korzysta z wychodka jedna osoba w dni nieparzyste druga. Sąd nie jest w stanie rozporządzać potrzebami fizjologicznymi człowieka.];

• Właściciele mają prawo wspólnego pobierania pożytków, które ta rzecz przynosi (w współwłasności ułamkowej ilość pobieranych pożytków zależy od wielkości udziału ułamkowego);

• Nakłady: konieczne- każdy z właścicieli musi je ponieść, są to np. koszty remontu odziedziczonej rzeczy (bardzo często bywa tak, że spadkobierców nie stać na remont -wtedy nie przyjąć spadku). Nakłady zwiększające wartość rzeczy- np. odziedziczyliśmy pensjonat w górach, pada propozycja ulepszenie go (łazienka w każdym pokoju itd.). Kto ma prawo o tym decydować? Jeśli ¼ udziałów ma student, który jeszcze nie ma dochodów czy reszta współwłaścicieli może mu narzucić swoją wolę i kazać zapłacić za zmiany? Nie , potrzebna jest zgoda wszystkich właścicieli (Art.199k.c.), jeśli takiej zgody nie ma wtedy ci współwłaściciele, którzy posiadają ponad ½ udziałów mogą wystąpić do sądu o rozstrzygnięcie czy to będzie potrzebna/ konieczna zmiana. Sąd ma na uwadze dochody wszystkich właścicieli i dotychczasowe korzystanie z rzeczy wspólnej.

• Sprzedaż rzeczy wspólnej jest możliwa wyłącznie za zgodą wszystkich współwłaścicieli;

• Cechą charakterystyczną współwłasności jest to, że każdy współwłaściciel może sprzedać swoje udziały bez zgody innych współwłaścicieli, nie koniecznie któremuś z współwłaścicieli- nikt mu tego nie może zabronić;

Zniesienie współwłasności:

• Tzw. umowne zniesienie współwłasności- występuje wtedy gdy współwłaściciele dochodzą sami do porozumienia, mogą wtedy np.:

1. sprzedać własność (muszą dojść do porozumienia co do ceny);

2. przekazać prawo własności jednemu z współwłaścicieli ze spłatą na rzecz pozostałych współwłaścicieli;

3. podział rzeczy ( np. wielorodzinnego dom, działki- co najmniej 400m², aby nasza działka została wyodrębniona na własność);

• jeśli współwłaściciele nie mogą dojść do porozumienia mogą wystąpić do sądu z roszczeniem o zniesienie współwłasności (zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu- art.220k.c.) Sąd bierze pod uwagę interesy wszystkich współwłaścicieli. Sprawdza jaki wpłynął wniosek- jaka propozycja- od osoby, która ów wniosek złożyła.

Jeśli rzecz nie może być podzielona, właściciel nie chce aby ta rzecz przyznana została mu na odrębna własność wtedy sąd zarządzi sprzedaż rzeczy- musi najpierw uprzedzić o tym strony, daje im czas do namysłu- może się wtedy jeszcze pogodzą i cofną wniosek.

Prawo użytkowania wieczystego

(Art.232-243k.c.) + przepisy II ustawy- ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Prawo użytkowania nie ma nic wspólnego z prawem współwłasności jako takim. W Polsce powstało po wojnie kiedy Skarb Państwa nie chciał sprzedawać gruntów osobom fizycznym, lecz władze zdawały sobie sprawę, że same nie utrzymają Polaków. Wymyślono wtedy to prawo, które pozwala osobą fizycznym bądź prawnym korzystania z gruntu nie będąc jego właścicielem.

Użytkowanie wieczyste (Art.232k.c.)

Uprawnienia(Art.233k.c.):

-Prawo do wyłącznego korzystania z gruntu, w oznaczony w umowie sposób;

-Prawo pobierania wszystkich korzyści, które grunt przynosi

Jest to prawo terminowe -ustanawiane na okres 99 lat ( można ustanowić prawo na 40 lat -to się zdarza bardzo rzadko, o ustalenie takiego okresu wniosek wnosi użytkownik wieczysty) Gmina, Skarb Państwa ma prawo przedłużyć prawo użyteczności wieczystej na 5 lat -użytkownik ma prawo żądać przedłużenia. Odmowa przedłużenia (Art.236k.c.) jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny cel społeczny np.: zmiana planów zagospodarowania przestrzennego.

Wywłaszczenie = przerwanie prawa użytkowania wieczystego.

Jest to prawo odpłatne:

-opłaty ustalone: grunt jest wyceniany przez biegłego; I opłata uiszczana jest w momencie podpisania aktu notarialnego -jest to 15%-25% wartości gruntu.

-co roku jesteśmy zobowiązani do dnia 31 marca płacić tzw. opłatę roczną:

• jeśli jest to grunt pod budownictwo mieszkalne to opłata wynosi 1% wartości gruntu:

• działalność gospodarcza- 3% wartości gruntu;

• placówki charytatywne, przedszkola, szkoły, boiska- opłata mniejsza niż 1%;

W ustawie o gospodarce nieruchomościami jest napisane, że jeśli wzrasta wartość gruntu to gmina do końca roku może wypowiedzieć nową cenę na nowy rok

-oprócz tego należy płacić podatek na rzecz nieruchomości.

W umowie są nakładane na użytkownika obowiązki jakie ma wykonywać:

• obowiązek zabudowy gruntu w określony sposób- określone daty, w których musimy dane czynności wykonać np. w ciągu 2 lat musimy rozpocząć budowę domu, a w ciągu 5 lat zostanie budowa zakończona.

Wiele osób jest nieświadomych konsekwencji i obowiązków i traktują umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste jako historię.

Co nam grozi jeśli nie wywiążemy się z naszych obowiązków:

• gmina może zabrać nam grunt:

• gmina może nałożyć opłaty dodatkowe -coś w rodzaju kary finansowej -za pierwszy rok kiedy obowiązek nie został wykonany wysokość kary wynosi 10% wartości gruntu, za każdy następny rok kara wzrasta o kolejne 10% wartości gruntu, niezależnie od tego płacimy opłaty podstawowe. Możemy wystąpić o przedłużenie terminu rozpoczęcia budowy- musimy mieć poważne powody np. długa choroba itp. -jeśli jednak tego nie zrobimy możemy mieć poważne kłopoty.

Rozpoczęcie = wybudowanie fundamentów.

Zakończenie budowy =stan surowy zamknięty.

• Jeśli nie doprowadzimy do zakończenia budowy w określonym czasie to gmina może przejąć grunt bez obowiązku zwrotu nakładów.

Sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu :

Przykład: Użytkownik wieczysty G, posiadający grunt od gminy , zgłosił wniosek do agencji obrotu nieruchomościami. Agencja znalazła klienta Y, któremu mówi, że użytkowanie wieczyste to jest to samo co prawo własności. Y zawiera umowę z G , przejął prawa i obowiązki, ponosi wszystkie konsekwencje.

Prawo pierwokupu na rzecz gminy:

Jeśli grunt nie jest zabudowany i jest sprzedawany za pośrednictwem agencji, to notariusz powinien sporządzić warunkowy akt notarialny, ma go wysłać do gminy z zapytaniem czy gmina korzysta z prawa pierwokupu -gmina ma 60 dni na decyzję- jeśli korzysta ze swojego prawa nie dochodzi do transakcji pomiędzy X i Y . jeśli notariusz nie wyśle tego dokumentu do gminy i Y kupił prawo do wieczystego użytkowania to nastąpiła sprzedaż z naruszeniem ustawowego prawa pierwokupu i jest to sprzedaż nieważna -Y może wystąpić do notariusza o stosowne odszkodowanie.

Jeśli osoba pobuduje dom na gruncie użytkowania wieczystego to ten dom jest odrębną własnościom użytkownika wieczystego, z chwilą wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego nie wygasa prawo własności- gmina musi zapłacić za dom wartość rynkową.

W momencie kiedy wejdziemy do Unii Europejskiej takie prawo musi zniknąć.

Od I 1998 obowiązuje ustawa o przekształcaniu użytkowania wieczystego w prawo własności- dotyczy to tylko osób fizycznych- jeśli użytkownik wieczysty zgłosi wniosek o przekształcenie jednego prawa w drugie nie można mu tego odmówić. Jedyny wyjątek: wtedy gdy toczy się spór o prawo własności pomiędzy gminą i Skarbem Państwa. Prawo przekształcenia jest odpłatne -im dłużej jesteśmy użytkownikami wieczystymi tym mniej płacimy.

Ograniczone prawa własności:

1. Hipoteka:

2. Zastaw;

3. Użytkowanie:

4. Służebności;

5. Instytucja posiadania:

księgi wieczyste

Księgi wieczyste służą ustaleniu stanu prawnego nieruchomości; jest prowadzona przez sąd właściwy dla miejsca położenia danego gruntu, nieruchomości: księgi te są jawne. Księga wieczysta składa się z 4 działów:

I-oznaczenie nieruchomości płatnie opisano co to jest za nieruchomość, ile metrów, jaki grunt, do czego przeznaczony

II-właściciel współwłaściciele i użytkownik wieczysty

III-jakie są obciążenia nieruchomości wpisuje się np. prawo: -użytkowania; -służebności

IV-wpisywana hipoteka

Dla każdej nieruchomości jest odrębna księga wieczysta i każda ma inny numer.

Wglądu do księgi dokonuje się w obecności sekretarza, nie będą nam wydawane wyciągi z księgi jeśli nie jesteśmy właścicielem lub użytkownikiem danej nieruchomości.

Zasada rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych

(Art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece)

W razie niezgodności pomiędzy rzeczywistym stanem prawnym a wpisanym w księgę wieczystą treść księgi przemawia na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe.

Przykład:

Chcemy kupić działkę. Rozmawiamy o tym z Kowalskim, który chce sprzedać działkę. W księdze Kowalski widnieje jako właściciel. Jesteśmy już umówieni z notariuszem, podpisujemy akt notarialny, stajemy się właścicielami, działamy w dobrej wierze, w zaufaniu do księgi wieczystej. Nie wiemy jednak, że Kowalski jest nieuczciwy i 3 godziny wcześniej sprzedał tę działkę Malinowskiemu- nie zmieniono jeszcze w księdze wieczystej właściciela (nie został złożony wniosek o zmianę właściciela) -wystąpiła niezgodność pomiędzy stanem rzeczywistym a stanem w księdze wieczystej. Co się dzieje w takiej sytuacji? Zgodnie z zasadą rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych Malinowski utracił prawo własności. przysługuje mu jedynie roszczenie o odszkodowanie do Kowalskiego.

Dobą wiarę wyłącza tzw. wzmianka o dokonanie wpisu- Malinowski mógł złożyć wniosek o zmianę właściciela -wtedy w księdze wieczystej jest zapisana wzmianka- gdy tak jest i kupimy działką to działamy w złej wierze.

Ad. 1 hipoteka

Hipoteka to ograniczone prawo rzeczowe, które zabezpiecza spłatę danej wierzytelności. Jest tzw. prawem akcesoryjnym- nie może powstać samoistnie, najpierw musi być wierzytelność.

Przykład:

Kowalski zawarł z Nowakiem umowę pożyczki na 100000zł. Termin zwrotu wyznaczyli na 1 VI 2001 -pomiędzy nimi powstała wierzytelność. Nowak na pytanie jaką ma gwarancję na zwrot pieniędzy (żąda zabezpieczenia spłaty pożyczki:- może ktoś poręczyć za ten dług, -może być ustanowiony zastaw.) Kowalski postanawia ustanowić na rzecz Nowaka zabezpieczenie spłaty na swoją działkę- tak powstała hipoteka.

(Art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece)- spłatę wierzytelności można zabezpieczyć prawem na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zapłaty wierzytelności z nieruchomości bez względu na to czyją ta nieruchomość staje się własnością i z pierwszeństwem przed wszystkimi osobistymi wierzycielami (hipoteka).

Przychodzi termin spłaty pożyczki -Kowalski jej nie spłacił w związku z tym Nowak, , że zaczyna egzekucję. Komornik sprzedaje nieruchomość Kowalskiego , 100000zł. z tego daje Nowakowi, odlicza swoje honorarium , resztę pieniędzy oddaje Kowalskiemu.

Okazało się, że przed tym jak Kowalski pożyczył pieniądze od Nowaka 7 X 99 pożyczył pieniądze od X-20000zł. , 12 XII 99 od Y pożyczył 40000zł. a 3 I 2000 pożyczył 80000zł. od Z. Te wierzytelności nie zostały zabezpieczone na nieruchomości- są to osobiści wierzyciele.

X, Y, Z dowiadują się o tym, że majątek Kowalskiego zostaje sprzedany, uważają , że po spłacie 100000zł. Nowakowi nie zostanie pieniędzy na spłacenie ich należności. Nowak mówi, że go to nie obchodzi bo to on miał zabezpieczoną spłatę wierzytelności.

Hipoteka nie daje żadnego władztwa nad nieruchomością. Można z niej wyegzekwować swoje pieniądze.

Jeśli Kowalski zacznie świadomie dewastować nieruchomość to wierzyciel, którego spłata wierzytelności spada (bo wartość nieruchomości spada) może wezwać Kowalskiego do zaprzestania działań, jeśli ten się nie uspokoi można zacząć egzekucję.

Co można obciążyć hipoteką?

1. Prawo własności nieruchomości;

2. Prawo użytkowania wieczystego;

3. Udział we współwłasności;

4. Od początku lat 90 -spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu (aby było to możliwe musimy dla naszego lokalu założyć księgą wieczystą.-jak to zrobić: najpierw spółdzielnia dla budynku musi założyć księgę wieczystą, następnie dostajemy zaświadczenie o tym, że dla naszego budynku została założona księga wieczysta z takim i takim numerem. Na podstawie księgi głównej zakładamy księgę wieczystą dla naszego lokalu.

Ad. 2 zastaw

Zastaw klasyczny / zwykły -uregulowany kodeksem cywilnym.

(Art. 306k.c.) -identyczne prawo od strony konstrukcji jak hipoteka tylko, że dotyczy rzeczy ruchomych.

Zastaw klasyczny polega na; po to aby został ustalony:

• Musi istnieć wierzytelność;

• Musi zostać zawarta umowa pomiędzy właścicielem i wierzycielem;

• Musi nastąpić wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły;

Jak egzekwuje się należności z rzeczy poddanej zastawem: gdy nie otrzymujemy zwrotu wierzytelności to:

• Występujemy do sądu z roszczeniem o zapłatę wierzytelności;

• Sąd wydaje wyrok- zarządza na naszą rzecz wydanie wierzytelności;

• Z tym wyrokiem idziemy do komornika z żądaniem wykonania egzekucji i wskazujemy rzecz objętą zastawem, komornik ją sprzedaje z uzyskanej kwoty oddaje nam wierzytelność, potrąca swoje koszty i resztę oddaje właścicielowi;

Wierzyciel nie staje się właścicielem rzeczy zastawu.

Na potrzeby np. ludzi, którzy zakładają gospodarstwa nie mają jeszcze nieruchomości, biorą zastaw na maszyny- gdyby to był klasyczny zastaw to musieliby oddać maszyny i nie mogliby nic zrobić, nie zarobiliby pieniędzy na zwrot długu, właśnie na ich potrzeby wymyślono zastaw bankowy, który od 1 I 98 nie istnieje, został zastąpiony zastawem rejestrowym uregulowanym odrębną ustawą ( ustawa z 6 XII 96 o zastawie rejestrowym i rejestrze zamieszczona w dzienniku ustaw 149/96; weszła w życie po rocznym wakaciolegis.

Jaka wierzytelność może być zabezpieczona zastawem rejestrowym:

1. Wierzytelności Skarbu Państwa i innych państwowych osób prawnych;

2. Wierzytelności jednostek samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo);

3. Wierzytelności banków;

4. Wierzytelności na rzecz międzynarodowych organizacji finansowych;

5. Wierzytelności wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej;

Na czym polega ustanowienie zestawu rejestracyjnego:

• Musi być zawarta tzw. umowa zastawienia pomiędzy wierzycielem a właścicielem rzeczy;

• Konieczny jest wpis do rejestru zastawów;

• Nie następuje wydanie rzeczy będącą rzeczą zastawu;

Prowadzony jest centralny rejestr zastawów, obejmujący wszystkie prawa w całej Polsce. (w zastawie bankowym nie było wymiany o zastawach).

Po podpisaniu umowy trzeba wypełnić bardzo skomplikowany wniosek o wpis do rejestru zastawów- wszystkie dane swoje, dłużnika, dokładny opis rzeczy zastawu. Wpisy tego dokonuje sąd. Centralny rejestr zastawów prowadzony jest fizycznie w Warszawie przy ul. Ostrobramskiej, niestety nie posiada połączeń dzierżawczych i cała procedura rejestrowania wygląda dość śmiesznie: sędzia, do którego wpłynął wniosek o ustalenie zastawy rejestrowego musi sprawdzić czy wniosek i umowa są prawidłowe jeśli nie ma zastrzeżeń to sędzia musi sprawdzić czy na danej rzeczy nie został już ustanowiony zastaw. Aby to zrobić wypisuje formularz z zapytaniem o to czy na danej rzeczy nie ma ustanowionego zastawu, pakuje w kopertę i wysyła pocztą kurierską do Warszawy. Tutaj komputer odpowiada na to pytanie, odpowiedz podpisuje osoba uprawniona, pakuje ją do koperty i odsyła z powrotem. Następnie, jeśli rzecz nie jest objęta zastawem, jest ustalane prawo własności i wniosek o ustalenie zastawu jest przesyłany do Warszawy- tu jest umieszczany specjalny zapis w rejestrze zastawów.

Centralny rejestr zastawów jest jawny.

Jeśli kupimy rzecz obciążoną zastawem, komornik przyjdzie do nas, aby dokonać egzekucji- nam przysługuje tylko roszczenie o odszkodowanie

Przedmiotem zastawy rejestrowego mogą być:

• Wszystkie rzeczy ruchome;

• Prawa majątkowe jeśli są zbywalne;

• Udziały w s. z o.o.;

• Papiery wartościowe;

W momencie kiedy wierzytelność zostanie spłacona -ona wygasa, ale nie ustaje zastaw rejestrowy. Musimy złożyć wniosek do sądu rejestrowego o wykreślenie z wpisu do rejestru zastawów. Sąd sprawdza czy wierzytelność została rzeczywiście spłacona, jeśli nie ma zastrzeżeń, wysyła wniosek o wykreślenie z rejestru zastawów do Warszawy i tu rzecz zostaje wykreślona z rejestru.

Zastaw rejestrowy wpisywany jest z datą złożenia wniosku o wpis do rejestru zastawów. Centralny rejestr nie odpowiada na pytanie czy wpłynął wniosek o wpis do rejestru, czy nie.

Pytanie z egzaminu:

Jan Kowalski jako właściciel nieruchomości może :

1. Sprzedać nieruchomość; tak

2. Zamienić na samochód; tak

3. Pobierać pożytki z nieruchomości; tak

4. Ustanowić na niej użytkowanie wieczyste; nie, bo Jan Kowalski nie jest gminą, ani skarbem państwa

5. Obciążyć nieruchomość hipoteką; tak

Jan Kowalski jako właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką może:

1. Sprzedać nieruchomość swobodnie;

2. Sprzedać nieruchomość za zgodą wierzyciela hipotecznego;

3. Sprzedać nieruchomość swobodnie, ale za cenę nie niższą niż wartość hipoteki

10

---