UKŁAD KRWIOTWÓRCZY

Homopoeza- process krwiotworzenia, który zachodzi w szpiku kostnym.

Fazy homopoezy:

1. Odnowa

2. Różnicowanie

3. Dojrzewanie

Rodzaje komórek wytwarzanych w szpiku kostnym i krążących we krwi

1. Układ czerwonokrwinkowy(erytrocytarny): 4- 5, 5 mln/ ml

1. Reticulocyt(młody erytrocyt) 1. 5 %

2. Erytrocyt

2. Układ białko krwinkowy( leukocytarny) 4- 10 tys. / ml

-Szereg granulocytowy:

• Granulocyt obojętnochłonny(neutrofil)

• Granulocyt zasadochłonny(basofil)

• Granulocyt kwasochłonny(eozynofil)

- Szereg monocytowo- makrofagowy

• Monocyt

• Makrofag

- Szereg limfocytarny

• Limfocyt T

• Limfocyt B=> plazmocyt

• Limfocyt NK

• Limfocyt null

3. Układ płytkowy(trombocytarny)

• Płytki krwi(trombocyty) 150- 400 tys. / ml

Morfologia krwi

• Erytrocyty (RBC) 4- 5, 5 mln/ ml

• Hemoglobina(Hb) 12- 16 g/ dl

• Hematokryt (Hct) 35- 54 %

• Średnia objętość krwinki (MCV) 80- 94 fl(mm³)

• Średnia masa hemoglobiny (MCH) 27- 32 pg

• Średnie stężenie hemoglobiny (MCHC) 33- 38 %

• Leukocyty (WBC) 4- 10 tys. / ml

• Trombocyty (PLT) 150- 400 tys. / ml

Niedokrwistości

• Są najczęstszą z chorób hematologicznych

• Niedokrwistościami nazywamy zmniejszenie stężenia hemoglobiny HGB( czerwonego barwnika krwi), hematokrytu( stosunku objętości krwinek czerwonych do objętości pełnej krwi) lub liczby erytrocytów poniżej wartości prawidłowych

• Niedokrwistość(anemię) rozpoznaje się przy wartości stężenia HGB poniżej 13, 5 g/ dl( gram na decylitr) u mężczyzn i poniżej 12, 0 g/ dl u kobiet

Podział niedokrwistości

• W zależności od etapu, w którym zaczyna brakować krwinek

1. Zmniejszenie wytwarzania( erytrocytów lub hemoglobiny)- niedokrwistości niedoborowe( niedobór żelaza czy witaminy B₁₂)

2. Zwiększenie rozpadu krwinek czerwonych- niedokrwistości hemolityczne

3. Zwiększenie utraty(niedokrwistości pokrwotoczne)

Anemia z niedoboru żelaza

• Stanowią prawie 80% wszystkich niedokrwistości i dotyczą głównie kobiet

• Przyczyny

1. Najczęściej utrata krwi( i związanego z nim żelaza) w wyniku przewlekłych krwawień z dróg rodnych, z przewodu pokarmowego, z dróg moczowych i innych narządów

2. Zmniejszone spożycie żelaza np. w przypadku ścisłej diety wegetariańskiej

3. Zwiększone zapotrzebowanie na ten makroelement( w ciąży, podczas krwawienia)

Objawy niedokrwistości

1. Objawy wspólne dla wielu anemii takie jak

• Bladość skóry i błon śluzowych

• Uczucie osłabienia

• Duszność po wysiłku

• Bóle głowy czy szmer skurczowy wysłuchiwany przez lekarza nad sercem

2. Objawy charakterystyczne dla poszczególnych niedokrwistości jest to np. łamliwość włosów i paznokci, zmiany w błonie śluzowej języka, gardła i przełyku będące przyczyną bólu i uczucia pieczenia przy przełykaniu oraz zajady w kącikach ust

Niedokrwistości hemolityczne

Hemoliza- oznacza dosłownie rozpuszczenie krwinek. W medycynie tym pojęciem określa się skrócenie czasu przeżycia erytrocytów( prawidłowo „żyją” około 120 dni) do kilku tygodni lub dni

Przyczyny niedokrwistości hemolitycznych

1. Czynniki wewnątrzkrwinkowe- defekty błony erytrocytów( np. sferocytoza), defekty enzymów tych krwinek

2. Czynniki zewnątrz krwinkowe- przeciwciała, pochodzące z innego „obcego” organizmu( np. konflikt serologiczny u noworodków), bądź produkowane przez samego chorego- tzw. niedokrwistości autoimmunohemolityczne, czynniki chemiczne( jad żmii ), fizyczne( sztuczna zastawka serca)

Niedokrwistości megaloblastyczne- grupa anemii, w których krwinki czerwone są większe od prawidłowych.

Najczęstszą przyczyną tych niedokrwistości jest niedobór witaminy B₁₂( zdecydowana większość przypadków) i kwasu foliowego( rzadziej)

Nowotwory układu krwiotwórczego

• Nowotwory złośliwe układu limfocytowego(system rozproszonych po całym organizmie limfocytów) to chłoniaki

• Nowotwory złośliwe komórek szpiku to białaczki

• Zespoły mielodysplastyczne- to stany przedbiałaczkowe, zaburzenia komórek szpiku, które jeszcze nie są nowotworem, ale mają złośliwy przebieg

Ziarnica złośliwa-czyli choroba Hodgkina, to nowotworowy rozrost komórek, początkowo w węzłach chłonnych, a później( w zaawansowanych stadiach) w innych narządach.

Objawy:

• Powiększenie węzłów chłonnych, przeważnie karkowych rzadziej pachowych lub pachwinowych

• Charakterystycznie niebolesne i zbite w pakiety

• Powiększona wątroba lub śledziona

• Objawy ogólne: gorączka, poty nocne, utrata masy ciała

• Zwiększenie OB., niedokrwistość, zmniejszenie ilości limfocytów

Chłoniaki nieziarnicze- są to nowotwory złośliwe wywodzące się z limfocytów( T lub B), zlokalizowane w tkance chłonnej

Podział chłoniaków nieziarniczych

• Chłoniaki o mniejszej i o większej złośliwości

• Chłoniaki typu B i typu T

Inny podział według kryteriów morfologicznych

• Limfocytowe

• Plazmocytowe

• centrocytowe

Objawy:

• Powiększenie węzłów chłonnych

• Objawy ogólne( gorączka, poty nocne, utrata masy ciała)

• Niedokrwistość

• Zmniejszenie ilości białych krwinek i płytek krwi

Leczenie:

• Chirurgiczne

• Chemioterapia

• radioterapia

Białaczki

• Leukemia, łacińska nazwa białaczki, oznacza dosłownie białą krew i odnosi się do koloru krwi u chorych z bardzo znaczną liczbą białych krwinek

• Białaczka jest chorobą nowotworową, polegającą na rozroście w całym organizmie leukocytów( białych krwinek jednego typu)

• Te nieprawidłowe, rozrastające się białaczkowe komórki zajmują ostatecznie prawie cały szpik kostny, naciekają inne pozaszpikowe narządy i zmieniają obraz krwi oglądanej pod mikroskopem

Objawy ostrej białaczki

• Krwawienia związane z małą ilością płytek krwi

• Podatność na zakażenia w wyniku małej ilości prawidłowych białych krwinek chroniących nas przed drobnoustrojami

• Osłabienie, gorączka, poty nocne

• Obrzmienie węzłów chłonnych, powiększenie śledziony

• Objawy neurologiczne( przy naciekaniu układu nerwowego)

• Niedokrwistość( z bladością, dusznością i osłabieniem)

• Bóle kostne czy zmiany na skórze

W badaniu krwi często występuje niedokrwistość, małopłytkowość i granulocytopenia.

BIAŁACZKA WYPIERA INNE SKŁADNIKI KRWI I SZPIKU !!!

Leczenie ostrych białaczek

• Chemioterapia, w której pierwotnym celem jest osiągnięcie remisji

• Przeszczep szpiku- dwa główne typy tej metody: przeszczep do innej osoby( allogeniczny) i przeszczep własnego szpiku(autologiczny)

Im bardziej tkanka( w tym przypadku szpik ) jest „ podobna” do organizmu biorcy, tym większe szanse na przyjęcie przeszczepu. O „ obcości” czy „ swojskości” decydują małe cząsteczki, znaczniki zwane antygenami

Czerwienica prawdziwa -to rozrost(proliferacja) głównie prekursorów krwinek czerwonych. Pojawia się zaczerwienienie twarzy, zawroty i bóle głowy, krwawienia z nosa

• We krwi obserwuje się podwyższenie hematokrytu Ht i stężenia hemoglobiny HGB oraz zwiększenie liczby krwinek czerwonych ERT. Pojawiają się wówczas powikłania w postaci zakrzepów i bardzo niebezpiecznych zatorów, ostatecznie może rozwinąć się zwłóknienie szpiku lub ostra białaczka

• W leczeniu stosuje się metodę znaną już od wieków, czyli upusty krwi. Przy stosowaniu leczenia średni czas przeżycia wynosi 10- 15 lat

Nadpłytkowość samoistna- to nadmierny rozrost komórek produkujących płytki

• Następstwem ich zwiększonej liczby są zatory i zakrzepy(najczęstsza przyczyna zgonu) oraz krwawienia( z racji upośledzonej funkcji płytek)

• We krwi obserwuje się zwiększoną liczbę płytek, a w szpiku rozrost megakariocytów

• W leczeniu stosuje się interferon α lubhydroksymocznik

• Średni czas przeżycia wynosi 10- 15 lat

Skazy krwotoczne

Kolejną dużą grupą chorób krwi są tzw. skazy krwotoczne. Jest to stan, w którym różne defekty homeostazy(utrzymywania krwi w naczyniach krwionośnych) powodują nieprawidłową, patologiczną skłonność do krwawień.

Wyróżniamy 3 rodzaje skaz krwotocznych

1. Skazy związane z naczyniami(inaczej waskulopatie)

2. Skazy związane z płytkami( skazy krwotoczne płytkowe)

3. Skazy związane z czynnikami krzepnięcia występującymi w osoczu( tzw. koagulopatie)

1

---