METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW

METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW- pewna taktyka, podejmująca i rozwijająca to, co indywidualne i jednostkowe w człowieku,

jego losie i najbliższym środowisku; działania te podejmowane są w celu usprawnienia, wzmocnienia i poprawy jego sytuacji życiowej;

PRZYPADEK- jest to coś, co istnieje rzeczywiście, realnie; nie można go rozumieć jedynie w oparciu o metodę praktyczną; zwykle nieodzowna staje się tu pomoc intuicji;

HISTORIA NARODZIN METODY- metoda indywidualnych przypadków wyrosła z praktycznej działalności socjalnej; stało się to w początku XIX w., kiedy to nieszczęście, bieda oraz ludzka tragedia przestały być postrzegane jako osobista sprawa osób nimi dotkniętych;

Po raz pierwszy o tej metodzie napisała MARY RICHMOND, określając ją jako pracę społeczną; ona także określił jako pierwsza pewne, niezbędne wskazówki dotyczące pracy tą metodą:

Prawidła pracy z jednostką wg. M. Richmond :

• Jednostki lub rodziny nie wolno traktować wg. wyznaczonych reguł czy zasad - należy natomiast dokładnie przyjrzeć się jej sytuacji życiowej ( zas. indywidualizacji );

• Każdy rodzaj udzielanej pomocy musi być dokładnie przemyślany;

• Caseworker oprócz zdolności wrodzonych do służenia pomocą musi też posiadać rozległą wiedzę teoretyczną, a także duże doświadczenie zarówno zawodowe jak i życiowe;

GŁÓWNE KIERUNKI ROZWOJU CASEWORK :

Szkoł funkcjonalna- ( prekursorzy: JESSIE TAFT, VIRGINIA ROBINSON);

w myśl tego kierunku zakładano powołanie wyspecjalizowanych agencji, podejmujących praktyczną działalność dotyczącą określonej klasy zjawisk np. oddzielnie należy pracować z weteranami wojennymi, bezdomnymi czy nieletnimi matkami;

Podejście psychospołeczne- ( prekursorzy: GORDON HAMILTON);

kierunek ten zakłada powrót do richmondowskiej wizji opiekuna wrażliwego, zaangażowanego w różne problemy swego podopiecznego; pracownik socjalny wykorzystuje tu potencjał osobowy swego podopiecznego w bardzo dużym stopniu, w znacznie większym niż robi to instytucja;

CASEWORK WSPÓŁCZEŚNIE

Wzorce richmondowskiej wizji pracy socjalnej dochodziły do Polski z dość dużym opóźnieniem. Jako pierwszy zainteresował się tą metodą ALEKSANDER KAMIŃSKI, interpretując definicję S. Bowersa do potrzeb warunków polskich. Kamiński uznał, iż prowadzenie przypadków jest sztuką, a pracownik socjalny to artysta, jego aktywność jest wypadkową wiedzy i talentu obcowania z ludźmi. Rola pracownika socjalnego polega na mobilizowaniu jednostki, czyli na uaktywnianiu jej własnych możliwości. Poza teoretycznymi wyznacznikami metody na gruncie rodzimym opracował on także pewne wyznaczniki, wg. których powinien postępować pracownik socjalny;

Procedura postępowania pracownika socjalnego:

• Opracowanie diagnozy środowiskowej ( diagnoza przypadku );

• Opracowanie planu postępowania;

• Właściwe prowadzenie przypadku;

Casework ulega zmianom wraz z postępującą cywilizacją. Często niezbędna staje się jedynie porada. W krajach wysokorozwiniętych pracownik socjalny dostępny jest dla klienta przez całą dobę.

Współczesny casework, niczym wzory wypracowane w pierwszym okresie jego stosowania, opiera się zasadniczo na długotrwałych kontaktach z jednostką i rodziną. Wyróżnia się także trzy główne kategorie sytuacji, które wymagają indywidualnej pracy z przypadkiem:

• Wyczerpane zostały indywidualne zasoby sił i możliwości rozwiązania problemu i niezbędna jest pomoc pracownika socjalnego, który byłby w stanie pokierować i pomógł szukać nowych możliwości;

• Osoby o ograniczonych możliwościach umysłowych lub fizycznych nie potrafią często same skorzystać z oferty socjalnej;

• Najszerszą grupą klientów, najbardziej zróżnicowaną, są osoby pozostające w długotrwałym stresie; przedłużający się stres prowadzi do bezradności co do rozwiązywania nawet najprostszych problemów;

W współczesnym caseworku można wyróżnić podstawowe zasady jego praktycznego zastosowania:

1. AKCEPTACJA- bardzo ważne jest by podopiecznego akceptować jako osobę, wraz z jego problemami i trudnościami, oraz nieporadnością w ich rozwiązywaniu;

2. KOMUNIKACJA- osoby spotykające się podczas porady mają prawo się ze sobą nie zgadzać, lecz muszą nawzajem rozumieć swoje intencje, wypowiedzi, role i przedsięwzięcia;

3. INDYWIDUALIZACJA- pomagając danej osobie musimy zdawać sobie sprawę co specyficznego jest w sytuacji danego człowieka i jak można mu pomóc; musimy też rozumieć całą złożoność aktualnej sytuacji życiowej klienta;

4. ZASADA UCZESTNICTWA- podopieczny musi aktywnie i świadomie uczestniczyć w procesie pomagania, aby był w stanie potem przełamać swą niechęć do aktywności;

5. ZASADA ZAUFANIA I POSZANOWANIA PRYWATNOŚCI- to, co klient mówi pracownikowi socjalnemu nie może być nigdy przedmiotem dyskusji poza kręgiem zawodowym osób zaangażowanych w proces pomocy;

6. ZASADA SAMOŚWIADOMOŚCI- pracownik socjalny powinien oddzielić stosunki z podopiecznym- czyli motywację zawodową- konieczność służenia pomocą potrzebującym, od osobistych preferencji czy uprzedzeń;

CASE MENAGEMENT

Jest to teoretyczno- praktyczna koncepcja organizowania systemu pomocy społecznej, powstała w Stanach Zjednoczonych, w latach siedemdziesiątych.

( prekursorzy: A. TOFFLRER) Idea tego kierunku skupia się na amortyzowaniu wstrząsów powstałych w psychice człowieka na skutek szybkiego rozwoju społeczno- ekonomicznego.

Case menagement ( def. za MOXLY, 1989 )- dostosowana do poziomu klienta strategia koordynacji usług , istniejących możliwości i doświadczeń; krótkoterminowa, zadaniowo ukierunkowana działalność skoncentrowana na pomocy klientowi w rozwiązaniu problemów dnia codziennego;

Case menagement określić można zatem jako system nastawiony na pomoc ludziom znajdującym się w warunkach przejściowych- zmieniającym pracę, kwalifikacje, miejsce zamieszkania, rozwodzącym się i zakładającym rodziny. Głównym ośrodkiem zainteresowania nie jest tu zatem ratownictwo czy opieka- lecz tworzenie sieci różnorodnych instytucji- doradczych, wspierających, terapeutycznych, leczniczych- szczególnie w zakresie zdrowia psychicznego, z uwzględnieniem głównych rozwiązań systemowych stosowanych w gospodarce.

CASEWORK JAKO METODA BADAŃ NAUKOWYCH

Metoda indywidualnych przypadków jest także sposobem badań, polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych. ( def. za T. PILCHEM)

W literaturze socjologicznej, tzw. Case study stanowi metodę obejmującą zaskakująco różnorodne pole badań: jako przypadek postrzega się zarówno jednostki ludzkie, jak i instytucje lub osiedla. Abstrakcyjnie metodologiczny punkt widzenia zdominował tu praktyczny zakres faktów. Dla pedagoga tak szerokie pojmowanie przypadku, odrywające metodę badawczą od konkretnego podłoża- jest mało użyteczne.

STUDIUM INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW

wąski zakres pojęcia szeroki zakres pojęcia

ujęcie pedagogiczne ujęcie socjologiczne

• biografia - badania układów społecznych

• rodzina jako układ odniesienia - zbiorowości

w badaniu biografii - instytucja

LITERATURA:

1. PEDAGOGIKA SPOŁECZNA, (RED. ) TADEUSZ PILCH, IRENA LEPALCZYK, WARSZAWA 1995 s. 223- 241.

1

5

---