Choroby nowotworowe 4 grupy nowotworów: 30% rozrostowe chor. ukł. krwiotwórczego - białaczka (u dzieci > 90% to ostra białaczka limfoblastyczna); 20 % guz OUN; 10% chłoniaki (chłoniaki nieziarnicze, ziarnica złosliwa); 40% pozostałe nowotwory: pochodzą z kom. blastycznych z życia płodowego (neuroblastoma - zwojak współczulny, nefroblastoma - nerczak zarodkowy, hepatoblastoma - dotyczy wątroby, potworniaki); mięsaki: kostny, tk. miękkich; Około 41% wszystkich nowot. u dzieci ujawnia się do 4 r. ż. (nefroblastoma, białaczki, neuroblastoma, retinoblastoma, hepatoblastoma). Pozostałe 50% ujawnia się między 4 a 15 r. ż. (mięsaki, chłoniaki, potworniaki, guzy mózgu). Częściej chorują chłopcy.

Choroby odzwierzęce Toksoplazmoza: pierwotniak (Tox. gondi); żywiciel ostateczny zwierzę kotowate; bytuje wewnątrzkom. oocysty wydalane z kałem; po spożyciu oocyst pasożyt dostaje się do przew. pok., pokonuje barierę śluzówkową, dostaje się do krwiobiegu i do różnych narządów tworząc cysty w: OUN, oku, mięśniach; okres wylęgania 8 - 13 dni (od spożycia); źródło zakażenia: mięso, przetoczona krew; drogi zakażenia: doustne, łożysko. Toksoplazmoza wrodzona: częstość zarażenia 17% w I trymestrze (częściej im starsza ciąża); następstwa: poronienie, płód martwy, objawy przebytej chor. w życiu płod.; częstość zarażenia w II trymestrze - 25%; częstość zarażenia w III - 60%, bo jest większa przepuszczalność łożyska. Przy zarażeniu w II i III trymestrze: uogólnione zakażenie po urodzeniu; objawy w 2-3 tyg. życia: zapal. płuc sródmiąższowe (wzrost liczby oddechów, duszność, sinica), powiększ. wątroby, śledziony, wysypka krwotoczna, przedłużona żółtaczka, zapal. m. sercowego (sinica, tachykardia, powiększ. serca), zapal. jelit (wymioty, biegunka), zapal. opon m-rdz. (wymioty, bezdechy, oczopląs, drgawki, zaburz. przytomności); Zakażenie w życiu płodowym: triada objawów Sabina - Pincertona (zwapnienia śródczaszkowe, wodogłowie, chorioretinitis - cysty w oku na siatkówce i naczyniówce); zakaż w życiu płodowym, przechorowanie w życiu płod. i następstwa późne: wodogłowie, zaćma, małoocze, ślepota, małogłowie, padaczka, niedorozwój psychoruch., porażenia spastyczne; Badania dodatk. u noworodka: bad. okulist., rtg czaszki, odczyny serolog. (IgM, IgG), USG głowy. Leczenie toks. wrodzonej: Rowamycyna, Fansidar (sulfonamid + odpowiednik darapriunu). Toksoplazmoza nabyta: postać: oczna, węzłowa (również węzły krezki - bóle imitujące zapal. wyrostka), wysypkowa (grudkowo-plamista przypominająca wysypkę alergiczną), oponaowa, brzuszna; objawy towarzyszące: bół głowy, stany podgorącz., bóle brzucha, stawów, powiększ. wątr. i śledz., żółtaczka, biegunka, wymioty. Bad. dodatk.: odczyny serolog. (IgM, IgG); Leczenie: sulfonamidy, daraprim. Toksokaroza: zoonoza, nicienie (12 gat.), głów. psy, koty, wilki, lisy; Toxocara canis, catis; cykl rozwojowy: zwierzęta wydalają jaja z kałem (wytrzymałe w temp. -26^0C); droga zaraż. człow. - doustna jajami glisty; w dwunast. przekształcają się w bł. śluz. w larwy; dostają się do krwi i są roznoszone do: wątroby, płuc, oka, mięsni, serca, mózgu, nerek; ulegają otorbieniu (do 10 lat) tworząc ziarniniaki wywołują odczyny alergiczne i uszkadz. narządy (krwawienie); przy spadku odporności mogą odżywać i uszkadzać narządy; 1 osobnik produk. w ciągu doby 20 tys. jaj; Rozpowszechnienie: w Polsce 49% psów w W-wie było zarażonych; we Francji 5% ludności miejskiej i 15% wiejskiej; w Anglii 2% ludności. Narażone są głów. dzieci (1-4 r. ż.), chorzy z padaczką, spaczonym łaknieniem (geofagia). Postacie kliniczne: Uogólniona (objawy z różnych narządów). Zlokalizowana (najczęściej oczna). Zamaskowana (bezobjawowa) - obj. eozynofilia. Ad. I. Tworzą się ziarniniaki z obecnością kom. kwasochłonnych, jednojądrzastych i martwicą tkanek. Objawy: nawracająca gorączka, bóle głowy, ogólne osłabienie, utrata łaknienia, ubytek m. c., suchy kaszel, duszność wydechowa, drgawki, hepatomegalia, bóle brzucha, powiększ. węzłów chł., wysypki alergiczne. Objawy ustępują po kilku miesiącach. Bad. dodatk.: znaczna oezynofilia (>500/mm^3 krwi), ELISA dodatni w mianie 1:32 u 78% chorych, wzrost IgG, obecność izohemaglutynin, wykazanie obecności larwy np. w wycinku wątroby (nie zalecane) nacieki rozsiane, plamiste na zdj. rtg. Różnicowane: chor. rozrostowe przy znacznej leukocytozie, zapalne chor. opon m-rdz., płuc. Leczenie: w łag. postaciach bez leczenia, w ciężkich: Thiabendazol, Albendazol, diatylkarbamazyna. Niebezpieczeństwo leczenia: larwa obumierająca pobudza odczyn zapalny uszkadzając tkankę (Encorton przy nasilonych zmianach w płucach).

Bóle brzucha (nawracające bóle brzucha - co najmniej 3 nawroty bólowe w okresie dłuższym niż 3 miesiące). Przyczyny: Bóle o podłożu nieorganicznym (zespół nadwrażliwego jelita). Bóle o podłożu organicznym. Ad. 1. Występ. najcz. u około 10% dzieci w wieku szkolnym. Przyczyną są stresy (szkolne, rodzinne, związane z rówieśnikami, u młodszych stresy przedszkolne. Bóle te dotyczą dzieci 5 a 10 r. ż. (przewaga dziewczynek). Cechy bólu: napadowy typu kolki, trwa 1-3 h, lokalizacja wokół pępka, pojawia się w czasie posiłku, np. przy kolacji, ustępuje w nocy i powraca rano przed innymi stresującymi sytuacjami, czasem występują nudności, biegunka, wymioty, zaparcia, wzrost temp. ciała; stan odżywienia dzieci jest dobry; czasem wzmożenie czynności ukł. wegetatywnego (chłodne kończyny, spocone dłonie, tachykardia, rozszerzone źrenice, wzrost RR skurczowego; w bad. per rectum często poszerzenie bańki odbytnicy i zaczerwienienie śluzówki; bad. labor. podstaw., USG j. brzusz. bez zmian; bóle ustęp. samoistnie po kilku latach. Brak leczenia przyczynowego - leki rozluźniające stolec (Lactulosa), ułatwiające defekację. Ad. 2. Występ. rzadziej (częstość zal. od częstości chor. wywołującej). Przyczyny: choroby poza j. brzusz. („maska brzuszna”): nawracające nieżyty oskrzeli lub napady dychawicy oskrzelowej, przewlekły kaszel, nawracające anginy, padaczka, zap. opon m-rdz., zap. płatowe płuc; chor. przew. pok.: pasożyty (owsica, lamblioza, glistnica, tasiemczyca), nieżyty żołądka i dwunastnicy, chor. wrzodowa, przewlekłe zaparcia (chor. Hirschsprunga), chor Leśniewskiego - Crohna, nietolerancje pokarmowe (laktozy, glutenu), guzy przew. pok., ciała obce, przepukliny, chor. Schőnlein - Henoch, wady wrodzone przew. pok. (zdwojenie jelit, zwężenie, rotacja); chor. nerek i dróg mocz.: odmiedniczkowe zapal. nerek, wodonercze, kamica, nerka wędrująca; inne: hepato- i splenomegalia, zapal. i kamica dróg żółc. i pęch. żółc., przelekłe zap. trzustki, chor. Gilberta, powiększ. węzłów chł. krezki. Zaplanowanie badań pomocniczych i ich interpretacja: lamblioza i zapal. dróg żółc.; kamica ukł. mocz. (aby wykryć przyczynę); nieżyt żołądka i dwunast.; przewlekłe zaparcia - podejrzenie chor. Kirschsprunga.

Szczepienia ochronne Cel: wywołanie odporności indywidualnej na zakażenie przez wzrost poziomu p/ciał; odporn. uzyskana przez szczepienie jest odporn. czynną polegającą na wytwarzaniu przez ustrój swoistych p/ciał w odpowiedzi na wprowadzony antygen. Rodzaj szczepionek: 1. monowalentne - zawierają 1 drobnoustrój, jego fragm. lub subst. przez niego wytwarz., uodporniającą przeciw jednej chorobie (BCG); 2. poliwalentne - skojarzone, zawierające więcej niż 1 antygen, uodporniające przeciw więcej niż jednej chorobie. Szczep. obowiązujące w Polsce: 1. BCG (p/gruźlicy); 2. DTP (p/błonicy, tężcowi, krztuścowi); 3. DT (p/błonicy, tężcowi); 4. Poliomyelitis; 5. Odra; 6. Różyczka (dziewczynki); WZW B. Szczep. nie obowiązujące, ale zalecane: 1. WZW A; 2. Odra, świnka, różyczka; 3. Grypa; 4. Kleszczowe zapal. mózgu; 5. Haemophilus influensae typ B. Forma antygenu: 1. Szczep. atenuowane - zawierają żywe drobnoustroje o zredukowanej wirulencji (gruźlica, różyczka); obowiązujące szczep. atenuowane: BCG, Poliomyelitis, odra; zalecane szczep. atenuowane: odra, różyczka, świnka; 2. Szczep. inaktywowane - zawierają całe zabite drobnoustroje (krztusiec, WZW B), ich produkty (toksoidy - anatoksyny) - błonica, tężec; z powodu mniejszej immunogenności wymagają podawania kolejnych dawek, wyższych niż w szczepionkach atenuowanych; obowiązujące szczep. inaktywowane: DTP, DT, WZW B; zalecane szczep inaktywowane: kleszcz. zapal. mózgu, Haemophilus influensae, grypa. Obowiązujący wiek szczepień: BCG - do 24h po urodz. (wszystkie); 12 m. ż. (tylko z blizną < 3 mm.); 7 r. ż.; 12 r. ż. (przy ujemnej próbie Rt23); 18 r. ż. (przy ujemnej próbie Rt23); Próba Rt23 (tuberkulinowa) - tuberkulina śródskórnie na przedramieniu; odczyt po 72 h.; próba „+” - naciek > 6 mm. DTP - 2 m. ż.; 3-4 m. ż.; 5 m. ż.; 16-18 m. ż.; DT- 6 r. ż.; 14 r. ż.; 19 r. ż.; Poliomyelitis (1, 2, 3 wirus) - 2 m. ż. (łącznie z DTP i WZW B); 3-4 m. ż. (łącznie z DTP i WZW B); 5 m. ż. (łącznie z DTP); 16-18 m. ż. (łącznie z DTP); 6 r. ż. (łącznie z DTP); 11 r. ż.; Odra - 13 - 14 m. ż.; - 7 r. ż.; Różyczka - 13 r. ż. (tylko dziewczęta); WZW B - do 24h po narodzeniu (łącznie z BCG); 2 m. ż. (łącznie z DTP i polio); 3-4 m. ż. (łącznie z DTP i polio); 12 m. ż.;

Wady postawy Krzywica - chor. metaboliczna, niedoborowa (niedobór wit. D), zaburz gosp. Ca-P, występ. w wieku niemowlęcym i w okresie skoku pokwitaniowego. Objawy: niepokój, potliwość, drażliwość, zahamow. rozw. psychoruch. większe napięcie mięśni, opóźnione zarastanie ciemienia, rozmiękanie potylicy, bruzda Harisona. Objawy krzywicy u dziecka 9 mies.: zgrubienie nasad kk. długich (bransolety krzywicze), skrzywienie podudzi, garb krzywiczy, klatka kurza, szewska. Def. postawy ciała - cecha charakt. dla każd. człow., wynika z ukł. poszczegól. odc. ciała w pozycji pionowej, zależy od sylwetki, samopoczucia, sposobu poruszania, jest wyrazem stanu fizycz. i psychicz., wskaźnikiem mech. wydolności, równowagi mięśniowek i koordynacji mięśniowo-nerwowej. Postawa zależy od: prawidłowo wykształconego ukł. kostno-więzadłowego, dobrze rozw. i wydolnego ukł. mięśni, sprawnie działającego ukł. nerwowego. Postawa zmienia się w czasie całego życia i zależy od: wieku, typu somatycznego, stanu odżywienia, mineralizacji kości, pozycji przy pracy, uprawiania sportu, Postawa ciała zależna od wieku: 1. okr. płodowy- płód przyjmuje ułożenie zgięciowe z max. zgiętymi kończynami - kręgosłup ma kształt litery C; 2. okr. noworodkowy - kręgosłup prosty; 3. okr. wczesnego dzieciństwa - pionizacja, powst. lordoza lędźwiowa, duży brzuch, przygięte w kolanach kończyny dol.; 4. okr. przedszkolny (4-6 r.ż.) - tendencja do zwiększenia przodopochylenia miednicy, zwiększenie lordozy lędźwiowej, spłaszcz. brzucha; 5. okr. szkolny - tendencja do przyjmowania prostej postawy; w tym przedziale występują 2 okr. krytyczne, które mogą mieć wpływ na powst. wad postawy: 7 r. ż. (kilkugodzinne przebywanie w postawie siedzącej), okr. dojrzew. płciow. - intensywny przyrost długości kończyn dol. Ocena postawy ciała (stanąć prosto, swobodnie, równo obciążając obie kończyny dolne, rozebrany do bielizny osobistej). 1. Od tyłu: czy na jednakowym poziomie są barki, łopatki, biodra, fałdy pośladkowe, podkolanowe, kostki; czy łopatki jednakowo przylegają lub odstają od klatki piersiowej; trójkąty talii (prześwity między swobodnie zwisającymi rękami, a konturem klatki), czy mają jednakowy kształt po str. lewej i pr.; ustawienie głowy i miednicy. 2. Z przodu: czy broda, mostek, pępek i spojenie łonowe leżą na jednej prostej; czy trójkąty talii mają jednakowy kształt; oceniamy klatkę piers., kolana, i stopy pod kształtem zniekształceń; sprawdz. dług. kończyn dol. 3. Z profilu: oceniamy krzywizny fizjolog.; ustawienie głowy i barków (nadmierne wysunięcie ku przodowi). 4. Ocena kręgosłupa w skłonie: dziecko staje tyłem do badającego i wykonuje skłon do przodu przy prostych kolanach i opuszczonej jak najniżej głowy, a następnie powoli stopniowo z głową cały czas opuszczoną prostuje się; sprawdz. czy kręgosłup jest prosty, oceniamy też kontur pr. i lewej str. tułowia (asymetria świadczy o skrzywieniu kręgosłupa). Wada postawy ciała - odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej. Przyczyny: choroby (przewlekłe schorz. ukł. odd. - ciężka postać astmy, wady serca, chor. ukł. kostno-stawowego, wady słuchu i wzroku); złe warunki bytowe i hig. (niedożywienie, zmęczenie, brak snu); praca siedząca (szkoła); zaburz. psychicz.; nawyk przyjmow. wadliwej postawy (okres wzrostu); Najczęstsze wady: 1) Plecy okrągłe. 2) P. wklęsłe. 3) P. wklęsło-okrągłe. 4) P. płaskie. 5) Skrzyw. boczne kręgosłupa. 6) Płaskostopie. Ad. 1) Zwiększone wygięcie kręgosł. ku tyłowi (hiperkifoza) w odcinku piers.; głowa i barki wysunięte do przodu; odstające łopatki; osłabione mm. grzbietu, nadmierne napięte przykurczone mm. piersiowe. Ad. 2) Zwiększone przodowygięcie kręgosł. w odc. lędźwiowym (hiperlordoza); wypukły brzuch, wysunięty do przodu; osłabione mm. brzucha i pośladkowe wielkie. Ad. 3) Obie krzywizny nadmiernie uwypuklone. Ad. 4) Spłaszczenie obu krzywizn (u dzieci astenicznych usposabia to do bocznych skrzywień kręgosł.). Ad. 5) Występ. czasami jako wyraz wady postawy, są zwykle niewielkie, skierowane w jedną stronę, w kształcie litery C; skoliozy czynnościowe (w wyniku skrócenia kończyny, przykurczu biodra). Ad. 6) Płaskie stopy wyst. często w połączeniu z koślawym ustawieniem stawów skokowych i kolanowych; u niemowlęcia płaska stopa jest objawem fizjol.; zniekształcenie to jest zwykle częścią ogólnej wady postawy. Wrodzony niedorozwój stawu biodr. (dysplazja stawu biodr.): najczęstsza wada rozwojowa narządu ruchu (5-6%) u noworodków i niemowląt, dotyczy niedorozwoju stawu biodr., kt. polega na płytkości i stromości panewki; cechy: przewaga u kobiet; większa częst. wyst. u dzieci urodzonych porodem pośladkowym; wybitne rozluźnienie aparatu torebkowo-więzadłowego biodra; etiopatogeneza: czynniki mechan. (ułożenie pośladkowe stwarzające niekorzystne war. dla rozw. biodra) i czynn. hormonalne (hormony żeńskie: estrogeny i relaksyna); Objawy: w pierwszych dniach życia objaw Ortolaniego (objaw przeskakiwania - może powodować pogłębienie dysplazji); skrócenie długości kończyny (może wystąpić przy utrwalonym przemieszczeniu w stawie biodr.); w położ. na brzuchu symetria fałdów pośladkowych (nie ma żadnego znacz. diagnostycz., może tylko sugerować zmiany w stawie biodr.); upośledzenia aktyw. kończyny z dysplazją biodra (adaptacyjny przykurcz mm. przywodzących, rzadko u noworodków, duże znaczenie u niemowląt); w pozycji stojącej znaczne uwypuklenie jednego krętarza przy zwichnięciu jednostronnym; u dzieci chodzących charakterys. postawa w pozycji stojącej, a w czasie chodzenia obniżenie miednicy po str. przeciwnej w stosunku do kończyny dotkniętej zwichnięciem (objaw Trendelenburga); na zdj. rtg po str. zwichniętej widać wyższe ustawienie k. udowej.

---