Materiał 7	Temat zajęć	Forma pracy	Zaliczenie Egzamin	Materiały
	Plan pracy kolonii zuchowej / Plan pracy obozu harcerskiego. . Regulaminy kolonijne i śródroczne. Plan pracy śródroczny gromady / drużyny.		Z - napisać plan kolonii/obozu. Napisać w formie obrzędowej przesłany regulamin.

Przyrzeczenie

Przyrzeczenie to szczególny moment. Jest to chwila, gdy młody człowiek staje się w pełni harcerzem. Przyrzeczenie powinno być, więc momentem bardzo uroczystym i otoczonym szczególna aura. W starych harcerskich środowiskach wiele się wkłada w to by zachować szczególny charakter tego momentu. Trzeba sobie oczywiście zdawać sprawę, że samo przyrzeczenie jest rodzajem obrzędu, ale nie wolno też zapomnieć, że jest to obrzęd niezwykle ważny.

Dużo istotniejszy jest problem dopuszczenia do przyrzeczenia. Oczywiście dobrze jest szanować zwyczaje środowiska, ale nie wolno dopuszczać do patologii. Harcerz nie powinien czekać na Przyrzeczenie dłużej nic rok (oczywiście zakładam, że regularnie uczęszcza na zbiórki i stara się) Zbyt łatwy dostęp do Przyrzeczenia będzie je deprecjonował, ale zbyt trudny uczyni je nieosiągalnym a tym samym harcerze zrezygnują.

Na pewno przed złożeniem przyrzeczenia harcerz powinien:

zapoznać się z treścią prawa i przyrzeczenia oraz jego interpretacją,

poznać drużynę jej obyczaje i normy

wyrazić wole złożenia Przyrzeczenia , (również postępowaniem).

Niektórzy twierdzą, że konieczny jest mundur, trzeba jednak uwzględnić warunki materialne oraz finansowe i zdawać sobie sprawę, że są dzieci, których na mundur nie stać.

Trzeba też pamiętać, iż to dopiero w trakcie przyrzeczenia harcerz zobowiązuje się do przestrzegania prawa.

Przykłady i rozwiązania - pomysły na Prawo

Plakat (pomysł na zbiórkę drużyny)

Podziel drużynę na dziesięć zespołów rozdaj gazety mazaki oraz duże arkusze papieru. Każdy zespół losuje jeden punkt Prawa. Zadaniem zespołów jest wykonać plakat prezentujący znaczenie poszczególnych punktów. Na zakończenie zespoły prezentują swoje plakaty. Miedzy prezentacjami można śpiewać piosenki lub rozgrywać proste gry ilustrujące Prawo Harcerskie.

Mapa rozwiązań (pomysł na zbiórkę zastępu zastępowych)

Każdy członek zastępu zastępowych dostaje do wypełnienia mapę . W jej środku jest w kole wypisany punkt prawa a dookoła rozpisujemy formy pracy i pomysły które mogą pomóc przybliżyć go zastępowi na zbiórce. Można tam wpisać:, słowa piosenki, pomysł na grę, pomysł na zwiad wycieczkę, projekt pożytecznej pracy, projekt inscenizacji itp.

Termometry (pomysł do samooceny - pomysł z Załęcza)

Rysujemy termometry ze skalą od 0 do 10. Ma ich być 10. Pod każdym wypisujemy punkt prawa. Zadaniem harcerza jest ocenić na skali na ile przestrzega danego punktu prawa.

Szara Lilijka (sprawność)

Kiedyś zdobywano tę sprawność, której obecnie nie ma w regulaminach, ale drużyny mogą ja wprowadzić. polegała ona na tym, że harcerz opuszczał na jakiś czas obóz i w tym czasie miał za zadanie przemyśleć prawo i swoje postępowanie. Po powrocie odbywał rozmowę z instruktorem i dzielił się wynikami swoich przemyśleń. Czasami łączono to jeszcze z milczkiem lub 12-to godzinnym pobytem w lesie. Różny też miała charakter rozmowa. Te sprawy dość szczegółowo powinien określać regulamin sprawności.

Półka z książkami

Stefan Mirowski: Styl życia

Jan Zawada (K. Lutosławski) Czuj duch, szesnaście gawęd obozowych o idei skautingu

Stanisław Sedlaczek Jan Małecki, Drogowskaz harcerski

Krzysztof Bluszcz, Ewolucja modelu wychowania w skautingu i harcerstwie 1909-1945

Harcerskie Ideały Warszawa 1997

O obrzędzie Przyrzeczenia Harcerskiego.

hm. Dariusz Brzuska

Zasady organizowania obrzędu Przyrzeczenia nie są unormowane przepisami organizacyjnymi. Poniżej przedstawiono propozycję usystematyzowania elementów obrzędu Przyrzeczenia Harcerskiego. Materiał ten powstał w roku 1991. Był stosowany na wielu kursach i chyba wytrzymał próbę czasu. Pewne modyfikacje wprowadzono w 1995 roku, gdy Zjazd w Poznaniu zniósł, niestety, prawo wyboru roty Przyrzeczenia, a niniejsza wersja dodatkowo zawiera pewne poprawki stylistyczne.

Moment Przyrzeczenia Harcerskiego jest najważniejszy w życiu harcerki i harcerza. Dlatego bardzo istotne jest, by obrzęd Przyrzeczenia został starannie zaplanowany i dobrze przeprowadzony, w miejscu odpowiadającym wadze uroczystości. Od organizatora uroczystości - drużynowego zależy, czy Przyrzeczenie będzie wspominane jako przeżycie, coś ważnego, istotnego w życiu, czy też jako epizod bez znaczenia.

W obrzędzie Przyrzeczenia są elementy, które powinny się w nim znaleźć obowiązkowo, są elementy występujące zwyczajowo, a są i takie których użycie zależy od inwencji organizatora czy nastroju chwili.

Elementy, które powinny być przy każdym obrzędzie Przyrzeczenia:

Powiadomienie zainteresowanego, że został dopuszczony do złożenia Przyrzeczenia (najczęściej poprzez odczytanie rozkazu)

Pytanie, czy chce złożyć Przyrzeczenie Harcerskie.

Pytanie, czy zna treść Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego.

Jeżeli w drużynie stosowana jest możliwość wyboru tekstu Przyrzeczenia zgodnie z zasadami obowiązującymi w ZHP do czerwca 1995 r, to nieodzownym elementem uroczystości jest wybór przez harcerkę / harcerza roty Przyrzeczenia, którą będzie składać. (Uwaga!!! Wybiera składający, a nie ktokolwiek za niego! Wyboru zainteresowany może dokonać wcześniej, przed uroczystością, w rozmowie z instruktorem.)

Podanie przez prowadzącego uroczystość lub jego pomocnika komendy "BACZNOŚĆ" lub "DO - PRZYRZECZENIA"

Wypowiedzenie treści Roty przez składającego. Kieruje on dwa palce prawej ręki w stronę symbolu, na który Przyrzeczenie jest składane - Krzyż Harcerski, flaga państwowa, godło, ogień itp.

Stwierdzenie: Jesteś od tej chwili harcerzem (harcerką), pełnoprawnym członkiem Związku Harcerstwa Polskiego.

Podanie komendy " PO PRZYRZECZENIU", lub " SPOCZNIJ".

Wręczenie i przypięcie (na właściwe miejsce, lub do lewej kieszeni munduru - zależnie od sytuacji) Krzyża Harcerskiego.

Elementy stosowane zwyczajowo:

Próba końcowa (choćby prościutka), przed uroczystością.

Gawęda drużynowego lub innej osoby na początku uroczystości.

Wybór przez zainteresowanego świadków ("chrzestnych").

Świadkowie mogą trzymać swoje prawe ręce (dwa palce) na ramieniu składającego Przyrzeczenie.

Potwierdzenie Przyrzeczenia: "Na słowie harcerza (harcerki) polegaj jak na Zawiszy."

Nie jest to obowiązek regulaminowy, lecz zwyczaj to piękny i z pewnością warto go stosować.

Śpiewanie "Idziemy w jasną..." lub innej obrzędowej pieśni.

Życzenia, składane przez wszystkich nowemu harcerzowi.

Zakończenie uroczystości kręgiem harcerskim.

Jeżeli drużynowy uzna to za właściwe, można stosować...

…Inne zwyczaje:.

Uwaga! Bez przesady. Zwyczaje powinny mieć swój sens i znaczenie oraz tworzyć pewną całość.

Na przykład:

Można pozwolić harcerzowi na wybranie sobie instruktora, na którego ręce będzie składał Przyrzeczenie.

Wybór świadków, czy instruktora odbierającego Przyrzeczenie może być dokonany poprzez wbicie w ziemię noża przed wybraną osobą.

Można uprzednio polecić osobie składającej Przyrzeczenie by znalazła w lesie, przyniosła i dołożyła do ogniska gałązkę jałowca.

W czasie samego Przyrzeczenia wszyscy obecni odkrywają głowy.

Po ceremonii wszyscy śpiewają nowemu harcerzowi, harcerce, ulubioną przez niego piosenkę harcerską.

Harcerka / harcerz ma prawo zabrać sobie na pamiątkę węgielek lub nadpaloną gałązkę z ogniska, na które było składane Przyrzeczenie.

W czasie trwania obozu harcerka / harcerz po Przyrzeczeniu cały następny dzień chodzi w mundurze, tak, by wszyscy mogli zobaczyć nowy Krzyż.

Dopiero po upływie dwudziestu czterech godzin od Przyrzeczenia harcerz przepina swój Krzyż z dziurki od guzika lewej kieszeni na właściwe miejsce.

Kilka spraw bardzo ważnych:

Trzeba pamiętać o fakcie, że tylko instruktor (tj. osoba, która złożyła Zobowiązanie Instruktorskie) jest uprawniony do odbierania Przyrzeczenia Harcerskiego oraz Obietnicy Zucha i Zobowiązania Instruktorskiego. Jeżeli drużynowy nie ma uprawnień instruktorskich, to organizując Przyrzeczenie bezwzględnie musi zaprosić na nie instruktora!

Rozkaz wprawdzie podpisze drużynowy, lecz to ów instruktor będzie odbierał Przyrzeczenie. Drużynowemu pozostaje szybka realizacja zadań próby przewodnikowskiej.

Tekst roty Przyrzeczenia każdy instruktor powinien znać na pamięć. W czasie uroczystości nie wolno czytać z kartki!!!

Harcerstwo kojarzy się wszystkim z lasem, przestrzenią, przyrodą. Przyrzeczenie, początek harcerskiej drogi powinno się kojarzyć tak samo. Nie wypada organizować takiej uroczystości pod dachem, a już pod żadnym pozorem nie należy tego robić w szkole!! To naprawdę nie jest trudne znaleźć gdzieś w terenie miejsce pasujące wyglądem i nastrojem do uroczystości Przyrzeczenia. Obrzęd przeprowadzony w sali lekcyjnej nie da harcerzowi tych przeżyć, które można by wspominać gdyby jego drużynowy trochę się postarał i zorganizował uroczystość poza szkołą.

Należy przy Przyrzeczeniu unikać wielkich uroczystości, akademii "ku czci". Zawsze jest tam trochę ludzi którzy nie będą się interesować uroczystością albo, co gorsza, będą przeszkadzać. Niech w ceremonii Przyrzeczenia uczestniczą tylko ci, którzy zrozumieją wagę i nastrój chwili. A nic gorszego niż konieczność przerywania uroczystości, bo komuś trzeba zwrócić uwagę.

Harcerka, czy harcerz raczej nie powinni wiedzieć na tydzień przed, że będą składać Przyrzeczenie. Wskazany jest element zaskoczenia, niespodzianki. Jednakże dziecko powinno wiedzieć, że za chwilę będzie miało próbę końcową, i czym ta próba się zakończy, gdy przejdzie ją pomyślnie. W przeciwnym razie może się powtórnie zdarzyć następująca sytuacja (autentyczna). Pewna druhna wróciła z obozu z Krzyżem na mundurze i indagowana przez dziadka - starego harcerza - jak było, odpowiedziała: „…obudzili mnie w nocy, kazali iść prosto drogą, tam paliło się ognisko, byłam bardzo senna, coś kazali powtarzać i wróciliśmy do namiotów spać…"

Przyrzeczenie powinno być składane indywidualnie. Spotyka się uroczystości, których bohaterami są dwie, trzy osoby. Jednakże nie należy organizować Przyrzeczenia dla np. sześciu osób naraz.

Zdarza się, że w obozie, zimowisku itp. uczestniczy harcerka czy harcerz z innej drużyny.

Bez porozumienia z jego drużynowym NIE WOLNO instruktorowi dopuszczać dziecka do złożenia Przyrzeczenia Harcerskiego. To drużynowy macierzystej drużyny jest jego bezpośrednim wychowawcą i to on ma prawo do decyzji w tej sprawie. Wyjątków tu nie ma, a gdy ktoś będzie postępować wbrew tej zasadzie, wcześniej czy później obróci się to przeciw niemu. No chyba, że dziecko przechodzi do nowej drużyny, ale nawet wtedy warto pogadać z tamtym drużynowym. Na pewno nie może zaistnieć sytuacja, że ktoś powie, że harcerz "dostaje Krzyż w nagrodę" za przejście do nowej drużyny.

.

Przykład: Przyrzeczenie Harcerskie 22 lutego

Każdy wie jak ważnym (jeśli nie najważniejszym ) momentem w życiu każdego harcerza jest chwila kiedy może złożyć on /ona przyrzeczenie harcerskie. Dlatego jako instruktorzy organizujący taką uroczystość powinniśmy dołożyć starań by pozostała w pamięci harcerzy.

W mojej drużynie utrwaliła się tradycja organizowania przyrzeczeń w Dniu Myśli Braterskiej tj. 22 lutego - podniosła atmosfera tego dnia jako tego jedynego w roku służy imprezie. Ważne jest także miejsce, trzeba wybrać miejsce urokliwe i wyjątkowe dalekie od zgiełku cywilizacji może być to wysepka na jeziorze, leśna polanka lub opuszczone bunkry.

Kandydaci poprzez kolegów lub pocztą otrzymują zapieczętowaną informację o miejscu i czasie w którym mają się stawić. Ważne by na kopercie napisano termin otwarcia, najlepiej ok. 3 godz. przed godziną stawienia się w umówionym miejscu . Dobrze gdy koperta dotrze do kandydata przynajmniej poprzedniego dnia. Okres oczekiwania jest sprawdzeniem jego honorowej postawy. Informacja także powinna zawierać polecenie pełnego umundurowania oraz zadanie np. rozważanie punktów prawa harcerskiego podczas dochodzenia na miejsce.

Dojście na miejsce przyrzeczenia poprzedzone jest tzw. “trasą dziesięciu pochodni”. w miejscu dojścia kandydatów stoi harcerz/ instruktor z pierwszą pochodnią następnym punktem jest widoczna jest w oddali druga pochodnia i tak do końca. ( zakładam ,że jest po zmroku ) Na punktach przygotowane są materiały, przedmioty skojarzone z kolejnymi punktami Prawa Harcerskiego zadaniem kandydatów jest odgadnięcie treści punktu, oraz rozmowa z harcerzem na punkcie o podejmowaniu konkretnych działań wynikających z tego punktu (ok.3 min.).

Pochodnie przygotowujemy zanurzając kawałki materiału w roztopionym wosku, następnie osadzamy go na odpowiednio długim kiju i umocowujemy drutem. Dobrze zrobione pochodnie płoną ok.40 min. (warto sprawdzić i jeśli to konieczne przygotować drugi zestaw dla wszystkich ). Pochodnie można także kupić. Zamiast pochodni można używać świec, lamp naftowych, latarek lub rozpalić małe ogniska.

Nadchodzących kandydatów na dziesiątym punkcie “przejmuje” instruktor przeprowadzający tzw. próbę milczenia. Za pomocą wymyślnych poleceń i rozkazów podczas wykonywania drobnych zadań i musztry usiłuje zmusić kandydatów do przemówienia.

Jest to czas by harcerze z “punktów” przeszli na miejsce przyrzeczenia i przygotowali się na powitanie kandydatów. Rozpalane jest ognisko co daje znak dla instruktora o zakończeniu “próby milczenia” i doprowadzeniu kandydatów.

W momencie wejścia kandydatów na do kręgu wszyscy powstają, drużynowy uroczyście wita kandydatów i wskazuje im miejsce w kręgu, po czym rozpoczyna się tradycyjna właściwa część przyrzeczenia. Dobrze by na miejscu nie zabrakło symboliki. (brzozowy krzyż w tle, flaga Polski, powieszone prawo harcerskie) .Stos ogniskowy może być rozpalany obrzędowo lub płonąć wcześniej- ma to symboliczne i praktyczne uzasadnienie (jest zima).

Na przyrzeczeniu nie powinno zabraknąć gawędy nawiązującej do obowiązków harcerza wynikających z prawa harcerskiego oraz obrzędowych piosenek harcerskich, można także wprowadzić recytację wierszy lub inne elementy artystyczne podnoszące nastrój.

Momentem kulminacyjnym jest złożenie przyrzeczenia przez kandydatów, przyrzeczenie odbierane jest przez instruktora z użyciem statutowej formuły. Następuje moment przypięcia krzyży po czym wszyscy gratulują świeżo upieczonym harcerzom.

Można jeszcze pośpiewać przed gawędą na zakończenie po której następuje uroczyste pożegnanie.

W zależności od liczby kandydatów czas trwania imprezy to ok.2-3 godz.-zakładając czas rozpoczęcia na 18.00 należy zadbać o bezpieczny powrót ze zbiórki wszystkich harcerzy.

Nie wolno zapomnieć o szczegółach takich jak miejsca do siedzenia dla wszystkich. Dobre przygotowanie, koordynacja i właściwy repertuar owocuje niezapomnianymi chwilami historii.

Jak zorganizować biwak...

Trudno sobie wyobrazić normalną drużynę harcerską, która gdy tylko nadejdzie wiosna, albo korzystając z ciepłej jeszcze jesieni nie wybiera się na biwak. Ba, wiele drużyn nie mogących sobie pozwolić na letni obóz zastępuje go właśnie dłuższym biwakiem, urządzonym choćby tuż obok rodzinnej miejscowości. Trudno sobie wyobrazić harcerza, który nie był nigdy na biwaku tak jak i tego, który nigdy nie siedział przy ognisku... Organizacja biwaku drużyny jest w gruncie rzeczy prosta, co nie zna­czy, że można tu improwizować. Na­leży pamiętać o paru koniecznych rzeczach.

1. Podstawowe szczegóły

po co jedziemy na biwak, czyli jaki jest jego cel (integracja drużyny? "pokazanie harcerstwa" nowicjuszom? przed obozowe szkolenie w zakresie technik harcerskich? namiastka obozu? podsumowanie NALu? może jeszcze coś innego? a może kilka celów naraz?)

kiedy jedziemy (chodzi tu o porę roku i miesiąc, należy je ustalić według możliwości harcerzy i celu biwaku; raczej nie należy organi­zować biwaków w czerwcu, bo to miesiąc podsumowania roku w szkołach i możemy mieć kłopoty z frekwencją wielu harcerzy zo­stanie w domu uczyć się

na jak długo jedziemy (najczęściej biwaki trwają od piątkowego popołudnia do południa w niedzielę, ale w czasie ferii lub w wakacje możemy sobie pozwolić na dłuż­szy wyjazd, na przykład tygodnio­wy jeszcze dłuższe stają się już mini obozami i wymagają o wiele poważniejszych przygotowań). Według tych danych określamy gdzie jedziemy (do bazy hufcowej, na teren należący do jakiegoś sojusznika drużyny albo "na gołą ziemię).

kto kieruje biwakiem (zasadniczo szefem biwaku jest drużynowy, ale może to też być np. przyboczny realizujący w ten sposób swą próbę przewodnikowską) oraz

na kogo można liczyć w przygotowaniach (w drużynie nowo założonej, składającej się z początkujących harcerzy organizacją zajmie się drużynowy z przybocznymi, w bardziej zaawansowanej można wykorzystać członków Rady Drużyny, albo nawet rozdzielić zadania związane z biwakiem na poszczególne zastępy). Niezależnie jednak od doświadczenia członków drużyny trzeba ich włączać w organizację biwaków i pozwolić im na uczenie się w działaniu.

2. Lokalizacja i termin

Z należytym wyprzedzeniem uzgadniamy termin jeśli jedziemy do bazy harcerskiej lub turystycznej, konieczna jest rezerwacja (trzeba się dowiedzieć, do kiedy należy jej dokonać i jakie szczegóły chce znać gospodarz przeważnie wystarcza ogólna liczba uczestników, ale w przypadku noclegów w domkach kempingowych trzeba podać też liczbę chłopców i dziewcząt). W innych wypadkach wystarczy sama zgoda właściciela terenu na wasz przyjazd (trzeba o tym koniecznie pamiętać!). Wyprzedzenie jest też istotne ze względu na konieczność poinformowania rodziców harcerzy (rodzice zawiadomieni "Wiecie, pojutrze jadę na biwak z harcerzami" po prostu syna czy córki nie puszczą, a w najlepszym razie nabiorą podejrzeń co do wiarygodności drużynowego).

3. Zamierzenia programowe

Na podstawie ustalonych wcześniej celów biwaku robimy listę konkretnych zajęć, które na pewno chcemy na biwaku przeprowadzić. Może to być na przykład gra nocna, bieg na stopień albo zwiad przyrodniczy. Chodzi tu o to, by według tych najważniejszych punktów programu ustalić na przykład rozkład dnia. Wiadomo przecież, że jeśli planujemy nocną grę kończącą się o godzinie 3.00, to nie możemy o 7.00 zrobić pobudki albo zaplanować obiadu o 13.00, gdy bieg ma trwać do 13.30! Ten punkt jest bardzo ważny biwak musi mieć konkretne cele i te cele trzeba realizować konkretnymi środkami, konkretnymi zadaniami. Nie opisuję tu sposobów doboru fonu pracy do celów, gdyż to nadaje się do osobnego tekstu (jeśli nie książki...). Trzeba się jednak poważnie zastanowić "Jakimi środkami najskutecz­niej osiągnę cel najlepiej zintegruję, pokażę harcerstwo, nauczę technik harcerskich itd.". Poszczególne punk­ty programu biwaku muszą stanowić logiczną całość!

4. Rozkład dnia i program biwaku

Mając przed sobą listę podstawowych zamierzeń programowych sporządzamy godzinowy rozkład dnia (a w przypadku biwaków weekendo­wych właściwie rozkład całego biwaku bo zauważmy, że każdy biwakowy dzień ma wtedy inną długość!). Zasadniczo rozkład dnia nie będzie odbiegał od obozowego (z uwzględnieniem tego, co napisałem w punkcie 3):

około7.30 pobudka

powitanie dnia (według zwyczaju panującego w drużynie)

gimnastyka (nie "przegon", a różne ciekawe gry, zabawy i ćwiczenia na rozruszanie ciała) mycie, porządki w miejscu noclegu

śniadanie

może być apel - jeśli chcemy przyzwyczaić uczestników biwaku do wszystkich form obozowych - zajęcia według programu

około 13.00 14.00 obiad

cisza poobiednia (konieczny choćby krótki odpoczynek)

dalsza część zajęć według programu

o koło18.30 19.00 kolacja ognisko (tylko w przypadku złej pogody kominek bo trzeba korzystać z tego, że mamy do dyspozycji wieczór i że jesteśmy w terenie!) .

wieczorna toaleta

cisza nocna tradycyjnie około 22.00

Ustalamy następnie, ile czasu mamy do dyspozycji w pierwszym i ostatnim dniu biwaku. Należy to robić bardzo "życiowo". Przyjazd na biwak odbywa się przeważnie w dniu roboczym, więc należy najpierw ustalić, o której godzinie harcerze kończą lekcje, doliczyć czas na obiad w domu (wyjazd wprost po lekcjach przysparza kilka problemów: trzeba przyjść z plecakami do szkoły i jeszcze gdzieś coś zjeść). Z kolei ostatni dzień to najczęściej niedziela. W praktyce biwaki najczęściej zaczynają się od piątku około 17.00 18.00 (rozlokowanie się, kolacja, ognisko itd.) i kończąca niedzielę około 12.00 13.00 (powrót do domu na obiad). Czasem przedłuża się je tak, by mieć do dyspozycji całe niedzielne przedpołudnie, ale należy pamiętać o tym, że wielu harcerzy będzie chciało iść do kościoła (muszą mieć na to czas po powrocie do domu). Czas na biwaku jest zbyt cenny, by go marnować: należy korzystać z terenu, z tego że mamy wszystkich na miejscu i nikogo nie goni do domu późna pora.

5. Podział zadań

Trzeba bardzo jasno określić, kto za co odpowiada w ekipie przygotowującej biwak! Jest dobrym pomysłem podział ról wzorowany na schemacie stosowanym w komendach obozów: komendant, programowiec, oboźny, kwatermistrz, ale z pewnym uproszczeniem (zadania oboźnego i kwatermistrza obejmie najczęściej jedna osoba). Dla ułatwie­nia warto sobie zrobić listę wszystkich czynności przygotowawczych oraz zadań na czas samego biwaku i sporządzić grafik , „Zadanie Odpowiedzialny". Wyżej już pisałem o włączaniu członków drużyny, ale powtórzę: nie wszystko powinna robić kadra, trzeba angażować harcerzy i powierzać im odpowiedzialność za choćby drobne zadania.

6. Sposób dotarcia

Sposób dotarcia do miejsca biwakowania zależeć będzie od celu biwaku i od lokalizacji. Jeśli chcemy, by biwak był dla drużyny wszechstronnym sprawdzianem technicznym, a na dodatek wybieramy się w miejsce oddalone tylko kilka kilometrów od domu, to możemy urządzić do miejsca biwakowania pieszą wycieczkę (są drużyny, które tylko w ten sposób organizują biwaki). W innym wypadku z powodzeniem możemy dojechać autobusem lub pociągiem. Przed wyjazdem dobrze jest sprawdzić, czy wszyscy zabrali legitymacje szkolne i czy są one aktualne. Często się zdarza, że któryś druh, aby jej nie zapomnieć zostawił ją na stole w pokoju lub nie zaniósł do sekretariatu szkoły w celu uaktualnienia. Oczywiście nie muszę chyba nikomu uświadamiać, że na biwak jadą wszyscy razem (wyjąwszy ewentualną grupę przygotowawczą, która może jechać wcześniej pod opieką przybocznego).

7. Sprzęt

O tym, co trzeba zabrać na biwak, celowo nie piszę można to znaleźć w pierwszym lepszym "Informatorze" czy podręczniku technik harcerskich. Wspomnę tylko, że należy się upewnić, czy młodzi harcerze wie­dzą, co ze sobą wziąć. Najlepiej rozdać nowicjuszom listę i polecić zastępowym, by sprawdzili, czy każdy ma wszystko z listy. Może się bowiem zdarzyć, że ktoś nie pojedzie na biwak z powodu braku plecaka a jego kolega z zastępu ma dwa, ale nic nie wiedział, że ktoś chce pożyczyć... Dobrze też zrobić wcześniej pokaz pakowania plecaka. Oczywiście, większość nowicjuszy (to smutna statystyka) i tak ułoży menażkę w pobliżu pleców i nie wyreguluje pasków. Ekwipunek biwakowy rozdzielamy między harcerzy sprawiedliwie (co nie znaczy równo nie można przecież obciążać tak samo 10letniej dziewczynki i 15letniego chłopaka!). Jeżeli chcemy coś pożyczać w bazie, do której jedziemy, trzeba to wcześniej uzgodnić, by nie być niemile zaskoczonym. Jeśli chodzi o sprzęt potrzebny do realizacji programu, to trzeba zrobić jego dokładną listę, przeglądając punkt po punkcie plan biwaku. To samo dotyczy wszelkich rekwizytów i listów do gier najlepiej przy­gotować je przed wyjazdem. Zabranie uzupełnionej apteczki jest chyba dla wszystkich sprawą oczywistą.

8. Żywność, finanse

Można, oczywiście, obliczyć sobie, ile jedzenia nam potrzeba ile chleba, masła, konserw, herbaty itd., potem kupić to wszystko, rozdzie­lić między wyjeżdżających... Odpowiednie normy żywieniowe znajdziecie bez trudu. Ale po co się tak męczyć? O wiele łatwiej ogłosić: "Każdy bierze tyle jedzenia, żeby mu wystar­czyło na śniadania i kolacje". W ten sposób zostaje już tylko kwestia obiadu. Tu trzeba się umówić i produkty kupić wspólnie no, chyba, że lubicie zupę grzybowo - pomidorowo - grochową. Trzeba jednak uważać. Po pierwsze nowicjusze nie mają wprawy i mogą albo o czymś zapomnieć, albo wziąć za dużo. Po drugie warto się umówić co do produktów w dużych (jak na biwakowe potrzeby) opakowaniach. Z doświadczenia zazwyczaj herbaty jest za dużo, a brakuje masła i cukru... Przy wybraniu takiego sposobu zaopatrzenia w żywność (oczywiście nadaje się on tylko na biwaki krótsze weekendowe) nasze biwakowe finanse ograniczają się do pieniędzy na opłacenie noclegu (o ile pole biwakowe jest płatne) i na przejazd. Lepiej, by te sprawy załatwiała jedna osoba (drużynowy lub przyboczny) i to ona kupiła wszystkie bilety za zebrane wcześniej pieniądze tak po prostu jest łatwiej, bo unika się bałaganu. Wracając jeszcze do posiłków oczywiście są one wspólne. Przy ich przygotowywaniu najlepiej wprowa­dzić instytucję "zastępu służbowego" (w warunkach biwakowych zmniejszonego do 34 osób), przy czym musi się on zmieniać nie jest dobrym pomysłem wyznaczanie stałych kucharzy na czas całego biwaku. Warto tylko pamiętać, by nad gotowaniem obiadu czuwał ktoś, kto się na tym choć trochę zna.

9. Niezbędne formalności

Na początek sprawa, której chyba nie można nazwać tylko "formalnością" na biwaku musi być osoba pełnoletnia! Jeśli drużynowy lub przyboczny nie ma skończonych osiemnastu lat, należy postarać się o udział opiekuna drużyny, zaprzyjaźnionego instruktora albo jednego z rodziców. Lekceważąc ten przepis drużynowy naraża się na bardzo poważne konsekwencje!

Zarówno opiekun, jak i uczestnicy powinni mieć przy sobie dokumenty tożsamości.

Po drugie nawet obozując poza bazą harcerską czy terenem prywatnym trzeba mieć zgodę zarządcy; w przypadku lasu państwowego jest to leśniczy. Nie od rzeczy też będzie zgłosić się w najbliższym posterunku policji. Czasy są niebezpieczne, ktoś może zawiadomić, że "Jacyś obcy się tu kręcą" i możecie mieć nieprzyjemności.

Trzecia rzecz ubezpieczenie. Każdy uczeń jest ubezpieczony w szkole, ale zakres tego ubezpieczenia jest rozmaity i trzeba się o to dokładnie dowiedzieć w sekretariacie szkoły. Należy też pamiętać o ubezpieczeniu OC (odpowiedzialności cywilnej) opiekuna jeśli jest to instruktor, powinien mieć opłacone składki instruktorskie.

Wreszcie rzecz pierwszorzędnej wagi! Wyjeżdżając na biwak drużynowy musi mieć stu procentową pewność, że wszyscy rodzice harcerzy wiedzą o biwaku i wyrazili na wyjazd syna czy córki zgodę!

10. Po biwaku

Tu poruszę tylko dwie sprawy (bo uznaję, że oddanie pożyczonego sprzętu i sprawdzenie, czy wszyscy dotarli do domu jest oczywiste...). Warto spotkać się w gronie przygo­towującym biwak (kadra lub Rada Drużyny) i zastanowić się, czy cele ustalone na początku zostały osiągnięte. Wnioski można zapisać choćby w książce pracy drużyny na następny biwak będą jak znalazł. Druga sprawa w każdej drużynie, a szczególnie młodej, wspólny wyjazd bardzo integruje. Czasem nawet integracja jest jednym z celów biwaku. Ale trzeba pamiętać o tych, którzy z różnych powodów na biwaku nie byli często na zbiórce pobiwakowej uczestnicy przekrzykując się wymieniają swoje wrażenia, ale mówią tylko do siebie nawzajem (!) często zapominając, że ktoś może ich nie zrozumieć lub poczuć się "na uboczu". Warto więc urządzić rundę wspomnień każdy opowiada (ale wszystkim!), co najlepiej zapamiętał z biwaku i co mu się najbardziej podobało.

O czym jeszcze warto pamiętać

w programie trzeba mieć "plan awaryjny" na wypadek deszczu

nie należy liczyć na domyślność osób, które nigdy dotąd nie były na biwaku ani obozie trzeba im do­kładnie wyjaśnić, jaki jest rozkład dnia (i że w ogóle jest coś takiego!), że posiłki jemy wspólnie, że udział w zajęciach jest obowiązkowy itd. bywają z tym bowiem problemy

na wszelki wypadek trzeba przypomnieć na samym początku o zakazie samowolnego oddalania się z miejsca biwakowania; to samo dotyczy też drogi na biwak i z powrotem. (Znam przypadek, że młody harcerz w drodze powrotnej z biwaku wyprzedził nieco grupę, doszedł do przystanku i ... wsiadł w autobus jadący do miasta. Wyobrażacie sobie, co się działo i jakie myśli przychodziły do głowy drużynowemu, gdy stwierdził brak jednej osoby).

niezależnie od pamięci i notatek drużynowego warto mieć listę uczestników biwaku zrobioną "na czysto"

ktoś w miejscu zamieszkania musi wiedzieć, gdzie dokładnie jesteście może to być na przykład ktoś w domu drużynowego (ważne, by dysponował telefonem, znanym rodzicom harcerzy). Pomijając już, jak jest to wabne w razie jakichś opóźnień rodzice "lubią" czasem ni z gruszki ni z pietruszki chcieć znać szczegóły, o które zapomnieli spytać własne dziecko trzeba być na to przygotowanym.

Biwak jest naprawdę wspaniałym środkiem do osiągnięcia celów założonych przez was w planie pracy drużyny. Środkiem niezbyt skomplikowanym, a skutecznym. Proste obliczenie weekendowy biwak trwa łącznie 44 godziny, odliczając czas na sen 28 godzin. Tyle, co 14 zbiórek ...

PLANOWANIE OBOZU HARCERSKIEGO OD A DO Z

Obóz harcerski - harcerska przygoda, sposób na udane wakacje, podsumowanie całorocznej pracy w drużynie, szczepie. Jednak dla organizatora jest to prawdziwe wyzwanie, ogrom spraw do załatwienia, rzeczy, o których nie można zapomnieć. Na pierwszy rzut oka może to przerazić, wystraszyć nawet zniechęcić... Ale „nie taki diabeł straszny...”. Na wszystko znajdzie się sposób, trzeba tylko rozsądnie i odpowiednio wcześnie zaplanować kolejne kroki i nim minie rok harcerski obóz gotowy!

Druhno, Druhu zapraszam w tą długą drogę, której uwieńczeniem będzie wspaniały obóz dla Twoich podopiecznych.

LOKALIZACJA OBOZU

Przygotowania do obozu letniego zaczynamy już jesienią - im wcześniej tym lepiej. Pierwsze pytanie, które musimy sobie postawić to: gdzie wyjedziemy? Zależy to od wielu czynników takich jak: miejsca, w którym obozowaliśmy wcześniej, naszych preferencji, pomysłów i potrzeb naszych harcerzy oraz możliwości ich rodziców ( również finansowych).

Warto zapytać harcerzy i rodziców, szczególnie tych, którzy znają nas dobrze, ufają nam, który z naszych obozów był ich zdaniem najbardziej udany, z której bazy byli najbardziej zadowoleni. Uzyskane odpowiedzi mogą być dla nas dużym zaskoczeniem, ale pozwolą nam wyjść naprzeciw potrzebom naszych podopiecznych - wszak obóz organizujemy głównie dla nich.

Gdy już wiemy czy interesują nas góry, morze czy jeziora zastanówmy się czy wyjeżdżamy na obóz samodzielny i decydujemy się zakosztować dziś coraz rzadziej spotykanej, ale niezwykle satysfakcjonującej harcerskiej przygody czy też zamierzamy skorzystać ze stanicy harcerskiej. A może planujemy obóz wędrowny? Jeżeli pociąga Cię pierwsza lub trzecia propozycja to zachęcam do skorzystania również z bardziej specjalistycznych pozycji, bo w niniejszym opracowaniu nie znajdziesz wszystkich potrzebnych informacji.

Jak znaleźć dobrą bazę?

Najlepszym sposobem jest znajomość kilku miejsc z wcześniejszych wyjazdów Twoich, ale też zaprzyjaźnionych środowisk. Zapytaj, może któryś z instruktorów w Twoim hufcu zna miejsce, do którego warto jechać. Jeżeli wolisz poświęcić trochę czasu, ale zobaczyć wszystko na własne oczy możesz wybrać się w interesujący Cię rejon kraju z przygotowaną wcześniej listą ośrodków. Jest to jednak wariant czasochłonny i dość kosztowny.

A co jeżeli jest już wiosna a Ty nie masz pojęcia gdzie wyjechać? Na to również jest rada. Otóż, co roku pod koniec marca w Ośrodku Harcerskim w Chorzowie organizowana jest Ogólnopolska Giełda Baz i Ośrodków, na której swoją ofertę prezentuje wiele hufców z całej Polski. Rzeczywiście jest, w czym wybierać.

Załóżmy, że już na pewno wiemy gdzie chcemy jechać. Warto jest poświęcić, chociaż jeden dzień i pojechać w to miejsce, dokładnie samemu je pooglądać, zajrzeć wszędzie tam gdzie mogą czaić się w przyszłości problemy, a więc: np. sprawdzić standard sanitariatów, latryn ( coraz częściej zastępowanych kabinami Toi - Toi), kuchni, jadalni - czy jest okryta wiatą, jak rozmieszczone są poszczególne place obozowe, jak daleko jest do wody ( jezioro, morze, rzeczka), jakie jest sąsiedztwo - należy szczególnie uważać na znajdujące się w pobliżu campingi, bary ( tych lepiej unikać jak ognia), czy na terenie zgrupowania jest krąg ogniskowy a najlepiej, jeżeli jest ich ,tyle ile obozów, czy w razie deszczu istnieje możliwość skorzystania ze świetlicy... itp. Koniecznie należy porozmawiać z właścicielem bazy, najczęściej jest nim Komenda Hufca, ustalić wstępnie koszt ( stawka żywieniowa, noclegi, dodatkowe usługi oferowane w cenie, odpłatność kadry). Zapytać również czy można liczyć na pomoc w organizacji wycieczki, wędrówki, przede wszystkim przyjrzeć się ludziom, z którymi będziemy współpracować na zgrupowaniu. Oczywiście trzeba też pamiętać o umowie, którą w naszym imieniu podpisuje komendant naszego hufca. Odwiedzając stanicę warto też pstryknąć kilka zdjęć, skorzystać z kamery video. Po co?

O tym trochę później.

Jeżeli to wszystko przebiegnie pomyślnie możemy przystąpić do następnego kroku.

KADRA OBOZU

Z kim jechać na obóz, aby spędzony tam czas był dobrze wspominany przez następne lata?

Z pewnością kadra obozu powinna być profesjonalna, doświadczona, odpowiedzialna, ale przede wszystkim zgrana. Kadra obozu współpracuje ze sobą przez kilka miesięcy poprzedzających wyjazd , a uwieńczeniem tego są trzy , a czasem cztery tygodnie spędzone wspólnie w jednej kadrówce. I konieczne jest, aby w tej kadrówce panowała atmosfera wzajemnego szacunku, zaufania, przyjaźni i porozumienia. Problemy wewnętrzne między instruktorami niestety bardzo odbijają się na jakości obozu i atmosferze - harcerze są świetnymi obserwatorami i momentalnie wyczuwają, że coś jest nie tak. Jak oszczędzić im rozczarowania? Nie ma recepty na sukces, ale kierując się zdrowym rozsądkiem można wiele zdziałać.

Jak dobrać kadrę ?

Najczęściej na obóz wyjeżdżają drużyny, szczepy i wtedy sprawa jest rozwiązana - w skład kadry wchodzą instruktorzy działający w ciągu całego roku harcerskiego, a więc drużynowi. ( Są środowiska, w których również przyboczni wyjeżdżają jako członkowie kadry - najlepiej, gdy jest to tzw. kadra młodzieżowa, stażowa ). Natomiast, gdy drużyna działa samodzielnie może przyłączyć się do innej drużyny lub szczepu po warunkiem, że Ty jako drużynowy będziesz potrafił współpracować z instruktorami innego środowiska. Czasem mogą pojawić się różnice w obrzędowości, podejściu do harcerstwa, dyscyplinie. Jednak dzięki pozytywnemu nastawieniu można je przezwyciężyć. Warto pamiętać o omówieniu ich zanim zapadną wiążące decyzje.

Członek kadry obozu harcerskiego powinien:

Być pełnoletni, jednak często odstępuje się od tej zasady ze względu na brak pełnoletnich instruktorów, którzy chcą pracować na obozie;

Mieć aktualną pracowniczą książeczkę zdrowia ( niepełnoletni kartę

zdrowia),

Ukończyć kurs wychowawców kolonijnych ( nie dotyczy osób

niepełnoletnich ),

Świadomie zdecydować się na wyjazd .

Jakie funkcje są na obozie i jakie wymagania powinni spełniać poszczególni instruktorzy?

Komendant obozu - człowiek, który odpowiada za całość obozu, na nim spoczywa obowiązek dopilnowania, aby przygotowania i sam wyjazd przebiegały zgodnie z przepisami państwowymi, oraz wewnątrz organizacyjnymi. Zatwierdza i rozlicza obóz w KH i KCh To on czuwa nad wszystkim. Dodatkowo, oprócz wymienionych wcześniej warunków komendant powinien posiadać stopień podharcmistrza oraz mieć ukończony kurs kierowników placówek wypoczynku.

Zastępca komendanta do spraw programowych - zajmuje się programem, dba, aby obóz przebiegał zgodnie z wcześniej ustalonym i zatwierdzonym planem pracy, dba , aby zajęcia były urozmaicone

i atrakcyjne. Stara się pomagać w rozwiązywaniu problemów wychowawczych.

Oboźny - to człowiek, z którym harcerze mają najwięcej do czynienia, dlatego powinien cechować się cierpliwością, opanowaniem, samodyscypliną... Na barkach oboźnego spoczywa wielki ciężar - sam dopilnowuje wielu spraw, nie może sobie pozwolić na „chwileczkę zapomnienia”, ponieważ harcerze są cały czas pod jego opieką. Nazywany czasami jest zastępcą do spraw organizacyjnych.

Kwatermistrz - zabezpiecza obóz od strony finansowej i organizacyjnej, dba o to, aby nie brakło materiałów programowych, żeby znalazły się pieniążki na wycieczkę, wejście do muzeum. Przed obozem zbiera odpłatności od uczestników. Jednym słowem trzyma kasę. Powinien mieć ukończony kurs kwatermistrzowski.

Komendant i kwatermistrz obozu nie mogą być spokrewnieni.

Jak liczna powinna być kadra obozu harcerskiego?

Ilość osób w kadrze zależy od ilości uczestników, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa jeden pełnoletni opiekun przypada na 15 harcerzy, czasem jednak jest więcej chętnych do wyjazdu niż trzeba i z jednej strony to dobrze, bo więcej rąk do pracy, ale może to też spowodować problemy. Przy czterdziestoosobowym obozie cztery osoby kadry to sytuacja optymalna.

Nie polecam też takiego doboru kadry, gdzie jest trzech druhów i jedna druhna

( odwrotnie też nie), taki układ może nie przetrwać próby czasu - trzy tygodnie to jednak długo.

Jakie dokumenty podpisuje kadra?

Instruktorzy harcerscy wyjeżdżają na obóz jako wolontariusze tzn. nie pobierają żadnego wynagrodzenia, dlatego przed wyjazdem każdy powinien podpisać w macierzystej Komendzie Hufca Umowę Wolontariacką. Ponadto należy podpisać też tzw. odpowiedzialność, czyli Deklarację w sprawie ochrony życia i zdrowia dziecka na placówce wczasów letnich. Jest to potwierdzenie tego, że świadomie bierzemy odpowiedzialność za zdrowie i życie powierzonych naszej opiece harcerzy i że zaznajomiliśmy się z obowiązującymi przepisami. Istnieje również Oświadczenie Instruktora - Wychowawcy , które podpisuje kadra wychowawcza. Dokumenty niezbędne do zatwierdzenia obozu znajdują się w Instrukcji Organizacyjnej HAZ/ HAL.

Teraz, gdy mamy już instruktorów, z którymi wyjeżdżamy, warto wspólnie zastanowić się nad zaplanowaniem pracy na obozie i podziałem pracy między kadrą.

PLAN PRACY OBOZU

Wielu z Was zadaje sobie pytanie, po co pisać plan pracy obozu, przecież nie można przewidzieć pogody, tego, jakie będą możliwości do realizacji programu, czy to ma sens? Otóż ma. Obóz organizowany „na żywioł”, spontanicznie , może się udać i przebiegać sprawnie i bezpiecznie, ale bardziej prawdopodobne jest, że po kilku udanych dniach okazałoby się, że nie ma już pomysłów na następny dzień, a nawet, jeżeli jest pomysł to brakuje nam potrzebnych materiałów, strojów, szczegółów, które składają się na całość. Jednym słowem chaos.

Dobrze napisany plan pracy, przemyślany, dopracowany , pozwoli na to , by podczas trwania obozu komfortowo działać i skupić się na harcerzach, a nie na myśleniu „a co by tu jutro zrobić”. Plan pisany przez nas jest sprawdzany i zatwierdzony w KH oraz w KCh, a to daje nam gwarancję, że jest on napisany poprawnie - metodycznie i merytorycznie.

Kto powinien pisać plan pracy? Cała kadra. Dobrze jest też uwzględnić pomysły harcerzy, wtedy łatwiej jest „trafić w ich gust” i oszczędzić im i sobie znudzenia, rozczarowania i kłopotów.

Obozy harcerskie mogą być różne. Najczęściej cały plan opiera się na ustalonej wcześniej fabule, która narzuca sposób przygotowania poszczególnych imprez. Ułatwia ich organizację, ale też wymaga nakładu pracy, jeżeli chcemy, aby wszystko było dopięte na ostatni guzik. Bo przecież nie może być Dzikiego Zachodu bez przebrań kowbojów, czy indiańskiego tomahawka i pióropusza lub Podróży Guliwera bez okrętu.

Jak zabrać się do pisania planu - oto kolejne kroki:

Spotkajcie się całą kadrą i zastanówcie się, jaka fabuła interesuje Was w tym roku ( dobrze jest, gdy każdy ma wcześniej przemyślane propozycje).

Ustalcie, jakie imprezy programowe na pewno będą na obozie.

Dopasujcie te imprezy do fabuły ( zastanówcie się czy pomysły są do

zrealizowania!).

Opracujcie ramowy plan pracy, czyli co rano, co po południu i wieczorem,

w którym dniu ( pamiętajcie o zasadzie, że formy dynamiczne powinny przeplatać się ze statycznymi ( nie róbcie trzech dni mikrokursów pod rząd!)

Zaplanujcie wersje obozu na niepogodę.

Spiszcie, jakie materiały będą potrzebne do przygotowanie poszczególnych imprez, jakie rekwizyty i stroje powinniście przygotować.

Teraz pozostał do zbudowania plan i terminowe oddanie go do zatwierdzenia. Przykładowe wytyczne zamieszczam na końcu mojego materiału. Powodzenia.

SPOTKANIE Z RODZICAMI PRZED WYJAZDEM

Każdy drużynowy powinien znać rodziców swoich harcerzy i współpracować z nimi w miarę możliwości na bieżąco. Jednak przed wyjazdem na obóz konieczne jest zorganizowanie zebrania z rodzicami, a czasem nawet dwóch - jeżeli w drużynie jest wielu nowych harcerzy.

Na pierwszym spotkaniu przedstaw rodzicom plany wakacyjne, czyli gdzie będzie obóz, dlaczego właśnie tam (klimat, otoczenie, odległość do wody, czyli wszystko to, co może zachęcić), jest to dobra okazja do pokazania rodzicom zdjęć lub nagrania video, przedstaw cenę wyjazdu, termin, w którym wyjeżdżacie i do kiedy należy zgłaszać dziecko, odpowiedz na wszystkie pytania rodziców. Miej ze sobą przygotowane karty zgłoszeniowe, które możesz rozdać chętnym rodzicom.

Od tego spotkania wiele zależy - to czy harcerze wyjada z Tobą na obóz. Dobrze przygotowane spotkanie to również promocja waszej harcerskiej pracy.

Pierwsze spotkanie powinno odbyć się jak najwcześniej, zanim rodzice zaczną szukać innych kolonii czy innych form spędzenia wakacji dla swojej pociechy. Najlepiej w marcu, najpóźniej w kwietniu.

Jeżeli jednak masz z rodzicami dobry kontakt i wiesz, że znają Cię i ufają możesz ograniczyć się do napisania i przekazania im krótkich listów z zaproszeniem na obóz i wszystkimi koniecznymi informacjami, czyli gdzie, kiedy, za ile i dlaczego właśnie na obóz harcerski, a nie gdzie indziej.

Na drugie spotkanie zapraszani są już tylko ci rodzice, których dzieci jadą na obóz. Zwykle odbywa się ono w połowie czerwca, kiedy wszystkie sprawy organizacyjne są już dopięte na ostatni guzik i można udzielić rodzicom konkretnych i pewnych informacji.

Oto, co należy powiedzieć rodzicom:

Przedstaw kadrę obozu - powinna być obecna w całości, umundurowana i

uśmiechnięta.

Jeżeli nie było pierwszego zebrania przedstaw miejsce, do którego jedziecie,

pokaż zdjęcia

Podaj rodzicom adres ośrodka, numer telefonu i godziny, w których można dzwonić do dziecka

Podaj termin wyjazdu i przyjazdu, miejsce zbiórki

Przedstaw zarys programu obozu, jakie atrakcje przewidujecie, gdzie

pojedziecie na wycieczkę itp.

Ustal z rodzicami warunki odwiedzin u dziecka - najlepiej przekonać, że

odwiedziny są w ustalonym, jednym konkretnym dniu - np. w niedzielę

Daj rodzicom listę rzeczy, które dziecko powinno ze sobą zabrać.

Przygotuj listę odpłatności, sprawdź, którzy rodzice jeszcze nie uregulowali zobowiązań finansowych i których kart zdrowia brakuje, poinformuj ich o tym.

Ponieważ wielu rodziców niestety nie przychodzi na spotkania warto przygotować krótką informację o terminach, adresie i sposobie ewentualnego kontaktu, którą wszyscy rodzice otrzymają bezpośrednio przed wyjazdem dziecka.

SPOTKANIE PRZEDOBOZOWE I POOBOZOWE Z UCZESTNIKAMI

Warto je zorganizować, gdy na obóz jadą dzieci z różnych środowisk, które nie znają się. W jego trakcie harcerze mają możliwość poznania kadry oraz innych obozowiczów. Wystarczy kilka zabaw i pierwsze nici koleżeństwa zostają nawiązane. Podczas takiego spotkania można podzielić harcerzy na zastępy obozowe i ułatwić im późniejszą współpracę, ponieważ teraz mają możliwość spotkania się i ustalenia np. nazwy zastępu, okrzyku. Warto jest przedstawić nazwę obozu i jego fabułę, wtedy jest duża szansa, że nazwy zastępów będą z nią związane.

Inną formą spotkania może być biwak przed obozowy.

A co po obozie? Kiedy miną wakacje, każda drużyna zaszywa się w swojej harcówce i wspomina obozowe chwile. A może warto, droga kadro, zorganizować biwak, który będzie przedłużeniem obozu?

A może warto wspólnie obejrzeć zdjęcia z obozu, powspominać swoje sukcesy, zagrać w ulubioną grę terenową ?

OBRZĘDOWOŚĆ

Obrzędowość na obozie to bardzo ważny element. To ona tworzy specyfikę obozu, jego odrębność i atmosferę. Obrzędowość powinna być oczywiście ściśle związana z fabułą obozu.

Co składa się na obrzędowość na obozie? Nazwa obozu i nazwy poszczególnych zastępów, piosenka obozowa - najlepiej, gdy jest ułożona wspólnie przez wszystkich harcerzy, okrzyki zastępów, sposób wykupywania listów, sposób obchodzenia urodzin obozowiczów, rozpoczęcie i zakończenie dnia, elementy strojów, proporce, totemy, oraz wszelkie inne elementy charakterystyczne dla danej fabuły. Na przykład obozy bez fabuły, typowo harcerskie rozpoczynają i kończą dzień apelem porannym i wieczornym, a stałym elementem dnia jest musztra. Innym sposobem powitania dnia może być odtańczenie w kręgu Tańca Słońca, zaśpiewanie pieśni obrzędowej „ Wstaje dzień”.

Myślę też, że nie trzeba przypominać, iż bez względu na obrzędowość opartą na fabule nie można zapomnieć o tradycyjnej obrzędowości harcerskiej.

Ustalając, obrzędy waszego obozu, gdy jadą dwa różne środowiska, trzeba pamiętać o wcześniejszym ich ustaleniu i dopracowaniu szczegółów, zapobiega to nieporozumieniom w trakcie.

ROZKŁAD DNIA

Każdy dzień na obozie powinien przebiegać według ramowego planu dnia. Wiadomo, że zdarzają się poślizgi, drobne przesunięcia spowodowane nieprzewidzianymi okolicznościami jednak dobrze jest przestrzegać pewnego schematu. Podaję przykładowy rozkład dnia :

7. 30 - 7. 35 Trąbka z rana gra, pora wstawać szkoda dnia

7. 35 - 7. 50 ćwiczenia gimnastyczne - samopoczucie fantastyczne

7. 50 - 8. 30 Umyj się, posprzątaj człowieku młody - dla ładu, zdrowia i urody

8. 30 - 9. 00 Nie ma nic milszego... Od apelu porannego

9. 00 - 9. 30 Posiłek ważny niesłychanie - śniadanie

9. 30 - 14. 00 Czeka zaś „ nowe”, czyli zajęcia programowe

14. 00 - 14. 30 Głód nas wiedzie - spotykamy się na obiedzie

14. 30 - 15. 30 Oddechu łapanie - poobiednie wypoczywanie

15. 30 - 16. 00 łaskotanie języka - podwieczorku muzyka

16. 00 - 19. 00 Atrakcji porcja nowa - część programowa

19. 00 - 19. 30 Radość niesłychana - kolacja podana

19. 30 - 21. 30 Zamiast telewizora - na zajęcia programowe pora

21. 30 - 22. 00 Poszukaj piżamy i śpiwora - to już koniec wieczora

22. 00 - 7. 30 To nie kpiny ani żarty - obóz śpi... Oprócz warty!

Miło i praktycznie będzie, gdy rozkład dnia zostanie wywieszony na tablicy ogłoszeń i każdy będzie mógł do niego zajrzeć. Pamiętajcie jednak o zabezpieczeniu go przed deszczem.

REGULAMINY

Na obozie harcerskim obowiązują pewne regulaminy, do których przestrzegania są zobowiązani zarówno uczestnicy jak i członkowie kadry.

Pierwszego dnia obozu, jak najszybciej po przyjeździe, kadra ma obowiązek zapoznać harcerzy z regulaminami: przeciwpożarowym, kąpieli, zasad bezpiecznego poruszania się po drogach, sanitarnym, zastępu służbowego, służby wartowniczej, wewnętrznym zgrupowania. Można zrobić to odczytując kolejno każdy z regulaminów, ale nie polecam tej metody gdyż po dwóch zdaniach harcerze „padną” nam z nudów i nic nie zapamiętają, a przecież nam zależy na tym by je zapamiętali i stosowali. Lepiej jest przygotować ciekawa grę czy quiz a wtedy na pewno nie będzie trzeba martwić się czy nasi obozowicze znają podstawowe regulaminy.

Dobrym zwyczajem jest to, że na początku ustalany jest wspólnie przez harcerzy i instruktorów regulamin obozowy ( może przyjąć formę kodeksu, rejestru praw w zależności od fabuły obozu), który oczywiście obowiązuje tak jak pozostałe.

Po zapoznaniu wszystkich z regulaminami obowiązkowo wywieszamy je na tablicy ogłoszeń, a od wszystkich mieszkańców obozu zbieramy podpisy na liście potwierdzające zapoznanie się z treścią.

Oto regulaminy, które obowiązują na obozie harcerskim:

Regulamin musztry,

Regulamin służby wartowniczej,

Regulamin zastępu służbowego,

Regulamin mundurów oraz odznak harcerzy i instruktorów,

Regulamin stopni i sprawności harcerskich,

Regulamin przeciwpożarowy,

Regulamin kąpieli,

Regulamin wewnętrzny zgrupowania ( jeżeli taki jest),

Regulamin bezpiecznego poruszania się po drogach,

Regulamin sanitarny obozu,

Regulamin obozowy,

ODWIEDZINY RODZICÓW

Jeżeli nie uda Wam się przekonać rodziców, że odwiedziny dziecka nie są konieczne, staniecie przed koniecznością goszczenia rodziców na obozie. Zanim jednak podpowiem jak sobie z nimi poradzić podam kilka uwag na, które trzeba koniecznie zwrócić uwagę rodziców .Dziecko, szczególnie młodsze, po odwiedzinach rodziców zaczyna tęsknić podwójnie; inne dzieci, do których rodzice nie przyjeżdżają czują się pokrzywdzone; przyjazd rodziców zaburza ustalony rytm obozowy i wreszcie - Kochani Rodzice - pozwólcie sobie odpocząć, nacieszcie się życiem bez pociechy przez te trzy tygodnie, a po jej powrocie będzie jeszcze więcej radości!

Jeżeli to nie podziała i rodzice przyjadą ( oczywiście w jednym ustalonym terminie) stawcie temu czoła. Można w tym dniu tak przygotować program, aby obóz zamienić np. w muzeum, po którym gości będą oprowadzać przewodnicy, czyli harcerze, inni mogą przygotować poczęstunek z darów lasu, jeszcze inni występ artystyczny, możliwości jest wiele. Chodzi o to, aby rodzice nie snuli się po obozowisku, ale żeby wyjechali z przekonaniem, że ich milusiński jest pod dobrą opieką i wspaniale się bawi.

Czasem rodzice chcą „porwać” dziecko i pobyć z nim przez parę godzin, wtedy koniecznie poproście ich o wypełnienie specjalnego oświadczenia, że biorą dziecko na własną odpowiedzialność. Dobrze, jeśli będziecie dysponować wcześniej przygotowanymi drukami żeby nie pisać ich w pośpiechu, na kolanie.

BEZPIECZEŃSTWO

Podczas obozu nasi harcerze są narażeni na wiele różnych niebezpieczeństw. Aby ich uniknąć lub zminimalizować skutki warto pamiętać o kilku zasadach.

Wszystko zaczyna się podczas podróży. Jeżeli jedziecie pociągiem przez cały czas jeden z opiekunów powinien dyżurować na korytarzu, zapobiega to bieganiu po pociągu, wychylaniu się przez okna itp. Podczas podróży autokarem największe niebezpieczeństwo pojawia się w czasie postojów. Należy dopilnować, aby żaden z harcerzy nie wybiegł na drogę, a przed odjazdem koniecznie należy sprawdzić czy wszyscy wrócili. Natomiast wewnątrz pojazdu harcerze powinni siedzieć każdy na swoim miejscu, a z przodu i z tyłu koniecznie powinien towarzyszyć im pełnoletni instruktor siedzący przy drzwiach.

Była już mowa o regulaminach i o tym, że wszyscy uczestnicy są zobowiązani do ich przestrzegania pod groźbą wydalenia z obozu ( oczywiście jest to ostateczność).

Wszyscy powinni zapoznać się z terenem samego obozu, oraz najbliższej okolicy, w razie potrzeby ułatwia to ewakuację i zapobiega zgubieniu się harcerzy.

Każdy mieszkaniec obozu powinien wiedzieć, w którym miejscu znajduje się sprzęt przeciwpożarowy i w jakich sytuacjach można go użyć. W skład stanowiska p. poż. powinny wchodzić: hydronetka lub inny pojemnik z wodą, beczka z piaskiem, wiadro, bosak, saperka, siekiera, gaśnica.

Innym zagrożeniem na terenach leśnych są pozostałości po wojnie, czyli bunkry, do których nasi harcerze bardzo chętnie wchodzą oraz niewypały. Należy uczulić podopiecznych, że wchodzenie do bunkrów może być bardzo niebezpieczne i znalezienie takiego miejsca należy zgłosić instruktorowi. Ostrożnie należy postępować z przedmiotami, które mogą okazać się niewypałami - nie wolno ich dotykać. Jeżeli dojrzymy taki „skarb” u harcerza trzeba go jak najszybciej zabezpieczyć, skonfiskować tłumacząc, jakie niebezpieczeństwo może to spowodować.

Przed wyjazdem na obóz należy koniecznie zebrać od wszystkich dzieci karty zdrowia i zapoznać się z uwagami rodziców, nauczycieli i lekarza. Uwagi te mogą okazać się przydatne, gdy dziecko zaczyna podczas obozu chorować. Harcerze powinni mieć do członków kadry zaufanie i powinni wiedzieć, że w razie złego samopoczucia, drobnego wypadku mogą, a nawet powinni zgłosić to, a nie „leczyć” samodzielnie. Trzeba uświadomić harcerzom, że nie wolno im zażywać żadnych leków bez wiedzy opiekuna. Wszystkie lekarstwa, jakie dzieci powinny zażywać podczas obozu powinny znaleźć się w kadrówce , a jeden z członków kadry powinien kontrolować i wydawać lek w odpowiednim czasie. Apteczka powinna być stale uzupełniana a leki nie mogą być przeterminowane. Najlepszym rozwiązaniem jest gdy w kadrze mamy wykwalifikowaną pielęgniarkę.

Harcerze powinni wiedzieć, że nie mogą oddalać się z terenu obozu bez wiedzy kogoś z kadry lub przynajmniej zastępowego, który bezpośrednio opiekuje się swoimi harcerzami.

Ze względu na zdarzające się ostatnio przypadki „nocnych odwiedzin” niepowołanych osób , harcerze muszą zdawać sobie sprawę z roli, jaką pełnią podczas służby wartowniczej i odpowiedzialności, jaka na nich spoczywa.

I wreszcie pamiętaj Druhno, Druhu! Obóz zdyscyplinowany i zgrany to obóz bezpieczniejszy!

A co jeżeli zdarzy się wypadek? Wtedy jak najszybciej należy zgłosić to odpowiednim służbom, powiadomić rodziców dziecka. Warto też poinformować komendanta hufca, który z racji swojej funkcji odpowiada za to, co dzieje się na obozach harcerskich.

KŁOPOTY NA OBOZIE

Kłopotów na obozie może być tyle ilu mamy harcerzy, ale są takie, które zdarzają się najczęściej.

Pogoda, tęsknota za rodzicami, kłótnie w zastępach i miedzy zastępami, choroby harcerzy, brak dyscypliny.

Zacznijmy od pogody. Nie mamy na nią wpływu, ale od nas zależy czy „ w czasie deszczu dzieci się nudzą...” Jeżeli pada i pada przyda nam się arsenał przygotowanych wcześniej gier, turniejów, konkursów, czyli wszystkiego, co można przeprowadzić pod namiotem lub w świetlicy.

Jeżeli mimo deszczu jest ciepło to warto „przewietrzyć” trochę naszych harcerzy, dać im okazję do spożytkowania energii ( może trzeba okopać namioty, albo wykopać rowy melioracyjne, bo zalewa nam plac apelowy?). Po takim moczeniu zadbajmy, aby każdy harcerz przebrał się w suche ubranie i rozgrzał.

Czasami harcerze, szczególnie ci młodsi, będący pierwszy raz na obozie tęsknią za rodzicami. Co robić? Zapewnić obozowiczom tyle zajęć i atrakcji żeby nie mieli czasu na myślenie o domu, a po kilku dniach już nikt nie będzie chciał wracać do rodziców.

Czasami na obozie pojawiają się kłótnie. Często w zastępach, szczególnie wśród dziewczynek, słychać krzyki, wrzaski, ktoś płacze, ktoś się obraża... Czy powinniśmy reagować? Pamiętajmy, że dzieci kłócą się i godzą zanim my zauważymy, że coś się działo. Dlatego czasami wystarczy czuwać i obserwować czy nikomu nie dzieje się rzeczywiście krzywda ( któreś z dzieci może stać się kozłem ofiarnym). Konflikty między zastępami są najczęściej wynikiem nieprawidłowo prowadzonego współzawodnictwa. Należy unikać faworyzowania jednego zastępu i pogrążania innego.

Dobrym sposobem na nawiązanie pozytywnych więzi miedzy obozowiczami jest postawnie przed nimi zadania wymagającego współpracy i solidarności. Paradoksalnie, zagrożenia i nieszczęścia łącza ludzi również tych na obozie.

A jeżeli interweniujemy w konflikt między harcerzami starajmy się być neutralnym mediatorem, doradcą, negocjatorem, a nie sędzią.

Innym problemem, z którym możemy się zetknąć podczas obozu są kłopoty ze zdrowiem. Gdy harcerz zachoruje nie ma wyjścia, trzeba go leczyć, skorzystać z fachowej, lekarskiej pomocy. Jednak, co jeżeli pojawi się bardzo poważna choroba, czyli lenistwo ukrywające się pod różnymi objawami? Nie możemy lekceważyć żadnej niedyspozycji! Tęsknota może także przybrać wymiar choroby. Czasami „chorego” leczy sama propozycja wizyty u lekarza, spędzenia dnia w izolatce, czy upalnego dnia na kocyku, a nie w wodzie. („Leń atakuje szczególnie podczas pionierki, kiedy zastęp ma służbę, wartę, itp.)

Na koniec zostawiłam kwestię dyscypliny. Nie istnieje chyba recepta na sukces. Wiele zależy od tego jak harcerze są „wychowani” w drużynach oraz przez rodziców. Podczas obozu największą rolę odgrywa tu oboźny, nie koniecznie „groźny”. Oboźny powinien być wzorem do naśladowania, autorytetem, obiektem westchnień druhen i zazdrości druhów. Sprawiedliwy, konsekwentny, surowy, ale też skory do zabawy i pełen zwariowanych pomysłów oboźny zapewni nam minimum potrzebne do utrzymania dyscypliny.

Dobrze jest pamiętać, że najbardziej dokuczliwą karą jest brak nagrody. Dlatego warto skupić się na nagradzaniu najlepszych a nie na wymyślaniu, coraz dotkliwszych kar.

WAŻNE DOKUMENTY NA OBOZIE

Żadna forma wypoczynku dla dzieci, również obóz nie mógłby odbyć się bez dokumentacji.

Przed wyjazdem komendant ma obowiązek przygotować plan pracy obozu, a kwatermistrz preliminarz - czyli przewidywane koszty wyjazdu, po obozie rozliczyć się na podstawie książki finansowej.

A co w międzyczasie ?

Jakie dokumenty są niezbędne i ułatwiają nam życie w trakcie wyjazdu ?

Plan pracy - powinien być zatwierdzony przez jednostkę zwierzchnią, przedstawiamy go wizytacjom jako potwierdzenie, że nasz obóz jest zorganizowany legalnie i zgodnie z zasadami ZHP. Ponadto służy nam pomocą, gdy zapomnimy, co zaplanowaliśmy na następny dzień, noc...

Książka pracy - w książce znajduje się zapis tego, co działo się w kolejnych dniach na obozie, można określić ją mianem dziennika pokładowego, pamiętnika komendanta itp. Powinna być uzupełniana na bieżąco i zgodnie z rzeczywistością. Oprócz zapisu wydarzeń obozowych w książce pracy jest miejsce na: skład kadry, ewidencję uczestników, ramowy rozkład dnia, regulaminy, dziennik zajęć, rozkazy komendanta obozu, wpisy zespołów wizytacyjnych, raport przed obozowy i po obozowy, zobowiązanie komendanta i kwatermistrza itp. ważne wiadomości.

Książka finansowa - to zadanie kwatermistrza, ale każdy komendant powinien wiedzieć, co w książce finansowej jest, umieć sprawdzić czy jest właściwie i na bieżąco prowadzona. Są tam zapisywane wszystkie wydatki na różnego rodzaju towary materialne i usługi niematerialne oraz wpływy do kasy obozu - najczęściej w postaci zaliczki z KH. Do pełnej dokumentacji finansowej potrzebne są rachunki potwierdzające zakup towarów, stanowią one dokumentację źródłową. Każdy z rachunków powinien być na bieżąco opisany.

Zaświadczenia o ukończeniu kursu wychowawców/ kierowników placówek kolonijnych.

Pracownicze książeczki zdrowia pełnoletnich członków kadry - zawierają potwierdzenie od lekarza, że dany instruktor jest zdrowy i może pełnić funkcję wychowawcy na placówce wypoczynku dla dzieci.

Karty zdrowia uczestników - są rzeczą świętą, nie może brakować żadnej, są niezbędne, gdy z obozowiczem jedziemy do przychodni zdrowia czy szpitala. W nich pielęgniarka lub lekarz obozowy umieszcza uwagi o stanie zdrowia dziecka podczas pobytu na obozie. Ważne jest, aby karty były prawidłowo wypełnione, zawierały numer PESEL i symbol macierzystej kasy chorych.

Polisa ubezpieczeniowa - jest niezbędna. To nasza gwarancja po wypadku.

Dokumenty wymagają trochę pracy, aby utrzymać je w porządku, lecz jeżeli zajmie się nimi jedna osoba i będzie za nie odpowiedzialna, nie powinno być większych problemów. Dobrym sposobem jest przeznaczenie jednej dobrze opisanej teczki na dokumentację finansową i programowo organizacyjną tak, żeby nic złego jej będzie groziło.

WSPÓŁZAWODNICTWO

Harcerze na obozie podzieleni są na zastępy i w naturalny sposób między zastępami rodzi się rywalizacja. Może ona czasami przybrać niekorzystny obrót, powodować konflikty. Naszym - kadry zadaniem jest wykorzystać ją w pozytywny sposób. Dobrze prowadzone współzawodnictwo między zastępami może motywować harcerzy do bycia jak najlepszym w przeróżnych dziedzinach

( nawet w utrzymywaniu porządku w namiocie) i tym samym ułatwić nam pracę.

Współzawodnictwo powinno być prowadzone w sposób jawny, czyli każdy zastęp powinien wiedzieć ile punktów i za co otrzymał. Powinno ono być przedstawione w ciekawej formie, najlepiej związanej z fabułą obozu np. ilość strzał w kołczanie, znaczków na pocztówce czy koralików na sznurku.

Zdarza się, że po kilku dniach jeden zastęp wysuwa się na prowadzenie i pozostałe mogą zniechęcić się do dalszych starań. Zaproponujmy wtedy takie zadania, w których te słabsze zastępy będą miały szansę na wykazanie się, przecież każdy zastęp jest w czymś dobry. Pamiętaj! Współzawodnictwo to pozytywna motywacja.

SŁOWO DO INSTRUKTORÓW I O INSTRUKTORACH

Pamiętajcie Druhny i Druhowie - obóz harcerski to cudowna przygoda dla Waszych harcerzy, sposób spędzania wakacji, czas zabawy, nauki. Jednak to nie wszystko. Czym jest on dla Was? Także instruktorzy mają możliwość dobrej zabawy i nauczenia się wiele od swoich podopiecznych,. Jest to też możliwość zdobycia nowych doświadczeń, zrealizowania zadań wynikających z kart prób na wyższe stopnie harcerskie i instruktorskie.

Jadąc na obóz jako kadra nie zamykamy sobie drogi do rozwoju, wstępujemy tylko na inną, może trudniejszą, ale na pewno satysfakcjonującą ścieżkę. Życzę Wam więc powodzenia !

PRZYKŁADOWE WYTYCZNE DO PLANU PRACY OBOZU

I Założenia organizacyjne

• Organizator obozu

• Rodzaj obozu

• Czas trwania

• Lokalizacja

• Charakterystyka otoczenia

• Warunki socjalne

• Wyżywienie

• Uczestnicy obozu

• Kadra obozu

II Założenia programowe

• Cele obozu

• Założenia wychowawcze

• Założenia metodyczne

• Wykaz proponowanych sprawności

• Fabuła

• Obrzędowość

• Współzawodnictwo

• Regulaminy

• Ramowy plan dnia

• Ramowy plan pracy

• Zajęcia na niepogodę

DZIEŃ	RANO	PO POŁUDNIU	WIECZÓR/ NOC
14 07 2001 wtorek	Wyjazd	Zakwaterowanie, regulaminy	Tańce integracyjne
15 07 2001 środa	Pionierka	Pionierka	Pionierka

Przykładowe pomysły na fabułę:

• Dziki Zachód,

• Starożytny Świat,

• Średniowieczne Zamczysko,

• Murzyńska wioska,

• Podróże Guliwera,

• Kraina baśni,

• Czerwone berety,

• Scouting po polsku,

• Puszczańskie harce,

• Kosmiczna podróż,

• Z fantastyką za pan brat

Imprezy, które przeważnie robimy na obozach :

• festiwal,

• Cepeliada,

• teatromania,

• bieg terenowy,

• turniej zastępów,

• olimpiada sportowa,

• dzień czerwonego serduszka

LISTA RZECZY, KTÓRE DZIECKO POWINNO ZABRAĆ NA OBÓZ :

wygodne nieprzemakalne buty

obuwie sportowe

klapki

kurtka przeciwdeszczowa

sweter

bielizna

dres do spania

kostium kąpielowy/ kąpielówki

czapeczka lub chustka na głowę

mundur

ubranie do zniszczenia „wycierania”

śpiwór

dwa prześcieradła

przybory toaletowe

latarka

finka

sznurek

menażka

niezbędnik

Przykład - Elementy obrzędowości obozu o fabule opartej na „Podróżach Guliwera”.

Nazwa - Laputa

Rozpoczęcie dnia - taniec w kręgu, inny w każdej krainie ( krainy zmieniają się, co kilka dni)

Zakończenie dnia - tradycyjny krąg harcerski poprzedzony czytaniem fragmentu książki o przygodach Guliwera

Inne - bilety uprawniające do podróży podczas obozu, uzupełniane potwierdzeniami wizyty w poszczególnych krainach

Potwierdzam, że zapoznałem/ am się z treścią następujących regulaminów:

Regulamin przeciwpożarowy;

Regulamin kąpieli;

Regulamin wewnętrzny zgrupowania ( jeżeli taki jest);

Regulamin zasad bezpiecznego poruszania się po drogach;

Regulamin służby wartowniczej;

Regulamin zastępu służbowego;

Regulamin obozowy;

....................................................

....................................................

....................................................

Lp.	Nazwisko i imię	Podpis

OŚWIADCZENIE

Oświadczam, że biorę moje dziecko.............................................................. na własną odpowiedzialność w dniu......................., w godzinach od................ do...............................

.............................................

Podpis rodzica - czytelny, numer dowodu osobistego

SKŁAD APTECZKI OBOZOWEJ :

Altacet 10 tab.

Aviomarin 20 tabl.

Carbo medicinalis 30 tabl.

No-spa 10 tabl.

Talk 1 op.

Polopiryna C 20 tabl.

Pyralgina 10 tabl.

Paracetamol 20 tabl.

Rutinoscobinum 30 tabl.

Witamina C 30 tabl.

Witamina B 30 tabl.

Krople miętowe

Krople żołądkowe

Wapno musujące

Bandaże ( szer. 5, 8, 10 cm.)

Bandaże elastyczne

Gaza wyjałowiona

Gaza zwykła

Plastry z opatrunkiem różnej wielkości

Plaster zwykły

Wata

Lignina

Chusty trójkątne 2 szt.

Agrafka

Spirytus salicylowy

Termometr lekarski

Kieliszek miarowy

Przykład: Tytuł: Spełniamy dziecięce marzenia: “LEŚNI WOJOWNICY”

PLAN PRACY OBOZU HARCERSKIEGO HUFCA ZHP ZŁOTÓW

1. Organizator : Komenda Hufca ZHP Złotów

2. Rodzaj : Obóz wypoczynkowy

3. Termin : 26.06. - 5.07.2000 r. oraz 6.07. - 15.07.2000 r.

4. Miejsce : Harcerska Stanica Podgaje 64- 965 Okonek

5. Kadra : Instruktorzy ZHP działający w Hufcu Złotów oraz harcerze starsi, którzy będą pełnić funkcję przybocznych. Dwie studentki będą odbywać praktykę pedagogiczną.

Sprawy ogólne

Uczestnikami obozu będą dzieci i młodzież szkól podstawowych, I klasy gimnazjum /w tym część dzieci z rodzin patologicznie zagrożonych/ oraz harcerze przed przyrzeczeniem harcerskim, harcerze starsi, 5 drużynowych, 4 studentów oraz kadra techniczna, kuchenna, ratownik i pielęgniarka. Młodzież będzie podzielona na grupy wiekowe - 16 - 18 osób w drużynie. Grupa ta będzie jednym z podobozów. Na terenie stanicy będą przebywali także harcerze ze Szczecina i Warszawy oraz odbędzie się 5 dniowy biwak 1 PDH z Jastrowia.

Poprzez realizację zadań na obozie chcemy stworzyć pewien wzór osobowy - prawa panujące wśród Indian - jak: prawdomówność, dzielność, zręczność i zaradność, zdrowy styl życia, dbanie o własny organizm, tolerancja i akceptacja wobec odmienności innych ludzi, poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości, partnerstwo i chęć pomocy przyjaciołom, bezwzględne dotrzymywanie słowa, itp.....

Zadania realizować będziemy poprzez: zabawy ruchowe i w kręgu, pogadanki, konkursy plastyczne i wytwory rąk, dyskusje, quizy, scenki rodzajowe, rozmowy, wypady i wycieczki, podchody, gry terenowe i zręcznościowe.

Informacje o terenie:

Stanica harcerska położona jest w lesie, - 3,5 km od miejscowości Podgaje; 10 km od Jastrowia; na trasie Piła - Koszalin. Baza obozowa usytuowana między 5 jeziorkami oraz nad Zalewem rzeki Gwdy.

Urządzenie obozu:

Uczestnicy obozu wypoczynkowego będą zakwaterowani w namiotach, wyposażonych w łóżko typu kanadyjka, watolex, koc oraz półki namiotowe / należy mieć swoje śpiwory /. W podobozie będą 3 namioty kadry oraz namiot tzw. świetlica.

Obozowa stołówka mieści się pod wiatą, a posiłki jednocześnie może spożywać ok. 120 osób.

Umywalnie i prysznice z ciepłą wodą oraz ubikacje znajdują się w oddzielnym budynku.

Każdy uczestnik obozu wyposażony jest w menażkę oraz sztućce - naczynia myjemy samodzielnie.

Kierunki pracy programowo - wychowawczej.

Głównymi kierunkami działania podczas obozu będą:

Zadania z programu ZHP- “Moje Ojczyzny ”, “Paszport do Europy ”, “Woda jest życiem”

ZNAMY INDIAŃSKIE ZWYCZAJE.

Wychowanie patriotyczne - zwracanie uwagi na poszanowanie symboli narodowych i organizacyjnych

SŁUCHAMY OPOWIADAŃ O SZLACHETNYCH WODZACH.

Umocnienie więzi środowiskowej :

JESTEŚMY WIERNI NASZYM PRZYJACIOŁOM.

integracja środowiska poprzez wspólną realizację zadań, wspólne zamieszkiwanie, pokonywanie trudności życia obozowego

wyrabianie umiejętności życia w zespole poprzez codzienne podsumowanie dnia obozowego

organizowanie różnorodnych form współzawodnictwa drużyn

Zadania wychowania gospodarczego:

OZDABIAMY NASZE WIGWAMY.

gospodarowanie czasem wolnym i innych

dbałość o własny sprzęt i sprzęt harcerski - konserwacje i drobne naprawy

samoobsługa w zakresie prac porządkowych i gospodarczych

praca na rzecz lasu i środowiska

samodzielne wykonywanie różnorodnych ozdób obozowych

niesienie pomocy innym

Zadania wychowania ekologicznego:

DBAMY O PRZYRODĘ I ŚRODOWISKO.

zbieranie śmieci i odpadków w worki, segregacja śmieci

nauka współżycia z przyrodą, jej obserwacja

nauka rozróżniania roślin i drzew

obserwacja życia w jeziorze i na jego brzegach

pogadanki, spotkanie z leśnikiem - ochrona roślin i zwierząt

Wyrabianie samodzielności i odpowiedzialności:

BUDUJEMY INDIAŃSKĄ WIOSKĘ.

zorganizowanie miejsca zakwaterowania

codzienna toaleta poranna i wieczorna

umiejętność prawidłowego ubrania się

utrzymywanie odzieży w należytej czystości - pranie

pełnienie służb na obozie

wykonywanie prac pomocniczych w kuchni

zdobywanie nowych umiejętności

Stworzenie warunków do właściwego wypoczynku i rozwoju tężyzny fizycznej dzieci i młodzieży:

INDIANIN JEST SPRAWNY

codzienna gimnastyka poranna w formie zabaw ruchowych i pląsów

organizacja gier i zabaw sportowych - sport każdego dnia

przestrzeganie reguł ramowego rozkładu dnia

organizacja nauki pływania

organizowanie różnorodnych form turystycznych, jak: zwiady, patrole, zwiedzanie najbliższej okolicy

próby zdobywania sprawności z zakresu kultury fizycznej

Zadania kulturalne:

MÓWIMY MALO, KULTURALNIE I MĄDRZE

zwracanie uwagi na wygląd zewnętrzny, czystość i zachowanie

przestrzeganie zasad prawidłowego zachowania się przy stole, w grupie, w towarzystwie

nauka piosenek indiańskich i harcerskich oraz zuchowych pląsów

rozwijanie umiejętności plastycznych i wrażliwości estetycznej - dekoracje, konkursy, pióropusze itp.

Poznanie historii Wału Pomorskiego oraz zwiedzanie Darłowa

Program zajęć w poszczególnych dniach obozu:

hasło dnia	dzień obozu	pora dnia	realizowane zadania
Powitanie w obozie Wojowników Lasu	1.	przedpołudnie	Przyjazd uczestników obozu Indiańskie powitanie; spr.org. - pobranie koców, materacy, rozpak. się Zapoznanie z najbliższym otoczeniem - sanitariaty, stołówka, kuchnia....
		popołudnie	Regulaminy Indian - kąpieli, p.poż, zachowania w lesie, na drogach, itp. Zwiedzenie najbliższego otoczenia stanicy.
		wieczór	Obrzędowość plemienia: nazwy, zawołania, okrzyki, zbiórka, piosenka.... Ognisko plemion - taniec SZAMANA
Budujemy Wioskę Indiańską pionierka i zdobnictwo obozowe	2.	cały dzień	Wyprawa do najbliższej okolicy - materiały do pionierki Budowa bramy obozowej, ogrodzenia, suszarni, wigwamu - świetlicy Spotkanie z ciekawymi ludźmi - miłośnikami Indian z Chodzieży
		wieczór	Zabawy integracyjne w plemionach.
Poznajemy zwyczaje Indian	3.	przedpołudnie	Wyprawa indiańska - zbieranie ziół “ do leków ”, tropienie śladów, orien- tacja w terenie.
		popołudnie	Przygotowywania indiańskich strojów do pokazu mody.
		wieczór	Ognisko - prezentacja plemion.
Indianie wśród białych	4.	Całodzienna wycieczka autokarowa	Zwiedzanie Darłowa - Zamek Książąt Pomorskich, Plażowanie i kąpiel w morzu, godzinny rejs statkiem
Leśna wyprawa	5.	przedpołudnie	Dzień przetrwania na wyprawie - budowa szałasów i wigwamów.
		popołudnie	Gra terenowa - Szukanie skarbów.
		wieczór	Pląsy i zabawy przy muzyce. Noc z naturą - grupy starsze.
Rozwijamy tężyznę fizyczną. całodzienna olimpiada	6.	przedpołudnie popołudnie	Przygotowywanie przez poszczególne plemiona konkurencji sportowych. Współzawodnictwo między plemionami. Zdobywanie “ orlich piór ”- Indiańskiej sprawności. Spotkanie z iluzjonistą - uzależnienia / alkohol, narkomania, sekty /
		wieczór	Gry zespołowe.
Sprawne dzień twórczości.	7.	przedpołudnie popołudnie	Przygotowywanie Indiańskich wytworów - koraliki, pierścionki, maski, tatuaże, pióropusze, itp. - zajęcia w plenerze.
		wieczór	Przygotowywanie małych form teatralnych.
Indiański jarmark rozmaitości	8.	przedpołudnie popołudnie	Wielki jarmark - targi Plemion Wielki jarmark - targi Plemion
		wieczór	Festiwal małych form - scenki z życia Indian
Pożegnalny krąg Indiańskich Plemion	9.	przedpołudnie	Indiańskie wspomnienia.
		popołudnie	Święty bieg “Orlego Pióra ”
		wieczór	Ognisko pożegnalne - wieczór opowieści indiańskich.
Rozwiązanie Wioski Indiańskiej.	10.	przedpołudnie	Pożegnalny apel - podsumowanie zdarzeń w wiosce Indiańskiej. Rozwiązanie obozu - wyjazd uczestników.

Ważne:

W każdy słoneczny dzień przewiduje się naukę pływania i kąpiel w jeziorze.

Uczestnicy obozu wezmą udział w spotkaniu z iluzjonistą - uzależnienia - problem używek i ich skutków. / 45 min. - aktor z Krakowa / oraz gościć będą miłośników Indian z Chodzieży - ukazanie kultury współczesnych Indian / stroje, zwyczaje / - pokazanie, że można żyć ciekawie i mądrze.

DOBRE RADY odwiedziny na kolonii, obozie: JAK ROZMAWIAĆ Z RODZICAMI

1. Od pierwszego momentu pracuj nad wzbudzaniem zaufania : bądź merytorycznie przygotowana, schludnie ubrana/y, mów pełnymi zdaniami
2. Unikaj mówienia chaotycznego.
3. Jak najmniej wodolejstwa, jak najwięcej konkretów !!!
4. Postaraj się, żeby rodzice mieli zawsze możliwość kontaktu z Tobą ( ustal sposób kontaktu z dziećmi przed wyjazdem np. raz w tygodniu, albo rozdaj wizytówki z godzinami dyżuru i numerem telefonu)
5. Bądź cierpliwa/y, gdy rodzice zasypują cię telefonami, pytaniami, obawami, wątpliwościami. Odpowiadaj spokojnie i rzeczowo na wszystkie pytania. Też będziesz kiedyś rodzicem - wtedy to zrozumiesz [ podobno...].
6. Uspokajaj rodziców. Opowiadaj im, w jaki sposób dbasz o bezpieczeństwo powierzonych ci dzieci ( np. na kolonii)
7. Nigdy nie rozmawiaj o intymnych sprawach dziecka ( np. kłopoty zdrowotne) na forum wszystkich
8. Wolno ci natomiast przy wszystkich opowiadać o sukcesach dzieci.
9. Uśmiechaj się !!! Bądź życzliwa/y. Szukaj kompromisów. Jeżeli tylko możesz, idź rodzicom na rękę.
10.Okazuj szacunek !!!
11. Nie spoufalaj się z rodzicami.
12. Nie opowiadaj rodzicom o swoich prywatnych sprawach ( chyba, że o to pytają, ale wtedy masz prawo odmówić)
13. Pamiętaj, że obowiązuje cię lojalność wobec twojej kadry, oraz twoich przełożonych. Nie wolno ci nadawać na twoich przełożonych przy rodzicach, ani opowiadać im o waszych wewnętrznych sporach.
14. Nigdy nie podważaj pierwszeństwa nauki przed harcerstwem. Jeżeli masz taką możliwość, oferuj swoją pomoc w nauce ( w razie potrzeby).
15. Okaż rodzicom, że interesujesz się dziećmi, że je lubisz ( zakładam, że lubisz). Wypytuj ich o dzieci - o postępy w nauce, o zainteresowania, sukcesy, plany, itd...
16. W wypadku wszelkich wątpliwości, np. co do zdrowia dziecka, prawidłowości jego rozwoju, kontaktuj się z rodzicami. Nie wahaj się zadawać pytań ( ale taktownie !!!)
17. Odpowiadaj szczerze na pytania. Nie owijaj w bawełnę. Nie rób dobrej miny do złej gry.
18. Nie zaniedbuj ich próśb do ciebie.
19. Pozwól rodzicom zobaczyć, na czym polegają wasze zbiórki. Pokaż im zdjęcia, materiały, prace zuchów. Udostępnij im ( jeżeli tylko zechcą) dokumentację, regulaminy, statut.
20. Konsultuj swoje decyzje z rodzicami ( np. decyzja o przekazaniu do drużyny harcerskiej).
21. Wszystkie decyzje dotyczące zdrowia dziecka podejmuje absolutnie, bezwzględnie, koniecznie, obligatoryjnie RODZIC !!! Nie dopuść nigdy do sytuacji, w której rodzic dowiaduje się ostatni.
22. Nigdy nic nie zalecaj. Raczej sugeruj.
23. Jeżeli nie musisz, nie skarż na dzieci.
24. Dzwoń do rodziców, gdy dziecko jest chore lub miało wypadek.
26. Czasami będziesz musiał/a być stanowcza wobec rodziców ( poprosić ich o coś, zwrócić im na coś uwagę, odmówić im czegoś) . Mów tak, aby dokładnie zrozumieli, o co ci chodzi. Uzasadniaj swoje decyzje. Nie zmieniaj ich co chwilę. Mów tak, aby nikogo nie urazić.
Nie daj się wyprowadzić z równowagi. W razie ostrego konfliktu, odwołaj się do autorytetu, np. komendanta kolonii, obozu. Pamiętaj jednak, że obie strony muszą zostać przez nią wysłuchane.

KOLONIA ZUCHOWA

Kolonia zuchowa jest kontynuacją całorocznej pracy gromady, w najbardziej sprzyjających warunkach. Jest to końcowy egzamin drużynowego z jego umiejętności organizatorskich i wychowawczych, a zarazem próba zuchowej dojrzałości samych zuchów. Kolonia to kropka nad "i" postawiona po dziesięciomiesięcznej pracy gromady.

Kolonia zuchowa wyróżnia się tym, że całość życia zorganizowana jest na sposób zuchowy. Kodeksem postępowania jest Prawo Zucha. Podczas kolonii zuchy zżywają się w zespole, uczą się samodzielności, samoobsługi, samorządności, dyscypliny, porządku, rozwijają swoje zainteresowania, wzmacniają swoją kondycję fizyczną, zdobywają pożyteczne umiejętności, uczą się poszanowania przyrody i tego, co jest własnością wszystkich.

Najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdyby na kolonię wyjeżdżała cała gromada. Nie zawsze jest to możliwe. Częściej zdarza się tak, że na kolonię organizowaną przez namiestnika zuchowego lub któregoś z drużynowych wyjeżdżają zuchy z kilku gromad. W tym przypadku organizujemy zuchy w gromady kolonijne. Komendantem kolonii powinien być najbardziej doświadczony drużynowy, kadrą zaś drużynowi gromad i instruktorzy, którzy potrafią się świetnie bawić, pomóc, pokazać, a równocześnie wymagają, ale tak jak przyjaciel, starszy brat lub siostra.

KTO MOŻE ORGANIZOWAĆ I PROWADZIĆ KOLONIĘ ZUCHOWĄ?

Prawo organizowania kolonii zuchowej mają gromady zuchowe, namiestnictwa zuchowe i harcerskie komendy. Samodzielnie prowadzić kolonię zuchową może jednak tylko pełnoletni instruktor zuchowy w stopniu podharcmistrza, posiadający doświadczenie w pracy z zuchami i organizowaniu kolonii - po spełnieniu wymagań formalnoprawnych wynikających z przepisów państwowych. Drużynowy niepełnoletni może wyjechać ze swoją gromadą na kolonię tylko z opiekunem, który ponosi odpowiedzialność za pracę kolonii i bezpieczeństwo dzieci. W przypadku gdy kolonię organizuje namiestnictwo (komenda hufca), a ty jesteś niepełnoletnim lub niedoświadczonym drużynowym, możesz uczestniczyć w kolonii pełniąc funkcję przybocznego lub drużynowego.

Najlepiej, jeżeli zwrócisz się do namiestnika zuchowego lub komendanta hufca i zadeklarujesz swój udział w organizowaniu kolonii. Nawet jeśli hufiec nie zamierza zorganizować kolonii, pomoże ci w jej organizacji (opiekun, formalności organizacyjno-programowe...). Istnieje również możliwość wyjazdu na kolonię w ramach zgrupowania obozów hufca. Oczywiście w każdym przypadku z dorosłym opiekunem.

GDZIE ZLOKALIZOWAĆ KOLONIĘ?

Szykując się do kolonii, trzeba najpierw przemyśleć, gdzie chcecie wyjechać z zuchami. Im korzystniejsze miejsce wybierzecie, tym lepiej uda się wam kolonia.

Szukając odpowiedniej miejscowości na kolonię, trzeba pamiętać o:
* ogólnych warunkach kwalifikujących daną miejscowość, dane miejsce (jego położenie);
Miejsca przeznaczone na kolonie powinny być zlokalizowane w okolicach ciekawych krajobrazowo i turystycznie. Najlepiej, gdy są położone w pobliżu lasu, w "cichych" okolicach, bo co za przyjemność wyjeżdżać na kolonię do miasta. Przecież na takiej kolonii dzieci mają odpocząć od zgiełku codziennego życia.
* odpowiednich warunkach sanitarnych i dobrym stanie technicznym obiektu;
Zuchy na kolonii zuchowej powinny być zakwaterowane w budynkach.
Budynek, w którym odbywa się kolonia, powinien odpowiadać wymogom bezpieczeństwa, mieć sprawnie funkcjonującą instalację elektryczną i odgromową, urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne i być zabezpieczony przeciwpożarowo. W otoczeniu budynku nic nie może zagrażać uczestnikom kolonii.
* dobrym terenie dla kolonijnych zajęć;
Miejsce zabaw kolonijnych musi być dla zuchów bezpieczne, najlepszy jest teren, w którym wszyscy mogą się ukryć, np. las lub park, ale również potrzebny jest teren otwarty do zabaw i gier.
* zapewnieniu bezpieczeństwa dzieciom;
Ważne jest, by kolonia zorganizowana była w pobliżu miejscowości, w której znajduje się poczta, telefon, ośrodek zdrowia, posterunek policji, bo to tworzy nam dogodne warunki do zapewnienia bezpieczeństwa dzieciom.

KADRA KOLONII

Aby kolonia sprawnie funkcjonowała, potrzebna jest dostateczna liczba kadry. Trudno przecież będzie przeprowadzić zajęcia z 50 zuchami jednej lub dwu osobom.

Dobierając kadrę na kolonię, musimy zwrócić uwagę na to, czy dane osoby mają predyspozycje do pracy z dziećmi.

Członkowie kadry powinni mieć różnorodne umiejętności, co zapewni wszechstronne przygotowanie kolonii i możliwości wzajemnego uzupełniania się (np. ktoś pokieruje majsterką, ktoś inny poprowadzi piosenki i pląsy).

Dobierając kadrę na kolonię, należy od razu określić wszystkim ściśle, jakie będą mieli obowiązki na kolonii. To pozwoli uniknąć nam ewentualnych problemów.

W skład kadry kolonii samodzielnej, obok kadry programowej, wchodzą:
- kwatermistrz (zaopatrzeniowiec),
- kucharki (z szefem kuchni),
- lekarz lub pielęgniarka,
- ratownik.

A jakie obowiązki wyznaczamy poszczególnym osobom kadry?

a) KOMENDANT KOLONII

* odpowiada i czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów oraz kadry kolonii,
* ustala i przydziela szczegółowy zakres czynności całej kadrze kolonii,
* odpowiada za sprawne funkcjonowanie kolonii,
* pracuje z kadrą kolonii,
* odpowiada za całokształt gospodarki na kolonii (w tym dysponowanie środkami finansowymi),
* prowadzi zajęcia z zuchami.

b) ZASTĘPCA KOMENDANTA KOLONII

* odpowiada i czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* czuwa nad zgodnością przebiegu życia kolonijnego z rozkładem dnia,
* nadzoruje pracę kadry młodzieżowej,
* organizuje zajęcia z zuchami prowadzone w ramach zatwierdzonego planu,
* w razie nieobecności zastępuje komendanta kolonii.

c) OBOŹNY

* czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* czuwa nad prawidłowym przebiegiem życia kolonijnego,
* dba o dyscyplinę na kolonii,
* nadzoruje funkcjonowanie kuchni i porządek w obrębie kolonii,
* kontroluje pracę podległych mu funkcyjnych,
* odpowiada za porządek w sanitariatach, prysznicach i w pomieszczeniach mieszkalnych,
* prowadzi zajęcia z zuchami.

d) KADRA MŁODZIEŻOWA

* czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* przez „24 godziny na dobę" pomaga zuchom we wszystkich czynnościach (np. mycie, sprzątanie, wykonywanie różnych prac),
* prowadzi zajęcia z zuchami.

e) KWATERMISTRZ

* zaopatruje kolonię we wszystkie potrzebne artykuły (jeśli pełni także funkcję zaopatrzeniowca),
* dogląda mienia kolonijnego,
* odpowiada za sprawy bytowe kolonii,
* jest odpowiedzialny za sprawy gospodarcze.

f) KUCHARKA (SZEF KUCHNI)

* odpowiada za świeżość i jakość przyrządzanych posiłków oraz punktualność ich wydawania,
* odpowiada za sprawną pracę personelu kuchennego, za czystość w kuchni i inwentarz kuchenny,
* bierze udział w opracowaniu jadłospisu,
* czuwa nad właściwym wykorzystaniem przydzielonych artykułów spożywczych.

g) LEKARZ (PIELĘGNIARKA)

* dba o zdrowie uczestników kolonii,
* dokonuje przeglądu zuchów i personelu zawsze po przyjeździe na kolonię,
* udziela pierwszej pomocy uczestnikom,
* decyduje o skierowaniu do szpitala lub umieszczeniu chorego w izolatce, pobiera próbki żywnościowe,
* bierze udział w opracowaniu jadłospisu,
* nadzoruje porządek w sanitariatach, prysznicach i pomieszczeniach mieszkalnych.

PROGRAM KOLONII

Kolonia zuchowa jest dłużej trwającą zbiórką zuchową, która ciągnie się przez 14 lub 21 dni. Wszystkie kolonijne dni splata jedna fabuła, której podporządkowane są zdobywane przez zuchy sprawności, wystrój kolonii oraz jej obrzędowość.

Przystępując do tworzenia programu kolonii powinniśmy zadać sobie parę pytań:
1. Charakterystyka gromady
Mocne strony moich zuchów - np. lubią tworzyć coś nowego
Słabe strony moich zuchów - np. nie chcą po sobie sprzątać
2. Co chciałbym zmienić w zuchach w trakcie kolonii?
(postawienie celów wychowawczych)
3. Które sprawności zespołowe pozwolą osiągnąć moje cele wychowawcze?
Które umiejętności i predyspozycje moje i mojej kadry pomogą w realizacji celów?
Wybór odpowiednich sprawności zdobywanych zespołowo:
- czy są tam warunki do realizacji tych sprawności?
- które sprawności odpowiadają mi i kadrze?
4. Które sprawności zdobywane indywidualnie będą wzmacniały (uzupełniały) realizację sprawności zdobywanych zespołowo i stymulowały indywidualny rozwój zuchów?
5. Jaka fabuła powiąże w całość wszystkie elementy kolonii oraz będzie wspierała osiąganie celów wychowawczych? (obrzędowość)
- możliwość stworzenia spójnej fabuły
- czy fabuła zainteresuje zuchy?
- dostępność materiałów do obrzędowości.

Program kolonii zuchowej wtedy spełni swoje zadania, gdy uwzględni przede wszystkim potrzeby wychowawcze zuchów. Dobrze skonstruowany program podporządkowuje każdy dzień kolonii określonemu tematowi, który wynika ze szczegółowego planu.

Program kolonii musi być tak przemyślany, aby jego realizacja zapewniła zuchom okazję do radosnej zabawy i aktywnego wypoczynku, aby umożliwiła rozwijanie inicjatywy, samorządności zuchów i kształtowała ich osobowość.

W życiu kolonii można wyróżnić trzy etapy:
- przygotowanie do otwarcia kolonii
- zdobywanie sprawności - wielka zabawa
- okres likwidacji.

W pierwszym etapie zapoznaje się zuchy z nowym otoczeniem i nowym życiem. W tym czasie należy uwzględnić: udział zuchów w urządzaniu kolonii, nawiązanie kontaktu z miejscową ludnością, tworzenie obrzędowości, otwarcie kolonii, służby kolonijne, zapoznanie z regulaminami.

Drugi etap to zasadniczy okres życia kolonii, okres tematycznych zabaw, w których treści i formy życia gromad określone są przez wybrane cykle sprawnościowe.

Trzeci etap to okres zakończenia kolonii. W czasie zajęć programowych powoli likwidujemy kolonię. Porządkujemy obiekt i jego otoczenie, sprzątamy stałe miejsca zabaw, sale, robimy generalne pranie.

Przed przystąpieniem do opracowywania programu kolonii należy poznać teren i środowisko, w którym odbędzie się kolonia. Twórcą programu i planu kolonii powinna być cała kadra programowa, która wcześniej nie tylko ustali, co będzie robiła z zuchami na kolonii, ale przemyśli także koncepcje zbiórek, przygotuje "worek z tworzywem" (materiały pomocnicze do wszystkich form pracy), rekwizyty niezbędne do prowadzenia zajęć oraz niektóre elementy zdobnictwa kolonii konieczne w pierwszych dniach kolonii.

Zarówno założenia organizacyjno-programowe, jak i plan kolonii wraz z załącznikami stanowią dokumenty, które muszą być zatwierdzone przez komendę chorągwi co najmniej na 30 dni przed rozpoczęciem kolonii.

WYMAGANĄ DOKUMENTACJĘ KOLONII ZUCHOWEJ ZNAJDZIECIE W ODPOWIEDNIM ROZDZIALE "INSTRUKCJI ORGANIZACYJNEJ HARCERSKIEJ AKCJI LETNIEJ I ZIMOWEJ".

Plan pracy kolonii zuchowej jest dokumentem, który przed kolonią należy zatwierdzić w macierzystej komendzie hufca.

Wytyczne do pisania takiego planu są następujące:

ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE

I. Założenia organizacyjne

1. Organizator

2. Rodzaj kolonii

3. Termin (czas trwania)

4. Miejsce:
- charakterystyka ośrodka i otoczenia
- warunki, w jakich będą przebywać dzieci

5. Uczestnicy kolonii:
- ile zuchów pojedzie i jakiej są płci
- z jakich środowisk się wywodzą
- z których klas są dzieci
- ile dzieci było już na kolonii
- ile zuchów złożyło już Obietnicę Zucha, ile zdobyło I, II i III gwiazdkę

6. Kadra kolonii:
- programowa - funkcja, imię i nazwisko, stopień, liczba odbytych kolonii zuchowych.

II. Założenia programowe

1. Zamierzenia wychowawcze:
- należy wymienić najważniejsze zadania wychowawcze kolonii i przykładowe rozwiązania realizacji tych zadań

2. Zamierzenia programowo-metodyczne:
- należy podać fabułę kolonii oraz cykle sprawnościowe realizowane w trakcie kolonii
- wymienić sprawności indywidualne zdobywane na kolonii

3. Obrzędowość:
- nazwa kolonii
- nazwy gromad, szóstek
- nazwy funkcji
- piosenka kolonii
- znaki kolonii: totem, flaga, kronika

4. Ważniejsze wydarzenia i imprezy na kolonii

5. Ważniejsze instytucje kolonijne (takie jak: biblioteka, biuro rzeczy znalezionych, poczta, sklepik)

6. Zasady współzawodnictwa gromad (szóstek)

7. Środki niezbędne przy realizacji programu:
- biblioteczka metodyczna
- sprzęt sportowy i świetlicowy
- materiały i przybory do majsterek i zajęć plastycznych
- materiały biurowe
- sprzęt, np. audio-video

8. Regulaminy obowiązujące na kolonii

9. Rozkład dnia

10. Szczegółowy plan pracy kolonii:
Kolejny dzień-data Temat dnia Najważniejsze zajęcia Zajęcia na niepogodę Gawęda Ważne sprawy
- przed południem
- po południu
- wieczorem

KOLONIJNE SPRAWNOŚCI ZUCHOWE

Sprawności zuchowe są nieodzownym elementem programu kolonii. Dobór ich i powiązanie ze sobą wymaga od kadry programowej dużej pomysłowości. Cykle sprawnościowe nie zamykają się tutaj dwugodzinnymi zbiórkami tak jak w ciągu roku szkolnego, lecz trwają całymi dniami, a nawet tygodniami. Opracowanie cyklu sprawnościowego na kolonii jest podobne do tego, jaki robi się w ciągu roku szkolnego. Należy jednak pamiętać, że na kolonii zbiórka trwa cały dzień. Rozpoczyna się rano obrzędową pobudką, zabawą poranną (gimnastyką) i obrzędowym rozpoczęciem, czyli apelem porannym. Kończy się też obrzędowo podczas kominka. Zbiórka kolonijna wzbogacona jest o pewne elementy obrzędowości:
- współzawodnictwo szóstek,
- zwoływanie na zbiórki i biesiady,
- obrzędowość przy posiłkach,
- kominek (Krąg Rady, pożegnanie dnia).
Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie zbiórki musi przygotować również zabawy na niepogodę, które będą związane z fabułą.

Czym się kierować przy doborze sprawności:
* sprawności powinny być dopasowane do warunków lokalizacji kolonii, by maksymalnie wykorzystać teren do atrakcyjnej zabawy (trudno jest zdobywać sprawność "marynarza" będąc w górach i gdy w pobliżu nie ma ani rzeki, ani jakiegokolwiek zbiornika wodnego),
* sprawności muszą być zgodne z zainteresowaniami dzieci,
* musimy wziąć też pod uwagę odpowiednie przygotowanie kadry programowej do prowadzenia sprawności (wiedza, materiały do gawędy, majsterki itp.),
* kolejne cykle powinny być tak dobrane, aby różniły się tematyką od poprzednich (tzn. jeśli zdobywaliśmy sprawność "przyjaciel Gumisiów", to by kolejną sprawnością nie była sprawność "leśnego skrzata", bo niektóre zajęcia dublowałyby się),
* wskazane jest, by sprawności te tworzyły jedną całość i by przejścia z jednej na drugą były płynne.

Wybierając cykle sprawnościowe musimy pamiętać o tym, żeby czas zdobywania wszystkich sprawności był mniej więcej taki sam, tzn. żeby zuchy nie zdobywały jednej sprawności przez półtora tygodnia, a drugiej przez dwa dni. W klasycznym modelu kolonii proponowane jest realizowanie jednego cyklu sprawnościowego przez 5-7 dni kolonijnych, co pozwoli zdobyć zuchom przez czas kolonii (21-dniowej) średnio trzy sprawności zespołowe i o wiele więcej indywidualnych.

Warto tak dobrać sprawności, by można było z nich stworzyć jedną fabułę. Fabuła jest bardzo ważną rzeczą na kolonii, gdyż jej podporządkowany będzie cały wystrój kolonii oraz ważniejsze obrzędy.

Kolonia zuchowa jest wspaniałym miejscem dla realizacji sprawności indywidualnych. W tym celu należy przeznaczyć czas na samodzielne zajęcia zuchów w ciągu dnia, w czasie których będą realizowały zadania wybranych programów sprawności indywidualnych (np. druga godzina ciszy poobiedniej), oraz zorganizować kąciki sprawności indywidualnych i instytucje kolonijne (biblioteka, punkt igły i nitki itp.). Polecane są dwa sposoby zdobywania sprawności indywidualnych na koloniach:
* każdy członek kadry programowej jest odpowiedzialny za kilka sprawności indywidualnych i do niego zgłaszają się wszystkie zuchy chcące zdobywać dane sprawności,
* drużynowy prowadzi wszystkie sprawności indywidualne, które zdobywają zuchy tylko z jego gromady.
Decyzje o przyznaniu zuchom zarówno sprawności zespołowej, jak i indywidualnej podejmowane są w Kręgu Rady.

OBRZĘDOWOŚĆ KOLONII

W zasadzie wiele elementów obrzędowości kolonijnej jest takich samych jak w obrzędowości gromady, stąd też ograniczymy się tu tylko do najistotniejszych spraw kolonijnej obrzędowości.

Nazwa

Nazwa kolonii powinna odnosić się do przyjętej na kolonii fabuły i charakteru zajęć. Z nazwą kolonii wiążemy wszystko: nazwy gromad i szóstek, nazwy kolonijnych funkcji, imiona zuchów i całą obrzędowość. Nazwa kolonii powinna być odzwierciedlona w wystroju kolonii: sal, korytarzy, świetlicy.
Oto przykłady:
"Gród Dzielnych Rycerzy" ("giermek", "dworka")
"Królestwo Leśnych Tajemnic" ("leśnik")
"Zapomniana Wyspa" ("Robinson").

Flaga

Symbolem kolonii jest flaga kolonijna. Na fladze powinien znajdować się symbol graficzny kolonii oraz gromad biorących w niej udział.
Na kolonii może funkcjonować również flaga państwowa.

Totem

Jeśli na kolonię jedzie jedna gromada, to oczywiście zabiera swój totem. Często jednak się zdarza, że na kolonii jest kilka gromad i wtedy przygotowujemy totem kolonijny, na którym wieszamy różne symbole związane z życiem kolonii.

Kronika kolonii

Można ją różnie prowadzić. Gromady kolejno prowadzą rysunkową ilustrację wydarzeń danego dnia albo w tradycyjnych księgach, albo na kartach brystolu, albo na drewnianych deseczkach połączonych kolorowym sznurem. Często jest to kronika ścienna, na którą uroczyście zawiesza się rysunki z wydarzeniami danego dnia.

Skarbiec kolonii

Może nim być każdy estetyczny i odpowiednio przystrojony pojemnik, w którym składane będzie wszystko, co się może przydać do zabawy: materiały do majsterkowania, rekwizyty do teatru, zabawy tematycznej, materiały dekoracyjne. Skarbiec może posłużyć do gromadzenia kolonijnych pamiątek, które przydadzą się zuchom w ciągu roku na zbiórkach.

Kolonijna poczta

Należy zadbać o ciekawą obrzędowość "urzędu pocztowego". Kolonijną pocztę prowadzą zuchy pod kierunkiem jednego z instruktorów. Dbają, aby skrzynka była umieszczona w widocznym miejscu, wyjmują z niej listy, pieczętują je (pieczęcią kolonijną wykonaną z gumki lub ziemniaka) oraz roznoszą przychodzącą pocztę. Mogą również prowadzić sprzedaż widokówek i znaczków.
Skrzynka pocztowa z widocznym adresem kolonii powinna być starannie oklejona i pomalowana.

Bank kolonii

Zuchy wyjeżdżając na kolonię otrzymują od rodziców kieszonkowe. Aby zabezpieczyć pieniądze przed zgubieniem lub kradzieżą, organizujemy bank kolonii. Pieniądze zbiera drużynowy lub wyznaczony instruktor i prowadzi dokumentację banku. Przed kolonią można przygotować książeczki oszczędnościowe, którymi zuchy będą się posługiwać przy wpłacaniu i wypłacaniu pieniędzy.

Lista spraw

Jest elementem normującym współżycie zuchów - tak jak lista spraw funkcjonująca w ciągu roku szkolnego na zbiórce.
Lista spraw powinna być umieszczona w widocznym miejscu i tak, by każdy zuch mógł bez problemu zapisywać na niej sprawy, które później rozwiązywane będą w Kręgu Rady, pod koniec dnia w myśl hasła: "Wszystkie spory, wszystkie zwady załatwiamy w Kręgu Rady". Wygląd listy spraw także powinien być podporządkowany fabule. Pamiętajcie jednak, by nie była ona wykonana z czegoś miękkiego, bo będzie się na tym źle pisać.
Listę spraw prowadzi każda gromada osobno lub cała kolonia.

Kominek - Krąg Rady

Pod koniec dnia zuchy zasiadają do kolonijnego kominka, który jest zakończeniem dnia. W programie takiego kominka powinien się znaleźć Krąg Rady, jak również teatr samorodny, spokojne gry, piosenki i pląsy, prezentacje szóstek, obchodzone kolonijne uroczystości. Można wprowadzić zwyczaj, że poszczególne szóstki przygotowują się do kominka.

Organizowanie ognisk - na wzór harcerskich - nie jest wskazane.

Krąg Rady to spotkanie, na którym cała kolonia obraduje nad ważnymi sprawami. Najczęściej są to: problemy wynikające z listy spraw, ocena dnia przez zuchy, przybocznych, drużynowych i komendanta kolonii, różne inicjatywy, decyzje dotyczące zdobywania gwiazdek, sprawności.

Apel

Pamiętać należy, że apel prowadzimy musztrą zuchową a nie harcerską. Apel odbywa się na placu apelowym, gdzie szóstki ustawiają się w przyjętym szyku. Zuchy na apelu składają zuchowy meldunek, wznoszą okrzyk i śpiewają obrzędową piosenkę kolonii.

Sposób ustawienia i sposób meldowania może także zależeć od fabuły. Na przykład zuchy na "Zapomnianej Wyspie" ustawiały się w kształcie palmy, a meldowały bez użycia słów. Innym sposobem meldowania są rymowanki lub "obrzędowy styl mówienia", tzn. w "Grodzie Dzielnych Rycerzy" zuchy mogą meldować tak: "Bywaj Wodzu, ja rycerz Tomasz Molczyk melduję rotę "Dzielnych wojów" na odprawie...".

Piosenka oraz okrzyk kolonijny

Powinny być związane z fabułą. Każdy okrzyk i każdą piosenkę można tak przerobić, by pasowały do naszej fabuły. Można także do melodii jakiejś piosenki wymyślić nowe słowa.

Tajemniczy szyfr kolonii

Wszystkie ważne wiadomości będą zaszyfrowane tym szyfrem, by nikt inny nie poznał "zuchowych tajemnic".

Na kolonii zuchowej nie może zabraknąć tablic: współzawodnictwa, regulaminów, informacyjnej.

Tablica ogłoszeń ma duże znaczenie - na niej znajdują się wszystkie najważniejsze wiadomości dotyczące życia kolonii, tzn. rozkład dnia, plan dnia, hasło dnia, piosenka kolonijna, ciekawostki "z zagranicy" (z innych obozów), "chmurka" (pogoda), adres kolonii, regulaminy oraz regulaminy sprawności indywidualnych. Tablica ogłoszeń może swoim kształtem nawiązywać do fabuły kolonii oraz jej nazwa też może być "dziwna", np. "Kolonijne ucho".

Obrzędy typowo kolonijne:

- rozpoczynanie posiłków
- powitanie i pożegnanie dnia
- piosenka kominkowa
- kolonijne współzawodnictwo
- hasło dnia
- inne, np. związane ze zdobywaną sprawnością.

Codzienne budzenie na kolonii

Zuchy mogą być budzone specjalną melodią, co rano śpiewaną lub puszczaną z magnetofonu. Melodia ta może być jednakowa przez całą kolonię bądź zmieniać się wraz ze zmianą sprawności zdobywanej przez zuchy. Bardzo ciekawym sposobem budzenia jest organizowanie pobudki przez daną szóstkę dla reszty zuchów. Pobudka ta musi być nietypowa i nie może się powtarzać.

Powitanie dnia

Każdego dnia, po pobudce, zuchy mogą się zbierać we wspólnym kręgu i wspólnie witać dzień śpiewając jakąś piosenkę, wykonując jakieś charakterystyczne ruchy bądź tańcząc obrzędowy taniec.

Zakończenie dnia

Może ono odbywać się przy totemie kolonii bądź w Kręgu Rady. Zuchy podsumowują tu cały dzień - każdy wypowiada się, co mu się zdarzyło dobrego, co mu się nie udało itp. Na koniec może być odśpiewana piosenka, która będzie równoznaczna z ogłoszeniem ciszy nocnej.

Współzawodnictwo na kolonii

Jest ono ważnym elementem, gdyż powoduje, że dzieci starają się robić wszystko jak najlepiej. Na początku kolonii trzeba dokładnie określić, co będzie punktowane, ile za co będzie można zdobyć punktów. Współzawodnictwo powinno być gdzieś uwidocznione, by zuchy w każdej chwili mogły spojrzeć, która szóstka ma ile punktów. Współzawodnictwo powinno motywować dzieci do tego, by robić wszystko jak najdokładniej. Forma przedstawiania współzawodnictwa powinna także nawiązywać do fabuły.

Imieniny bądź urodziny zucha

Jest to szczególny dzień dla dziecka i nie możemy o nim zapomnieć. Dlatego warto wprowadzić kolejny zwyczaj, że w dniu urodzin (imienin) na śniadaniu solenizantowi odśpiewuje się "Sto lat", wręcza się mu kwiaty i upominki (wykonane poprzedniego dnia przez dzieci na ciszy poobiedniej) oraz miejsce na stole, przy którym siedzi, ubiera się na zielono, by odznaczało się od innych miejsc. Oczywiście wszystko to robimy w wielkiej tajemnicy przed solenizantem, by niespodzianka była jeszcze większa.

Zdobnictwo kolonijne

Jest ono ważnym elementem, gdyż wprowadza tajemniczość. Budynek staje się wówczas bardziej kolorowy i bardziej "nasz". Jeśli kolonia odbywa się budynku, to zuchy mogą udekorować (zgodnie z nazwami szóstek) sale, w których śpią, a w świetlicy mogą stać totemy, skrzynia skarbów i inne rzeczy związane z obrzędowością. Jeżeli kolonia odbywa się pod namiotami, nie może wówczas zabraknąć na niej bramy, ogrodzenia, totemów przed namiotami zuchów.

Gimnastyka zuchowa

Stałym elementem rozkładu kolonijnego dnia jest gimnastyka zuchowa. Dzielimy ją na trzy etapy.

A. Pierwszy etap - ćwiczenia całej gromady.
W etapie tym powinny wystąpić następujące elementy:
- wesoły bieg
- mysi "cichy chód"
- skłony tułowia w różne strony
- ćwiczenia wyprostne tułowia (przeciąganie się).
Pierwsza faza gimnastyki zuchowej powinna trwać 5 minut.

B. Drugi etap to ćwiczenia w szóstkach.
Na czterech stanowiskach jednocześnie odbywają się ćwiczenia, każda szóstka ćwiczy na innym stanowisku:
- gry rzutne
- gry zręcznościowe
- skoki
- ćwiczenia w mocowaniu się lub biegach.
Po 2 minutach ćwiczeń na sygnał prowadzącego gimnastykę następuje zmiana. Szóstki zgodnie ze wskazówkami zegara przemieszczają się do następnego stanowiska, gdzie przez 2 minuty biorą udział w kolejnym ćwiczeniu, po czym ponownie następuje zmiana.

C. Ćwiczenia całej gromady.
Tu występują ćwiczenia zmysłów, mięśni szyi, ramion, nóg, dobrej postawy. Całość kończymy śpiewem i tańcem.
Trzecia i ostatnia część gimnastyki trwa 5 minut.

Gimnastyka przeprowadzona wg tego schematu pozwoli przećwiczyć wszystkie partie mięśni dziecka w bardzo krótkim czasie, o co nam ostatecznie chodzi. Należy pamiętać, że ćwiczenia powinny być tak dobrane, aby tworzyły fabularyzowany ciąg, podporządkowany nie tylko aktualnie zdobywanej sprawności zespołowej, ale tematowi konkretnego dnia.

ROZKŁAD DNIA

7.30 - POBUDKA - o sposobie budzenia pisałem już wcześniej (przy obrzędowości). Chcę wam jeszcze zwrócić uwagę na to, by pobudka nie była zbyt gwałtowna, bo zuchy mogą się wystraszyć.
7.35- 7.40 - POWITANIE DNIA
7.40- 7.50 - GIMNASTYKA - powinna ona być podporządkowana fabule kolonii i może ulegać zmianie wraz ze zdobywaną sprawnością. Inną więc fabułę będą mieć ćwiczenia w trakcie zabawy w Indian, a inną w trakcie zdobywania "podróżnika". Oczywiście ćwiczenia mogą być podobne, zmieniać się będzie tylko ich fabuła.
7.50- 8.30 - MYCIE, SPRZĄTANIE - powinno się ono odbywać pod nadzorem opiekunów szóstek. Aby uniknąć kłótni między zuchami, kto ma co sprzątać danego dnia, najlepiej każdego dnia rozdzielić pracę między poszczególnych członków szóstki, by sprzątanie odbyło się sprawnie i w określonym czasie.
8.30- 9.15 - ŚNIADANIE
9.15- 9.45 - ZUCHOWY APEL - omówiony został on już przy okazji obrzędowości. Po apelu najlepiej jest od razu sprawdzić porządek w salach (bądź w namiotach) zuchów.
9.45-13.30 - ZAJĘCIA PROGRAMOWE - odbywają się zajęcia wynikające z planu pracy kolonii. Przed południem najlepiej jest też zabrać dzieci nad wodę (jeśli kolonia odbywa się nad wodą). Pobyt na plaży powinien być także urozmaicony przez liczne gry i zabawy. Trzeba pamiętać, by dzieci nie zostawiać bez opieki.
13.30-14.15 - OBIAD
14.15-15.15 - CISZA POOBIEDNIA - dzieci leżą w swoich pokojach (bądź w namiotach). Można wówczas poczytać im książkę, opowiedzieć śmieszną przygodę itp. Chodzi o to, by przynajmniej przez godzinę zuchy poleżały w łóżkach.
15.15-16.15 - INSTYTUCJE KOLONIJNE - na tych zajęciach dzieci zdobywać będą różne sprawności indywidualne, które sobie wybiorą. Zajęcia te prowadzone są przez wszystkich instruktorów programowych (każdy przed rozpoczęciem kolonii wybiera sobie jedną lub dwie sprawności, do których przygotuje zajęcia).
16.15-16.25 - PODWIECZOREK - najlepiej jest, gdy na podwieczorek zuchy dostają owoce.
16.25-18.00 - ZAJĘCIA PROGRAMOWE
18.00-18.30 - KOLACJA
18.30-19.15 - WIECZORNE MYCIE
19.15-20.45 - KOMINEK - odbywać się on będzie w świetlicy. Nawiązuje także do planu pracy kolonii.
20.45-21.00 - POŻEGNANIE DNIA
21.00 - CISZA NOCNA

Oczywiście nazwy zajęć w ramowym planie dnia można zmieniać, tzn. zamiast gimnastyki piszemy "Zaprawa Dzielnych Wojów", zamiast zuchowego apelu - "Odprawa przed wyprawą" itp.

ODWIEDZINY RODZICÓW NA KOLONII

Odwiedziny rodziców na kolonii powinny odbyć się w jednym dniu - ściśle określonym przez kadrę kolonii przed wyjazdem. Najczęściej jest to druga niedziela kolonii. Dlaczego jest to takie ważne? A to dlatego, że jeśli rodzice będą przyjeżdżać do zuchów w różne dni, to rozbije nam to zajęcia programowe, a poza tym innym dzieciom będzie smutno, że akurat do kogoś w ten dzień przyjechał rodzic, a do niego nie.

Jeśli wyjeżdżamy na kolonie w pobliżu miejscowości, w której mieszkamy i mamy pewność, że rodzice przyjadą do swoich zuchów, warto specjalnie zaplanować taki dzień, by zarówno zuchy, jak i rodzice mile go spędzili.

Po przyjeździe rodziców na miejsce oraz uroczystym powitaniu dajemy zuchom czas, by mogły porozmawiać z rodzicami. Poświęćmy na to całe przedpołudnie. Tutaj mała uwaga. Jeśli rodzic pragnie zabrać dziecko z terenu kolonii, musi podpisać oświadczenie, którego treść podaję niżej.

Kudowa Zdrój, 24.07.2000 r.

Zofia Nowak
ul. Wczesna 8/35
00-105 Warszawa
Nr dowodu osobistego: AB 1328918

OŚWIADCZENIE
Ja, Zofia Nowak, oświadczam, że zabieram swoją córkę Annę Nowak na własną odpowiedzialność z kolonii zuchowej w dniu 24.07.2000 r. od godz. 10.00 do 14.00.

(-) Zofia Nowak

Musimy także pamiętać o dzieciach, do których tego dnia rodzice nie przyjadą. Należy otoczyć je szczególną troską (np. będziemy ich przybranymi rodzicami) i wspólnie spędzić to przedpołudnie.

Natomiast popołudnie będzie wspólną zabawą dzieci i rodziców. Zorganizujemy np. festiwal piosenki, na którym każda szóstka zaśpiewa jedną lub dwie piosenki i przygotuje (poprzedniego dnia) instrumenty. Może uda nam się namówić do występu także rodziców.
Inną propozycją może być zorganizowanie turnieju rycerskiego, do którego przystąpią zuchy i rodzice.
A może w czasie odwiedzin wasza kolonia przemieni się w wielki plac targowy, na którym zuchy sprzedawać będą wykonane przez siebie przedmioty ze skarbca kolonii, a za pieniądze uzyskane ze sprzedaży kupicie dzieciom owoce.
Można także po prostu zorganizować ognisko, na którym zuchy zaprezentują scenki z życia kolonii oraz piosenki i pląsy dotychczas poznane.
Myślę, że będziecie też mieli własne pomysły na zorganizowanie takiego dnia.

Jeszcze jedna uwaga, która dotyczy odwiedzin. Należy poprosić rodziców, by dzieci w ten dzień nie jadły za dużo słodyczy, hamburgerów itp., bo o niestrawność nie jest trudno.

BEZPIECZEŃSTWO

Opisując obowiązki kadry kolonii bardzo często używamy określenia: "czuwać nad zdrowiem, życiem i bezpieczeństwem dzieci".

Rodzice, wysyłając dziecko na kolonię zuchową, powierzają w nasze ręce ich życie. My powinniśmy robić wszystko, by dzieciom przez 21 dni nic się nie stało. Powinniśmy dbać o ich bezpieczeństwo.

Jednym z podstawowych sposobów zapobiegania wypadkom i chorobom przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny przez cały czas.

Najlepszym środkiem profilaktycznym jest stosowanie przez zuchy zasad higieny. Przede wszystkim należy pilnować zuchy przy rannym i wieczornym myciu i pamiętać o myciu rąk przed każdym posiłkiem. Zuchy przynajmniej raz w tygodniu powinny porządnie się wykąpać w ciepłej wodzie i umyć włosy (to zapewnia kadra obozu), codziennie należy sprawdzać, czy dzieci mają na sobie czystą bieliznę osobistą oraz ubranie, by pod koniec kolonii nie okazało się, że zuchy (choć mają tyle różnych ubrań) chodzą ciągle w tym samym. Należy także dopilnować porządku w pomieszczeniach, w których przebywają zuchy, oraz w najbliższym otoczeniu kolonii.

Przed wyjazdem na kolonię należy poznać wszystkie przeciwwskazania zdrowotne dotyczące każdego dziecka. Dlatego powinniśmy szczególnie "uczulić" rodziców, by solidnie wypisywali kartę zdrowia dziecka, z której my dowiemy się później, czego dziecko nie może jeść, czego robić, jakie lekarstwa i jak często musi przyjmować itp. Najlepiej, gdy te wszystkie informacje spiszecie na oddzielnej kartce i powiesicie w swojej kadrówce, by móc do niej często zaglądać.

Planując zajęcia musicie je dostosować do możliwości dzieci tak, by żadne nie odczuwało swojej "inności" i by każde mogło się w jakiś sposób wykazać i czuć się docenionym.

Często zagrożenie zdrowia dziecka wynika z nieprzestrzegania regulaminów. Dlatego będąc nad wodą zwracajcie szczególną uwagę na to, co robią wasze zuchy. Nie powinny one nigdy same wchodzić do wody lub bawić się na brzegu bez opieki, wówczas o wypadek bardzo łatwo. Niech więc zawsze jest przy nich ktoś z instruktorów.

Przyczyną wypadku może być również drażnienie zwierząt, zbliżanie się do bydła, oddalanie się od grupy i zbaczanie ze szlaku. Pamiętajcie więc, żeby nie puszczać zuchów samych do lasu, a idąc z nimi na wycieczkę miejcie zawsze "oczy i uszy szeroko otwarte".

Jeśli jednak zdarzy się nieszczęśliwy wypadek, należy udzielić dziecku pierwszej pomocy i wezwać na miejsce wypadku lekarza bądź pogotowie. O każdym nieszczęśliwym wypadku należy powiadomić niezwłocznie rodziców (opiekunów) dziecka oraz macierzystą komendę hufca.

REGULAMINY

Oto przykłady rymowanych regulaminów:

REGULAMIN KOLONISTY

1. Pamiętaj o Prawie Zucha, gdy świeci słońce lub gdy jest plucha.
2. Aby twe pieniądze się nie zgubiły, włóż je do banku, radzę ci miły.
3. Zuch mundurek czysty ma, o porządek zawsze dba.
4. Gdy nastąpi czas radości i mamusia tu zagości, może porwać cię nad wodę, gdy komendant da wam zgodę.
5. Zuch kolonista wie, co jest w planie - kiedy wycieczka, a kiedy pranie.
6. Jeśli masz kłopot, idź do druha, on na pewno cię wysłucha.
7. Jeśli chcesz mieszkać wygodnie i ładnie, nie niszcz wszystkiego co popadnie.
8. Gdy ci służbę pełnić wypadnie - wywiąż się z tego bardzo dokładnie.
9. Nigdy w świat daleki nie ruszaj bez opieki.
10. Pamiętaj zuchu - regulaminy są takie ważne jak witaminy.
11. We wszystkich zabawach udział bierz, gdzie twa gromada - tam ty też.

REGULAMIN PORUSZANIA SIĘ PO DRODZE

1. Słuchaj druha komendanta, abyś nie wpadł pod trabanta.
2. Maszerują zuchy jak żołnierze, młodszy ze starszego przykład bierze.
3. Każdy zuch wie, dlaczego drogą chodzi się gęsiego.
4. A gdy zuchów jest gromada, to wystarcza strona prawa.
5. Uważaj zuchu na pojazdy, abyś nie miał w głowie gwiazdy.
6. Pilnuj zuchu druha swego, nie oddalaj się od niego.
7. Zuchowa rasa zawsze przechodzi po pasach.
8. Konie i krówki mają swoje transportówki, my zaś sami jeździmy autobusami.

REGULAMIN KĄPIELI

1. Zuch przezorny zawsze wie, że gdy kąpiel zbliża się, drużynowy z nim być musi, byś mógł wrócić do mamusi.
2. Chcesz się kąpać dziś w basenie, musisz iść po pozwolenie.
3. Kiedy stoisz przy basenie, czekaj tam na odliczenie, więc uważaj zuchu mały i patrz pilnie na sygnały.
4. Druh ratownik ważny człowiek, gdzie popłynąć ci podpowie.
5. Każdy zuch, który już pływa, zbędnie pomocy nie wzywa.
6. Patrzy druhna, patrzy druh, co w basenie robi zuch.
7. Regulaminy stosuj wszędzie, a zuch dobry z ciebie będzie.
8. I ostatnią radę dam, nie kąp się w basenie sam.

REGULAMIN PRZECIWPOŻAROWY

1. Niech każdy z was posłucha i uważnie to pamięta, że gaśnica, piasek, woda jest dla wszystkich, jest dla zucha.
2. Sprzęt gaśniczo-pożarowy musi zawsze być gotowy.
3. Kiedy pożar gdzieś wybucha, pędź, zawiadom swego druha.
4. Zuch pamiętać zawsze musi, że nie pali ognia w lesie, świeczka, lampka i łuczywo też nam zagrożenie niesie.
5. Zbieraj puszki i butelki, z tego także pożar wielki.
6. Zuch pamięta, dobrze wie, wtyczek, kabli i kontaktów nie dotyka, bo to źle.

Regulaminy są ważną rzeczą na kolonii. Powinniśmy z nimi zapoznać dzieci już w pierwszych dniach kolonii, by wiedziały, co im wolno, a czego nie. Zuchy powinny potwierdzić, że zapoznały się z regulaminami (wymagany dokument przy wizytacji kolonii). Ale jak w ciekawy sposób przedstawić zuchom treść regulaminów? Oto dwa przykłady:
1. Regulaminy można zapisać w charakterze rymowanek i przy ich czytaniu dodatkowo jeszcze objaśnić niezrozumiałe rzeczy;
2. Można ogłosić, że wieczorem na kominku odbędzie się konkurs: "Co nam wolno, a czego nie". Regulaminy wywieszamy wówczas w widocznym miejscu, by każdy zuch mógł się z nimi zapoznać, a wieczorem (w formie zabawy) dowiadujemy się, co zuchy z nich zapamiętały.

SŁUŻBY KOLONIJNE

Codziennie wyznaczony instruktor służbowy zajmuje się przestrzeganiem rozkładu dnia, porządkiem i ładem, bezpieczeństwem i zdrowiem zuchów. Jednocześnie instruktor ten opiekuje się następującymi służbami zuchowymi:

WARTA ZUCHOWA

Wartę powinno pełnić 2 umundurowanych zuchów. Dla jednej zmiany warta nie powinna trwać dłużej niż 2 godziny. Zuchy pełnią wartę przy wejściu do kolonii. Do obowiązków wartowników należy pilnować, aby nikt obcy nie wchodził na teren kolonii - wartownik zgłasza instruktorowi przybyłe osoby. By zuchy nie nudziły się w czasie warty, mogą czytać lub rysować.
Uwaga! Zuchy nie pełnią wart w nocy!

SŁUŻBA PORZĄDKOWA

Służbę porządkową sprawuje codziennie inna szóstka. Do jej obowiązków należy utrzymanie czystości na korytarzu, w świetlicy, umywalniach i dookoła budynku. Do zadań służby porządkowej nie należy sprzątanie sypialni, a już w żadnym przypadku pomieszczeń instruktorskich.

DYŻUR STOŁÓWKOWY

Dyżur stołówkowy pełni codziennie inna szóstka. Zuchy pełniące dyżur na pół godziny przed posiłkiem rozstawiają naczynia, rozkładają sztućce. Po posiłkach wycierają wszystkie stoły na stołówce.

SŁUŻBA SANITARNA

Codziennie 3-4 innych zuchów pełni służbę sanitarną. Do ich obowiązków należy opiekowanie się apteczką i zabieranie jej na każdą wycieczkę.

FINANSE

Szczegółów dotyczących finansów kolonii zuchowej szukaj w rozdziałach o finansach obozu (kolonii) w:
1. "Instrukcji organizacyjnej HALiZ"
2. "Instrukcji finansowej obozu".

SPOTKANIE Z RODZICAMI PRZED WYJAZDEM NA KOLONIĘ

Jak zachęcić rodziców do wysłania swoich pociech na kolonię zuchową. Zaproś rodziców na spotkanie, zapoznaj ich ze specyfiką kolonii zuchowej, uwypuklij różnice między kolonią zuchową a "cywilną". Zwróć się również do rodziców o pomoc w zorganizowaniu kolonii. Na następnym spotkaniu z rodzicami przedstaw im szczegóły dotyczące miejsca, terminu i ceny kolonii. Dobrze jest też zapoznać rodziców z fabułą kolonii, z porządkiem dnia i obowiązującymi regulaminami.

Każdy uczestnik kolonii powinien ci oddać wypełnioną kartę kwalifikacyjną, pisemną zgodę rodziców, oświadczenie uczestnika o przestrzeganiu obowiązujących regulaminów.

Od rodziców musisz zebrać informacje o stanie zdrowia dzieci (alergie, lekarstwa zażywane przez dziecko - powinny być opatrzone dodatkową informacją od lekarza prowadzącego dziecko).

Musimy przygotować dla rodziców pisemny wykaz rzeczy, które zuch powinien zabrać na kolonię (w przygotowaniu takiego zestawu pomogą ci doświadczeni instruktorzy). Na piśmie należy również powiadomić rodziców o terminie i miejscu kolonii, dniu odwiedzin rodziców na kolonii, miejscu i godzinie zbiórki przed wyjazdem.

CO TRZEBA ZABRAĆ NA KOLONIĘ?

Z planu pracy kolonii wyniknie, co powinieneś zabrać. Zabierz wszystko, co może się przydać: stroje do sprawności, które zuchy przygotują wspólnie z tobą i swoimi rodzicami, materiały do majsterek, papier, kolorowe bibuły, sznurek, gwoździe, narzędzia, kleje, nożyczki, nici, farby, pędzle itp.

Dobrze jest, gdy poszczególne rzeczy potrzebne w danym dniu pakuje się do jednego pudełka z datą. Później, już na kolonii, wystarczy otworzyć pudełko z odpowiednią datą i wszystko mamy pod ręką.

Przy okazji chcę ci przypomnieć o korzystaniu z pomocy rodziców dzieci podczas przygotowań do kolonii. Nie musisz wszystkiego robić sam, a pomoc rodziców, często fachowców w różnych dziedzinach, będzie dużym ułatwieniem w organizacji kolonii.

Jeśli wymyśliliście, że zuchy będą zdobywały sprawność "Indianina" i będziecie robić sobie stroje, to zadbajcie, by kadra swoje wykonała w domu. Dlaczego? Są one wówczas bardziej estetyczne niż te wymyślone w ostatniej chwili, a wy macie więcej czasu na pomoc zuchom.

---