Tropy-metody pokazywania, że żadne zdanie nie jest bardziej prawdziwe od drugiego. Katharsis-odnosi się do doświadczenia estetycznego. Jest przyczyną docelową tragedii. Istota katharsis przezywanie przez widza litości trwogi, w ten sposób widz uwalnia się od tych uczuć. Godzi się z tym kim jest. Psychoterapeutyczna teoria katharsis. Stoicy to: skrajni materialiści. Nominalizm- pojęcia ogólne nie mają żadnych odpowiedników rzeczywistości, są wytworami umysłu ludzkiego, w rzeczywistości istnieją tylko konkrety- cała rzeczywistość jest rozumna i boska. Byli Panteistami-byli deterministami- uważali że nie ma wolności, bo rzeczywistość jest zdeterminowana. Nie ma przypadku- pogląd o kołowości czasu- czas nie jest linearny. Czas biegnie od katastrofy do katastrofy. Materia- pozbawiony wartości substrat, przedmiot materii. Rodzaj czegoś co jest nie uformowane, pozbawione własności. Epistemiologia Arystotelesa: Negowanie natywizmu, aprioryzmu. Umysł ludzki jest czysta tablicą(tabula rosa). Wiedza bierze się z dośw. Zmysłowego, musi być też komponent rozumowy racjonalny. Poznanie polega na wyodrębnieniu przedmiotów tego, co jest wspólne, ich istotę, formy. Rozum i dośw. są nierozłączne. Etyka Arystotelesa: Metodologia empirystyczna:- punktem wyjścia jest obserwowanie zachowań. Czy istnieje sam cel w sobie? każdy cel jest służebny w stosunku do wyższego celu. Cel absolutny- cel sam w sobie nie związany z innymi. Tym celem jest eudajmonia (rodzaj doskonałości, samorealizacji) Natywizm- pogląd że rodzimy się z duszą. Anamneza- przypominanie sobie wiedzy. Rodzimy się z nią, a potem jedynie sobie ją przypominamy. Dialektyka- analiza pojęciowa Ironia sokratyczna- założenie że rozmówca ma rację. Metoda elenktyczna- negowanie tego co powiedział rozmówca, zadawanie szeregu pytań, które prowadziły do absurdu- redukcje do absurdu. Metoda meieutyczna- zadawanie pytań o rozstrzygnięcie, doprowadzenie do tego że rozmówca ma rację. Moralizm- dobra moralne są najważniejszymi dobrami. Pożyteczne dla człowieka jest tylko to co jest dobre. Eudajmonia- z greckiego jest to szczęście, doskonałość człowieka. Życie moralne jest drogą do szczęścia. Zło bierze się z niewiedzy. Drogą do szczęścia jest poznanie. Fakty- korelaty wszystkich zdań prawdziwych. Są to nazwy które się zrealizowały. Fakt antoniczny- relacja między predykatami, wszystko jest zbudowane z atomów. Fakt posiadania przez jakiś przedmiot jakiejś najprostszej cechy, relacja między dwoma elementami i więcej. Akt mowy- czynności których dokonujemy każdorazowo, jest działaniem językowym, pewnym zachowaniem się w świecie. Wola mocy- wew. Duchowa siła, oparta na samoafirmacji siebie, człowiek powinien kochać siebie, tłumić wątpliwości, cenić siebie wyżej niż innych, podziwiać się. Zaratrusta- rodzaj nadczłowieka, pęd do samodoskonalenia się, afirmację się odrzuca etykę pętającą człowieka. Nadczłowiek- w pełni zrealizował swe twórcze możliwości, osiągnął eudajmonie- pełnię człowieka. Resentyment- negatywny stosunek do jakiegoś zjawiska. Wolny akt- przeciwieństwo uprzedmiotowienia, „ja” jako świat, jako projekt, porządkują świat po swojemu, co powoduje że ludzie są dla siebie zagrożeniem, człowiek żyje w ciągłej niepewności, projekt jest rzeczą indywidualną. Korelaty- to przedmioty intencjonalne: człowiek je powołuje do istnienia przez wyobraźnie Fenomenologia- nauka o zjawiskach, tym jak świat jawi się człowiekowi
|
Semiotyka logiczna- filozofia języka Dziedziny semiotyki: I.Semiotyka czysta(logiczna, językoznawcza)- znak językowy, funkcja poznawcza, kategoria wyrażeń językowych tj.:- nazwa, -predykat, -funktor, -zdanie. Ch. Maris 3 fazy dyscypliny semiotyki logicznej: 1.Syntaktyka- relacja między znakami- składnia 2.Sematyka- relacja pomiędzy znakiem a światem rozwijała się w XX w. bardzo żywiołowo- Gotlob Frege 3.Pragmatyka logiczna- jak kontekst wypowiedzi determinuje znaczenie tekstu, jak wpływa nadawca na odbiorcę. II. Semiotyka stosowana:- semiotyka lingwistyczna, -entolingwistyka, -semiotyka filozoficzna. Logicyzm- pogląd że matematyka da się zredukować do logiki. Sąd- to treść, sens, znaczenie zdania, sąd to to, co się oznajmia wypowiadając zdanie. Funktor- są to operatory które służą do budowy innych upojeń. Typy funktorów: -zdaniowe- ich argumenty są zdaniami, także funktor negacji(nie jest prawdą że.....), także inne spójniki zdaniowe np. spójnik koniunkcji . -nazwowe- ich argumentami są nazwy np. ojciec i syn(nazwa złożona „i” to funktor nazwowy) -funktorowi- ich argumentami, funktorami są funktory: „Jak dobrze”, „Bardzo dobrze”. Akt sądzenia- nie jest aktem prostym -akt ujęcia myśli- to jest akt sformułowania sobie w głowie myśli, jest to akt, któremu nie musi towarzyszyć prawdziwość. -akt sądzenia- uznanie że ta myśl jest prawdziwa -akt wydania sądu- akt oznajmienia komuś swoich myśli -akt porozumienia się za pomocą sądu- odbiorca uchwytuje tę samą myśl, którą wcześniej uchwycił nadawca. Zdanie analityczne- to zdanie w którym prawda lub fałsz gwarantują z reguły języka. Zdanie analityczne głównie występuje w matematyce lub logice. Zdania syntetyczne- prawda bądź fałsz nie jest gwarantowana przez reguły języka i musi być weryfikowana empirycznie. Prawdy konieczne- to prawda która jest możliwa, prawdziwa we wszystkich możliwych światach. Weryfikator- fragmenty świata, to czy zdanie jest prawdą\ fałszem decyduje korespondencja. Pole sematyczne znaku-kontekst w którym znak występuje. Aspekt pragmatyczny- relacja znaku do jego użytkowania, coś co zostało tak ukształtowane, by wywołać u odbiorcy odpowiednią reakcję(myśl, wyobrażenie, zachowanie). Semioza- nabywanie przez przedmiot elementu, znaku. Znak- utworzony po to by coś reprezentować, wskazuje na inny przedmiot. Znakiem może być przedmiot. Stan rzeczy może mieć charakter znakowy. Przedmiot reprezentowany przez znak to może być wszystko. Deskrypt- przedmiot którego tyczy się deskrypcja. Deskrypcja pusta- pozbawiona dyskryptu do niczego się nie odnosi. Wyrażenia denotujące- ich funkcja to wskazanie jednego obiektu z jakiejś dziedziny. Neurosemiotyka- relacja między tym, co umysłowe, z tym co mózgowe. Biosemiotyka- komunikowanie się ze sobą organizmów żywych- komunikacja w zakresie pełnienia przez organizmy żywe innych funkcji: -autroposemiotyka- komunikowanie się ze sobą ludzi -zoosemiotyka- komunikowanie się ze sobą zwierząt -firosemiotyka- komunikowanie się ze sobą roślin. Nauczanie kognitywne umysłu- program budowy sztucznej inteligencji(maszyn) Nominat- każde zdanie odnosi się do prawdy logicznej(prawdy i fałszu) Teoria wielkiego faktu- wszystkie zdania prawdziwe odnoszą się do świata- nominatem jest rzeczywistość a zdania fałszywe odnoszą się do czegoś, czego nie ma- nominatem jest dopełnienie rzeczywistości. Logizm- pogląd że matematykę da się zredukować do logiki. Da się przemienić zdania algebry do zdań o zbiorach. Ekwiwalencja- użycie w dedukcji jakiegoś terminu w dwóch znaczeniach, w taki sposób, że te znaczenia są pomieszane np. zamki S.A. zbudowane są z kamienia, zamki mają wszystkie spodnie, wniosek- spodnie mają zamek z kamienia.
|
Wiedza przez bezpośrednią znajomość- wiedza ta jest punktem wyjścia danej wiedzy, jest punktem faktów atonicznych, dotyczy bezpośrednio aktów zmysłowych. Posiadanie prostych własności przez biegłe obiekty. Wiedza przez bezpośredni opis- dotyczy faktów molekularnych. Zasada demarkacji- zdanie jest sensowne kiedy mamy weryfikacje Zdanie jest sensowne- wtedy i tylko wtedy kiedy jest albo empirycznie sprawdzone albo analityczne(wszystkie zadania matematyki, prawdy logiczne). Teoria performatywów- (czasowniki performatywne) to takie wyrażenia, które nie służą opisowi świata, ale wyrażenia, które stwarzają nowy stan rzeczy, nową sytuację. Konwencjonalizm- pogląd że wszystkie prawa nauki, są konwencjami, są przyjęte na zasadzie mowy i każde z tych praw można wyrzucić. Zdania obserwacyjne- zdania podstawowe, będące fundamentem, są one odporne na obalenie, jednak Ajdukiewicz stwierdził, że można. Etyka niezależna- projekt Kotarbińskiego, to projekt etyki, która miała być budowana bez wpływów, światopoglądów zwłaszcza religijnych. Salwawelitae- zachowanie prawdy Łańcuch referencji- to łańcuch zdarzeń, którym pierwszym jest chrzest, a potem także kolejne ogniwa, które każde następne jest połączone pewna intencją. Filozofia anglistyczna- sposób, zajmuje się językiem i jego funkcjami poznawczymi, analizy językowe, filozofia zakładająca, że logika matematyczna jest narzędziem operacyjnym w tym kierunku. Def. Filozofii wg Kamieńskiego- metomistyczno analityczna tendencja dziedzina dociekań, najgłębszą racją, strukturą i systemem rzeczywistości oraz ostatecznymi warunkami wartościowego poznanialub naczelną zasadą postępowania. Ontologia= metafizyka- nauka o tym co jest rzeczywistością, bytem. Epistemiologia- nauka o ludzkim poznaniu, wiedzy. Etyka- nauka o właściwym postępowaniu. Wiedza aprioryczna- wiedza aposterioryczna. Sąd apriori- wartość logiczna(P lub F) jesteśmy w stanie zweryfikować bez konieczności odwoływania się do doświadczenia empirycznego(bez obserwacji). Zdania (sądy) analityczne- wartość logiczna (P lub F) zależy wyłącznie od jego budowy(składni, znaczenia, terminów składowych)np. wszyscy kawalerowie są nie żonaci tzn. słowo kawaler wynika ze słowa są nie żonaci. Zdania (sądy) syntetyczne- wartość logiczna nie wynika z jego struktury. Zdanie jest analityczne- wtedy gdy treść orzecznika zawiera się w treści podmiotu. Zdanie analityczne to zdanie, które metodą parafraz da się przekształcić na tautologię logiczną. Umiarkowany aprioryzm- jest to obszar wiedzy wartościowej, mówiącej nam coś nowego. Wiedza matematyczna, logiczna, podstawowe prawa metafizyczne np. każda zmiana w świecie ma swoja przyczynę. Umiarkowany aposterioryzm- wszystkie zdania priori są analityczne, a posteriori są syntetyczne. Fundamentalizm moralny- wspólny kanon dla ludzi. Etyka aksjologiczna- próbuje określić wartość, wskazywać jak my je rozwiązujemy. Etyka opisowa- dziedzina z pogranicza etyki i psychologii, zajmuje się opisem faktów moralnych, analiza poglądów na moralność przez różne kultury. Próbuje wyjaśnić, co stoi za aktami wyboru. Etos- zbiór przekonań moralnych, którymi kieruje się dana zbiorowość. Utylitaryzm- moralne słuszne postępowanie jest to, które jest pożyteczne(pomnaża ilość dóbr w świecie). Etyka stosowana- zajmuje się zastosowaniem pojęć z etyki do rozwiązywania problemów np. etyka biznesu(moralność\ biznes), etyka biznesu (bioetyka)- eutanazja, aborcja. Etyka opisowa- jakie były kanony piękna w poszczególnych kontaktach środowiskowych. Filozofia społeczna- opisywanie rzeczywistości społecznej. Filozofia nauki- naukoznawstwo
|
Filozofia języka- analiza językowa Arche- to klucz do zrozumienia świata, co decyduje o logice świata, element wieczny, niezmienny, trwały, istotny, pierwotny. Odnosiła się do początku świata- powstanie świata. Jest to władza rządząca światem, fundament, pierwotna materia świata, istota rzeczy świata. Hilozoizm- wszystko żyje, cała materia jest ożywiona, wszystko co się rusza ma pewną energię, czyli życie. Panteizm- mimo pozornego bałaganu, przypadkowości zmian w świecie rzeczy pisuje do siebie. Rządzi tym pewien rozum. Jest to cała rzeczywistość przesiąknięta boskim pierwiastkiem. Metody Sokratesa: M. elektryczna- zadaje pytania o rozstrzygnięcie TAK\ NIE, doprowadzał poglądy, że def. Doprowadza do absurdu- pokazanie rozmówcy, że nie ma racji. M.majełtyczna- sztuka akuszerstwa- zadaje pytanie o rozstrzygnięcie i wydobywał z człowieka prawdę, która w nich jest. Sokrates uważał się za posłannika od bogów, który ma demona i ten demon mówi jak nie należy żyć. Metafizyka- teoria idei(pogląd zaciągnięty od Sokratesa). Pewna wiedza uniwersalna= Episteme. Wiedza pojęciowa, wiadomości z zakresu treści. Pojęcia charakteryzują się cechami: jedność, całość, dobroć. To, do czego odnoszą się nasze pojęcia musi być stałe i niezmienne. Idea człowieka- to posiadanie własności wspólnych wszystkim ludziom. Idee istnieją realnie niezależnie od nas, idea jest niezmienna, zaś odwzorowań jest wiele. Epistemiologia Platońska- doświadczenie empiryczne nie może być podstawą wiedzy. Doxa- mniemanie, wiedza o oparciu o doświadczenia empiryczne, wiedza gorsza, dotyczy wiedzy zmiennej nietrwałej. Aprioryczna wiedza- wiedza pojęciowa, racjonalna. Typologia ustrojów państwowych wg kolejności: -timokracja- rządy najlepszych, najmądrzejszych. -plutokracja- rządy ludzi chcących się bogacić. -demokracja- rządy nas, gawiedzi. -tyrania- rządy nie oparte na prawie. Filozofia teoretyczna- teoretyczny ogląd rzeczywistości, matematyka, fizyka, filozofia pierwsza= antologia. Filozofia praktyczna- działanie człowieka polityki, poetyka, retoryka, etyka. Poznanie- wyodrębnienie cech wspólnych, istoty, formy za pomocą rozumu. Mimesis- kryterium wyróżniające sztuki piękne na tle innych sztuk. Odtwórcze działanie naśladowcze. Techne- działania mające zasady= mogące się go nauczyć, wiem, zatem co jest dobry wybór, ich wytwory zawsze czemuś służą i wykonuje się je ze wzg. Na mające pełnić role. Techne mimetyczne- naśladowanie wzoru. Techne wytwórczyni- działania prowadzące do powstania danego przedmiotu. Fatum- los przesądzony, największe nieszczęście, jakie życie ludzkie spotkało. Uczucie litości. Przeżywając te uczucia, człowiek zwalnia się z negatywnych emocji. Nominalizm- pojęcia ogólne nie mają żadnych odpowiedników rzeczywistości, pojęcia ogólne są wartościami rozumu ludzkiego, istnieją jedynie konkretne rzeczy. Pneuma- tłumienie, rodzaj ciepłego powietrza przenikającego rzeczywistość, które dają ożywienie, rzeczywistość jest rozumna, bo jest przesiąknięta pierwiastkiem boskim. Eudimania- szczęście, spełnienie jest niepewne zawsze, kiedy jesteśmy uzależnieni od świata. Możemy zapanować nad światem, ale to co jest nie możliwe lub możemy się wyrzec wszystkiego pomoże stracić takich ludzi nazywano mędrcami. Tylko dóbr wew. Nie można nam odebrać, cnót. Cnota moralna jest tożsama ze szczęściem. Wolność- zrozumienie determinacji i zgoda na nią. Rozumność- zdolność posługiwania się rozumem. Cnota moralna- to rozsądek, słusznie postępuje ten, kto postępuje rozumnie. Koherencyjna teoria prawdy- prawdziwe jest to zdanie, które jest spójne z tymi, które wcześniej uznaliśmy za prawdziwe. Witalizm- kult życia- życie jest piękne i przyjemne, życie jest wartością, bo nie ma życia po śmierci. Izostenia sądów- dwa zdania sprzeczne są równie prawdziwe.
|
Sceptycyzm metodyczny- oczyszczenie terenu metodycznego przed dojściem do pewnego punktu. Argumenty empiryczne-doświadczenie, zmysł, wyobraźnia (złudzenie optyczne). Nie mamy pewności czy to co bierzemy za rzeczywistość nie jest snem. Res cogitous- rzecz myśląca, umysł, dusza, to co myśli, świadomość, jaźń. Res extensa- materia posiadająca wartości mechaniczne (cechy: kształt, rozciągłość, ruch). Determinizm- światem rządzą prawa logiki, matematyki. Metafizyka- każda rzecz jednostkowy byt to odrębna sytuacja, byt ma naturę duchową. Monady- duchowe istoty tkwiące w każdej rzeczy, różnią się między sobą stopniem trzeźwości. Monadą najbardziej przytomną jest Bóg, widzi najwyraźniej, później człowiek, zwierzęta, na końcu materia rzeczy, które są w letargu. Monady nie mogą na siebie oddziaływać. Koncepcja osoby ludzkiej: człowiek jest tym samym człowiekiem w czasie. Moralność-coś, co powstało w człowieku z natury. Przekonania wynikające z emocji. Z emocji podstawowych biorą się sądy moralne. Podział sądów: Analityczne\ syntetyczne- prawda lub fałsz nie wynika z jej budowy, treść orzecznika zawiera się, co treść podmiotu. Apriori\ aposteriori treść orzecznika nie zawiera się w treści podmiotu. Dialektyk- logika oparta na sprzeczności „nie ja” to, co jest poza mną. Idea absolutna- bezosobowy pierwiastek umysłowy, duch dąży do samopoznania. Zdanie prawdziwe- zawierające wszystkie fakty. Dwa modele życia wg Soren'a Kierkegard'a: -estetyczny(na piękno). Jesteśmy zdeterminowani w wyborach. -etyczny(na dobro). Podporządkowanie się prawu. Postawa religijna- uświadomienie sobie irracjonalizacji wyboru. Moralność niewolników- chrześcijańskie rozróżnienie dobra od zła. Moralność panów- oparta na afirmacji życia. Podział na człowieka dobrego (pełen woli i mocy), złego(chory, nietwórczy). Hermeneutyka- sztuka interpretacji tekstów kulturowych. Interpretacje- wyjaśnienie(podać przyczyny czegoś), zrozumieć(wykryć sens, ludzkie istnienie). Pojęcie abstrakcyjne(krytyka Locka przez Berkebeya). W umyśle ludzkim nie ma nic abstrakcyjnego, nie istnieje idea umysłu, mieć idee konia to wyobrazić sobie konia, nie trójkąta jako takiego, ale widzimy wyraźnie jak jest. Nominalizm- nazwom abstrakcyjnym nie odpowiadają żadne idee, nazwy do konkretnych pojęć, rzeczy a nie do ogólnych. Sensualista - źródłem poznania zmysłu np. geometria- nauka o wizerunkach figur o nieabstrakcyjnych............. Subiektywizm- nie ma podziału na pierwotne i wtórne, ale są po prostu postrzegane przez konkretne właściwości. Błąd- jest wynikiem woli człowieka. Rola umysłu to wytworzenie obrazu idei. Błąd pojawia się wtedy gdy mówimy np. kwadratowe koło. Wola nie ma granic. Błąd się bierze z dysproporcji między wolą a intelektem. Gnoscytyzm- jest związany z chrześcijaństwem, świat jest rządzony przez konflikt. Jest pełen walki dobra ze złem, walka ducha i materii. Logika- to nauka o znakach wg stoików cała wiedza bierze się ze zmysłów. Są prawdy oczywiste. One pełnią rolę kryteriów prawdziwości dla innych zdań. Jest to koherencja- teoria prawd. Stoicy zbudowali logikę zdań, są zdania prawdziwe i fałszywe. Hedonizm- człowiek dążąc do szczęścia, dąży do przyjemności. Kult życia, witalizm. Nie wierzyli w życie po śmierci, należy korzystać z chwili, chwytać dzień.
|