1. Przyczyny rewolucji:
- kształtowanie się kapitalizmu
- antagonizmy między klasami społecznymi
- rozwój handlu zamorskiego -> potrzeba zwiększenia produkcji
- hamowanie kapitalizmu przez arystokrację
- utrudnienia w tworzeniu ogólnokrajowego rynku wewnętrznego
- obrona feudalizmu
- opłaty i cła wewnętrzne dla kupców
- konflikty anglikanów i protestantów
- purytaniści ? antyfeudalna siła, chęć wprowadzenia republiki
- chęć wprowadzenia reform na drodze parlamentarnej
- rządy Stuartów:
* zwolennicy absolutyzmu
* niefortunna polityka zagraniczna
* straty polityczne i gospodarcze
* zaostrzenie polityki fiskalnej z powodu braku pieniędzy
* 1628r. ? Petycja o prawo:
przymus zgody parlamentu na zwiększanie podatków
krytyka bezprawnych aresztowań, działalności sądów wojennych
krytyka kwaterowania wojsk w dobrach prywatnych
* rozwiązanie parlamentu
* ściąganie podatków

2. Rewolucja w Anglii:
- protesty drobnej szlachty i mieszczaństwa
- 1604r. ? zwołanie parlamentu przez króla, następnie jego rozwiązanie; wybuch powstania w Szkocji
- wznowienie rozmów z parlamentem przez króla
- 1641r. ? Wielkie napomnienie (program burżuazji angielskiej)
* wyliczenie królowi przekroczeń prawa
* żądanie pozbawienia biskupów prawa do zasiadania w Izbie Lordów
* zatwierdzanie nominacji ministrów przez Izbę Gmin
* kontrola finansów
- opozycja purytańska ? John Pym, Oliver Cromwell
- rozłam wśród parlamentarzystów na dwie grupy:
* poprzestanie na Wielkim napomnieniu
* chęć ograniczenia roli monarchy
- próba wykorzystania kryzysu przez króla ? aresztowania opozycjonistów
- bunt na wieść o próbie zamachu
- ucieczka króla z Londynu
- 1642-1648r. ? wojna domowa
* początkowe sukcesy króla
* organizacja armii (średnia szlachta, mieszczaństwo, chłopstwo)
* 1645r. ? bitwa pod Naseby, rozbicie armii królewskiej, ucieczka Karola I do Szkocji
- próby porozumienia z królem
- przeprowadzenie czystki w Izbie Gmin przez Cromwella
- pojmanie króla przez Cromwella
- 1649r. ? skazanie króla na śmierć
- zniesienie monarchii, likwidacja Izby Lordów
- zerwanie stosunków Szkocji z Anglią
- Karol II na tronie szkockim
- ruch lewellerów
* żądanie powszechnego prawa wyborczego
* równość wobec prawa
- diggerzy ? ubogie chłopstwo
* podział ziemi między bezrolnych chłopów
* zakładanie wspólnot wiejskich
- rozgromienie ugrupowań i pacyfikacja Irlandii i Szkocji przez Cromwella
- 1650r. ? wspólnota trzech dawnych królestw wyspiarskich ? polityczny fundament W. Brytanii

3. Dyktatura Cromwella:
- 1650-1651r. ? Akty nawigacyjne
* zakaz handlu z koloniami angielskimi bez zgody rządu
* wykluczenie pośrednictwa w kontaktach handlowych Anglii z innymi krajami
* obce towary przywożone wyłącznie na statkach angielskich i z angielską załogą lub na statkach kraju, z którego pochodzi towar
- 1653r. ? przyjęcie tytułu lorda protektora przez Cromwella
- armia podporą władzy
- zmuszenie Holandii do uznania aktów nawigacyjnych
- 1658r. ? śmierć Olivera Cromwella, Ryszard Cromwell lordem protektorem
- zezwolenie na wybory do parlamentu ? osiągnięty cel rewolucji
- rozmowy z Karolem II, żądania:
* amnestia dla rewolucjonistów
* tolerancja religijna
* pozostawienie właścicielom rozdanej wcześniej ziemi
- 1660r. ? kres rewolucji, tron dla Karola II
- brak rezygnacji z absolutystycznych projektów
- 1679r. ? groźba wskrzeszenia rewolucji, zatwierdzenie Habeas Corpus Act
* zakaz aresztowań bez nakazu sądu
* przymus zwolnienia z aresztu po 24 godzinach, jeśli nie przedstawiono zarzutów
- 1685r. ? Jakub II na tronie angielskim
- lekceważenie obowiązujących ustaw, uruchomienie opozycji
- 1688r. ? bezkrwawy przewrót, powierzenie tronu Wilhelmowi Orańskiemu
- 1689r. ? wydanie Deklaracji praw ? spełnienie celów angielskiej rewolucji
* władza należąca do parlamentu
* partia torysów ? reprezentacja arystokracji
* partia wigów ? reprezentacja burżuazji
* władza królewska pod kontrolą parlamentu
* Anglia pierwszą na świecie monarchią parlamentarną
* anglikanizm religia panującą
* pozbawienie katolików możliwości obejmowania urzędów państwowych

---