Sądownictwo wojskowe

Podstawowym aktem jest ustawa z 23 lipca 1997 roku prawo o ustroju sądów wojskowych. Sądy wojskowe sprawują w siłach zbrojnych RP wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych oraz orzekają winnych sprawach jeżeli zostały one przekazane do ich właściwości odrębnymi ustawami. W przypadkach przewidzianych w ustawach Sądy wojskowe sprawują wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych także w stosunku do osób nienależących do sił zbrojnych RP. Działalność sądów wojskowych jest finansowana z wyodrębnionych środków budżetowych MON-u. Informacje o działalności sądów wojskowych opracowuje minister Obrony Narodowej.

Rodzaje sądów wojskowych
wojskowe sądy okręgowe (mają status wyższej instancji)	wojskowe sądy garnizonowe
Wojskowy sąd garnizonowy składa się z sędziów i asesorów tego sądu. W skład wojskowego sądu okręgowego wchodzą wyłącznie sędziowie tego sądu. Wymienione sąd tworzy i znosi oraz określa ich siedzibę i obszary właściwości w drodze rozporządzenia Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. W tym samym trybie Minister Obrony Narodowej może tworzyć i znosić wydziały zamiejscowe poza siedzibami WSG. Zarówno do sądów wojskowych oraz żołnierzy pełniących służbę w tych sądach maja zastosowanie przepisy dotyczące jednostek wojskowych i żołnierzy czynnej służby wojskowej chyba ze ustawa stanowi inaczej. Sądy wojskowe zasadniczo rozpoznają sprawy w swojej siedzibie, jeżeli jednak wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości sądy wojskowe mogą rozpoznawać sprawy lub pełnić inne czynności poza swoją siedzibą a w razie konieczności poza obszarem swojej właściwości w tym również jeżeli umowa międzynarodowa na to zezwala poza granicami RP. Rozpoznawanie spraw karnych na terytorium RP przez sądy poza swoją siedzibą może odbywać się wyłącznie w siedzibach sądów wojskowych lub sądów powszechnych. W przypadkach w których ustawy przewidują wniesienie do sądu wojskowego środka odwoławczego od orzeczeń lub decyzji wydanych przez organy wojskowe w sprawach rozpoznaje WSG obejmując swoją właściwością jednostkę wojskową w której żołnierz pełni czynną służbę wojskową lub pracownik jest w niej zatrudniony. W sprawach tych jeżeli ustawy nie stanowią inaczej stosuje się odpowiednio przepisy KPK dotyczące postępowania odwoławczego.

Organy sądów wojskowych
Prezesi sądów wojskowych	Zgromadzenie ogólne sędziów sądów wojskowych	Kolegium wojskowych sądów okręgowych
	jest to organ samorządu sędziowskiego którzy tworzą sędziowie sądów wojskowych, zgromadzeniu temu przewodniczą na przemian Prezesi Wojskowych Sądów Okręgowych kadencja przewodniczącego wynosi 2 lata do zadań zgromadzenia należy: przedstawianie Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na sędziów sądów wojskowych sądów garnizonowych i okręgowych wybór członka KRS wybór członka kolegiów WSO wybór rzecznika dyscyplinarnego spośród wszystkich sędziów sądów wojskowych podejmowanie działań w zakresie doskonalenia kwalifikacji zawodowych sędziów i działalności sądów wojskowych wypowiadanie się w sprawie obowiązków i praw sędziów oraz wyrażanie opinii w sprawach przedstawionych przez uprawnione organy. Zgromadzenie sędziów sądów wojskowych zbiera się raz w roku. Posiedzenia zwołuje jego przewodniczący z własnej inicjatywy lub na wniosek Ministra Sprawiedliwości, Ministra Obrony Narodowej, Dyrektora Departamentu Ministerstwa Sprawiedliwości sprawującego zwierzchni nadzór nad działalnością sądów wojskowych albo na wniosek 1/5 liczby członków zgromadzenia.	składa się od 4 do 8 członków, wybierani są spośród sędziów orzekających w sądach działających na obszarze właściwości wojskowego sądu okręgowego Przewodniczącym jest Prezes WSO, a w razie jego nieobecności jest zastępca przewodniczącego wybrany przez Kolegium spośród jego członków Kadencja Kolegium trwa 2 lata Zadania Kolegium WSO: przedstawianie zgromadzeniu opinii o kandydatach na stanowiska sędziów sądów wojskowych wyrażanie opinii w sprawach wyznaczania na stanowiska służbowe oraz zwalniania z tych stanowisk Prezesów Sądów Wojskowych i ich zastępców opiniowanie wniosków o przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe wyrażanie opinii w sprawach przedstawionych przez KRS, Ministra Sprawiedliwości, Ministra Obrony Narodowej, Dyrektora Departamentu Ministerstwa Sprawiedliwości sprawującego zwierzchni nadzór nad działalnością sądów wojskowych oraz przez Prezesa WSO wypowiadanie się w przypadkach zachowań sędziów naruszających zasady etyki Do podjęcia uchwał wymagana jest obecność 2/3 liczby członków Kolegium. Uchwały zapadają większością głosów, jeżeli jest równa liczba głosów to decyduje głos Przewodniczącego. Kolegium zbiera się w zależności od potrzeb nierzadkiej niż 1 na pół roku.

Sędziowie Sądów Wojskowych

Do pełnienia urzędu sędziego wojskowego sądu garnizonowego lub okręgowego powołuje Prezydent RP na wniosek KRS wyznaczając jednocześnie miejsce służbowe, siedzibę sędziego. Kandydatów na stanowiska sędziów wyznacza zgromadzenie sędziów sądów wojskowych, a następnie Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej dokonuje ich zgłoszenia Krajowej Radzie Sądownictwa mogąc przy tym wyrazić swoją opinię o kandydatach. Zgłoszenia kandydatów KRS może również dokonać minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej po wysłuchaniu Kolegium właściwego sądu. Na stanowisko sędziego sądu wojskowego może być powołany: oficer pełniący zawodową służbę stałą jeżeli korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich jest nieskazitelnego charakteru ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce lub zagraniczne uznane w Polsce i uzyskał tytuł magistra złożył egzamin sędziowski odbył co najmniej 3 letni staż na stanowisku asesora w sądzie wojskowym ukończył 29 lat. Wymóg złożenia egzaminu sędziowskiego oraz odbycia stażu nie dotyczy profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w PAN oraz w innych placówkach naukowych i naukowo - badawczych, dodatkowo osób które zajmowały stanowiska sędziów, prokuratorów, wiceprokuratorów, podprokuratorów a także adwokatów, radców prawnych oraz notariuszy którzy wykonywali ten zawód co najmniej 3 lata.

---