Zmienne - specyfika zmiennych w badaniach społecznych, wartości, typy, kwantyfikacja danych jakościowych etc.
Zmienne mają swoje wartości (atrybuty). Wszystko co można powiedzieć o sobie lub innych wiąże się z wartościami zmiennych. Zmienne to logiczne pogrupowanie wartości (np. kobieta, mężczyzna to wartość, natomiast ich płeć to zmienną)
Teorie opisują związki między zmiennymi, których z logicznego punktu widzenia można się spodziewać.
zmienna zależna - gdy jakaś zmienna zależy od innej zmiennej
zmienna niezależna - to od czego zmienna zależna zależy
Kwalifikacja danych jakościowych - każda obserwacja na początku ma charakter jakościowy. Kwalifikacja (liczbowe ujęcie czegoś, co zostało zaobserwowane) sprawia, że badania są bardziej wyraziste i czytelne. Dane jakościowe są związane z wyjaśnieniem ideologicznym. Natomiast dane ilościowe łatwiej wykonać z wyjaśnieniem normatywnym. Pełne zrozumienie jakiegoś zagadnienia wymaga obu technik.
Podstawowe terminy
Paradygmaty - fundamentalne modele czy układy odniesienia, których używamy, by uporządkować nasz obserwacje i rozumowanie. Paradygmatami są rozumowania naukowców - oczywiste prawdy, ogólne ramy, punkt widzenia.
Paradygmaty w naukach społecznych oferują różne perspektywy, każda z nich uwzględnia pewne aspekty społecznego życia nieobecne w pozostałych, a jednocześnie pomija ujawnione gdzie indziej.
Paradygmat konfliktu
Francuski filozof Auguste Comte w 1822r ukuł termin „socjologia” i rozpoczął badania nad zmianami w życiu społecznym. Pozytywizm opisuje jego naukowe podejście i przeciwstawia się temu co uważał za negatywne strony Oświecenia. W 1858r. Karol Darwin opublikował „O powstawaniu gatunków” gdzie przedstawił ideę ewolucji poprzez proces doboru naturalnego. Karol Marks zasugerował, że zmiany społeczne mogą byd postrzegane jako proces, w którym stale dochodzi do konfliktu - prób zdominowania innych i uniknięcia cudzej dominacji. Skupił się na walce klas ekonomicznych uciskowi przez kapitalistów klas robotniczych - w ten sposób sformułował paradygmat konfliktu.
Paradygmaty pomagają określid, które pojęcia uznajemy za ważne i adekwatne.
Paradygmat konfliktu koncentruje się na walce klasowej, walce etnicznej czy walce płci, gdy różne grupy mają przeciwne interesy.
Paradygmaty feministyczne - częściowo teorie i badania feministyczne skupiły się na różnicach między płciami, oraz na tym w jaki sposób wiążą się one z resztą organizacji społecznej (ucisk kobiet) przeżycia chłopców czy mężczyzn niewiele mają wspólnego z tym jak odbierają to dziewczynki czy kobiety.
Nasza subiektywnośd jest indywidualna (to jak różne rzeczy odbieramy, odczuwamy) natomiast szukanie obiektywności jest społeczne (kwestia komunikacji, ponieważ próbujemy znaleźd wspólny punkt dla naszych doświadczeo)
Aksjomat - to podstawowe twierdzenie uznane za prawdziwe, na których opiera się teoria.
Teza - szczegółowe wnioski dotyczące relacji pomiędzy pojęciami, które wyciąga się z podstawowych założeń.
Hipoteza - jest szczegółowym sprawdzalnym oczekiwaniem wobec rzeczywistości, które wynika z ogólniejszej tezy.
5. Podstawowe błędny popełniane w badaniach
Błąd ekologiczny - odnosi się do grupy, zbiorów lub systemów czegoś większego niż jednostki. Jest to założenie, że to, czego się dowiadujemy o jednostce zbiorowej (ekologicznej)mówi także o pojedynczych elementach, z których się on składa. Błąd dotyczy pomniejszenia jednostek analizy tak, że wyciągamy wnioski dotyczące jednostek tylko na podstawie obserwacji grup.
Wyprowadzenie wniosków o jednostkach bezpośrednio z wyników otrzymanych dla grup, społeczeństw czy narodów.
Błąd indywidualizmu - powstaje wtedy gdy wnioski dotyczące grup, społeczeństw czy narodów, są bezpośrednio wyprowadzane z danych otrzymanych dla jednostek.
Wyprowadzenie wniosków o grupach, społeczeństwach czy narodach bezpośrednio danych dotyczących zachowań jednostek.
6. Zasady budowania hipotez
Hipotezy - muszą być jasno sformułowane, badacz musi zdefiniować pojęciowo i operacyjnie wszystkie zmienne, są konkretne, badacz określa jakie są związki pomiędzy zmiennymi w terminach kierunku i warunkach w jakim dany związek będzie zachodził, hipotezy są sprawdzalne za pomocą dostępnych metod, ocena hipotezy zależy od tego czy istnieją odpowiednie metody pozwalające na jej przetestowanie
Hipotezy naukowe - są pozbawione elementów wartościujących, ponieważ badacz musi być świadomy własnej stronniczości i starać się uczynić ją jawną.
10. Podstawowe cele badań
Cele badań:
Eksploracja - badania są kluczowe -
zaspokojenie ciekawości badacza i jego pragnienia zrozumienia przedmiotu
zbadanie możliwości podjęcia szerszych badań
wprowadzenie metod do dalszych badań
Opis - opis naukowy jest trafniejszy i dokładniejszy. Bada np.
profile demokratyczne populacji z uwzględnieniem wieku i płci (badania demograficzne)
badania marketingowe
statystyki przestępczości
Opis był pierwotnym celem badań jakościowych. Odpowiada na pytania co, kiedy, gdzie, jak.
Wyjaśnienie - Badania wyjaśniające odpowiadają na pytanie dlaczego.
13. Badania dynamiczne i zbliżone do dynamicznych
Badania dynamiczne - są zaplanowane by umożliwiać badanie tego samego zjawiska przez dłuższy okres czasu:
badanie trendów - koncentrują się na zmianach w czasie wewnątrz jakiejś populacji (porównanie badań prowadzonych przed kilku laty z obecnymi)
badania kohort demograficznych - zmiany zachodzące w subpopulacjach (najczęściej kohorta to grupa wiekowa)
badania panelowe - dotyczą za każdym razem tego samego zbioru ludzi
Badania dynamiczne mają przewagę nad przekrojowymi, ponieważ dostarczają informacji opisujących proces w czasie. Dostarczają najpełniejszych danych o zmianach.
15. Operacjonalizacja i związane z nią wybory
Operacjonalizacja - polega na stworzeniu konkretnych procedur badawczych, jest przedłużeniem konceptualizacji
Stopień precyzji zmiennych - określa z jakim stopniem dokładności możemy określić różnice między różnymi możliwymi wartościami składającymi się na daną zmienną.
Pomiar - staranna, przemyślana obserwacja świata rzeczywistego, której celem jest doskonalenie opisu przedmiotów i zdarzeń w kategoriach wartości składających się na zmienną.
Poziomy pomiaru:
pomiar nominalny - to zmienne, których wartości są jedynie wzajemnie rozłączne i wyczerpujące (płeć, wyznanie, miejsce urodzenia, wykształcenie)
pomiar porządkowy - zmienne o wartościach, które możemy logicznie uporządkować (klasa społeczna, alienacja, uprzedzenia)
pomiar interwałowy - odległości logicznie między wartościami mogą być wyraźne w postaci standardowych interwałów o określonym znaczeniu (mierniki standardowe, testy IQ)
pomiar ilorazowy - wartości strukturalne pomiaru interwałowego + są oparte na prawdziwym punkcie zerowym (np. skala Kelvina, wiek, czas zamieszkiwania w danym miejscu) wiek - zmienne nominalne, ilość lat - zmienne porządkowe, równe rozmieszczenie grup wiekowych - interwałowe, dzieci nienarodzone-kobiety w ciąży - zmienne ilorazowe.
Wyjaśnienie idiograficzne- stosuje się dla jednego odrębnego przypadku (wyszukanie wszystkich przyczyn).
Wyjaśnienie nomotetyczne- stosuje się dla pewnej określonej grupy.
Teoria- wyjaśnienie togo co widzimy.
Indukcyjne- indukcja przechodzi do tego co konkretne, ogólne, od zestawu obserwacji do odkrycia poprawności, która jest wspólna dla wszystkich badanych zdarzeń. (Formułowanie uogólnień na podstawie konkretnych obserwacji
Dedukcyjne- dedukcja przechodzi od tego co ogólne do tego co szczegółowe. Od wzorca, którego możemy oczekiwać do obserwacji. (wyprowadzenie z teorii przewidywalnych hipotez)
Definicje Nominalne- zostaje przypisana do danego terminu bez żadnych roszczeń co do tego, że stanowi odbicie „realnego” bytu.
Def. Operacyjne- precyzują sposób pomiaru danego pojęcia. Pomiar w świecie rzeczywistym.
Jednostki analizy - Badacze najczęściej wybierają jako jednostki analizy pojedynczych ludzi (badają płeć, wiek, miejsce urodzenia) Następnie łączą opisy aby przedstawić złożony obraz grupy.
-W badaniach społ. Jednostkami analizy mogą być także grupy społ. (cechy przynależności do danej grupy traktowanej jako pojedynczy byt).
-Jednostkami analiz mogą być również organizacje społ. Np. Kościół szkoły wyższe, wydziały uniwersyteckie
-Wytwory społeczne - czyli istoty społeczne i ich zachowania (książki, obrazy, samochody, budynki, piosenki itp.)