Martyna Daszkiewicz, ZZP2
Motywowanie dzieci do nauki pisania i czytania
Naukę czytania i pisania powinien poprzedzać wszechstronny rozwój dziecka. Według Anny Brzezińskiej, złożoność tych umiejętności powoduje, że proces ich opanowywania polega na jednoczesnym rozwijaniu szeregu umiejętności cząstkowych i wielu właściwości psychicznych dziecka - zarówno intelektualnych, jak i emocjonalno-motywacyjnych. Opanowanie umiejętności czytania i pisania to niewątpliwie przełomowy moment w życiu każdego dziecka. Z jednej strony - dziecko dysponuje określonym zasobem kompetencji, pozwalających na względną samodzielność i niezależność, z drugiej strony - umiejętności
te są postrzegane w większości systemów oświatowych jako konieczność i podstawowy cel edukacji, umożliwiający jej dalszy przebieg.
Początek nauki czytania nie jest wyznaczany przez moment, w którym dziecko zaczyna dekodować litery pod wpływem osoby dorosłej, lecz jest wyznaczany przez poziom rozwoju jego percepcji wzrokowej i słuchowej oraz pamięci i uwagi, a także myślenia
w powiązaniu z odpowiednim opanowaniem mowy, określonej między innymi posiadanym zasobem słów. Podjęcie przez dziecko pierwszych samodzielnych prób czytania czy pisania zależy zatem nie tylko od jego rozwoju, lecz i od oddziaływań edukacyjnych rodziców
i nauczycieli oraz od stosowanych metod nauki i od motywacji samego dziecka. Nie wystarczy bowiem zorganizowanie sprzyjających warunków, stymulujących naukę czytania
i pisania oraz bierne oczekiwanie na pojawienie się tych umiejętności dziecka bez zachęcania go do podejmowania odpowiedniej aktywności Nauczyciel powinien motywować dziecko do nauki w taki sposób, aby chętnie podejmowało ono zadania związane z nauką czytania
i pisania oraz wynosiło z zajęć same korzyści. Nie jest to łatwe zadanie i wymaga od nauczyciela pomysłowości.
W początkowej nauce czytania i pisania najodpowiedniejsze a zarazem najciekawsze dla dziecka są metody o charakterze zabawowym, wsparte działaniem, manipulowaniem. Taką możliwość dają zabawy i gry dydaktyczne. Zabawowe formy nauki czytania i pisania
są doskonałą drogą do opanowania tych umiejętności. Umiejętnie włączone przez nauczyciela w rytm i tok codziennych zajęć, są doskonałym czynnikiem pobudzającym rozwój czynności poznawczych dziecka. Wyzwalają jego twórczą aktywność, sprzyjają rozwojowi wyobraźni, ćwiczą pamięć, uwagę, koncentrację, wzbogacają zasób słownictwa, mobilizują i motywują dziecko do pokonywania napotkanych trudności oraz budzą wiarę we własne możliwości.
Motywacją do nauki czytania i pisania mogą być między innymi zabawy, w których dziecko naucza drugą osobę - np. misia, lalkę czy pacynkę tego, co samo już potrafi.
Aby zachęcić dzieci do nauki czytania i pisania, nauczyciel może ukazywać celowość, znaczenie tych dwóch umiejętności w codziennych czynnościach, podkreślać ich wagę. Zwracanie uwagi dziecka na te czynności, które wykonywane są w domu, przedszkolu czy szkole, a wymagają umiejętności czytania i pisania, np. przygotowywanie potraw (odczytywanie przepisów z książki kucharskiej), robienie zakupów (zapisywanie i odczytywanie listy zakupów), oczekiwanie na autobus (odczytywanie rozkładu jazdy, numeru autobusu i jego trasy), zachęci je do nauki czytania i pisania oraz pozwoli dostrzec rolę, jaką odgrywają te dwie umiejętności.
Doskonałym, aczkolwiek mało jeszcze docenianym narzędziem, bez wątpienia wpływającym pozytywnie na motywację dzieci do nauki czytania i pisania, jest komputer wraz z odpowiednim edukacyjnym oprogramowaniem multimedialnym. Obecnie dla większości dzieci kontakt z komputerem wydaje się czymś naturalnym. Z roku na rok na polskim rynku pojawia się coraz więcej komputerowych programów edukacyjnych adresowanych do dzieci, również do tych najmłodszych. Z pewnością wykorzystywanie komputera w procesie nauki czytania i pisania, stanie się doskonałą pomocą wspomagającą pracę nauczyciela. Nauka czytania i pisania z wykorzystaniem komputerowego oprogramowania multimedialnego w znacznym stopniu aktywizuje ucznia w procesie nabywania tych umiejętności. Atrakcyjna forma graficzna i ciekawa fabuła programów pozwalają znacznie uprzyjemnić naukę oraz wzmóc u dziecka motywację do ćwiczeń. Do najpopularniejszych programów wspomagających umiejętność czytania i pisania dzieci, należą np. „Moje pierwsze ABC”, „Klik uczy czytać”, „Foka - Sylabinka” czy „Spadające literki”.
Aby zachęcić dzieci do nauki czytania nauczyciel powinien wspólnie z dziećmi utworzyć kącik czytelnika, klasową biblioteczkę i gazetkę ścienną. Już w przedszkolu, dobrze dobrane książeczki, z barwnymi, interesującymi i zrozumiałymi dla dziecka ilustracjami zachęcają do ich oglądania, wypowiadania się na temat ich treści, dostrzegania wielu szczegółów, budzą zainteresowanie tekstem oraz jego treścią, popychają do stawiania pytań kolegom i nauczycielce, by coś wyjaśnić, uzupełnić swoje wiadomości lub potwierdzić własne sądy i oceny. Nauczyciel powinien także czytać często dzieciom oraz zachęcać
do tego rodziców, tak, aby dzieci ucząc się poprzez naśladownictwo, czerpały dobre wzorce czytelnicze. Prawdziwy i naturalny zachwyt rodziców nas treścią tekstu i ilustracjami udzieli się dziecku.
Zachęcanie i motywowanie dzieci do nauki czytania i pisania prowadzi do szybszego opanowania tych umiejętności, a co za tym idzie, do lepszego poznania otaczającego je świata. Zadaniem dorosłego - nauczyciela czy rodzica, jest pokazanie dziecku, że nauka czytania i pisania, zamiast przykrym obowiązkiem, może być pasjonującą wyprawą do tajemniczego świata wiedzy, podczas której może wcielić się w postać badacza, naukowca czy małego odkrywcy.
Bibliografia
Red Brzezińska A., Czytanie i pisanie - nowy język dziecka, WSiP, Warszawa 1987.
Dudzińska I., Dziecko sześcioletnie uczy się czytać, WSiP, Warszawa 1991 .
Gruba J., Wykorzystanie komputera w nauce czytania, „Życie Szkoły”, 2002, nr 5,
s. 300 - 303.
Jaszczyn E., Wspieranie nauki czytania, „Wychowanie w Przedszkolu”, 2008, nr 9,
s. 5 - 10.
Kamińska K., Nauka czytania dzieci w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa 1999.
Zimoch M., Zagraj ze mną…, „Wychowanie w Przedszkolu”, 2003, nr 10, s. 40 - 42.
Red Brzezińska A., Czytanie i pisanie - nowy język dziecka, WSiP, Warszawa 1987, s. 11.
Kamińska K., Nauka czytania dzieci w w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa 1999, s 11.
Zimoch M., Zagraj ze mną…, „Wychowanie w Przedszkolu”, 2003, nr 10, s. 40 - 42.
Red Brzezińska A., Czytanie i pisanie - nowy język dziecka, WSiP, Warszawa 1987, s. 41.
Zimoch M., Zagraj ze mną…, „Wychowanie w Przedszkolu”, 2003, nr 10, s. 40 - 42.
Jaszczyn E., Wspieranie nauki czytania, „Wychowanie w Przedszkolu”, 2008, nr 9, s. 5 - 10.
Gruba J., Wykorzystanie komputera w nauce czytania, „Życie Szkoły”, 2002, nr 5, s. 300 - 303.
Dudzińska I., Dziecko sześcioletnie uczy się czytać, WSiP, Warszawa 1991, s. 137