Wstęp do epizootiologii.

• Zakażenie- wniknięcie zarazka do organizmu i rozmnażanie się w nim.

• Źródło zakażenia- miejsce przebywania i rozmnażania się zarazków, z którego mogą się wydostawać, rozprzestrzeniać i zakażać zwierzęta.

• Wrota zakażenia- miejsca, przez które drobnoustroje wnikają do organizmu (przewód pokarmowy, oddechowy, moczowo-płciowy, skóra, spojówki, kanały strzyków).

• Drogi szerzenia- się zarazków w organizmie (krwionośna, naczyń limfatycznych, nerwów obwodowych).

• Chorobotwórczość- zdolność mikroorganizmu do powodowania w organizmie zmian stanu fizjologicznego manifestujących się objawami klinicznymi oraz zmianami patologicznymi.

• Rozsiewalność- łatwość wydostania się poza obręb organizmu.

• Inwazyjność- zdolność patogenu do przenikania i rozmnażania się w makroorganizmie.

• Toksyczność- zdolność wytwarzania endotoksyn lub egzotosyn.

* egzotoksyny są to jady pozakomórkowe, wytwarzane przez żywe drobnoustroje, głównie bakterie Gram+ (Cl. tetani, Cl. botulinum,). Są one bardzo toksyczne i ciepłochwiejne.

* endotoksyny są to jady produkowane przez bakterie Gram- (Enterobacteriaceae). Uwalniają się po śmierci i rozpadzie komórki. Są to jady słabe; wywołują głównie zatrucia pokarmowe

• Toksemia- obecność toksyn we krwi.

Choroba zakaźna:

1. Zaraźliwa

2. Niezaraźliwa

Profilaktyka ogólna (nieswoista)-

A. Stworzenie zwierzętom jak najlepszych warunków zoohigienicznych.

B. Odkażanie ma na celu zniszczenie drobnoustrojów znajdujących się w danym środowisku. W zależności od stopnia zniszczenia drobnoustrojów wyróżnia się:

• Sanityzację (mycie, płukanie)- dochodzi do usunięcia ale nie zbicia mikroorganizmów.

• Dezynfekcję- jeżeli zostaną zniszczone formy wegetatywne drobnoustrojów.

• Sterylizację- gdy zostaną zniszczone formy wegetatywne i przetrwalnikowe (zarodniki).

W zależności od celu i okresu wykonywania odkażania wyróżnia się:

Odkażanie zapobiegawcze- w miejscach stałego i okresowego przebywania zwierząt.

Odkażanie bieżące - w czasie trwania choroby

Odkażanie końcowe - po wygaśnięciu choroby

C. Deratyzacja- niszczenie gryzoni w pomieszczeniach dla zwierząt jest bardzo ważnym czynnikiem w zwalczaniu chorób zakaźnych. Gryzonie przenosić mogą salmonellozę, listeriozę, brucellozę, leptospirozę zanieczyszczając moczem i kałem paszę oraz wodę. Na łapkach przenosić mogą oocysty kokcydiów, jaja pasożytów, grzyby, bakterie i wirusy. Stosowane środki należą do grupy rodentycydów.

D. Dezynsekcja- (stosowane są karbaminiany, zw. fosforoorganiczne). Owady (komary, kleszcze i muchy) przenosić mogą patogeny wywołujące NZK, różycę (włoskowiec różycy), listeriozę, salmonellozę i wiele innych. Zarazki przenoszone są biernie na odnóżach lub narządach gębowych lub czynnie (gdy namnażają się w insektach).

Szczepionka- preparat biologiczny zawierający drobnoustroje żywe lub zabite albo produkty ich metabolizmu (toksyny) używany do uodporniania czynnego.

Anatoksyna (toksoid) - szczepionka zawierająca inaktywowaną formaliną toksynę (np. anatoksyna p. tężcowa).

Surowica odpornościowa- jest to surowica krwi zwierzęcia uodpornionego przeciwko określonej chorobie; zawiera p. ciała skierowane przeciwko danemu zarazkowi.

ODPORNOŚĆ SWOISTA
CZYNNA		BIERNA
Naturalna (po przechorowaniu)	Sztuczna (po szczepieniu)	Naturalna (przeciwciała przekazywane przez łożysko i siarę)	Sztuczna (surowice odpornościowe)

ODPORNOŚĆ SWOISTA
HUMORALNA				KOMÓRKOWA
CZYNNA		BIERNA		CZYNNA		BIERNA
naturalna	sztuczna	naturalna	sztuczna	naturalna	sztuczna	naturalna	sztuczna

---