Polityka stabilizacyjna

Polityka stabilizacji gospodarczej; polityka łagodzenia wahań w gospodarce to najogólniej przywracanie gospodarki do stanu równowagi wewnętrznej i zewnętrznej.

Polityka fiskalna to polityka prowadzona przez rząd pod kontrolą parlamentu.

Główne instrumenty stopy podatkowe, wydatki rządowe i transfery.

Polityka monetarna prowadzona przez Bank Centralny.

Główne instrumenty to przede wszystkim:

1. tzw. operacje otwartego rynku, kupno sprzedaż rządowych papierów wartościowych, co ma wpływ na podaż pieniądza.

2. Stopa redyskontowa - stopa, po której Bank Centralny udziela pożyczek bankom komercyjnym.

3. Stopa rezerw obowiązkowych - wskaźnik rezerw obowiązkowych.

4. Kontrola nad systemem bankowym

Główne założenia Keyns`a i jego zwolenników

1. Sektor prywatny w gospodarce cechuje się dość dużą niestabilnością

2. Produkcja określana jest przede wszystkim przez zaagregowany popyt, czynniki podażowe odgrywają niewielką rolę

3. Długotrwałość procesów dostosowawczych. Dochodzenie do równowagi w gospodarce jest wynikiem „leppkości” (sztywności) płac i cen

4. Między inflacją a bezrobociem istnieje wymienność zwłaszcza w krótkim okresie

5. Istnieje uzasadnienie dla prowadzenia przez państwo efektywnej polityki gospodarczej opartej na automatycznych stabilizatorach koniunktury i działaniach dyskrecjonalnych.

Automatyczny stabilizator koniunktury to podatek lub wydatek podnoszący zaagregowany popyt w okresie recesji bez specjalnego działania rządu lub parlamentu.

Do najważniejszych automatycznych stabilizatorów należą:

• podatki od dochodów osobistych

• podatki od dochodów przedsiębiorstw

• podatki pośrednie

• zasiłki dla bezrobotnych

W okresie recesji automatyczne stabilizatory powodują, iż dochody do dyspozycji i dochody mające wpływ na zaagregowany popyt spadają wolniej niż dochody brutto. Dzieje się tak na skutek spadku średniej stopy opodatkowania jako rezultatu przyjęcia progresywnej skali stawek podatku dochodowego.

Jednocześnie wraz ze wzrostem liczby bezrobotnych działanie systemów ubezpieczeń społecznych na wypadek bezrobocia powoduje automatyczne zwiększenie wypłat zasiłków, co pozwala zmniejszyć tempo spadku popytu konsumpcyjnego.

Główną zaletą stabilizatorów jest szybkość ich reakcji na wahania koniunktury jednak nie zapewniają one zrównoważonego wzrostu.

Działania dyskrecjonalne to działania polegające na rozstrzyganiu przez organy państwowe wg swojego przekonania w granicach swobodnego uznania.

Stabilizatory te to celowe arbitralne decyzje państwa wywołujące określone zmiany dochodów i wydatków budżetów. Najczęstszymi dyskrecjonalnymi posunięciami państwa są:

• zmiany stawek i struktury podatków

• zmiany systemu transferów

• zmiany w intensywności działalności gospodarczej, w tym wydatków na roboty publiczne

6. Politykę fiskalną cechuje wyższa skuteczność niż politykę monetarną

7. W hierarchii celów polityki ekonomicznej państwa priorytetowe znaczenie ma ograniczenie bezrobocia.

Monetaryzm - główne założenia (Friedman)

1. Gospodarka jest ze swej natury stabilna, chyba, że zostanie zakłócona nienormalnym wzrostem masy pieniądza, a gdy ulegnie jakiemuś zakłóceniu powraca dość szybko do sytuacji zbliżonej do równowagi długookresowej z naturalną stopą bezrobocia.

2. Zmiany zasobu pieniądza są głównym, choć nie jedynym czynnikiem tłumaczącym zmiany nominalnego dochodu.

3. W długim okresie nie ma zamienności między inflacją a bezrobociem, co oznacza długookresowa krzywa Philipsa, jest prostą pionową w punkcie odpowiadającym naturalnej stopie bezrobocia

4. Inflacja i bilans płatniczy są zjawiskami pieniężnymi

5. Wyróżniającą cechą monetaryzmu jest antyetatyzm, czyli niechęć do aktywnej roli państwa w gospodarce i wiara w skuteczność mechanizmu rynkowego.

Nie ma potrzeby stabilizowania gospodarki, a nawet gdyby istniała taka potrzeba nie należy tego czynić, ponieważ środki polityki stabilizacyjnej mogłyby tą niestabilność jeszcze bardziej zwiększyć.

6. Powinna obowiązywać zasada stałego i niskiego wzrostu monetarnego około 2-4 % rocznie.

7. W hierarchia celów polityki ekonomicznej państwa priorytetowe znaczenie ma ograniczenie inflacji.

Płaszczyzny sporu

1. Rola rządu

M - są konserwatystami, zwolennikami tzw. małego rządu nie prowadzącego aktywnej polityki państwa, są przeciwnikami długu publicznego.

K - są zwolennikami tzw. dużego rządu prowadzącego aktywną politykę państwa, akceptują wzrost wydatków rządowych nawet kosztem wzrostu deficytu budżetowego.

2. Bezrobocie a inflacja

M - nie występuje taki związek ani w długim, ani w długim okresie

F - występuje taka zależność zwłaszcza w krótkim okresie, czego dowodem jest krzywa Philipsa.

3. Pieniądz a inflacja

M - ilość pieniądza jaka znajduje się w obiegu jest podstawowym determinantem poziomu cen i aktywności gospodarczej.

Niestabilny wzrost monetarny może być przyczyną inflacji, dlatego powinna obowiązywać zasada niskiego i stałego wzrostu 2 -4 % rocznie.

F - uważający, że nie ma ścisłego związku między ilością pieniądza znajdującego się w obiegu a inflacją. Wzrost monetarny jest tylko jednym z czynników mających wpływ na zaagregowany popyt.

Państwo może oddziaływać za pomocą swojej polityki fiskalnej i monetarnej.

1. W przypadku prowadzenia ekspansywnej polityki fiskalnej następuje zmniejszenie przychodów do budżetu (jako skutek obniżenia stopy procentowej) oraz jako wzrost wydatków rządowych w wyniku czego wzrasta zazwyczaj deficyt budżetowy. Tego rodzaju polityka prowadzi do wzrostu wydatków inwestycyjnych i konsumpcyjnych. Jej rezultatem jest zwiększenie produkcji i zatrudnieni, przy czym procesom tym towarzyszy zazwyczaj wzrost cen.

2. Restrykcyjna polityka fiskalna (polityka nastawiona na hamowanie koniunktury) rząd dąży do zwiększenia przychodów budżetu oraz ograniczenia wydatków rządowych. Przyczynia się to do zmniejszenia konsumpcji i inwestycji, poziomu zatrudnienia i produkcji oraz zmniejsza się tempo wzrostu cen.

3. Restrykcyjna polityka monetarna (polityka drogiego pieniądza) polega na podwyższaniu stopy rezerw obowiązkowych, stopy redyskontowej oraz sprzedaży przez bank centralny rządowych papierów wartościowych. Działania te zmniejszają podaż pieniądza i powodują podwyższenie stopy procentowej. Ich efektem jest zmniejszenie rozmiarów kredytów i w konsekwencji inwestycji, następuje zmniejszenie zaagregowanego popytu, zmniejszenie produkcji, wzrost bezrobocia oraz poziomu inflacji (spadek inflacji - tempa wzrostu cen).

4. Ekspansywna polityka monetarna (polityka taniego pieniądza) polega na obniżaniu stopy rezerw obowiązkowych i stopy redyskontowej, skupowaniu przez bank centralny rządowych papierów wartościowych. Następuje wzrost możliwości udzielania kredytów przez banki, wzrasta podaż pieniądza, obniża się stopa procentowa, co prowadzi do wzrostu inwestycji, zaagregowanego popytu, zwiększenie zatrudnienia , zwiększenie produkcji i zwiększenie tempa wzrostu cen - wzrost inflacji.

W praktyce łatwiej jest prowadzić politykę ekspansywną niż fiskalną. Odwrotnie jest natomiast przy stabilizacji poprzez politykę monetarną. Lepsze rezultaty daje polityka drogiego pieniądza.

POPYT NA PIENIĄDZ

Współcześnie pieniądz to nie tylko gotówka, ale także depozyty złożone w instytucjach finansowych . Poszczególne aktywa różnią się między sobą stopniem płynności.

Płynność jest to łatwość z jaką jedna pozycja aktywów może być zamieniona na inną, łatwo wydatkowaną z nieznaczną lub żadną stratą wartości. Płynność wiąże się z łatwością oferowania na rynku, stabilnością wartości oraz niskim poziomem kosztów konwersji (zamiany).

Zasoby pieniądza jest to suma wszystkich zidentyfikowanych form pieniądza posiadanych przez ludność w danym momencie czasu. W zależności od stopnia płynności poszczególne składniki zasobu pieniądza zaliczane są do jednej z miar pieniądza.

M1

• gotówki,

• depozyty płatne na żądanie lub na podstawie czeków.

M2

• M1 plus,

• depozyty oszczędnościowe,

• małe depozyty terminowe.

M3

• M2 + plus,

• Duże depozyty terminowe.

L

• M3 + plus,

• obligacje skarbowe,

• dokumenty handlowe (weksle),

• akcepty bankowe,

• waluta bankowa.

W Polsce wg zasad NBP wyróżnia się tylko 2 miary:

M1

• pieniądz gotówkowy w obiegu,

• depozyty złotowe na żądanie oszczędnościowe gospodarstw domowych oraz na żądanie przedsiębiorstw.

M2 - M1 + plus

• depozyty terminowe gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

M1 i M2 nie obejmują rachunków walutowych.

E ! Prosta w funkcji konsumpcji.

C = C +cY

jeżeli

c= o,2

Y = 200 FAŁSZ

to C = 160

FUNKCJE PIENIĄDZA

1. Środek wymiany - środek cyrkulacji

M1 - odpowiada.

2. Środek utrzymania wartości w czasie.

Środek tezauryzacji.- M2

3. Jednostka obrachunkowa: w nim wyrażone są ceny i prowadzone rozliczenia.

4. Środek płatniczy ( miernik odroczonych płatności czyli pożyczek).

Czynniki wyznaczające popyt na pieniądz:

• dochód do dyspozycji,

• bogactwo - majątek,

• stopy procentowe od poszczególnych form aktywów,

• stopa wzrostu poziomu cen ,

• stopa inflacji,

• stopień ryzyka posiadania określonej formy aktywów,

• czynniki instytucjonalne.

ILOŚCIOWA TEORIA PIENIĄDZA.

Do połowy lat 30 XX w. Pieniądz traktowany był wyłącznie jako środek wymiany. Nie zajmowano się popytem na trzymanie pieniądza.

Podstawą teorii jest równanie wymiany Fischera:

M * V_T = P_T * T

Globalne wydatki = zaagregowana wartości transakcji

M - ilość pieniądza

V_T - transakcja szybkości obiegu pieniądza

P_T - cena transakcji.

T - wolumen transakcji - ilość.

Przy założeniu, że podaż pieniądza M =const.. ( jest bowiem określana przez B.C) i V_T oraz T są niezależne od M ilość pieniądza w równaniu można interpretować jako ilość pieniądza na który zgłoszony jest popyt.

Funkcja popytu na pieniądz:

T

MB = V_T * P_T

V_T jest const zależy bowiem od stopnia rozwoju systemu bankowego, częstotliwości wpłat i wypłat, od długości okresów płatności od rozwoju komunikacji i transportu a zmieniają się one bardzo wolno.

T jest const zależy bowiem od stopnia wykorzystania zasobów, pracy, kapitału i ziemi a one także zmieniają się bardzo wolno.

Jedyną zmianą wpływającą na popyt na pieniądz jest poziom cen.

Teoria preferencji płynności KEYNESA.

Keyns zgadzał się z istniejącymi dotąd poglądami, że pieniądz jest środkiem wymiany i magazynem bogactwa. Rozszerzył jednak dotychczasowe teorie dodając do analizy wpływu zmian dochodu na popyt na pieniądz takie zmiany stopy procentowej oraz oczekiwań dotyczących kształtowania się przyszłych zmian stopy procentowej.

Keyns zwrócił uwagę na trzy motywy popytu na pieniądz:

• motyw transakcyjny - jest to dążenie do posiadania gotówki w celu dokonywania zaplanowanych zakupów dóbr i usług. Motyw ten odzwierciedla fakt nie doskonałej synchronizacji przychodów i wydatków w czasie:

• motyw ostrożnościowy. - jest to utrzymanie pewnego zasobu gotówki na pokrycie wydatków, których nie jesteśmy w stanie przewidzieć (nieplanowane, korzystne). Motyw ten odzwierciedla fakt niepewności świata. Podstawą .... obu motywów jest dochód. Popyt zmienia się bezpośrednio i proporcjonalnie z dochodem;

• motyw spekulacyjny - jest to dążenie do posiadania gotówki w przewidywaniu spadku ceny innych aktywów i w przewidywaniu przyszłych zysków.

Motyw ten jest uzależniony od indywidualnych preferencji płynności tzn. trzymania gotówki np. : z powodu niechęci do ryzyka mimo, że istnieją inne korzystniejsze o magazyny bogactwa., np. obligacje.

Decyzje o składzie własnego portfela aktywów podejmuje się poprzez porównanie dochodów jakie by się uzyskało lub straciło posiadając np. gotówkę i obligacje. Zależą one od oczekiwań co do przyszłych zmian stopy procentowej - cen obligacji oraz stopnia pewności z jakim te oczekiwania się sprawdzają.

PUŁAPKA PŁYNNOŚCI

Keyns uważał, że istnieje pewna - krytyczna stopa procentowa i* tak nisko, że jeżeli bieżąca stopa procentowa by osiągnęła ten poziom lidzie uznają ,że może już tylko wzrosnąć tj. oczekiwać będą wyłącznie spadku cen obligacji .W tej sytuacji tezuryzować. będą wszystkie przyrosty dochodu (krzywa popytu jest pozioma). Ten szczególny przypadek nazwano absolutną preferencją płynności czyli pułapką płynności.

MIKRO-W

Teoria względnego dochodu ( Duesenberrg ) - konsumpcja zależy nie tylko od bieżącego poziomu dochodu, ale także od szczytowego poziomu dochodu ( maksymalnego jaki posiadało gospodarstwo domowe w przeszłości ). Jednostki kształtują swój konsumpcyjny standard na podstawie max. Poziomu swojego dochodu. Jeżeli poziom dochodu spada jednostki nie są skłonne rezygnować z osiągniętego poziomu życia, tylko będą istniejący poziom konsumpcji starać się utrzymać zaciągając kredyt dokonując zakupu na raty lub wykorzystując nagromadzone oszczędności ( przynajmniej w krótkim okresie ). Teorii ekonomii takie zjawisko nazywa się efektem zapadki

INWESTYCJA

W makroekonomii inwestycje odgrywają dwie podstawowe role:

-stanowią znaczącą i przy tym mało stabilną część wydatków ( dlatego gwałtowne wahania inwestycji mogą wywierać wpływ na zaagregowany popyt i w wyniku na produkcję i zatrudnienie.

-prowadzą do akumulacji kapitału ( tworząc zasoby użytecznych budynków i urządzeń, kraj zwiększa swój produkt potencjalny co w długim okresie sprzyja wzrostowi gospodarczemu.)

Inwestycje brutto - jest to przyrost kapitału w danym społeczeństwie w ciągu danego roku bez uwzględnienia odpisów z tytułu zużycia kapitału tj. jego deprecjacji (narodziny nowego kapitału ).

Inwestycje netto- inwestycje brutto- Amortyzacja ( akumulacja kapitału) przyrost netto realnego kapitału w danym społeczeństwie (narodziny kapitału- zgony kapitału ).

Kategorie wydatków inwestycyjnych:

1. inwestycje w kapitał trwały poza budownictwem mieszkaniowym, czyli wydatki przeznaczone na budowle i ich wyposażenie potrzebne do funkcjonowania przedsiębiorstwa.

2. inwestycje mieszkaniowe w kapitał trwały wydatki przeznaczone na budowę nowych domów.

3. Inwestycje w zapasy- zmiana wielkości zapasów przechowywanych przez przedsiębiorstwa.

DETERMINATY POZIOMU INWESTYCJI:

1. Przychody ( inwestycje zależą od przychodów generowanych przez poziom ogólnej aktywności gospodarczej ( wielkość PNB ),

2. Koszty są bardziej skomplikowane niż koszty innych towarów ponieważ inwestycje przeważnie trwają wiele lat i wymagają pożyczonych funduszy.

Istotne są więc:

1. stopy procentowe.

2. stopy podatkowe (podatek dochodowy od firm ).

3. tzw. Inwestycyjne ulgi podatkowe.

Oczekiwania:

Ponieważ inwestycje są swego rodzaju hazardem istotną rolę przy inwestowaniu wiąże się ze stanem zaufania gospodarczego i oczekiwaniami.

INWESTYCJE TRWAŁE PRZEDSIĘBIORSTW.

Inwestycje są strumieniem nowego kapitału w ciągu roku i są dodawane do zasobu kapitału. Zasób kapitału to całkowita, fizyczna ilość kapitału produkcyjnego zaangażowanego w gospodarce, który wzrasta z roku na rok w wyniku inwestowania.

Inwestycje trwałe przedsiębiorstw to wydatki mające na celu utrzymanie lub wzrost zasobu kapitału trwałego.

Podejmowane są głównie w celu dostosowania bieżącego zasobu kapitału do poziomu optymalnego ( pożądanego ) -K*

Menadżer maksymalizujący wartość swojej firmy dąży do osiągnięcia optymalnego zasobu kapitału.

Optymalny zasób kapitału to taki przy którym krańcowe produktywność kapitału zrównuje się z krańcowym kosztem kapitału. Optymalny zasób kapitałów wzrasta gdy realna stopa procentowa się obniża i gdy postęp techniczny podnosi krańcową produktywność kapitału.

Otrzymanie max. zasobu kapitału czy kosztu użytkowania.

K*= g ( ic,Y )

ic- koszt pozyskania kapitału

y- dochód

ic = ir + d

Koszt pozyskania kapitału zależy od realnej stopy procentowej ir i od stopy amortyzacji - d.

Realna stopa procentowa

ir = i -II*

to nominalna stopa procentowa i oczekiwana stopa inflacji.

Zasada akceleracji ( przyśpieszenia ).

Zaagregowany popyt A = C + I WYSOKIE INWESTYCJE

1. stanowią przeciętnie 15- 20%

Podczas gdy wpływ wydatków inwestycyjnych na konsumpcję i dochód dowodzi mnożnik, wpływ wydatków konsumpcyjnych na wydatki inwestycyjne wyjaśnia zasada akceleracji.

Mnożnik działa przy rezerwach siły roboczej i wolnych mocach produkcyjnych, gdy te rezerwy się wyczerpią.

PRZYKŁAD:

W fabryce ołówków analizujemy 5 dwuletnich faz sprzedaży. Początkowy zasób maszyn wynosi 20 szt. Jedna maszyna produkuje 10000 ołówków rocznie. Maszyna zużywa się po 10 latach co wymaga dla utrzymania produkcji odtworzenia 2 maszyn rocznie.

FAZA ROK	ROCZNA SPRZEDAŻ W TYS.	POTRZEBNA ILOŚĆ MASZYN W SZTUKACH	INWESTYCJE NETTO	INWESTYCJE BRUTTO (IN+ ODTWORZENIE)
I stała sprzedaż 1 2	200 200	20 20	0 0	2 2
II Wzrost sprzedaży 3 4	220 ( 10%) 240	22 24	2 2	4 ( 100%) 4
III Wolniejsze tem. Wzrostu sprzedaży 5 6	250 ( 5%) 250	25 25	1 0	3 ( 25%) 2
IV Spadek sprzedaży 7 8	230 ( 8%) 210	23 21	-2 -2	0 0
V wstrzymanie tendencji spadkowej 9 10	200 (ok. 5%) 200	20 20	-1 0	1 2

Wzrost popytu konsumpcyjnego o 10% przejdzie z fazy I do II .Spowodował wzrost popytu inwestycyjnego o 100% nastąpiło gwałtowne przyśpieszenie tzw. akceleracja

Spadek popytu konsumpcyjnego o 8% ( III- IV ) spowodował zwielokrotniony spadek popytu inwestycyjnego ponownie zaokrąglała zasada akceleracji.

Zasada akceleracji polega na tym, że zmiana popytu konsumpcyjnego wywołuje o wiele szybsze zmiany popytu inwestycyjnego przy czym zmiany te mogą być wielokierunkowe i o zróżnicowanej amplitudzie.

Ad.I

Morfologia- budowa, procedura sprowadza się do ułożenia podsystemu na czynniki pierwsze.

1. Powinniśmy znaleźć cechy opisujące dany problem ( kolor, kształt, materiał w przypadku tablicy )

2. Identyfikowanie wszystkich możliwych stanów cech ( zielony, okrąg, drewno 27 możliwych kombinacji czarny ,linia, stan).

3. Konstrukcja, budowa, „ skrzynki” morfologicznej.

4. Redukcja skrzynki morfologicznej ( analiza wszystkich możliwych odrzucenie zbędnego).

5. Wybór optymalnego rozwiązania.

Ad.II.

Analiza wartości: ( okres II wojny ) z określonej puli jak najwyżej .

Negocjujemy to z czym mamy dotychczas do czynienia i zaczynamy projektować zupełnie coś nowego, rozpoczynamy kształtować nową idee.

funkcja - ilości spełnianej funkcji

Wartości = ---------------------------------------------

nakład, koszt tej funkcji

Analiza wartości - podejście strukturalne -p. funkcjonalne

Reenigennich =proces funkcji -poc. procesowe.

Ad.III.

Metody oparte o skojarzenia swobodne :

1. Klasyczna burz mózgu

2. Technika niekompetencji

3. Technika delficka

Zasada metod opartych o skojarzenia :

• wyłączenie wszelkiej oceny krytycznej w procesie generowania rozwiązań.

• kształtowanie zespołów - odpowiedzi dóbr zespołów.

burza mózgu - mieszany zespół

niekompetencja - niespecjaliści zespołu.

delficka - specjaliści ( nie zespół ) samodzielna, indywidualna praca - problemy dotyczące rozwoju przyszłości.

• odpowiednie sformułowanie problemu - możliwie szeroko.

• Pisemne i skrupulatne odnotowanie pomysłu w miejscu publicznym - zestaw kolejnych skojarzeń.

• Preferowanie pomysłów absurdalnych i fantastycznych.

1. Ogólna procedura metod opartych o skojarzenia swobodne.

1. identyfikacja problemu.

2. powołanie zespołu.

3. przekazanie zespołowi problemu.

4. generowanie pomysłów.

IV. Faza efektu schodowego ( na drugi dzień po ).

V. Ocena wariantów wg kryteriów.

VI. Wybór wariantu optymalnego.

VII. Wdrożenie.

M. Delficka - scenariusze ( jakość ).

Metody oparte o skojarzenia wymuszone:

1. metoda kruszenia

2. synektyczna

3. nakładania

4. historyczna

5. zbiorowej mądrości narodu - przysłów

6. lateralne

Kruszenia

.

Kruszenia - burzenie stereotypów.

Zasadnicze chwyty wynalazcze:

1. Asymilacja - wykorzystanie rozwiązań z innych dziedzin techniki.

2. Adaptacja - przystosowanie innych rozwiązań do zadanych.

3. Multiplikacja - zwielokrotnienie lub zmniejszenie liczby elementów.

4. Dyferencjacja - zróżnicować osobno.

Intergracja - łączyć.

5. Inwersja - odwrócenie funkcji, rozwiązanie.

6. Uczunienie procesu ciągłym - dynamizacja.

7. Uczynienie procesu skokowym - impulsacja.

8. Analogia - podobieństwa.

SYNEKTYCZNE

Wykorzystująca zasadę dwukrotnego oddalania się od tego co oczywiste:

1. oddalenie - związana z definicją problemu i oddalaniem się z tym co oczywiste.

2. Oddalenie - dotyczy samego rozwiązania problemu w oparciu o analogię.

Rodzaje analogii :

• bezpośrednie ( przyrodnicze )

• personalna ( empatia - wczuwanie się w sytuację )

• symboliczna ( funkcja, proces, system, pewien wzorzec, model )

• fantastyczna

NAKŁADANIA

Metody te wykorzystują wygenerowane - sposób przypadkowy skojarzenia ( do danego problemu tworzy luźne skojarzenia ( Tablica do ostatniego pisanie, pisanka, święta ).

HISTORYCZNA - w kontekście analogii historycznej.

Kliometria - metody mierzenia zjawisk historycznych North, Foyel ( dostali za opracowanie Nobla ).

WATERALNE -boczne wykorzystujące boczny sposób myślenia np.:

1) myślenie przypadkowego bodźca, impulsu,

3. technika kwestionowania ( dlaczego??? mówić ),

---