Obszerna nowelizacja ustawy o działalności leczniczej - zmiany zasadnicze od 3 sierpnia 2012r
W związku z licznymi wątpliwościami prawnymi w zakresie kompletności i poprawności treści zawartych w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2011r. nr 149, poz. 887) ustawodawca pod naciskiem środowiska medycznego i części doktryny prawa zdecydował się na nowelizację ustawy.
I tak z dniem 3 sierpnia 2012r. weszła w życie obszerna nowelizacja przedmiotowego aktu prawnego. Do najważniejszych zmian należy zaliczyć następujące elementy.
W art. 2 ustawy Minister Zdrowia zarekomendował zmianę definicji przedsiębiorstwa, które obecnie nie odwołuje się już do definicji ustawowej zawartej w art. 551 kodeksu cywilnego, lecz zawiera własny zakres pojęciowy. W związku z tym, od dnia 3 sierpnia 2012 r. przedsiębiorstwem jest zespół składników majątkowych, za pomocą, którego podmiot leczniczy wykonuje określony rodzaj działalności leczniczej.
Ponadto - co jest bardzo istotne - przedsiębiorstwo stało się jednostką lokalną w rozumieniu przepisów o statystyce, dla którego nie sporządza się osobnego bilansu, chyba że podmiot leczniczy w regulaminie zdecydował odmiennie.
W związku z tym ustawodawca usankcjonował tzw. jednorodzajowość przedsiębiorstwa, podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Obecnie zatem, jeśli podmiot leczniczy zamierza wykonywać działalność leczniczą w kilku różnych formach, tworzy odpowiednią ilość przedsiębiorstw.
Do definicji podmiotów leczniczych zgodnie z wnioskami organizacji społecznych ustawodawca dodał pojęcie „posiadających osobowość prawną jednostek organizacyjnych stowarzyszeń”. Przedmiotowa zmiana art. 4 ustawy rozwiewa wątpliwości prawne, jakie się pojawiły, co do podmiotowości w działalności leczniczej tych jednostek.
W art. 9 ustawy Minister Zdrowia otworzył katalog znaczeniowy dla udzielania stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż działalność szpitalna poprzez dodanie kluczowego słowa „w szczególności”. Oznacza to, iż katalog wskazany w art. 9 ma obecnie jedynie charakter przykładowy i nie zakreśla już wyłącznych typów świadczeń, jakie mogły być wykonywane w zakresie działalności stacjonarnej i całodobowej „poza szpitalnej”. Zmiana przepisu rozwiązuje problem m.in. lecznic uzależnień, leczenia uzdrowiskowego.
W związku z postulatami zgłaszanymi przez organizacje pożytku publicznego świadczących nieodpłatnie działalność leczniczą ustawodawca zdecydował się dokonać zmiany art. 16 ustawy poprzez jednoznaczne wyłączenie, iż nie stanowi działalności regulowanej działalność lecznicza wykonywana, jako działalność pożytku publicznego oraz działalność charytatywno-opiekuńcza.
W art. 30 ustawy o działalności dokonano istotnej zmiany redakcyjnej, która eliminuje wątpliwości, od jakiej chwili należy liczyć termin wymagalności należności od osób bliskich zobowiązanych do odebrania pacjentów, których stan zdrowia nie wymagał „hospitalizacji”. Zgodnie z przepisem zmienionym termin wskazuje kierownik podmiotu leczniczego, po spełnieniu przesłanki braku konieczności udzielania dalszych świadczeń szpitalnych, całodobowych lub stacjonarnych innych niż szpitalne.
Nowelizacja ustawy o działalności leczniczej wprowadza także zmianę zasad identyfikacja pacjentów, która docelowo ma być określona w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie zaopatrywania pacjentów w znaki identyfikacyjne. Jednocześnie Minister Zdrowia przesunął termin obowiązywania dotychczasowego aktu w zakresie zaopatrywania noworodków w znaki identyfikacyjne do dnia 30 grudnia 2012r., przedłużając jednoczenie czas na wydanie rozporządzenia w zakresie wszystkich „hospitalizowanych” pacjentów.
W związku z tym błędem ustawodawcy jest wprowadzenie do ustawy o działalności leczniczej opisu zaopatrywania noworodków w znak identyfikacyjny poprzez lakoniczny opis w ust. 5, jeśli obowiązywanie dotychczasowego rozporządzenia zostało wydłużone poprzez art. 219 ustawy o kolejne 6 miesięczny.
Zgodnie z wnioskiem konsultanta krajowego wyłączono spod regulacji „oznakowania” pacjentów szpitali i oddziałów psychiatrycznych.
W art. 42 ustawy wprowadzono istotną i postulowaną zmianę merytoryczną, w której statut nie zawiera już „firmy podmiotu leczniczego”, lecz jego nazwę, co obecnie jest spójne z obowiązującym kodeksem cywilnym. Nie każdy podmiot leczniczy prowadzi działalność pod firmą (cechującą przedsiębiorców), lecz nazwą (uwzględniającą przede wszystkim jednostki publiczne).
Z ustawy o działalności leczniczej usunięto obowiązek dla podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami przedstawiania regulaminów organizacyjnych podmiotowi tworzącemu przez radę społeczną. Od dnia 3 sierpnia 2012r. obowiązek ten przekazano kierownikowi podmiotu leczniczego wraz z nałożeniem dodatkowego obowiązku konsultacji zakupu aktywów trwałych oraz przyjmowania darowizn w zakresie sprzętu i aparatury medycznej.
Rozszerzono także katalog podmiotów, w których nie powołuje się rady społecznej dodając do art. 48 ust. 3 jednostki budżetowe utworzone przez MON, ABW oraz MSWiA w sprawie jednostek straży granicznej.
W art. 55 ustawy dokonano istotnej zmiany redakcyjnej, która merytorycznie rozszerza możliwą działalność sp. zoz-u o działalność inną niż gospodarcza, jeżeli statut przewiduje możliwość jej prowadzenia.
W art. 111 ustawodawca znacznie rozszerzył możliwość kontroli organu prowadzącego rejestr praktyk do możliwości badania nie tylko zgodności realizacji działalności zgodnie z ustawą o działalności leczniczej i przepisami wykonawczymi, ale także z innymi (wszystkimi) regulacjami prawnymi dotyczącymi wykonywania działalności leczniczej.
Ustawodawca w dziale V ustawy dokonał porządkujących zmian w zakresie przekazywania środków publicznych, co będzie przedmiotem osobnej publikacji w związku z obszernością i specyfiką zmian.
Obok w/w zmian ustawodawca wprowadził liczne zmiany redakcyjne oraz usunął oczywiste błędy ustawy w zakresie odwołań i wydawanych aktów prawnych. Zamieszczenie tych zmian w przedmiotowej publikacji nie wydaje się zasadne.
Łukasz Siudak
dr n. prawnych