Organizacje międzynarodowe, Organizacje międzynarodowe, Organizacje międzynarodowe


Organizacje międzynarodowe

Wykład 1: 19.09.2005r.

Organizacje międzynarodowe:

  1. Międzynarodowe organizacje międzynarodowe IGOs (ok. 1000) (ang. Intergoverum Organizations)

  2. Międzynarodowe organizacje pozarządowe NGOs (ok. 4800) (Governuntal Organizations)

Cechy organizacji międzynarodowych:

Cechy organizacji pozarządowych:

Organizacje pozarządowe:

Wykład 2: 26.09.2005r.

Organizacje międzynarodowe:

Rola korporacji międzynarodowych ma bardzo duże znaczenie zwłaszcza w procesie globalizacji rynku światowego. Korporacje omawiamy ogólnie jako organizacje. W związku z procesem globalizacji w gospodarce światowej występują bardzo istotne zmiany.

Istota gospodarki światowej:

Gospodarką światową rządzi niewidzialna ręka rynku.

Rynek dzieli się na:

Między tymi rynkami istnieją powiązania, np. gdy wycofuje się kapitał z kraju, to na rynku pracy zwiększa się bezrobocie, na rynku pieniężnym zmniejszają się dochody, zmniejsza się konsumpcja na rynku towarów i usług zmniejsza się sprzedaż dóbr.

Państwo stara się przeciwdziałać załamaniu gospodarki. Jeżeli na rynku kapitałowym następuje odpływ kapitału państwo dopasowywuje swoją politykę, tak aby zmniejszyć konsekwencje odpływu kapitału dla gospodarki.

Gospodarka światowa składa się z tych samych rynków. Instytucją koordynującą politykę handlową państw w skali międzynarodowej jest Światową Organizacja Handlu WTO. Nie wszystkie państwa należą do WTO (np. Rosja). W G Ś poszczególne rynki nie są ze sobą kordynułowane przez jakąś organizacje. Poszczególne rynki światowe nie znajdują odpowiednika w rynkach wzorcowych. G Ś jest sterowana przez cztery ręce rynkowe napędzane mechanizmami odchylającymi się od wzorcowych mechanizmów rynkowych.

Def. Gospodarki światowej - G Ś to zbiór krajowych i międzynarodowych podmiotów, gł. przedsiębiorstw i instytucji rynkowych oraz organów państwowych wykonujące funkcje regulacyjne połączone ze sobą przez systemy powiązań w zakresie handlu i innych form współpracy lecz działających w ramach państw i ich ugrupowań oddzielonych od siebie granicami polityczno - ekonomicznymi. Składniki def.:

  1. Podmioty: przedsiębiorstwa krajowe, organizacje międzynarodowe, instytucje państwowe.

  2. Systemy powiązań.

  3. Warunki wynikające z faktu istnienia granic między państwami i organizacjami międzynarodowymi oraz grupami integracyjnymi.

Korporacje międzynarodowe - wywołują w gospodarce światowej nowy proces offshering (odpływanie w dal) - „ucieczka zakładów wytwórczych do krajów rozwijających się z krajów wysoko rozwiniętych”.

Autsourcing powierzanie obcym firmą części działalności firmy macierzystej np. korporacja produktywna.

Wykład 3: 3.10.2005r.

T: Zmiany na rynku surowców energetycznych w skali globalnej. OPEC.

OPEC - Organiozationtion of the Petrdeunr Exportiry Countries - Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową.

Zmiany na rynku surowców naturalnych: kraje wysokorozwinięte są źle wyposażone we wszystkie surowce energetyczne z wyjątkiem węgla, są skazane na import surowców. W historii chciały sobie zapewnić dostęp do surowców poprzez podboje terytoriów na których się znajdowały - przyczyna powstania kolonializmu - łatwy dostęp do cudzych zasobów.

Warunki dostępu do zasobów energetycznych wg. kryterium klasyfikacji rozwoju G Ś:

Etap I wiek XIX nazywany wiekiem pary i elektryczności oraz rewolucji przemysłowej.

Etap II wiek XX - wiek motoryzacji

Etap III przełom wieku XX i XXI -powstanie zagrożeń energetycznych w G Ś

Ad. I. Całkowity brak uzależnienia państw rozwiniętych od importu surowców energetycznych z krajów trzeciego świata - industrializacja oparta o węgiel.

Ok. 65% światowych pokładów węgla znajdowało się w KWR oraz Europie śr. i wsch. (w tym w Rosji), a pozostałe 35% występowało w zasadzie w 4 rozwijających się krajach: Chiny, Indie, Afryka Południowa, Kazachstan.

KWR:

USA (25%) wystarczy na 250 lat.

Rosja (16%) na 500 lat

Australia (8%) na 236 lat

Niemcy (7%) na ponad 300 lat.

Największym bogactwem surowcowym północy jest węgiel.

Ad. II. Podstawą napędu samochodów stała się ropa naftowa. Po I wojnie światowej zwiększyło się zastosowanie ropy, po II wojnie gdy rozwój samochodów był gwałtowny wprowadzono jako źródło napędu gaz.

Ok. 90% światowych zasobów ropy naftowej znajduje się w KSR, w KWR (bez Rosji 6% (w Rosji 6%).

Bliski Wschód 63,3%

USA2,7%

Kanada 41,5%

Norwegia 1%

Ropy naftowej na świecie starczy na 41 lat. Krają rozwijającym się na 51 lat. Rosji na 22 lat. KWR na 11 lat. Przy założeniu że intensywność zużywania będzie taka jak w 2003 r. USA i KWR wyeksploatowały by własne zasoby w 3,5 roku. Wzrasta zależność KWR i rozwijających się od importu ropy z KSR.

Po II wojnie światowej gdy upadł kolonializm nie było problemu z zakupem ropy na rynku światowym, koncerny ustalały po jakich cenach zakupują ropę. Baryłka (150 litrów) pod koniec lat 50 była bardzo tania. Kraje eksportujące ropę naftową w 1960 r. powołały OPEC. Bezpośrednią przyczyną utworzenia OPEC było jednostronne obniżenie cen ropy przez koncerny importujące z Wenezueli o 25 centów i z Bliskiego Wschodu o 18 centów za baryłkę (przy cenie za baryłkę 2$).

Do OPEC należą: Algeria, Arabia Saudyjska, Indonezja, Irak, Iran, Katar, Kuwejt, Libia, Nigeria, Wenezuela, Zjednoczone Emiraty Arabskie.

OPEC ma 80% zasobów ropy, zaspokaja 85% potrzeb KWR na ten surowiec.

OPEC postanowił założyć organizacje by oddziaływać na ceny ropy.

OPEC jest organizacją międzynarodową ING - nazywaną Kartelem, zrzeszającą państwa. Przedsiębiorstwa w krajach OPEC eksportujące ropę są państwowe. Decyzje przedstawicieli OPEC są decyzjami przedsiębiorstw.

OPEC swoim członkom wyznacza limity produkcji, utrzymując w ten sposób oczekiwaną cenę ropy.

OPEC jest czymś pośrednim między kartelem zaliczanym do NGO, a porozumieniem handlowym - międzynarodowym porozumieniem towarowym.

Do 1973 r. OPEC wyznaczał takie limity produkcyjne ropy, że ceny rosły stopniowo. W 1973 r. wprowadził niski limit doprowadzając do 4-krotnej podwyżki ceny. Co było początkiem światowego kryzysu energetycznego.

Wykład 4: 10.10.2005r.

Ceny ropy naftowej nie uwzględniały renty rzadkości (składnik ceny surowców, których podaż w dłuższym okresie jest niska, w stosunku do popytu). Celem renty rzadkości jest umożliwienie producentom dokonywania rozwoju produkcji, z punktu widzenia producentów może być uważana za rentę ekspansywną (rodzaj zysku nadzwyczajnego możliwego do osiągnięcia dzięki gotowości nabywców danego towaru do płacenia cen wyższych niż wynika to z bieżącego poziomu równowagi. Przedsiębiorcy powinni dokonywać ekspansji swojej dziedziny, korzystając z tego że odbiorcy wyrażają chęć płacenia wyższej ceny. Skutkiem nie wystąpienia chęci do płacenia renty rzadkości producentom ropy było akceptowanie takich warunków, z uwagi na brak alternatywnego rynku zbytu.

OPEC - Światowa organizacja handlu o charakterze regulacyjnym.

Umowa towarowa - organizacja eksporterów i importerów danego towaru. Państwa importujące ropę niechciany umowy towarowej.

Celem OPEC jest istotne podniesienie cen ropy.

W 1973 r. wybuch wielki światowy kryzys energetyczny, który odbił się na krajach średnio rozwiniętych uzależnionych od importu ropy naftowej. Główni importerzy ropy mieli pretensje do krajów eksportujących ropę, ale musieli zapłacić z opóźnieniem niewypłaconą rentę rzadkości.

Ad. III. Od początku kryzysu energetycznego, czyli od 1973 r. datuje się III etap.

Główne zagrożenia:

  1. Wyczerpywanie się zasobów ropy naftowej

  2. Intensywny wzrost zapotrzebowania na ropę ze strony Chin i innych państw rozwijających się.

W latach 1983-2003 przyrost zasobów w krajach rozwiniętych osiągną 17%, w krajach rozwijających się 72%. Spadło pokrycie zapotrzebowania własną produkcją w USA, Chinach rośnie uzależnienie tych państw od importu ropy. Alternatywnym rynkiem zbytu ropy naftowej stały się: Chiny, Indie, Pakistan.

Gaz ziemny:

63,3% w krajach rozwijających się (wystarczy na 113 lat),

gł. w Zatoce Perskiej 41%.

8,3% w KWR.

27% w Rosji (wystarczy na 81 lat).

Alternatywne źródła energii:

  1. Piaski smołowe - występują w Kanadzie w przeliczeniu na ropę naftowa wystarczyło by krają rozwijającym się na 10 lat, ale ich eksploatacja wymaga technologii produkcji ropy i spowodowała by ogromne zniszczenia ekologiczne.

  2. Wodór i gazyfikacja węgla pod ziemią

  3. Hydroelektrownie

  4. Energetyka atomowa

W skali ogólnoświatowej korzystniejsze byłoby unikniecie energii atomowej.

Wniosek:

Sytuacja na rynku surowców wymaga przekształcenia OPEC w organizację zrzeszającą producentów i eksporterów ropy naftowej mającą wpływ na popyt, podaż i cenę.

Wykład 5: 17.10.2005r.

T: wpływ międzynarodowych i ponadnarodowych organizacji na suwerenność państw i powiązania z krajami trzecimi.

Suwerenność - oznacza zwierzchnictwo terytorialne i osobowe państwa.

Zwierzchnictwo terytorialne - wyłączność władzy państwa na jego terytorium.

Zwierzchnictwo osobowe - wyłączność władzy państwa wobec jego obywateli.

Suwerenność państwa - oznacza prawo do wyłącznego decydowania przez państwo o jego prawach wewnętrznych i stosunkach zewnętrznych.

Suwerenność - jeżeli państwo ma możliwość utrzymania własnych kompetencji w stosunkach z innymi państwami i organizacjami.

Jeżeli organizacja ma uprawnienia do podejmowania decyzji w sprawach merytorycznych o charakterze wiążącym w prawie państwowym, to taka organizacja ma charakter ponadnarodowy.

Wpływ neutralny na suwerenność państw członkowskich może mieć organizacja integracyjna nie posiadająca charakteru ponadnarodowe. Przynależność państwa do takiej organizacji nie wywołuje bowiem zjawiska bezpośredniego obowiązywania w prawie wewnętrznym postanowień organów tego ugrupowania integracyjnego. Postanowienia te muszą być podawane procedurze ratyfikacyjnej, aby mogły obowiązywać w prawe wewnętrznym.

Skutki przynależenia do organizacji:

  1. Ograniczenia wykonywania suwerenności - jeżeli państwo przekazuje część praw suwerennych, które może odzyskać np. w określonym terminie lub na życzenie państwa to mówimy o ograniczeniu wykonywania suwerenności.

  2. Ograniczenie suwerenności - pojęcie dobrowolnego ograniczenia praw suwerennych oznacza, że przekazanie praw suwerennych ma charakter nieodwracalny.

O naruszeniu praw suwerennych państw członkowskich można mówić, gdy wspólne organy wykroczą poza obszar praw przyznanych przez państwa członkowskie i będą naruszały zakres kompetentnych praw władz państwowych.

Wykład 6: 24.10.2005r.

Kraje trzecie to kraje nie będące stronami umów, nie należące do organizacji.

Skutki dla krajów trzecich wynikające z istnienia unii celnej:

Efekt kreacji handlu - ma pośredni wpływ na kraje trzecie - w wyniku zwiększenia eksportu na potrzeby państw wewnątrz organizacji, zwiększa się konkurencyjność eksportera na rynku światowym, która może ograniczać eksport tych towarów z krajów trzecich. Rezygnacja przez kraje należące do organizacji z importu towarów z krajów trzecich w związku z kreacją handlu wewnątrz organizacji. Tworzenie organizacji międzynarodowych zawsze wywiera jakieś pośrednie skutki dla krajów trzecich.

Przesunięcia w handlu zagranicznym - to zmiana struktury geograficznej importu, zastępowanie importu z krajów trzecich importem od państw z ugrupowania (nawet gdy państwa trzecie wytwarzają dany towar taniej). Jest to opłacalne, z powodu, że partnerzy z ugrupowania mogą sprzedawać te towary wewnątrz ugrupowania taniej bez obciążeń celnych. Partnerzy którzy ustalili strefę wolnego handlu dyskryminują kraje trzecie.

Organizacje integracyjne mają prawo dokonywania wyjątku od klauzuli najwyższego uprzywilejowania, nie mają obowiązku rozciągania przepisów na kraje trzecie. Państwa tworzące unie mają obowiązek zaoferowania rekompensaty krają trzecim.

T: skutki cenowe akcesji do organizacji integracyjnych.

Po przystąpieniu Polski do UE podrożały wszystkie artykuły spożywcze.

Główne przesłanki zmian cen w wyniku liberalizacji handlu:

  1. Wszystkie instrumenty polityki handlowej zarówno związane ze stosowaniem ceł jak i o charakterze pozataryfowym są czynnikami cenotwórczymi. Usunięcie tych instrumentów w związku z akcesją musi więc pociągać za sobą określone zmiany cen w kierunku przeciwnym w stosunku do oddziaływania owych instrumentów.

Przedmiotem importu są towary relatywnie droższe w kraju niż zagranicą, a przedmiotem eksportu towary relatywnie tańsze w kraju niż zagranicą.

Zwiększanie importu przy innych czynnikach niezmiennych powoduje obniżenie krajowych cen towarów importowanych, gdyż zwiększa się ich podaż na rynku krajowym. Natomiast zwiększenie eksportu powoduje wzrost cen, gdyż na rynku wewnętrznym zwiększa się podaż towarów eksportowanych.

Usunięcie obciążeń w imporcie spowoduje spadek cen krajowych towarów będących przedmiotem importu z ugrupowania, a obciążeń w eksporcie wzrost cen krajowych towarów eksportowanych do ugrupowania.

  1. Stopień i zakres liberalizacji handlu między ugrupowaniem, a krajem kandydującym do członkostwa dokonanej przed jego akcesją.

Wykład 7: 7.11.2005r.

Zniesienie ceł i subsydiów na towary wrażliwe w wyniku negocjacji warunków przystąpienia Polski do UE spowodowało zwiększenie obrotów tymi towarami. Etapowa liberalizacja miała na celu zmniejszenie (rozłożenie w czasie) skutków cenowych. Już w 2001 r. miały nastąpić zmiany cen, ale w rzeczywistości nagła zmiana cen miała miejsce w pierwszych tygodnia po akcesji. Błędem było pominięcie faktu, że w etapowej liberalizacji handlu pozostawiono kontyngent taryfowy i licencjonowanie. W momencie akcesji zostały zniesione wszystkie bariery (jeszcze certyfikacje połączone z kontrolą sanitarną, weterynaryjną, fitosanitarną; bariera transportowa związana z przepustowością przez granice; organizacja formalności na granicy - zniechęcająca do importerów i eksporterów).

  1. Charakter liberalizacji w okresach poprzedzających akcesje. Jeżeli strumienie handlu pomiędzy kraję przystępującym, a organizacją są nierówne (kraj znacznie więcej importuje z ugrupowania) odzwierciedla się to w oddziaływaniu handlu na ceny krajowe. (wywołuje to wrażenie, że akcesja powoduje wzrost cen, wiąże się to z wcześniejszymi spadkami cen poprzez wzrost importu w okresie poprzedzającym akcesje).

Ceny w ramach ugrupowania integracyjnego wyrównują się w stosunku do średnich cen w ugrupowaniu.

T: Zakres dostosowań cenowych w krajach przystępujących do organizacji integracyjnych do warunków jednolitego rynku.

Zakres dostosowań cenowych wywołanych całkowitą liberalizacją wzajemnych zależy od zakresu przewag komparatywnych odzwierciedlające zróżnicowanie relacji cen tego kraju w stosunku do średnich relacji w ramach ugrupowania.

Wykład 8: 14.11.2005r.

Jeżeli ceny towaru są niższe niż w ugrupowaniu to kraj ma dodatnią przewagę komparatywną, taki towar nadaje się do eksportu (import odwrotnie).

Dzięki wyeliminowaniu barier neutralizujących rozpiętość w relacji cen krajowych w stosunku do cen Średnich w ugrupowaniu ujawniają się określone dodatnie lub ujemne przewagi komparatywne stwarzające impuls dla eksportu i importu do skorzystania z opłacalnego wywozu lub przywozu.

Zwiększenie eksportu i importu powoduje zanikanie przewag komparatywnych z powodu wyrównania się relacji cen miedzy krajem a zagranicą (pojawiają się przewagi zerowe), w wyniku wzrostu cen towarów eksportowych oraz spadku cen towarów importowych.

Może nastąpić samoczynne utrzymywanie się cen pod wpływem popytu np. w krajach słabo rozwiniętych bariera popytu na towary droższe.

Stopień trwałości zmiany cen wewnątrz ugrupowania integracyjnego.

Ocena stopnia trwałości zmian cen pod wpływem całkowitej liberalizacji handlu wewnątrz ugrupowania, może być dodatnia przy zastosowaniu zmodyfikowanej postaci formuły Pareta.

Treść ekonomiczna: kraj członkowski ugrupowania osiągnie optimum swego handlu zagranicznego z partnerami ugrupowania jeżeli będzie utrzymywał z nimi obroty na takim poziomie aby zapewniały one stan odpowiedniego wyrównania relacji jego cen wewnętrznych z relacjami przeciętnych cen ugrupowania.

Odpowiednie równanie charakteryzuje się tym, że różnice miedzy relacjami cen ugrupowania mogą być tylko takie jakie wynikają z kosztów transportu, ubezpieczeń oraz innych obciążeń i ograniczeń dotyczących towarów, a występujących w warunkach wolnego handlu.

Pod wpływem przystąpienia do ugrupowania nastąpi odpowiednie wyrównanie relacji cen krajowych z przeciętnymi w ugrupowaniu. Ten stan będzie utrzymywał się trwale dzięki działaniu mechanizmu rynkowego. Będą występowały skutki działania licznych czynników cenotwórczych poza skutkami całkowitej liberalizacji handlu w ramach ugrupowania tj. zamiana potencjału produkcyjnego i kosztów produkcji, zganiana powiązań handlowych z krajami trzecimi, zmiana popytu w kraju i wewnątrz ugrupowania. Splot tych czynników będzie oddziaływywał na rozpiętość cen krajowych w stosunku do relacji cen w ugrupowaniu, a do tych zmian będą się dostosowywały strumienie handlu zagranicznego w związku z dążeniem przedsiębiorstw do osiągnięcia optimum eksportu i importu w każdej sytuacji rynkowej. Dostosowanie cenowe jest stałym procesem.

Wykład 9: 21.11.2005r.

T: Organizacje międzynarodowe oparte na międzynarodowych umowach towarowych.

Są to organizacje tworzone w celu stabilizowania ceny międzynarodowej danego towaru przez utrzymywanie jej w określonym przedziale miedzy ceną minimalną a maksymalną. Oba te poziomy są ustalone w drodze negocjacji miedzy sygnatariuszami umowy. Organizacje tego typu obejmują zarówno kraje eksportujące jak i importujące.

Przyczyny stosowania przedsięwzięć stabilizujących ceny międzynarodowe niektórych towarów:

  1. zależność produkcji towaru od zmiennych warunków klimatycznych (np. kakao, kawa, cukier, zboża).

  2. Wrażliwość cen na wahania popytu.

  3. Wrażliwość cen na sztuczne ich odchylenie pod wpływem dominującej pozycji importerów w warunkach alternatywnego rynku zbycia dla ich producentów (ropa naftowa przed utworzeniem OPEC).

  4. Duża rola danego towaru na rynku światowym ze względu na rozmiar popytu, a także zastosowanie danego towaru w przetwórstwie czyli surowcowy charakter danego dobra.

Kwestia interpretacji rozbieżności między działalnością tych organizacji a zasadami gospodarki rynkowej.

Wg doktryny wolnorynkowej działalność ta ozn. Ingerencje rządów zniekształcającą warunki rynkowe. Doktryna wolnorynkowa nie jest traktowana przez zwolenników liberalizmu doktrynalnego jako kanon nienaruszalny. Często domagają się stosowania wyjątków, których przykłady są następujące:

  1. Zapotrzebowanie wszystkich przedsiębiorstw (z wyjątkiem spekulantów) na stabilną cenę walut będących swoistymi towarami (polityka stałych kursów).

  2. Zapotrzebowanie inwestorów zagranicznych na instrumenty protekcyjne w imporcie w państwie przyjmującym kapitał, w celu ograniczenia konkurencji zewnętrznej.

  3. Zapotrzebowanie przedsiębiorców na działania państwa popierające eksport.

  4. Zapotrzebowanie na ograniczenia protekcyjne w imporcie usług w krajach UE 15 (przeszkody w docieraniu usług z krajów nowo przyjętych).

Międzynarodowa Organizacja ds. wełny i tekstyliów wełnianych (1929 r.). Ma cechy występujące w innych organizacjach: bezpośrednio nie stabilizowała cen wełny i za pośrednictwem oddziaływania na produkcję tekstyliów wełnianych. Zrzeszyło producentów i eksporterów kordynułowała ich działalność wytwórczą i handlową.

Międzynarodowa Organizacja Cukrowa (1931 r.) - umowa cukrowa była wielokrotnie przedłużana, ostatnio w 1984 r. Ta organizacja stosowała:

Działalność tej organizacji była nadzorowana przez Międzynarodową Radę Cukrową. Ograniczenia importu do państw członkowskich cukru z krajów trzecich.

Międzynarodowa Rada Pszeniczna (1933r.) umowa później odnawiana po wojnie. Od 1968 r. umowę pszeniczną zastąpiono szerszym układem zbożowym nie tylko regulującym handel zbożem, a także zawierającą konwencje o pomocy żywnościowej. Umowa pszeniczna nakładała na państwa członkowskie obowiązek zakupu lub sprzedaży określonej ilości zboża przez kraje importujące lub eksportujące.

Wykład 10: 28.11.2005r.

Międzynarodowa Organizacja ds. Kawy - utworzona w 1962r. przez eksporterów i importerów. Główne instrumenty to kwoty eksportowe i importowe.

Międzynarodowa Organizacja ds. Kakao - utworzona w 1972r. zrzesza zarówno eksporterów i importerów. Główne instrumenty to: rezerwy stabilizacyjne (zapasy buforowe i środki finansowe)

Międzynarodowa Rada ds. Cyny - pierwsza umowa zawarta w 1931r. ostatnia podpisana w 1982r. W 1985r. ta rada przestała istnieć ponieważ radzie nie udało się zapobiec wzrostowi ceny powyżej wartości wyznaczonej pomimo wysprzedania całości zapasów.

Działalność wszystkich tych organizacji jest formą skoncentrowanej w skali międzynarodowej interwencji państw mającej na celu zapobieganie destabilizacji cen międzynarodowych oraz głębokiej nierównowadze między podażą a popytem w warunkach intensywnych zakłóceń produkcji. W tym celu organizacje tego typu stosują instrumenty regulacji rynków towarowych. Głównymi instrumentami są:

  1. wyznaczenie ceny min i maksimum

  2. kwoty (limity) produkcji

  3. kwoty (limity, kontyngenty) eksportu

  4. rezerwy stabilizujące w postaci:

T: Korporacje wielonarodowe = KTN = ponadnarodowe =

KW należą do bardzo licznej grupy przedsiębiorstw międzynarodowych. Są to przedsiębiorstwa szczególnego typu, uzasadniającego uznanie korporacji za organizacje międzynarodowe.

Za zwykłe przedsiębiorstwa międzynarodowe można uważać przedsiębiorstwo będące osobą prawną, zarejestrowaną w jednym państwie, ale prowadzące działalność przynajmniej w dwóch krajach. Oznacza to że poza krajem posiada wyłącznie lub na zasadzie współwłasności zakład produkcyjny lub handlowy.

Korporacja - to związek, stowarzyszenie lub zrzeszenie osób uznane za osobę prawną, mające realizować wspólne cele. Na podstawie definicji ogólnej każda korporacja zarówno gospodarcza jak i poza gospodarcza może być uznana za organizacje.

Korporacje wielonarodowa - wg A.Rubnera - są organizacjami zorientowanymi na zysk o scentralizowanej kontroli nad krajami i zagranicznymi jednostkami zależnymi wchodzącymi w ich skład. - wg P.Dickena KTN - to organizacja która koordynuje działalność operacyjną w więcej niż jednym kraju nawet jeśli dane zasoby nie są jej własnością.

Kluczowe znaczenie w GŚ ma ok. 1000 KTN.

Działalność korporacji dokonuje się ponad granicami państw, które w pewnym zakresie z ich kontroli świadomie zrezygnowały lub ją ograniczyły. Działalność K poza kontrolą państw i bez ich udziału.

Wykład 11: 5.12.2005r.

Pierwsze KTN miały uprawnienia do stanowienia prawa na terytorium przez siebie kontrolowanym. Były to częściowo przedsiębiorstwa, a częściowo podmioty publiczne. Ich głównym zadaniem było prowadzenie ekspansji międzynarodowej na rzecz metropolii, prowadziły one własną politykę zagraniczną, sprawowały władze nad wielkimi terytoriami. Były to podmioty reprezentujące interesy metropolitarne wobec koloni, miały zadania militarne.

Późniejszy rozwój KTN wynikał z potrzeb związanych z rewolucją przemysłową i rozwojem inwestycji zagranicznych.

Współczesne KTN mają za zadanie tylko poszerzanie wpływów na rzecz swoich państw.

Ewolucja KTN:

I okres dominacji przedsiębiorstw Europejskich od połowy XIX w. do II wojny światowej.

II okres dominacji przedsiębiorstw Amerykańskich od 1945r. do 1970r.

III okres nazywany równowagą między korporacjami Europejskimi, Amerykańskimi i Japońskimi - od 1970r. do dziś występuje faza Triady Ekonomicznej: UE - USA - Japonia.

Współczesne KTN ze względu na struktury organizacyjne dzielimy na:

1. Holdingi międzynarodowe - jest organizacją międzynarodową o charakterze spółki, składającą się z wielu spółek i kontrolującą je. Każda z tych spółek ma relatywnie dużą autonomię i opiera się na własnej strategii. Strategie spółek zależnych są jednak koordynowane w skali holdingu.

  1. Zintegrowane przedsiębiorstwa międzynarodowe - funkcjonuje wg jednolitej strategii uwzględniającej interes całej korporacji. Poszczególne części korporacji są traktowane jednakowo i jednakowo rozliczane niezależnie od tego czy znajdują się w kraju macierzystym korporacji czy poza granicami, nie efektywne części są likwidowane. Ten typ korporacji uważany jest za najbliższy pojęciu korporacji ponadnarodowych.

Stopień umiędzynarodowienia działalności korporacji określany jest przy pomocy wskaźnika - indeksu transnacjonalizacji - średnia arytmetyczna trzech składowych współczynników:

Najniższy poziom transnacjonalizacji mają USA. Im mniejsze terytorium macierzyste tym większy stopień transnacjonalizacji.

T: KTN wśród innych podmiotów międzynarodowych.

Przedsiębiorstwa międzynarodowe = KTN + zwykłe przedsiębiorstwa międzynarodowe

Ogólne oceny roli KTN w GŚ:

Ocena nurt neutralnego:

KTN są podmiotami integrującymi gospodarki narodowe i przyczyniającymi się do wyrównywania poziomów rozwoju gospodarczego między państwami w wyniku efektywnej alokacji produkcji. Wg tego nurtu powinny działać całkowicie niezależnie od państwa.

Wg skrajnego liberalizmu:

Powinny uzyskać prawo do współdecydowaniu o losach GŚ i o porządku światowym co powinno się odbyć w drodze zmniejszenia roli państw narodowych.

Wykład 12: 12.12.2005r.

Wg alterglobalistów (Zwolenników poprawionej globalizacji):

Oceniają KTN negatywnie, wynika to z tego, że korporacje są źródłem nierówności pomiędzy bogatą północą a biednym południem, przyczyniają się do pogłębiania tej nierówności.

Wg nurtu umiarkowanego:

KTN maja zarówno zalety jak i wady, rezultaty ich działalności zależą od proporcji przewag KTN nad państwem oraz państw nad korporacjami.

Porównanie potencjałów państwa i korporacji - wielkość PKB jako miara potencjału państwa i wartość sprzedaży jako miara potencjału korporacji:

  1. USA

  2. Japonia

  3. Niemcy

  4. Wielka Brytania

21. Korporacja: Wal-Mart Stoes

22. Austria

23. Exxon Mobil

30. Polska

31. Ford

Siła przetargowa państwa i korporacji:

  • Korporacji:

    1. Kapitał

    2. Technologie: naśladowcze i innowacyjne

    3. Know-how - wiedza menadżerska i umiejętności specjalistyczne

    4. Stworzenie nowych miejsc pracy

    5. Rozwój powiązań zagranicznych i udział w globalizacji.

    Sposoby oddziaływania na: