Konstytucyjne-opracowanie, 20


  1. ŹRÓDŁA PRAWA KONSTYTUCYJNEGO.

Źródłem prawa jest każdy akt normatywny tj. zawierający przynajmniej jedną obowiązująca normę prawną.

Źródłem prawa konstytucyjnego jest akt ustanawiający przynajmniej 1 normę prawa obowiązującego, którą przedmiotowo można zaliczyć do prawa konstytucyjnego.

                1. podstawowym źródłem jest konstytucja - przedmiotem są zasady i instytucje prawne zapisane w konstytucji (konstytucja jest aktem ogólnym, odsyła w wielu kwestiach do aktów niższego rzędu)

                2. akty niższego rzędu:

                  • ustawy - tj. ordynacja wyborcza (określają sposób wyborów poszczególnych organów przedstawicielskich samorządu terytorialnego); Ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, o Trybunale Stanu, Prawo Ustroju Sądów Powszechnych, Prawo o Sądzie Najwyższym, ustawa o referendum

                  • Uchwały Parlamentarne - uchwała sejmu czy senatu dot. regulaminu

                  • Uchwały Rady Ministrów - dot. własnego funkcjonowania.

                  • prawo zwyczajowe - zwyczaj dot. praktyki stosowania przepisów konstytucyjnych lub niższego rzędu; zwyczaj dot. materii konstytucyjnej; np. zajmowanie miejsc na Sali sejmowej, podział na lewicę, prawicę i centrum.

Z punktu widzenia formalnego orzecznictwo sądowe nie jest źródłem prawa kont. , ale trzeba pamiętać o dużej roli orzecznictwa sadowego: konstytucja zawiera tzw. klauzule generalne, których znaczenie wskazuje dopiero wykładnia Trybunału Konstyt.

Tak samo doktryna prawna - tymi poglądami w nauce kieruje się również Tryb. Konstyt. powołując uzasadnienia do orzeczeń, ale trudno doktrynę uznać bezpośrednio za źródło prawa konstyt.

  1. POJĘCIE KONSTYTUCJI, GENEZA KONSTYTUCJI PISANYCH.

Konstytucja - z łac. „constituere” oznaczający - ustanawiać, urządzać. (czynność prawotwórcza dążąca do nadania państwu ustroju)

Współcześnie to pojęcie rozumie się w 2 znaczeniach:

                1. znaczenie faktyczne - oznacza faktyczny ustrój państwa, niezależnie od tego czy ten ustrój został spisany w jakieś jednej zasadniczej ustawie państwowej (np. Konstyt. Wlk. Brytanii nie jest konstyt. spisaną)

                2. znaczenie prawnicze - ustawa zasadnicza w państwie, która reguluje: podstawowe zasady ustroju państwa, system naczelnych organów państwowych, status jednostki w państwie (relacje miedzy państwem a jednostką), podstawowe prawa wolności i obowiązki jednostki.

Rodzaje konstytucji:

  1. pisane - np. konstytucja Polski (99% państw na świecie posiada konstytucje pisane),

  2. niepisane - Wielka Brytania w tym kraju istnieje konstytucja tylko nie jest ona zapisana, cały ustrój państwa jest konstytucją, istnieje konstytucja rzeczywista według zwyczaju, tradycji, przede wszystkim uporządkowuje rządy. Są ustawy parlamentu, zwyczaje, konwenanse konstytucyjne.

  1. sztywne - najwyższym źródłem prawa w systemie prawnym danego państwa np. polska (Trybunał Konstytucyjny orzeka czy prawo stanowiące w państwie jest zgodne z konstytucją).

  2. elastyczne - konstytucja angielska jest konstytucją elastyczną, nie ma prawej ustawy, nowy zwyczaj, jaki się wykształcił wypierał stary zwyczaj.

  1. stabilna - konstytucja Stanów Zjednoczonych, ciągle jest i obowiązuje

  2. niestabilna - często zmieniana, konstytucja Francji, miała 13 konstytucji.

Geneza - Sam rodowód konstyt. w znaczeniu prawniczym sięga w Europie wielkiej rewolucji burżuazyjnej we Francji. Pierwsza konstyt. pisana to konstyt. amerykańska z 1787r. Miejsce króla zajmuje prezydent. Posiada ona 8 artykułów, nie dotyczy praw i wolności obywatela. Określone są kompetencje poszczególnych władz. W 1791 roku wprowadzono pierwszych 10 poprawek. Znajdują się w nich prawa i wolności człowieka (Deklaracja praw człowieka).

Od końca lat 80-tych XVIIw. zaczęły się prace nad nową konstyt. we Francji. Tą pierwszą konstyt. w Europie z września 1791r. wyprzedziła o parę miesięcy nasza Ustawa Rządowa 3 maja 1791r (w Polsce przyjęło się, że uchwały sejmu czy sejmiku nazywały się konstytucjami aby odróżnić szczególnie uroczysty akt jakim była konstyt. 3 maja 1791r. nadano jej nazwę Ustawy Rządowej).

Na samą koncepcję konstyt. pisanej wpłynęły ówczesne doktryny polityczne, a w szczególności doktryna umowy społecznej, doktryna prawa natury (są pewne prawa naturalnie i państwo i parlament nie mogą ingerowac w tą sferę).

patrz testy: czynniki powodujące pojawienie się kontyt

Pierwsze konstyt. dot. zagadnień organizacji władzy państwowej (chodziło o ograniczenie monarchii absolutnej - był to efekt wielkiej rewolucji burżuazyjnej). W związku z tym ani konstyt. Stanów Zjednoczonych nie zawierała materii dot. praw i wolności. Uzupełnia ją deklaracja praw człowieka i obywatela z 1789r. (uchwalona na samym początku rewolucji), która do tej pory traktowana jest jako część kontyn. francuskiej. Deklarację po kilku latach włączono jako poprawkę do kontyt. amerykańskiej, która jest najbardziej trwałą (nie zmieniła się jej pierwotna treść, tylko dołącza poprawki (obecnie jest ich 26).

  1. FUNKCJE KONSTYTUCJI.

Konstytucja pełni rozmaite funkcje, które się ze sobą łączą i przeplatają w praktyce jej funkcjonowania. Nie zapominając o politycznej, ideologicznej czy symbolicznej funkcji konstytucji i podkreślając fakt, że współczesną konstytucję traktować się powinno jako zobiektywizowany wyraz pewnego systemu wartości - podstawowych dla funkcjonowania całego państwa i społeczeństwa - skoncentrować się należy na funkcji prawnej konstytucji. W tym aspekcie konstytucję należy określić mianem ustawy zasadniczej państwa.

Funkcja konstytucji oznacza zespół skutków społecznych wywołanych jej istnieniem.

1. Funkcja prawna

- pełni rolę aktu regulującego stosunki polityczne, społeczne i gospodarcze, jest fundamentem systemu prawnego. Musi być również zorientowana na przyszłość, wyznaczać cele działalności organów państwowych i cele społeczeństwa.

Funkcja stabilizacyjna

- pełni rolę gwaranta pokoju społecznego, zabezpiecza i chroni stosunki polityczne, ekonomiczne i społeczne

Funkcja integracyjna

-stymulowanie identyfikacji obywateli z państwem, u którego podstaw leży konstytucja

Funkcja organizatorska

polega na określeniu przez konstytucję zasad organizacji i funkcjonowania państwa oraz jego struktury wewnętrznej. Stanowi statut organizacyjny państwa

Funkcja wykonawcza

upowszechnia jedne wartości, zasady, idee a równocześnie stymuluje przyjmowanie innych

  1. CECHY SZCZEGÓLNE KONSTYTUCJI.

Konstyt. jest ustawą zasadniczą różniącą się pewnymi cechami szczególnymi od zwykłego aktu parlamentu. Kontyn. różni się przede wszystkim:

zawiera sposób realizacji tej władzy (czy to będzie w formie demokracji bezpośredniej, pośredniej czy przedstawicielskiej)

określenie ustroju naczelnych organów państwa, zakresu ich kompetencji i wzajemnych relacji

kwestia relacji między państwem a jednostką- określenie podstawowych praw, wolności i obowiązków jednostki. Jest to obecnie niekwestionowana część każdej konstyt.

Każda konstyt może zawierać jeszcze inne materia np. stolica, flaga, hymn. Każda konstyt. powinna też zawierać rozdział dot. trybu jej zmiany.

Nowe kontyn. powstają zazwyczaj w szczególnym trybie, w sposób istotnie odróżniający się od trybu powstawania ustaw zwykłych. Najczęściej konstyt. przygotowywana jest w ramach parlamentu (choć bywają przypadki jego pominięcia np. rosyjska K z 1993r. została przestawiona przez prezydenta i potwierdzona przez naród w referendum).

Projekt K jest często przygotowywany przez specjalne ciało polityczne, pozostające poza systemem komisji parlamentarnych - może to być nadzwyczajna komisja konstytucyjna (jak w Polsce), może to być też gremium polityków i ekspertów powołanych spoza parlamentu.

Uchwalenie K przez parlament wymaga zwykle uznania szczególnej większości i szczególnego kworum. Niekiedy też K uchwalona już przez parlament musi zostać poddana pod referendum w celu jej ostatecznego przyjęcia. Taki tryb przyjęto w wielu krajach postkomunistycznych, w taki sposób postała też polska K z 1997r.

szczególny tryb zmiany - Odrębność proceduralna zmian konstytucji wyraża się współcześnie w:

                1. ustanowieniu szczególnych wymogów większości i kworum, a czasem także w ustanowieniu udziału innych podmiotów w uchwalaniu poprawki konstytucyjnej,

                2. ustanowieniu kilku - konkurencyjnych lub wykluczających się - procedur zmiany konstytucji,

                3. ustanowieniu zakazu zmiany konstytucji w pewnych sytuacjach bądź okresach (w czasie obowiązywania stanu wyjątkowego lub wojennego (Portugalia, Hiszpania, RFN, Polska) bądź w razie obiektywnie istniejącego zagrożenia państwa czy innych sytuacji szczególnych (Belgia, Francja))

Ad a). Konstytucja sztywna może być zmieniona tylko szczególną ustawą uchwaloną (kwalifikowaną) większością głosów - jest to przesłanka sine quo non. W większości współczesnych jest to przesłanka wystarczająca, a więc zmiana K pozostaje w gestii parlamentu, o ile uda się w nim zbudować odpowiednią większość. Francja (większość trzech piątych w parlamencie zwołanym w charakterze Kongresu), Włochy (większość 2/3 głosów w obu izbach - w takim wypadku nie przeprowadza się referendum konstytucyjnego), Portugalia (2/3 w Zgromadzeniu Republiki), a w przypadku tzw. nowych demokracji - Węgry (2/3). Bułgaria (3/4), Czechy (3/5 w obu izbach). Występować tu również mogą dodatkowe utrudnienia proceduralne, z których najdalej idącym jest konieczność potwierdzenia zmiany K przez następny parlament (Szwecja i Grecja), z czym może się też wiązać obligatoryjne rozwiązanie parlamentu (Belgia, Dania).

W niektórych krajach, zwłaszcza o federalnym charakterze, wymagane jest współdziałanie parlamentu centralnego z parlamentami lokalnymi (USA). Najdalej idącym rozwiązaniem jest powiązanie zmiany K z instytucją referendum (np. Szwajcaria, Irlandia, Rumunia)

K jest wyposażona w szczególna, wyższa od jakiegokolwiek aktu moc prawną.

moc obowiązująca - relacja jakiegoś aktu prawnego do adresatów tego aktu (relacja w poziomie)

moc prawna - (relacja w pionie) relacja między poszczególnymi źródłami prawa (aktami normatywnymi). W państwie współczesnym jest przyjęta hierarchiczna budowa systemu aktów prawnych. Na czele stoi K, w zależności od tego jaki K przyjmie system źródeł prawa, niżej są ustawy, względnie ratyfikowane umowy międzynarodowe, potem są tzw. akty podstawowe (rozporządzenia, uchwały RM, zarzadzenia).

Konsekwencje najwyższej mocy prawnej są dwojakiego rodzaju: jest z jednej strony pozytywny aspekt nadrzędności ustanawiający obowiązki organu prawotwórczego: rozwijania, konkretyzowania, stosowania przepisów konstyt.; ale znacznie ważniejszy jest negatywny aspekt w postaci zakazu wydawania aktów norm sprzecznych z K. Sprzeczność może wystąpić w apekcie materialnym (norma aktu niższego rzędu jest przeczna z normą K) i w aspekcie kompetencyjnym (organ nie miał kompetencji do wydania aktu normatywnego np. ustawa upoważnia RM do rozporządzenia jakiegoś prawa, a ta przekazuje tą sprawę Ministrowi), może też wystąpić niezgodność proceduralna (akt został niezgodnie wydany z ustanowionym trybem, np. w skład elementu trybu ustawodawczego wchodzi zasięgnięcie opinii, brak jej dyskwalifikuje cały akt)

  1. TRYB ZMIANY KONSTYTUCJI RP.

K z 2 kwietnia 1997r. przyjmuje - jako podstawową - procedurę swej zmiany przez parlament. Jest to dokonywane w formie ustawy o zmianie K, a więc stosuje się tu ogólną procedurę ustawodawczą, a ewentualne odstępstwa muszą wynikac z wyraźnego unormowania konstytucyjnego. Takim unormowaniem jest art. 235, który przewiduje, że:

  1. projekt ustawy o zmianie K może przedłożyć Prezydent, Senat lub grupa posłów licząca co najmniej 1/5 ustawowego składu Sejmu (92) - są to wymagania wyższe niż w „normalnej” inicjatywie ustaw.

  2. ustawa o zmianie K musi zostać uchwalona przez Sejm (większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowu ustawowej liczby posłów) i nie później niż w ciągu 60 dni przez Senat (bezwzględna większością głosów, w obecności co najmniej połowu ustawowej liczby senatorów)

  3. nie przewiduje się obligatoryjnego referendum konstytucyjnego, jeżeli jednak poprawka dot. przepisów rozdziału I, II lub XII, to podmioty uprawnione do inicjowania zmian K mogą zarządać w terminie 45 dni od uchwalenia poprawki przez Senat przeprowadzenia referendum. Zmiana K zostaje przyjęta, jeżeli opowiedziała się za nią większość głosujących (nie ma wymogu frekwencji wyborczej)

  4. Prezydent ma obowiązek podpisania ustawy zmieniającej K, nie przysługuje mu w tym zakresie prawo weta,

  5. K nie może być zmieniona w czasie trwania stanu nadzwyczajnego (art. 228 ust. 6), co oznacza, że nie można w tym okresie wnosić projektów ustaw o zmianie K, a prace nad projektami już wniesionymi należy zawiesić.

  1. ZASADA BEZPOŚREDNIEGO STOSOWANIA KONSTYTUCJI.

Będąc ustawą K musi być stosowana przez wszystkie organy władzy publicznej i inne podmioty, które są adresatami zawartych w niej norm i zasad. Stosowanie K, to coś więcej niż jej przestrzeganie. Polega ono nie tylko na zakazie podejmowania działań czy unormowań sprzecznych z K oraz na obowiązku podejmowania działań i unormowań służących realizacji postanowień K. stosowanie K to także powoływanie norm i zasad K jako bezpośredniej podstawy dla działań, rozstrzygnięć czy unormowań, gdzie tylko jest to możliwe. Tym samym nowoczesne pojmowanie stosowania konstytucji odrzyca koncepcję pośredniczącej roli ustaw zwykłych (koncepcja ta traktuje K jako akt adresowany przede wszystkim do ustawodawcy zwykłego, - więc parlamentu, a dopiero rozwinięcie postanowień konstytucyjnych w ustawach zwykłych pozwala na ich stosowanie przez inne organy i przez obywateli - konstytucja jest więc stosowana za pośrednictwem ustaw).

Koncepcji tej przeciwstawiana jest zasada bezpośredniego stosowania K: w tych wszystkich wypadkach, gdy postanowienia konstytucyjne są sformułowane w sposób na tyle precyzyjny i jednoznaczny, by możliwe było ich odniesienie w konkretnych sytuacjach zachodzących w rzeczywistości prawnej, podmiot stosujący prawo powinien oprzeć swe działania (rozstrzygnięcia) bezpośrednio na takim postanowieniu konstytucyjnym, a dopiero w drugiej kolejności powinien powołać odpowiednie postanowienia ustaw zwykłych.

  1. SYSTEMY ZABEZPIECZENIA KONSTYTUCYJNOŚCI PRAWA.

Nie wystarczy samo proklamowanie w konstytucji zasady jej nadrzędności. Aby stanowiła ona realną podstawe całego systemu prawa musi powstawać zapewnienie zgodności całego prawa z konstytucją.

Gwarancje zgodności prawa z konstytucją to ogół rozwiązań i instytucji ustrojowych służących zapewnieniu realizacji norm konstytucyjnych.

Do najczęściej występujących gwarancji należą:

  1. PREWENCYJNY SYSTEM ZABEZPIECZENIA KONSTYTUCJI. (wykłady)

Sądy konstytucyjne z reguły sprawują tez kontrolę prewencyjną - uprzednią. Dokonywana ona jest w odniesieniu do projektu aktu w czasie jego uchwalenia albo jego po jego uchwaleniu aż do momentu wejścia w życie, a przynajmniej do czasu jej promulgacji.

        1. system pozaparlamentarny - kontrola sprawowana przez głowę państwa, weto absolutne lub zawieszające - może stwierdzić, że ustawa jest niezgodna z K, podpisanie aktu przez głowę państwa jest stwierdzeniem, iż ustawa została uchwalona przez parlament.

Promulgacja oznacza uznanie, iż ustawa została uchwalona w sposób zgodny z konstytucją i że nabiera ona mocy wiążącej.

        1. System parlamentarny:

A/ system kontroli sprawowanej przez parlament in pleno - kontrola konstytucyjności ustaw przez parlament w ramach procedury ustawodawczej.

B/ system kontroli sprawowany przez specjalne organy wewnątrzparlaamentarne - przez ostateczną decyzję uchwalenia ustawy, parlament powierza specjalnej komisji parlamentarnej zadanie zbadania zgodności projektu ustawy, z konstytucją.

  1. AMERYKAŃSKI SYSTEM KONTROLI KONSTYTUCYJNOŚCI PRAWA.

Można go określić mianem kontroli rozproszonej (zdekoncentrowanej), pojawił się już na przełomie XVIII i XIX w. w USA.:

  1. SKONCENTROWANY (KONTYNENTALNY) SYSTEM KONTROLI KONSTYTUCYJNOŚCI PRAWA.

System ten pojawił się dopiero po I wojnie światowej - wiązany jest zwykle z Halsem Kelsenem. Jego podstawową cechą jest istnienie szczególnego sądowego (lub quasi-sądowego) organu - trybunału (sądu) konstyt., który jest wyłącznie właściwy do orzekania o zgodności ustaw z K. Sądy pozostałe mogą jedynie zwracać się do Tryb. Kont. o rozstrzygnięcie, samodzielnie natomiast rozstrzygnięć takich nie mogą wydawać. Kontrola konstytucyjności ustaw dokonywana jest nie tylko „przy okazji” rozpatrywania spraw indywidualnych (tzw. kontrola konkretna, inicjowana przez sądy w formie pytań prawnych), ale też z inicjatywy niektórych organów państwowych (prezydent, rząd, ombudsman, a także grupy deputowanych do parlamentu), które mogą zwracać się o orzeczenie TK, nawet jeżeli problem konstytucyjności ustawy nie pojawił się w żadnej konkretnej sprawie (tzw. kontrola abstrakcyjna). Orzeczenie TK o niekonstytucyjności ustawy powoduje jej uchylenie (tzw. skutek erga omnes), a więc ostatecznie usuniecie.

  1. KONTROLA KONSTYTUCYJNOŚCI PRAWA W POLSCE.

Instytucja kontroli konstytucyjności prawa nie ma w Polsce długiej tradycji.

Do polskiego porządku prawnego Trybunał Konstytucyjny został wprowadzony 26.03.1982r. na podstawie Małej Konstytucji z 1952r. Mógł on jednak rozpocząć funkcjonowanie dopiero po uchwaleniu w dniu 25.04.1985r. ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Konstytucja umieściła TK w rozdziale zatytułowanym „Sądy i Trybunały” i zaliczyła go do władzy sądowniczej.

Trybunał jest organem władzy sądowej, powołany do badania zgodności z konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych. Jest organem odrębnym i niezależnym od innych władz. Jego orzeczenia mają charakter ostateczny i wiążący. Sędziowie są wybierani indywidualnie ( Uchwała Sejmu) na okres dziewięcioletniej kadencji. Konstytucja przyjęła zasadę nominacji Prezesa TK przez Prezydenta RP. Prezydent RP powołuje prezesa i wiceprezesa TK wśród 2 kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Narodowe.

  1. ZAKRES KOMPETENCJI TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO W POLSCE.

Polski Trybunał realizuje szereg funkcji, o ujęciu typowym dla współczesnego sądu konstytucyjnego. Wymienić należy:

Zarazem poza zakresem właściwości Trybunału pozostaje podejmowanie pewnych rozstrzygnięć powierzanych w niektórych krajach, sądowi konstytucyjnemu. Wymienić należy:

  1. PODMIOTY MAJĄCE PRAWO WSZCZYNANIA POSTĘPOWANIA PRZED TRYBUNAŁEM KONSTYTUCYJNYM.

Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym nawiązuje do wzorów postępowania sądowego, a w sprawach nie uregulowanych odrębnie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Trybunał rozpatruje sprawy o kontrole norm w składach pięcioosobowych, gdy chodzi o kontrole ustawy lub umowy międzynarodowej, lub trzyosobowych, gdy chodzi o kontrolę aktu podustawowego. Składy orzekające są wyznaczane przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego odpowiednio do kolejności wpływu spraw. Każda sprawa może być rozpatrywana w pełnym składzie, wówczas wymagana jest obecność co najmniej 9 sędziów. Jeżeli wynika to ze szczególnej zawiłości sprawy, a zwłaszcza, gdy orzeczenie może spowodować konieczność dokonania nakładów finansowych nie przewidzianych w ustawie budżetowej. Uczestnikami postępowania są: wnioskodawca tj. podmiot, który złożył pytanie prawne, organy, który wydał zakwestionowany akt normatywny oraz Prokurator Generalny. Jeżeli orzeczenie Trybunału może wywołać skutki wiążące się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w budżecie, opinie przedstawia także Rada Ministrów.

Sprawy z wniosków lub pytań prawnych zawsze muszą być rozpoznane na rozprawie. Po zamknięciu rozprawy skład orzekający udaje się na naradę i wydaje orzeczenie. Orzeczenie musi zapaść większością głosów.

Z wnioskiem o wszczęcie postępowania wystąpić mogą:

wg art. 79 Konstytucji „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.”

  1. PYTANIA PRAWNE W POSTĘPOWANIU PRZED TRYBUNAŁEM KONSTYTUCYJNYM W POLSCE.

Z pytaniem prawnym mamy do czynienia, gdy w przypadku rozpatrywania konkretnej sprawy występują wątpliwości co do zgodności z Konstytucją przepisu prawnego, który ma się stać podstawą rozstrzygnięci sądowego.

Pytanie prawne jest to uprawnienie wyłącznie sądu (każdego). Może być ono realizowane na każdym etapie postępowania sądowego. Strony postępowania mogą tylko wnosić o przedstawienie pytania prawnego, ale decyzja zawsze pozostaje w gestii sądu orzekającego.

Musi być też spełniona przesłanka relatywności - pytaniem prawnym można objąć tylko ten przepis, który ma być podstawą rozstrzygnięcia sprawy. Przedstawienie pytania prawnego powoduje zawieszenie postępowania, na tle którego sformułowano pytanie. Po wydaniu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny, postępowanie zostaje podjęte, a sprawę rozstrzyga się zgodnie z tym orzeczeniem.

Z pytaniem prawnym mamy do czynienia przy tzw. Kontroli konkretnej (dotyczącej danej sprawy).

  1. SKARGA KONSTYTUCYJNA.

Istotą skargi konstytucyjnej jest bezpośrednie powiązanie tej procedury z ochroną praw jednostki.

Skarga konstytucyjna jest to szczególny środek prawny pozwalający jednostce (innym podmiotom praw i wolności konstytucyjnych) na zwrócenie się do sadu konstytucyjnego o zweryfikowanie ostatecznych rozstrzygnięć władz publicznych, o ile rozstrzygnięcia te naruszają konstytucyjnie zagwarantowane prawa bądź wolności skarżonego. Istotne są tu 4 elementy:

Istnieją dwa ujęcia skargi konstytucyjnej. Węższa polega na ograniczeniu podstaw skargi do zarzutu, że orzeczenie naruszające prawa bądź wolności skarżącego zostało wydane w oparciu o przepis praw sprzecznych z konstytucją - jest to wiec skarga przeciwko normie. Ujecie szersze pozwala tez na postawienie zarzutu, że samo orzeczenie zostało wydane w sposób naruszający konstytucje, może to być więc skarga zarówno przeciwko normie, jak i przeciwko orzeczeniu.

Prawo do skargi przysługuje każdemu podmiotowi praw i wolności konstytucyjnych.

Przedmiotem skargi może być tylko konkretnie określona ustawa lub inny akt normatywny, na tle którego wniesiono skargę i wg której wydano ostateczne rozstrzygnięcie skargi.

Postępowanie toczy się wg tego samego modelu co postępowanie w sprawie kontroli norm. Z małymi wyjątkami:

Orzeczenie o niekonstytucyjności aktu skutkuje pozbawieniem tego aktu mocy obowiązującej. Skarżący będzie mógł żądać wznowienia postępowania na zasadach ogólnych.

  1. KONSTYTUCYJNY SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA.

System prawa w Polsce opiera się na hierarchiczności

Konstytucja jest najważniejszym aktem prawa, wszystkie inne akty muszą być z nią zgodne.

Polska Konstytucja przewiduje dwa rodzaje regulacji systemu źródeł prawa. Są to :

Przepisy powszechnie obowiązujące

art. 87 Konstytucji sformułował zasadę zamkniętego systemu źródeł prawa, ale tylko w odniesieniu do prawa powszechnie obowiązującego, które może wiązać wszystkie podmioty w państwie, w szczególności obywateli i „podmioty podobne „.

Rozróżniamy dwa aspekty tego prawa (dualistyczny charakter źródeł prawa);

  1. aspekt przedmiotowy - oznacza, że Konstytucja wyczerpująco wymieniła formy aktów, w jakich mogą być zawierane normy o powszechnie obowiązującym charakterze. Wyczerpujący charakter tego wyliczenia oznacza, że ustawy zwykłe nie mogą go rozszerzać i nie mogą przewidywać dodatkowych, nieznanych Konstytucji aktów prawa powszechnie obowiązującego. Z mocy art. 87 Konstytucji źródłami prawa powszechnie obowiązującego mogą być:

Inne, konstytucyjnie przewidziane akty, w których mogą być stanowione normy powszechnie obowiązującego prawa, to rozporządzenia Prezydenta z mocą ustawy (może je wydać jedynie w stanie wojennym, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie), a także przepisy stanowione przez organizację międzynarodową

  1. aspekt podmiotowy - oznacza, że Konstytucja wymieniła w sposób wyczerpujący organy upoważnione do stanowienia prawa powszechnie obowiązującego.

Przepisy wewnętrznie obowiązujące - są to akty normatywne, obowiązujące wyłącznie jednostki, które są organizacyjnie podległe organowi wydającemu dany akt. To:

Jednak na potrzeby poprawnego funkcjonowania aparatu państwowego dopuszczono do otwarcia systemu aktów prawa wewnętrznego. I tak wydawane są różnego rodzaju regulacje. Ponieważ jednak akty te nie mogą być adresowane do obywatela, nie ma niebezpieczeństwa, że taka rozszerzająca interpretacja mogłaby kolidować z ochroną praw i wolności obywatela.

Każdy akt prawa wewnętrznego podlega kontroli, co do jego zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.

Akty pr. Wewnętrznego musza odpowiadać następującym wymaganiom:

Akty pr. Wewnętrznego mogą stanowić wszelkie organy państwowe lub samorządowe w wymaganej formie prawnej, zawsze jednak tylko pod adresem tych podmiotów i jednostek, które pozostają w sferze ich organizacyjnej podległości.

  1. AKTY PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE.

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa mogą być:

Konstytucja i ustawy mają charakter aktów samoistnych, tzn. mogą być wydawane w ramach ogólnej kompetencji organu uprawnionego do ich stanowienia; nie jest w tym celu konieczne żadne szczegółowe upoważnienie.. Natomiast rozporządzenia muszą mieć zawsze charakter aktów wykonawczych, tzn. mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego, a upoważnienie to musi mieć charakter szczegółowy pod względem podmiotowym, przedmiotowym i treściowym. Podobnie wykonawczy charakter muszą mieć akty prawa miejscowego.

Inne przepisy konstytucyjne dają podstawę do uznania, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa mogą być też:

  1. AKTY PRAWA WEWNĘTRZNEGO.

Organy państwa mogą stanowić akty prawa wewnętrznego, tzn. akty obowiązujące wyłącznie jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. W żadnym razie nie mogą one być podstawą decyzji w stosunku do obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów. Zarazem muszą być one zgodne z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, co w szczególności jest gwarantowane przez władzę sądowniczą, która jest władna do uchylenia (Trybunał Konstytucyjny) lub odmowy zastosowania (inne sądy) aktu prawa wewnętrznego, który wykracza poza dozwolony krąg adresatów.

Konstytucja nie enumeruje podmiotów uprawnionych do wydawania aktów prawa wewnętrznego. Należy uznać, że w tym zakresie system tych aktów zachowuje charakter otwarty - mogą je stanowić wszelkie organy państwowe lub samorządowe i we wszelkich wymaganych formach prawnych, zawsze jednak tylko pod adresem tych podmiotów i jednostek, które pozostają w sferze ich organizacyjnej podległości.

  1. UMOWA MIĘDZYNARODOWA JAKO ŹRÓDŁO PRAWA W RP.

Konstytucja określając miejsce źródeł prawa międzynarodowego w systemie prawa wyraźnie odniosła się tylko do umów międzynarodowych. Zalicza się je do źródeł prawa powszechnie obowiązującego, wyróżniając dwa ich rodzaje:

Tylko umowy ratyfikowane stanowią źródła prawa powszechnie obowiązującego, umowy takie po ich ogłoszeniu stanowią część polskiego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane, chyba, że ich stosowanie zależy od wcześniejszego wydania ustawy.

Włączenie prawa międzynarodowego do wewnętrznego porządku prawnego, określamy mianem transformacji polegającej na recepcji norm prawa międzynarodowego przez prawo krajowe.

Konstytucja dopuszcza istnienie umów innych niż ratyfikowane, nie maja one jednak charakteru aktów powszechnie obowiązujących.

  1. POJĘCIE I ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO.

Każda konstytucja określa pewne zasady podstawowe, które rozstrzygają o charakterze ustrojowym danego państwa i określają panujący w nim system władzy. Suma tych zasad składa się na tożsamość konstytucyjną państwa. Zasady te wskazują przede wszystkim tego, do kogo należy władza w państwie (określają suwerena), ustanawiają podstawowe formy wykonywania tej władzy i rodzaje (typy) organów państwowych do tego powołanych. Zasady te określają podstawowe sposoby (płaszczyzna formalna) i treści (płaszczyzna materialna) wykonywania władzy, wykazując idee i cele jakie powinny być w tym procesie urzeczywistniane.

Konstytucyjne zasady ustroju nie zawsze muszą być zapisane w odrębnych postanowieniach tego aktu. Jest, bowiem regułą, że tekst konstytucji posługuje się skrótami myślowymi, pojeciami-kluczami, milcząco zakładając, że znaczenie tych pojęć jest na tyle oczywiste, iż nie wymaga legalnych definicji. W ten sposób zasady ustroju nabierają znacznej elastyczności, i o ich rzeczywistej roli i znaczeniu można często mówić dopiero na tle orzecznictwa sądowego dokonującego ich konkretyzacji.

W polskiej konstytucji najważniejsze zasady ustrojowe odnajdziemy w rozdziale I pt. „ Rzeczpospolita” oraz w rozdz. II i XII , ale zasady te możemy odnaleźć również w innych rozdziałach konstytucji jak i we Wstępie.

Podstawowe zasady ustrojowe:

  1. zasada suwerenności Narodu,

  2. zasada niepodległości i suwerenności Państwa,

  3. zasada demokratycznego państwa prawnego,

  4. zasada społeczeństwa obywatelskiego,

  5. zasada podziału władz,

  6. zasada społecznej gospodarki rynkowej,

  7. zasada przyrodzonej godności człowieka.

  1. KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU GOSPODARCZEGO.

W każdej konstytucji znajdują się tzw. podstawowe zasady ustroju: politycznego, a w nowszych konstytucjach znajdują się zasady ustroju społeczno-gospodarczego.

W ujęciu normatywnym (konstytucyjnym) podstawą ustroju gospodarczego RP jest społeczna gospodarka rynkowa. Bezpośrednio opiera się ona na następujących filarach: swobodnej działalności gospodarczej, własności prywatnej, solidarności, dialogu, współpracy partnerów społecznych.

Społeczna gospodarka rynkowa jest oryginalną koncepcją ustroju gospodarczego, określa ona ustrój gospodarczy, który z jednej strony akceptuje liberalizmu gospodarczego i gospodarkę rynkową z drugiej zaś ustanawia pewne regulatory przebiegu procesów gospodarczych w celu zapewnienia realizacji postulatów społecznych.

Do podstawowych zasad należą:

1. Wolność działalności gospodarczej. W świetle wypowiedzi Trybunału rozumienie zasady wolności działalności gospodarczej rysuje się następująco:

  1. Ograniczenia wolności gospodarowania nie mogą być dowolne. Nie mogą mieć charakteru generalnych wyłączeń podmiotowych, to jest wykluczających pewne kategorie osób z kręgu uprawnionych do podejmowania i prowadzenie działalności gospodarczej. Ograniczenia te mogą mieć tylko charakter podmiotowy i mogą dotyczyć szeroko podjętej ochrony życia oraz zdrowia ludzkiego.

  2. Swoboda gospodarowania nie jest zasada bezwzględną. U podstaw ograniczenia tej wolności, które może nastąpić jedynie w ustawie, powinny znajdować się racjonalne względy. Ograniczenie musi być na tyle merytorycznie uzasadnione, by w konflikcie z zasadą swobody gospodarowania warunek aksjologiczny przeważył na korzyść ograniczenia.

  3. Zasady swobody działalności gospodarczej gwarantuje wolność tej działalności przede wszystkim pod względem podmiotowym.

  1. Własność prywatna stanowić ma jeden z filarów społecznej gospodarki rynkowej. Konstytucja ustanawia zasadę ochrony własności i prawa dziedziczenia. Ochrona ta dotyczy każdej własności, niezależnie od jej podmiotu czy przedmiotu.

  2. Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych.

Ogólna zasada społecznej gospodarki rynkowej odnosi się do wszystkich sektorów i branż gospodarki, a więc także do ustroju rolnictwa.

Podstawowym i generalnym celem polityki społeczno-gospodarczej jest systematyczne polepszania warunków życia społeczeństwa.

Zasada społecznej gospodarki rynkowej- państwo musi uczestniczyć w funkcjonowaniu gospodarki rynkowej tak, aby swoim działaniem nie ograniczać możliwości innych podmiotów gospodarczych ( osobom fizycznym i prawnym).

  1. POJĘCIE DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO.

Zasada ta do polskiej konstytucji została wprowadzona przez nowelę grudniową z 1989r., obecne sformułowanie art. 2 Konstytucji (Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej) jest identyczne z treścią art. 1 wprowadzonego wówczas do Konstytucji z 1952r.

Zasada demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

Państwo prawa-w klasyczny, ujęciu- oznacza państwo, w którym wszystkie instytucje ustrojowe tworzą spójny system, a miejsce każdej instytucji jest wyznaczone przez prawo. Ścisłe rozgraniczenie kompetencji między wszystkie organy. Możliwość działania każdego z tych organów oparte są na konkretnej normie prawnej i nie mogą wykraczać poza jej dyspozycje.

Elementy:- spójność systemu prawnego

-legalność działania organów państwowych(działanie organów państwowych

wyłącznie na podstawie prawa może czynić to co jest mu wyraźne dozwolone)

-zasada praworządności( praworządność, rządy prawa oznacza to, że: 1.istnienie ustaw, które wyczerpuje wszelkie obowiązki prawne obywateli (chodzi o ustawy regulujące stosunki między państwem a obywatelem).

Rodzaje praworządności:

-formalna - gdy odwołujemy się do tego, gdy jest (istnieje),.ustawa.

-materialna rozpatrujemy czy treść ustawy, czy jest dobra czy zła.

-równość obywateli wobec prawa

-jawność działania organów państwowych

-zasada ochrony praw słusznie nabytych

-zasada zaufania obywateli do państwa

-zasada- „lex retro non agit”

-zasada adekwatności celów i środków

Gwarancje- są to czynniki i instytucje ustrojowe, które zapobiegają naruszenie ustaw lub umożliwiają usunięcie już dokonanych naruszeń.

Gwarancje dzielą się na gwarancje:

-materialne- są to te gwarancje, które zapobiegają. Są to czynniki, które tkwią w świadomości społecznej i działają poza prawem.

-formalne(instytucjonalne) instytucje i zasady prawne umożliwiające przywrócenie stanu zgodnego z ustawą np. instancyjna kontrola decyzji administracyjnych, sądowa kontrola decyzji administracyjnych, kontrola konstytucyjności aktów prawnych, niezawisłość sądów).

Od pojęcia praworządności należy rozróżnić zasadę praworządności (jest to konstrukcja prawna, wyrażająca postulat osiągnięcia praworządności w danym państwie).

Demokratyczne państwo prawo- z przymiotnika „dem” wynikają trzy wnioski:

-prawo ma być stanowione w sposób demokratyczny

-sposób rozumienia reguły większości (z poszanowaniem praw mniejszości)

-sprawiedliwość społeczna - dyrektywa dla organów państwowych wskazująca zróżnicowanie świadczeń dla obywateli odpowiednie od realnie istniejących różnic ich sytuacji

Idea demokratycznego państwa prawa spełnia się przez połączenie elementów formalnych z elementami materialnymi. Do których współczesna doktryna zalicza przede wszystkim: zagwarantowanie oraz poszanowanie praw i wolności człowieka i obywatela, zasadę suwerenności, zasadę pluralizmu politycznego, demokratyzm oparty na kreowaniu władz przez okresowo odbywane wolne wybory powszechne, zapewnienie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji państwowych, niezależny i niezawisły sądowy wymiar sprawiedliwości, kontrolujący zarówno władzę ustawodawczą, jak i wykonawczą oraz zasadę samorządu/

Demokratyczne państwo prawne to takie, w którym prawo odzwierciedla akceptowany społecznie system wartości, oparty na prawie naturalnym i standardach prawa międzynarodowego/

W demokratycznym państwie prawa wola większości, wyrażona w formie ustawy, może być przezwyciężona w wyniku zastosowania kontroli konstytucyjności prawa.

  1. DEMOKRATYCZNE PAŃSTWO PRAWNE W ORZECZNICTWIE TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego z lat 1989-97 zarysowała się tendencja do traktowania klauzuli demokratycznego państwa prawnego jako zbiorczego wyrazu szeregu zasad i reguł o bardziej szczegółowym charakterze, które nie są wprawdzie wyraźnie zapisane w konstytucji, ale z niej wynikają w sposób pośredni. Zasada zaufania nakazuje, aby organ państwowy traktował obywateli z zachowaniem pewnych minimalnych reguł uczciwości. Przepisy prawne nie mogą wiec zastawiać pułapek, formułować obietnic bez pokrycia bądź nagle wycofywać się ze złożonych obietnic lub ustalonych reguł postępowania, nie mogą stwarzać organom państwowym możliwości nadużywania swojej pozycji wobec obywatela itp.

W ramach tej zasady ogólne Trybunał Konstytucyjny sformułował szereg konkretnych zasad stanowienia prawa, które muszą być przestrzegane w demokratycznym państwie prawnym:

  1. KONSTYTUCYJNA ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU.

Zasada ta określa suwerena, a więc wskazuje tego, do kogo należy władza w państwie.

art. 4 ust. 1 Konstytucji: „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu”

Określenie Narodu jako podmiotu suwerenności oznacza odrzucenie koncepcji, zgodnie z którą podmiotem władzy może być jakaś klasa czy grupa społeczna, partia polityczna czy jednostka. Nie może być tym samym grup społecznych czy kategorii obywateli, które mogłyby zostać postawione poza pojęciem Naród. Pojęcie Naród należy odnosić do wspólnoty wszystkich obywateli Rzeczypospolitej, rzeczywistym źródłem władzy są decyzje tylko tych obywateli, którzy posiadają prawo wyborcze.

Reprezentowanych przez Parlament.

Suwerenność- wola najwyższa, która może oddziaływać na podmioty, obiekty i nie może być ograniczona

Na pojęcie suwerenności składają się trzy pojęcia: - jest to władza decydowania,

- jest to władza najwyższa czyli ostatecznie rozstrzygająca,

- jest to władza nieograniczona.

pyt. 25, 26, 29.

  1. FORMY REALIZACJI ZWIERZCHNICTWA NARODU.

Podstawowe formy wykonywania władzy przez Naród określa art. 4 ust. 2 stanowiąc, iż Naród sprawuje władzę przez swych przedstawicieli lub bezpośrednio.

Naród to ogół obywateli posiadających prawa wyborcze.

Art. 4 ust. 2 nawiązuje do tradycyjnego rozróżnienia demokracji bezpośredniej i demokracji pośredniej (przedstawicielskiej) jako dwu podstawowych form sprawowania władzy.

pyt. 26 i 29.

  1. POJĘCIE I FORMY DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ.

Demokracja bezpośrednia to sposób sprawowania władzy, w którym decyzje podejmowane są bezpośrednio przez ogół wyborców, bez pośrednictwa jakichkolwiek (nawet demokratycznie wyłonionych) organów państwowych.

Podstawowe formy demokracji bezpośredniej to:

Inicjatywa i weto rodzą jednak wiążące skutki tylko w aspekcie proceduralnym, i tym różnią się od referendum, które pozwala na podejmowanie rozstrzygnięć o charakterze merytorycznym.

W pewnym zakresie Konstytucja przewiduje inicjatywę ludową (art. 118 ust. 2), nieznana natomiast w Polsce jest procedura weta ludowego.

  1. REFERENDUM I JEGO RODZAJE.

Referendum (głosowanie ludowe) jest to forma demokracji bezpośredniej, polegająca na wypowiadaniu się wyborców, w formie głosowania, na tematy będące przedmiotem tego głosowania, a dotyczące spraw całego państwa lub jego określonej części.

Istotą referendum jest nadanie mu formy głosowania, które przebiega w oparciu o podstawowe zasady prawa wyborczego (powszechność, równość, bezpośredniość i tajność) oraz sformułowanie alternatywy (”tak” lub „nie”) bądź opcji, której wyborca daje preferencje w głosowaniu.

W prawie konstytucyjnym wyróżnia się pojęcia referendum, rozumianego jako głosowanie nad określonym problemem i plebiscytu, rozumianego jako głosowanie nad wyrażeniem poparcia lub zaufania dla określonej osoby.

Instytucja referendum istnieje w bardzo różnym kształcie. Odpowiednio rozróżnia się więc różne rodzaje referendów:

Szczególnym rodzajem referendum jest referendum ustawodawcze, polegające na uchwaleniu tą drogą ustawy (takiej możliwości nie znają polskie przepisy konstytucyjne). Znacznie częściej występuje referendum konstytucyjne o fakultatywnym lub obligatoryjnym charakterze (art. 235 ust. 6 Konstytucji z 1997r.)

Referendum należy wysoko oceniać jako przejaw demokracji z dwoma zastrzeżeniami:

  1. REFERENDUM W PRAWIE POLSKIM.

Konstytucja przewiduje cztery rodzaje referendów:

Przedmiotem referendum mogą być tylko sprawy o szczególnym znaczeniu dla Państwa.

Podmiotem prawa zarządzenia referendum jest: Sejm lub Prezydent działający za zgodą Senatu (art. 125 ust. 2 Konstytucji).

Zasady i tryb przeprowadzenia referendum są w znacznej mierze wzorowane na procedurze wyborczej (art. 44 ustawy o referendum przyjmuje zasadę odpowiedniego stosowania przepisów Ordynacji wyborczej do Sejmu). Udział wyborców w referendum określany jest więc czterema podstawowymi zasadami prawa wyborczego (powszechność, równość, bezpośredniość i tajność głosowania). Referendum przeprowadzają: Państwowa Komisja Wyborcza oraz wojewódzkie i obwodowe komisje do spraw referendum.

Należy rozróżnić pojęcia ważności referendum i jego wyniku. Referendum jest ważne, jeżeli przy jego przeprowadzeniu nie doszło do takich naruszeń prawa, które mogły mieć wpływ na wynik głosowania. O tym, jaki jest wynik i skutki prawne referendum, decyduje natomiast frekwencja głosujących oraz liczba głosów oddanych na „tak”.

Referendum przeprowadza się albo z inicjatywy organu stanowiącego (tzn. rady lub sejmiku) danej jednostki terytorialnej albo na wniosek mieszkańców ( w tym wypadku na szczeblu gminy lub powiatu konieczne jest zgromadzenie podpisów 10 % mieszkańców uprawnionych do głosowania, a na szczeblu województwa - 5%)

W referendum mają prawo brać udział osoby na stałe zamieszkujące na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego, posiadające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki. Referendum przeprowadzają i ustalają jego wyniki terytorialne i obwodowe komisje do spraw referendum.

  1. KONSTYTUCYJNA ZASADA DEMOKRACJI PRZEDSTAWICIELSKIEJ.

Demokracja pośrednia, zwana też przedstawicielską, to sposób sprawowania władzy, w którym decyzję są w imieniu suwerena podejmowane przez organ przedstawicielski pochodzący z wyborów. Jest niesporne, że charakter tak rozumianego organu przedstawicielskiego należy przypisać parlamentowi. W warunkach polskich cecha ta odnosi się w równym stopniu do Sejmu i do Senatu.

Konstytucja nie określa natomiast Prezydenta mianem przedstawiciela Narodu, choć pochodzi od z wyborów o równie demokratycznym charakterze jak wybory parlamentarne. Akcentuje to szczególną pozycję parlamentu (władzy ustawodawczej) w polskiej tradycji podziału władz, nie zmienia jednak faktu, że także Prezydentowi przysługuje bezpośrednia legitymacja woli wyborców. Materialnie rzecz biorąc, polski Prezydent tez jest przedstawicielem Narodu.

Charakter organów przedstawicielskich można też przypisać radom gmin, radom powiatowym i sejmikom województw, jako że też pochodzą one z wyborów. Z uwagi jednak na ograniczony terytorialnie zakres ich legitymacji nie można ich traktować jako organów reprezentacji Narodu.

W czasach współczesnych demokracja przedstawicielska to podstawowy sposób sprawowania władzy, jako że instytucje demokracji bezpośredniej albo są technicznie niemożliwe do zastosowania na szczeblu ogólnopaństwowym (zgromadzenie wyborców), albo stosowane mogą być tylko w wypadkach szczególnych (referendum).

  1. POJĘCIE PARTII POLITYCZNEJ I JEJ FUNKCJE.

Partia polityczna- jest to organizacja dobrowolna (oznacza wstępowanie i występowanie z partii). Posiadająca indywidualną nazwę korzysta ona z ochrony prawnej przewidzianej dla dóbr osobistych. Organizacja dąży do uzyskania wpływów (metodami demokratycznymi) na kształt państwa i zdobycie władzy. Istnieje zakaz powoływania partii które w programie odwołują się do metod totalitarnych lub w programie lub praktycznie uznają stosowanie przemocy. Metody demokratyczne oznaczają jawność struktur oraz powoływania władz partii w drodze większości. Decyzje podejmowane są w sposób demokratyczny.

  1. SPOSÓB TWORZENIA PARTII POLITYCZNEJ W POLSKIEJ USTAWIE O PARTII politycznej.

Konstytucja określa cechy, jakim musi odpowiadać dana organizacja, by mogła zostać uznana za partię polityczna:

Powiązanie tych 3 cech odróżnia partię polityczna od innych organizacji (stowarzyszeń, zrzeszeń, związków) działających tak w sferze polityki, jak i poza nią. Zarazem przepisy prawne przyznają partią stanowisko szczególne, zwłaszcza gdy chodzi o udział w kształtowaniu życia politycznego (wybory, funkcjonowanie organów przedstawicielskich, dostęp do środków masowego przekazu).

Partia polityczna, aby zostać za taką uznana przez prawo, musi zostać wpisania do ewidencji partii politycznych. Prowadzi ją Sąd Wojewódzki w Warszawie, który nie może odmówić dokonania wpisu, jeśli organizacja pretendująca do miana partii spełnia wskazane wyżej warunki formalne.

W Polsce mamy do czynienia z system rejestracyjnym partii. Sąd wojewódzki w Warszawie dokonuje rejestracji. Sąd sprawdza czy partia spełnia wymogi (między innymi 10.000 podpisów), Podpisujący wniosek muszą mieć ukończone 19 lat.

  1. KONTROLA LEGALNOŚCI PARTII POLITYCZNYCH W POLSCE.

Wolność tworzenia partii nie ma charakteru nieograniczonego, bo w Polsce doświadczenia historyczne skłoniły do wprowadzenia pewnych zakazów w tym zakresie. Zakazy te odnoszą się do: