Symptomy okulistyczne w neurologicznym obrazie

niewydolności krążenia mózgowego.

Tętnica oczna (a. ophthalmica)

• jednooczne zaburzenia widzenia lub zawał siatkówki i ślepota

• w tętnicach siatkówki - kryształki cholesterolu.

Tętnica szyjna wewnętrzna a. carotis interna

zespół oczno-mózgowy

 

- ślepota oka po stronie zakrzepu

- naprzemienne objawy połowicze mózgowe (niedowład,

niedoczulica)

- niedowidzenie połowicze

- zaburzenia skojarzonego spozierania w bok

- przy uszkodzeniu półkuli dominującej afazja, agrafia,

akalkulia, autotopagnozja

Przemijająca ślepota jednego oka (amaurosis fugax)

Przyczyna naczyniowa: zamknięcie tętnicy szyjnej, nagły spadek ciśnienia lub utrata krwi, zaciśnięcie tylnej tętnicy mózgu we wcięciu namiotu móżdżku i następowe niedokrwienie płata potylicznego

-   nagłe, zwykle częściowe zaniewidzenie, trwające od kilku minut do kilku
godzin.
-   deficyt pola widzenia zwykle w górnej lub dolnej części pola widzenia,
- początek postrzegany jako „spadająca kurtyna”.
-   prawidłowe dno oka
-   przyczyna zwykle zatorowa
-   częściej u osób starszych.
- czasami szmer naczyniowy nad tętnicą szyjną

Ośrodki skojarzonego spozierania gałek ocznych

• most - ośrodek poziomych ruchów gałek ocznych

• przednie śródmózgowie - ośrodek pionowych

ruchów gałek ocznych. (wg Hasslera - jądro Cajala

oraz jądro Darkszewicza - dla ruchów okrężnych)

• ośrodki korowe:

płat czołowy (zakręt przedśrodkowy pole

Brodmanna 8),

płat potyliczny (pole 18, 19),

pogranicze płatów skroniowego i ciemieniowego.

Odruch fiksacyjny

Ramię dośrodkowe: od siatkówki poprzez drogi wzrokowe do kory wzrokowej (pole 17), następnie do pola 18 i 19. Stąd ramię odśrodkowe, prawdopodobnie biegnące w obrębie promienistości wzrokowej (Gratioleta) do śródmózgowia i mostowych ośrodków wzroku po stronie przeciwnej (częściowo bezpośrednio do ośrodków w pniu, częściowo pośrednio przez pole 8), następnie do jąder mięśni gałkoruchowych.

Tętnica środkowa mózgu (a. cerebri media)

Objawy podstawowe związane są z uszkodzeniem płata czołowego, ciemieniowego i skroniowego.

- anozognozja - półkula niedominująca

Tętnica naczyniówkowa przednia (a. chorioidea anterior)

- niedowidzenie połowicze jednoimienne

- połowicze zespoły czuciowe, rzadziej ruchowe

- może wystąpić zespół wzgórzowy

Objaw Riddocha - zachowanie zdolności spostrzegania ruchu w danym obszarze pola widzenia, podczas gdy bodźce statyczne nie są spostrzegane.

Palinopsja lub perseweracja wzrokowa. Mimo ustania stymulacji wzrokowej obrazy wzrokowe są nadal widziane lub po pewnej przerwie odtwarzane i wbudowywane w aktualne środowisko optyczne.

Tzw. półksiężyc skroniowy - zachowanie resztkowego pola widzenia w jego zewnętrznej części skroniowej, pomimo hemianopsji. Objaw ten występuje przy uszkodzeniu przeciwstronnego płata potylicznego, gdy centralna część szczeliny ostrogowej nie jest objęta procesem chorobowym.

Tętnica przednia mózgu (a. cerebri anterior)

- niedowład połowiczy z przewagą w kończynie dolnej,

- afazja ruchowa, agrafia (półkula dominująca)

- ośrodkowy niedowład n. VII

-skojarzone zbaczanie gałek ocznych w stronę uszkodzenia

Uszkodzenie w obszarze obu tętnic przednich mózgu

- niedowład kończyn dolnych

- niezborność czołowa, astazja, abazja

- zaburzenia zachowania (apatia, abulia, odhamowanie, moria)

- perseweracje, odruch chwytny

- nietrzymanie moczu (uszkodzenie płacika przyśrodkowego)

- apraksja, m.in. apraksja oczna - polega na niemożności wyzwolenia dowolnych ruchów skokowych, natomiast odruchowe ruchy skokowe są prawidłowe. Występuje w obustronnych rozległych zawałach pól czołowych tylnych, kontrolujących ruchy gałek ocznych.

Tętnica mózgu tylna (a. cerebri posterior)

Zamknięcie naczynia przed tętnicą łączącą tylną (P1) - zawał konaru mózgu, wzgórza, przyśrodkowo-podstawnej części płatów skroniowego i potylicznego

Zamknięcie naczynia za tętnicą łączącą tylną (P2) - zaoszczędzone zostają konar mózgu i wzgórze.

-czuciowo-ruchowe niedowłady połowicze (zespoły wzgórzowe i pniowe)

-niedowidzenie połowicze

- ubytki neuropsychologiczne

* zawały lewostronne: aleksja bez agrafii, zespół Gerstmanna

(apraksja, agrafia, akalkulia, agnozja palców), afazja

czuciowa, anomia (niemożność doboru słów) lub agnozja

kolorów,

*zawały prawostronne: upośledzenie orientacji przestrzennej,

agnozja twarzowa (prosopagnosia).

Obustronne zawały tylne

Niedowidzenie górne połowicze,

ślepota korowa (z zachowaną reakcją ruchową źrenic), zespół Antona- postać anozognozji; chory przeczy swej ślepocie, konfabuluje;

upośledzenie widzenia barw.

Agnozja wzrokowa niezdolność rozpoznawania przedmiotów i znaków na rycinach oraz zrozumienia ich znaczenia.

Przy obustronnym uszkodzeniu wzgórza i przyśrodkowo-podstawnych części płatów skroniowych - głębokie zaburzenia pamięci.

Tętnica podstawna (a. basilaris)

Różne kombinacje objawów pniowych, móżdżkowych, wzgórzowych, skroniowych i potylicznych.

Zakrzepica tętnicy podstawnej

Początkowo występują objawy zwiastunowe (ból głowy, zawroty, drgawki), następnie pojawia się śpiączka i porażenie czterech kończyn.

Śródmózgowie i płat potyliczny mogą być zaoszczędzone, dzięki krążeniu obocznemu, od tętnicy szyjnej poprzez tętnicę łączącą tylną.

Zespół zamknięcia -

„locked in syndrom”

Obustronne uszkodzenie brzusznej części mostu, zaoszczędzone jest śródmózgowie.

Klinicznie: porażenie czterech kończyn i obustronnie nerwów czaszkowych.

Upośledzone są poziome ruchy gałek ocznych - (ośrodek ruchów poziomych - most). Zachowane są pionowe ruchy gałek ocznych oraz zamykania i otwierania oczu - (ośrodek pionowych ruchów gałek ocznych - przednie śródmózgowie).

Zamknięcie przedniej części

tętnicy podstawnej

powoduje zawał jednej lub kilku wymienionych

części mózgowia: śródmózgowia, wzgórza,

podwzgórza, przyśrodkowo-podstawnej części płata

skroniowego i potylicznego.

Klinicznie:

Zawały wzgórza

niewielki, przejściowy niedowład połowiczy,

•połowicza ataksja,

•połowicze zaburzenia czucia

•samoistny ból przeciwnej połowy ciała

•może wystąpić:

jednoimienne niedowidzenie wycinkowe lub ćwiartkowe (zespół Dejerine'a-Roussy'ego)

(objęcie procesem chorobowym ciała kolankowego bocznego)

uszkodzenie jądrowe n. III

porażenie spojrzenia pionowego

Zawał śródmózgowia

- niedowład jądrowy lub pęczkowy nerwu

okoruchowego (zawały pośrodkowe)

- porażenie spojrzenia w górę (przednie

śródmózgowie i wzgórki czworacze)

- śpiączka w uszkodzeniu obustronnym.

Zawał mostu

•

Zawały grzbietowe -upośledzają motorykę oka,

Zawały brzuszne powodują niedowłady kończyn.

Zawały pośrodkowe i przyśrodkowe- powodują:

-międzyjądrową oftalmoplegię

- zespół „jeden i pół” („one-and-a-half”-syndrome)

Zespół jeden i pół

Uszkodzenie w części przyśrodkowej tworu siatkowatego mostu lub jądra nerwu odwodzącego

z pęczka podłużnego przyśrodkowego

Porażenie spozierania poziomego (=1)

Porażenie oczne międzyjądrowe (=1/2)

Zachowane jest jedynie odwodzenie oka przeciwstronnego do uszkodzenia, jako jedyny ruch gałek ocznych w płaszczyźnie poziomej.

Zespół tętnicy kręgowej
-   objawy móżdżkowe
-    zespoły naprzemienne
-    zespół szyjno-omdleniowy
-    „drop attack”
-    oscylopsje
- przymusowe patrzenie do dołu (down gaze deviation)
-    drganie oczu (occular bobbing) skojarzone naprzemienne
ruchy gałek ocznych do dołu z powolnym wracaniem do
pozycji poprzedniej
- „ping pong gaze” - naprzemienna zmiana spojrzenia w prawo
i lewo

Móżdżek

Precyzyjnie reguluje ruchy wodzące gałek ocznych.

Wpływa na czas trwania, prędkość i amplitudę ruchów skokowych

• dysmetria oczna - zaburzenie wzrokowego śledzenia

obiektu

• oczopląs

• oscylopsje