Seminarium II
Zmiany somatyczne związane z procesem starzenia. Zmiany inwolucyjne i
patologiczne skóry w wieku podeszłym.
Okres starzenia- 40-70 lat
wg WHO 60-75 lat to wiek podeszły
75-90 lat wiek starczy
powyżej 90 lat wiek sędziwy
Rodzaje zmian skórnych inwolucyjnych:
1. Cienki naskórek i skóra
2. Zmniejszenie i zanik elastyczności skóry.
3. Pojawienie się głębokich zmarszczek.
4. Zaburzenia barwnikowe ( wzrost melanocytów)
5. Przerzedzenie włosów
6. Rogowacenie skóry i paznokci
7. Trwałe rozszerzenie naczyń włosowatych
8. Słabe ukrwienie naskórka, zmniejszenie wydzielania potu.
Zmiany patologiczne na skórze
1. Naczyniaki starcze.
2.Brodawki łojotokowe starcze
3. Zaskórniki starcze
4. Zwyrodnienia - elastozy starcze
5. Zaburzenia rogowacenia, zmiany nowotworowe lub przednowotworowe spowodowane czynnikami genetycznymi, immunologicznymi, promieniowaniem UV, wirusami onkogennymi i innymi czynnikami.
6. Przebarwienia i trwałe plamy barwnikowe na skórze
Cechy skóry osoby starszej:
1. Skóra jest mniej sprawna funkcjonalnie nie stanowi bariery ochronnej przed urazem lub wniknięciem bakterii.
2. Występuje opóźnione gojenie ran i ziarninowanie.
3. Przekrwienie i zasinienie okolic kończyn dolnych, brunatno zabarwione plamy.
4. Sucha i mało elastyczna skóra.
5. Występują infekcje wirusowe skóry ( herpes simplex, wirus Epsteina i Barra, cytomegalowirus)
6. Świąd starczy nie związany ze zmianami patologicznymi.
Aspekty pielęgnacji skóry osób starszych
1. Dbanie o higienę całego ciała. Chory powinien brać czynny udział w myciu.
2. W czasie mycia stosować zabiegi profilaktyczne:
~Profilaktyka zapalenia płuc- głębokie oddychanie, nacieranie kremami z olejkami
eterycznymi np.. mentolowy czy eukaliptusowy, zmiana ułożenia.Profilaktyka odleżyn-obserwacja miejsc narażonych na odleżyny, zmiana ułożenia,
nacieranie ww miejsc, stosowanie udogodnień różnego rodzaju np..materacyp/
odleżynowych i inne.
Profilaktyka pleśniawek i zapalenia ślinianki przyusznej- pielęgnacja jamy ustnej.
~Profilaktyka zakrzepów- gimnastyka stóp, całych kończyn dolnych czynna lub
bierna, myć ruchami okrężnymi z dołu ku górze. Obserwacja w kierunku
występowania żylaków podudzi, owrzodzeń, zapalenia żył głębokich. Dobór
odpowiednich pończoch p/żylakowych.Profilaktyka przykurczów- bierne i czynne ćwiczenia zginania stawów i ich
fizjologiczne ułożenie.
3. Pielęgnacja stóp i paznokci.
4. Kąpiel całego ciała- stosowanie mat antypoślizgowych na dno wanny, uchwytów przy wannie ułatwiających wstawanie. Kąpiele pod prysznicem na krześle. Dbanie o bezpieczeństwo chorego. Nie pozostawiać samego w łazience. 5. Szczególna pielęgnacja jamy ustnej w przypadku protez zębowych. Proteza oczyszczana jest po każdym posiłku i wyjmowana jest na noc. U ciężko chorych obowiązuje toaleta jamy ustnej. W szczególnych przypadkach stosuje się
odsysanie jamy ustnej i gardła.
Zmiany inwolucyjne i chorobowe w układzie ruchu.
Sylwetka osoby starszej ulega zmianie z powodu zaniku kości i mięśni szkieletowych oraz osłabienia aparatu ścięgnisto-więzadłowego. Wzrost zmniejsza się o 3-5 cm i więcej szczególnie u kobiet. Nasilona kyfoza odcinka piersiowego, zmiejszenie odstępu pomiędzy klatką piersiową a miednicą, rotacja miednicy. Głowa bywa wysunięta ku przodowi.Zmniejsza się obwód obręczy barkowej. Pomiędzy 30-80 rokiem życia zwiększa się objętość tkanki tłuszczowej o 15-30 % masy ciała. Tkankę mięśniową zastępuje tkanka łączna.Osobom starszym trudno jest podnieść się z przysiadu i z klęczek, wstawać z głębokiego fotela a czasem z krzesła. Kroki stają się krótsze.Starczy tremor- drobnofaliste drżenie zamiarowe utrudniajace życie. Może manifestować się rytmicznymi ruchami głowy albo drżeniem głosu.
Złożone przyczyny zmian w układzie kostno-stawowym:
1. Zanik mięśni szkieletowych początek ok.. 35-40 lat. w wieku 70-80 lat masa mięśni
jest zmniejszona o około 40% wartości wyjściowych. Równolegle zmniejsza się masa kości (osteopenia).
Kobiety tracą od 25-40% a mężczyźni 15-25% masy kości.
2. Zmiany inwolucyjne w stawach i tkankach otaczających, tkanka chrzęstna ulega zanikowi na jej powierzchni pojawiają się szczeliny. Przestrzenie stawowe ulegają zwężeniu. Błona maziowa włóknieje. Rozwój tkanki łącznej w stawach. Włókna kolagenu stają się krótkie, pogrubiałe i kruche. Zwyrodnienie więzadeł i torebek stawowych sprzyja urazom.
Zmiany i procesy patologiczne powodują:
1. Ból
2. Ograniczenie ruchomości
3. Odczyny zapalne
4. Skutki niedokrwienia i zaburzenia metabolizmu.
Choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa.
Zniekształcenia i ograniczenia ruchomości stawów biodrowych i kolanowych oraz odczyny zapalne. Osteofity na przednich i tylnych krawędziach trzonów kręgosłupa, zmniejszenie światła otworów kręgowych, degeneracja i spłaszczenie dysków międzykręgowych powodują ucisk na tetnice kręgowe, rdzeń kręgowy albo korzenie wewnątrzkanałowe. Chorzy zgłaszają trudności w chodzeniu: przyczyny: wady postawy, płaskostopie, koślawość paluchów, również niedobory wit. B 12 i inne.
Źródłem upośledzenia sprawności motorycznej są również następstwa złamań kości udowych. Skutecznym leczeniem jest leczenie operacyjne i wczesna rehabilitacja chorego.Nie operowane zrastanie złamanych kości trwa wiele tygodni w tym czasie starsi pacjenci narażeni są na powikłania zakrzepowo-zatorowe, depresję, zaburzenia świadomości oraz powstawanie odleżyn. Zanik kości, i mięśni oraz ogólne zniedołężnienie. Chorzy umierają często wśród objawów zapalenia płuc, zakażenia dróg moczowych, posocznicy lub uszkodzenia CUN.
Chorzy z protezą po amputacji części kończyny dolnej. Zaopatrzenie w protezę i pomoc w rehabilitacji, zakładaniu protezy. Najczęstszym powikłaniem noszenia protezy jest powstawanie odleżyn czy zapalenia kikuta. Pielęgnacja kikuta.
Amputacje kończyn naruszają poczucie wartości chorego.
Zasady postępowania i pielęgnacji chorego:
1. Traktować podopiecznego jako pełnowartościową osobę
2. Organizować zajęcia tak aby jego ułomność nie miała znaczenia
3. Organizować spotkania z podobnymi ludźmi.
4. Wspierać i rozwijać samodzielność.
Ludzie starsi poruszający się na wózkach inwalidzkich powinni mieć udogodnienia w poruszaniu się w obrębie mieszkania i poza nim.